Fossielenatlas Nieuwsbrief No - science . naturalis

Fossielenatlas Nieuwsbrief 18
Oktober 2007
Geachte liefhebbers,
Nu de zomer voorbij is hebben we het fossielenatlas werk weer ter hand genomen.
Allereerst willen we jullie bedanken voor de verschillende aanvullingen en
verbeteringen die we hebben gekregen in reactie op de voorgaande Nieuwsbrieven.
Jullie kritische inbreng wordt zeer gewaardeerd!
We kunnen jullie ook melden, dat naar aanleiding van het 'opsporingsbericht' in onze
vorige nieuwsbrief aan de lijst met Limidae nu definitief Limatula subauriculata
toegevoegd kan worden. Harry Raad heeft ons twee juveniele exemplaren gevonden
op het strand van Schouwen aangereikt.
In deze Nieuwsbrief vinden jullie een bijdrage over de stoottandjes van de hand van
Aad Bastemeijer, met vele verrassende nieuwigheden! We roepen jullie dan ook op
om aan de hand van deze nieuwsbrief je collectie na te lopen en de stoottanden
nogmaals kritisch te bekijken. Opvallende meldingen kunnen zowel naar
ondergetekende (wesselingh@naturalis.nnm.nl) als naar de auteur worden gestuurd.
Overigens zullen jullie zien dat nog niet alle tekeningen van Gijs Peeters voor dit deel
klaar zijn, daar wordt nog verder aan gewerkt.
Nieuws van een heel andere orde: de komende weken wordt een min of meer
definitieve uitspraak over de toekomst van De Kaloot verwacht. Ook al zegt onze
Zeeuwse correspondent dat de “huid niet wordt verkocht voordat de beer is
geschoten”, als de voortekenen ons niet bedriegen is er hoop voor het behoud van
ons zo geliefde fossielenstrand. In de volgende Nieuwsbrief ongetwijfeld meer
hierover.
Veel lees- en kijkplezier!
Frank Wesselingh & Peter Moerdijk

Scaphopoda
A.F.W.E. Bastemeijer
Van de Nederlandse stranden en zeegaten zijn tien soorten fossiele Scaphopoda (stoottanden)
bekend. Kenmerkend voor de Scaphopoda is de buisvormige schelp die aan weerszijden geopend is.
De kleinste opening wordt aangeduid als apex, de opening aan de andere zijde wordt apertura
genoemd. Beide ordes van de Scaphopoda - Dentaliida en Gadilida - zijn aangetroffen met
respectievelijk negen en één soorten. De Dentaliida omvatten relatief grote schelpen die veelal
versierd zijn met ribben. De grootste diameter bevindt zich aan de aperturale zijde. De schelpen van
de Gadilida zijn aanzienlijk kleiner, zijn meestal niet versierd en hebben een glanzend oppervlak. Bij
de meeste soorten van de Gadilida is de apertura iets vernauwd.
Het levende dier kan zich geheel terugtrekken in de schelp en is in een kleine hoek (met de concave,
holle/dorsale zijde boven) ingegraven in het sediment. De kleinste opening steekt af en toe uit boven
het sediment om de toevoer van zuurstofrijk water en de afvoer van afvalstoffen mogelijk te maken.
De Scaphopoda voelen zich in het algemeen thuis in verschillende sedimenten, variërend van
grofkorrelige koraalzanden tot kleiachtige modder. De meerderheid van de Scaphopoda geeft echter
de voorkeur aan fijn zand of zandige modder. De meeste soorten van de Dentaliida bewonen slechts
de bovenste centimeters van het sediment. Leden van de Gadilida kunnen zich soms tot meer dan 30
centimeter diep ingraven. De meeste soorten geven een voorkeur aan waterdieptes tussen 60 en 300
meter. Slechts enkele soorten worden aangetroffen in de getijdezone of in de diepzee. De
Scaphopoda graven zich in met behulp van een goed ontwikkelde voet. Tijdens het zoeken naar
voedsel maakt het dier met de voet een holte in het sediment. Met behulp van zeer kleine ‘vangarmen’
– de captacula – selecteren ze actief voedseldeeltjes tussen de zandkorrels. Foraminiferen vormen de
hoofdmoot van het dieet van de Scaphopoda.
De belangrijkste schelpkenmerken om de verschillende soorten van elkaar te onderscheiden zijn:
• de mate waarin de schelp gebogen is
• de mate waarin de diameter tijdens de groei is toegenomen
• de (micro-) sculptuur (bestaande uit grove tot zeer fijne ribben, groefjes, brede tussenruimten en
groeilijnen die dwars op de lengterichting van de schelp staan)
• de vorm van de doorsnede bij de apex en apertura
• de vormkenmerken van de apex (de aan- of afwezigheid van een buisje, vernauwing, ‘stopje’,
inkeping of lange smalle spleet)
Elk van de kenmerken kan in meer- of mindere mate variëren binnen een soort. Zo is het aantal ribben
bij de apertura door de ontwikkeling van secundaire ribben vaak veel groter dan bij de apex. Deze
secundaire ribben ontstaan soms al snel maar bij andere soorten worden zij pas gevormd als het dier
nagenoeg volgroeid is. Ook de apicale schelpeigenschappen kunnen sterk variëren. Slijtage en
verwering zijn belangrijke factoren om rekening mee te houden. Als gevolg daarvan kunnen de
uiterlijke schelpkenmerken sterk wijzigen. Het is daarom altijd verstandig om meerdere exemplaren te
betrekken bij determinatie.
De schelpen van de Scaphopoda zijn opgebouwd uit een drietal lagen: aan de buitenzijde een
loodrecht op de lengteas van de schelp georiënteerde dunne prismatische laag, een middelste laag
bestaande uit kruiselings gerangschikte kristallen en aan de binnenzijde een concentrisch geordende
laag die het dier omsluit. Een aardig effect is dat bij afgesleten exemplaren van de grootste soort uit
het Nederlandse materiaal, Fissidentalium rectum Gmelin, 1790 subsp., de kristallen van de middelste
schelplaag soms zichtbaar zijn. Wanneer de schelp in het licht wordt gehouden, glinstert deze een
beetje.
In de laatste twee decennia zijn veel nieuwe gegevens over de Scaphopoda beschikbaar gekomen.
Het onderzoek richt zich de laatste jaren vooral op de anatomie en het erfelijk materiaal van de dieren.
Dit heeft ertoe geleid dat de taxonomische indeling van de Scaphopoda verandert. Het eind van deze
ontwikkeling is echter nog niet in zicht. Daarom wordt hier de meer conservatieve, ‘beter houdbare’
indeling van Lamprell en Healy (1998) gevolgd. Dit betekent bijvoorbeeld dat het genus Antalis niet
wordt gebruik. Dentalium vulgaris (Da Costa, 1778) is een soort die gewoonlijk in het genus Antalis
wordt geplaatst omdat de ribbensculptuur richting de apertura vervaagd en geleidelijk verdwijnt. Dit
fenomeen komt echter op ruime schaal voor bij de overige Dentaliidae (ook bij het genus
Fissidentalium). Op basis van het onderzoek van de weke delen van het dier en de structuur van de

adula (soort kauwmechanisme) is gebleken dat er evenmin onderscheid kan worden gemaakt tussen
Dentalium en Antalis.
Ten aanzien van de zeshoekige Dentaliidae geldt iets vergelijkbaars. De zeshoekige schelpen
(bijvoorbeeld Dentalium sexangulum Gmelin, 1791) vormen op zich een duidelijk te onderscheiden
groep binnen de Dentaliidae. Deze groep wordt meestal geplaatst binnen het genus Paradentalium.
Dit beeld wordt echter vooralsnog niet bevestigd door anatomisch of genetisch onderzoek, waaruit
geconcludeerd kan worden, dat er geen onderscheid is tussen Dentalium en Paradentalium. Al deze
vormen worden hier voorlopig verenigd in het genus Dentalium tot een beter taxonomisch model
beschikbaar is.
Ten aanzien van het genus Fissidentalium dient zich volgens Lamprell en Healy een ander probleem
aan. Het blijkt dat er op basis van de schelpkenmerken twee groepen zijn te onderscheiden. De eerste
groep kenmerkt zich door stevige, grote ribben (ca. 16 – 36 ribben bij de apertura), waarvan de
apertura in dorsoventrale richting soms iets samengedrukt is. De andere groep kenmerkt zich door
een groot aantal, veel minder sterke ribben (ca. 50 – 90 bij de apertura) en een altijd ronde doorsnede
van de apertura. Twee soorten Fissidentalium die in dit hoofdstuk worden beschreven behoren beide
tot de eerste groep: Fissidentalium rectum (Gmelin, 1790) subsp. en Fissidentalium sp. 1. Tot de
tweede groep behoren Fissidentalium sp. 2 en de grote Fissidentalium-soort die bijvoorbeeld bekend
is van de pliocene afzettingen van Langenboom (Noord-Brabant). Het is niet bekend of dit
onderscheid ook terug te vinden is in de anatomie van het dier. Voorlopig worden deze vormen in de
literatuur verenigd onder het genus Fissidentalium.
Een vijftal soorten wordt hieronder voor het eerst gemeld van het Nederlandse strand- en
zuigermateriaal (Dentalium costatum, Dentalium cf. geminatum en Dentalium novemcostatum,
Fissidentalium sp. 1 en Fissidentalium sp. 2). Bovendien komen in het materiaal drie nieuwe soorten
(Dentalium sp., Fissidentalium sp. 1 en Fissidentalium sp. 2) en een nieuwe ondersoort
(Fissidentalium rectum Gmelin 1790 subsp.) voor. Momenteel is een publicatie van al deze soorten in
voorbereiding inclusief nog onbeschreven pliocene Scaphopoda uit boringen. Tenslotte is de
identificatie van de drie algemeenste soorten (Dentalium vulgaris, Dentalium sp. en Fissidentalium
rectum subsp.) bijgesteld of aangescherpt.
Orde Dentaliida Da Costa, 1776
Familie Dentaliidae Gray, 1847
Genus Dentalium Linnaeus, 1758
De schelp is versierd met een symmetrische
ribbensculptuur. Deze sculptuur kan zowel
sterk als zwak zijn. De ribben kunnen vervagen
richting de apertura.
1. Dentalium costatum Sowerby, 1814
2. Dentalium cf. geminatum Goldfuss, 1841
3. Dentalium novemcostatum (Lamarck, 1818)
4. Dentalium sexangulum Gmelin, 1790
5. Dentalium vulgaris (Da Costa, 1778)
6. Dentalium sp.
Genus Fissidentalium Fischer, 1885
Grote schelp, ronde doorsnede, groot aantal
lengteribben, bij de apex soms met een
ondiepe inkeping of spleet. De doorsnede van
de apertura is soms iets ovaal.
7. Fissidentalium rectum Gmelin 1790 subsp.
8. Fissidentalium sp. 1
9. Fissidentalium sp. 2
Orde Gadilida Starobogatov, 1982
Suborde Gadilimorpha Steiner, 1992
Familie Gadilidae Stoliczka, 1868
Subfamilie Siphonodentaliinae Simroth, 1894
Genus Dischides Jeffreys, 1867
Grootste diameter van de schelp ligt achter de
apertura. De apex is voorzien van twee laterale
inkepingen.
10. Dischides politus (Wood, 1842)
† Dentalium costatum Sowerby, 1814
afbeelding 1
Lengte 8,5 mm. Ø 2,5 mm. De totale lengte
schelp bedraagt in reconstructie ca. 30 mm
met een diameter van ca. 5 mm.
De schelp is weinig gebogen, stevig, rond en
loopt zeer geleidelijk taps toe. De doorsnede
van de apertura en apex zijn rond.
De versiering bestaat uit duidelijk
geprononceerde smalle lengteribben. Er zijn
ongeveer 15-16 ribben, secundaire ribben
ontbreken. De tussenruimten zijn veel breder
dan de lengteribben en zijn wat afgevlakt. Bij
goedbewaard gebleven exemplaren uit het
engelse Plioceen zijn in de tussenruimten
enkele onregelmatige groeilijnen zichtbaar.
Deze soort wordt in de Nederlandse literatuur
steeds verward met de soort die hier als
Dentalium sp. wordt aangeduid. Het betreft
twee duidelijk van elkaar te onderscheiden
soorten. Janssen heeft in 1965 al gewezen op
dit verschil. Dentalium costatum is uitsluitend

ekend van het Plioceen uit het
Noordzeebekken en is aangetroffen in pliocene
afzettingen in Engeland en Antwerpen.
In Nederland is de soort aangetroffen in
zuigermateriaal uit de Westerschelde.
† Dentalium cf. geminatum Goldfuss, 1841
afbeelding 2
Lengte 140 mm (reconstructie). Ø 9 MM.
Grote, dikschalige soort met een twaalftal
hoofdribben, waartussen zich later secundaire
ribben kunnen ontwikkelen. De primaire ribben
zijn smaller dan de tussenruimten. Ondanks de
versleten toestand van het materiaal werd bij
sommige exemplaren een zeer fijne radiale
secundaire sculptuur aangetroffen. Het
materiaal is tamelijk variabel, omdat soms veel
en soms weinig ribben ontstaan in de
tussenruimten.
Dentalium cf. geminatum is aangetroffen in
glaciale rivierafzettingen in de ondergrond rond
Den Briel. Het hier bedoelde materiaal stamt
samen met ondermeer Habecardium
tenuisulcatum (Nyst, 1836) uit Chattienafzettingen
(Laat Oligoceen) van Nordrhein-
Westfalen (Cadee & Wesselingh, 2005). De
fossielen zijn met de Rijn terechtgekomen in
de Maasmond.
De soort is bekend van suppleties van de
Maasvlakte.
(†) Dentalium novemcostatum Lamarck, 1818
afbeelding 3
Lengte 25 - 45 mm. Ø 4,5 mm.
Relatief slanke, weinig gekromde schelp met
ca. 9 krachtige, aan de bovenzijde iets
afgeronde ribben die vlakker worden richting
de apertura. De ruimtes tussen de ribben zijn
breed, uitgehold en vertonen soms vage
lengtegroefjes. De apex is bij recente
exemplaren soms voorzien van een 'stopje'
met een kort buisje.
Dentalium novemcostatum leeft in het oostelijk
deel van de Atlantische Oceaan, vanaf de Golf
van Biskaje tot en met West-Afrika. De soort
leeft in warmere zeeën, heeft een voorkeur
voor modderige bodems en leeft op een
diepten van ca. 20 tot 300 m.
De soort is bekend uit pliocene en pleistocene
afzettingen van de Middellandse Zee en het
aangrenzende Atlantische gebied. Dentalium
novemcostatum is bekend van het Sloegebied
(de Kaloot en Ritthem).
† Dentalium sexangulum Gmelin, 1790
afbeelding 4
Dentalium sexangulare Lamarck - Tesch, 1912; Dentalium
semiclausum Nyst, 1835 - Marquet 2005.
Lengte volgroeide exemplaren tot ruim 80 mm
(gereconstrueerd) Ø ca. 6 - 8 mm.
Vrij grote en zeer slanke schelp, die bij de
apex aanvankelijk zwak gebogen is maar voor
het overgrote deel bijna recht is. De schelp is
in doorsnede zeshoekig. De sculptuur bestaat
uit zes krachtige primaire ribben met brede
vlakke tussenruimten. Secundaire ribben zijn
later ingevoegd en bereiken geleidelijk
dezelfde grootte als de primaire ribben.
Hierdoor kan het aantal ribben oplopen tot ca.
twaalf. Richting de apertura zijn de ribben iets
minder geprononceerd.
Dentalium sexangulum komt voor vanaf het
Laat Mioceen (Italië). In het Plioceen komt de
soort voor in de Middellandse Zee en de
Noordzee. De soort is bekend uit pliocene
afzettingen in Noord-Brabant, Zeeland en
Antwerpen, waar deze soms wordt aangeduid
als Dentalium semiclausum Nyst, 1835.
Dentalium sexangulum is bekend van het
Sloegebied en de Westerschelde.
Dentalium vulgaris (Da Costa, 1778)
afbeelding 5
Dentalium entalis Linne 1758 - Van Regteren Altena, 1937;
Dentalium vulgare Da Costa - Bloklander, 1953; Dentalium
vulgare Da Costa 1778 - Van Regteren Altena, 1937,
Dentalium (Antale) vulgare (Da Costa 1778) - Van
Regteren Altena et al., 1964, 1965, Janssen 1965.
Lengte 25 - 60 mm, Ø 5 mm.
Dentalium vulgaris is een dikschalige soort. De
schelp is bij de top matig, later zwak gebogen
en is aan apicale zijde versierd met ruim dertig
zeer fijne ribjes. De ribjes verdwijnen vanaf
ongeveer een derde van de schelp waarna de
schelp geheel glad is. De apicale opening is bij
recente exemplaren afgesloten met een
‘stopje’ en/of een zeer kort buisje.
De soort wordt vaak verward met Dentalium
entalis (Linnaeus, 1758). Dit betreft vooral
exemplaren van D. vulgaris die sterk
afgesleten zijn, waardoor de karakteristieke
fijne ribbensculptuur verdwenen is.
Dentalium entalis is kleiner dan D. vulgaris,
glimmend, meer gebogen en heeft in de
apicale zone een microscopisch fijne
ribsculptuur. Een ander onderscheid met D.
vulgaris is het incidenteel voorkomen van een
ondiepe inkeping bij de apex.
Recent komt Dentalium vulgaris voor in het
zuidelijk deel van de Noordzee, aan de
oostelijke Atlantische kusten vanaf
Noorwegen/IJsland zuidelijk tot West-Afrika.
De soort is zeldzaam in het westelijk deel van

de Middellandse Zee. Hij heeft een voorkeur
voor modderige en zandige bodems en wordt
aangetroffen op een diepte van ca. 5 tot 3200
m.
Sinds het Plioceen komt de soort voor in de
Middellandse Zee en de Noordzee. In
Nederland is D. vulgaris aangetroffen in
boringen uit Oost- en Zuid-Nederland. Tijdens
het Eemien en de daaropvolgende koudere
fase kwam de soort opnieuw voor in de
Noordzee.
Dentalium vulgaris is de meest voorkomende
van de Scaphopoda in het strandmateriaal. De
soort is redelijk algemeen in Zeeuws
Vlaanderen, het Sloegebied en Walcheren en
is verder bekend van veel locaties langs de
Noordzeekust inclusief de Waddeneilanden.
† Dentalium sp. Sowerby, 1814
Dentalium (D.) costatum Sowerby, 1814 - Van Regteren
Altena et al., 1964, 1965; Janssen 1975
afbeelding 6
Lengte tot ca. 50 mm (gereconstrueerd).
Ø 1,5 - 3 mm.
Deze Dentalium-soort is relatief klein en heeft
een slanke, gebogen schelp. De sculptuur
bestaat uit ca. 8 primaire ribben. Dit aantal kan
door tussenschuiven van secundaire ribben
oplopen tot ca. 38 ribben bij grote, volgroeide
exemplaren. Tussenribben verschijnen snel en
bereiken meestal een gelijke grootte als de
primaire ribben. De ribben zijn breed, weinig
geprononceerd en vlak. Zij liggen dicht opeen
en worden gescheiden door een groefvormige
tussenruimte. Op de jongste delen van de
schelp is de breedte van de ribben variabel.
Bij de apex is de schelp in doorsnede iets
achthoekig. Bij de apertura is de doorsnede
rond. Bij afgesleten juveniele exemplaren
waarbij de buitenste schelplaag is verdwenen,
is de doorsnede duidelijk achthoekig of
polygonaal. Deze vorm correspondeert met het
aantal primaire ribben.
Traditioneel wordt deze soort aangeduid als
Dentalium costatum Sowerby, 1814. Deze
laatste soort is bekend uit het Plioceen van
België en Engeland en bezit een afwijkende
sculptuur, bestaande uit sterk geprononceerde
ribben met brede, vlakke tussenruimten.
Dentalium sp. is bekend uit pliocene
afzettingen in de ondergrond van Zuid-
Nederland (zgn. Mol-D1 fauna).
In het strandmateriaal is de soort bekend van
de Westerschelde, het Sloegebied en
Walcheren.
† Fissidentalium rectum Gmelin 1790 subsp.
afbeelding 7
Dentalium cf. anomalocostatum - Van Regteren Altena et
al., 1964, 1965; Janssen, 1965; Dentalium (Dentalium)
anomalocostatum (Sacco, 1897) – Janssen, 1975.
Lengte grootste fragment: 56 mm, grootste
Ø 10 mm. De soort werd vermoedelijk ca 100
mm lang.
Grote stevige en dikschalige soort. De schelp
is breed en loopt taps toe. Aanvankelijk is de
schelp iets gebogen, maar het grootste deel is
nagenoeg recht. Bij goed bewaard gebleven
exemplaren is bij de apex een kleine inkeping
zichtbaar. De sculptuur is variabel en bestaat
uit ca. 15 primaire ribben, een aantal dat soms
iets kan oplopen tot ca. 17-18 door de
ontwikkeling van secundaire ribben. Deze
bereiken meestal een zelfde grootte als de
primaire ribben. De ribben zijn ongeveer even
breed als de tussenruimten. Tussen de ribben
zijn bij zeer goed bewaard gebleven
exemplaren zeer fijne groefjes zichtbaar.
Fragmenten van de apertura zijn te herkennen
aan de plots afnemende dikte van de
schelpwand.
De schelpen uit de Zeeuwse wateren wijken
iets af van de typische F. rectum uit het
Italiaanse en Spaanse Plioceen. Het aantal
primaire ribben ligt iets hoger dan bij de
mediterrane variant – respectievelijk ca. 14 -
15 in plaats van ca. 12 - en de fijne sculptuur
tussen de ribben lijkt iets grover. Dit wijst
mogelijk op een subspecifiek verschil.
In eerdere publicaties over fossiele schelpen
van de Nederlandse stranden wordt de soort
aangeduid als Dentalium anomalocostatum
(Sacco, 1897). Deze soort uit het Italiaanse
Laat Mioceen is een variant van Fissidentalium
taurostriatum (Sacco, 1897) en verschilt
duidelijk van Fissidentalium rectum subsp.
door een kleiner aantal (ca. 10 - 12), zeer grote
brede ribben. Bij deze mediterrane soort
worden de grote ribben bij volwassen
exemplaren afgewisseld door een smalle,
draadvormige secundaire rib. De
tussenruimten zijn smal en groefvormig en
missen de voor F. rectum kenmerkende
microsculptuur. Tenslotte heeft F.
taurostriatum kleinere afmetingen en een
slankere schelpvorm. Zij vertoont slechts een
oppervlakkige gelijkenis met F. rectum subsp.
Het genus Fissidentalium komt wereldwijd voor
en heeft een voorkeur voor modderige,
fijnzandige bodems op een diepte van
minimaal 50 m. tot ruim 6500 m. Dit verklaart
mogelijk de aanwezigheid van de soort in de
Zeeuwse ondergrond en het ontbreken ervan
in de Antwerpse pliocene afzettingen die zijn
afgezet in een ondiepere kustzee.

Fissidentalium rectum is bekend van het Plio-,
Pleistoceen van het Middellandse Zeegebied
en het Plioceen van Engeland (Coralline Crag
Formatie) en Nederland. In 1952 heeft Van der
Burg een fragment van deze soort beschreven
uit het Plioceen van de Peel (Boring III
Berghem, 33,5 - 56,3 m).
De soort is bekend van West Zeeuws
Vlaanderen, de Westerschelde, het
Sloegebied, Walcheren en de Maasvlakte.
† Fissidentalium sp. 1
afbeelding 8
Lengte grootste fragment: 42 mm, grootste
Ø 11 mm. Soort wordt vermoedelijk minimaal
70 mm lang.
Grote stevige en dikschalige soort. De schelp
is vrij breed en loopt geleidelijk taps toe. De
schelp is nauwelijks gebogen en bij de apex is
een ondiepe inkeping zichtbaar. De sculptuur
is variabel en bestaat vermoedelijk uit ca. 14 -
15 primaire ribben. Geleidelijk ontstaan
secundaire ribben, waardoor het totaal aantal
ribben bij de apertura kan oplopen tot ca. 35.
Zij ontstaan in eerste aanzet als een dunne,
draadvormige verhoging en worden geleidelijk
groter, maar blijven meestal iets kleiner dan de
primaire ribben. De ribben zijn veel smaller in
vergelijking met F. rectum subsp. en zijn veel
sterker geprononceerd.
De tussenruimten zijn vrij diep en kunnen iets
breder of smaller zijn dan de ribben. In de
tussenruimten is een fijne secundaire sculptuur
zichtbaar, bestaande uit groeilijnen. Op enkele
plaatsen interfereert deze dwars georiënteerde
structuur met een fijne lengtestructuur
waardoor een vaag rasterachtig patroon
ontstaat. De dwarsgestreepte structuur blijft
echter altijd dominant. Het is een opvallende
en gemakkelijk herkenbare soort.
Dit is een nog onbeschreven soort en is
aangetroffen in het zuigermateriaal van de
Westerschelde.
† Fissidentalium sp. 2
afbeelding 9
Lengte grootste fragment: 15 mm, grootste
Ø 5,75 mm. Soort wordt vermoedelijk 40 mm
lang.
Stevige en dikke middelmatig grote schelp. De
schelp is redelijk breed en loopt geleidelijk taps
toe. De schelp is zeer recht en lijkt niet
gebogen. De sculptuur bestaat uit een groot
aantal relatief smalle ribben. Er zijn
vermoedelijk ca. 17 – 20 primaire ribben en
deze kunnen herkend worden aan hun
relatieve grootte. Secundaire ribben ontstaan
al snel tijdens de groei, waardoor het aantal
ribben bij de apertura kan oplopen tot ruim 55-
60. De secundaire ribben onderscheiden zich
doordat zij altijd iets kleiner blijven dan de
primaire ribben. De tussenruimten worden
gevormd door smalle, diepe groeven. Deze
soort laat zich op basis van de sculptuur
gemakkelijk herkennen.
Dit is eveneens een onbeschreven soort en is
aangetroffen in het zuigermateriaal van de
Westerschelde.
(†) Dischides politus (Wood, 1842)
afbeelding 10
Cadulus (Dischides) politus (Wood, 1842) - Van Regteren
Altena, et al., 1964; 1965; Janssen,1965.
Lengte tot 8,3 mm en Ø tot 1,1 mm.
De schelp is klein en slank. De top is matig,
later zwak gebogen. De apertura is iets
vernauwd en de apex is voorzien van twee
karakteristieke laterale insnijdingen. De schelp
is glad en glanzend en de groeilijnen staan
scheef ten opzichte van de schelp-as. In
doorsnede is de schelp iets ovaal.
Recent leeft D. politus in de Middellandse Zee
en in het oostelijk deel van de Atlantische
Oceaan. De soort heeft een voorkeur voor
modderige bodems van ca. 9 - 324 m. diep.
Deze soort is bekend uit het Plioceen van de
Middellandse Zee en de Noordzee. In
Nederland is de soort in verschillende boringen
aangetroffen in pliocene afzettingen. Uit het
stranden- en zeegatenmateriaal is de soort
bekend van de Westerschelde en het
Sloegebied.