Rosse stekelstaart (pdf) - Agentschap voor Natuur en Bos

WAT IS HET PROBLEEM?
Rosse stekelstaart is een Noord-Amerikaanse eend
die door hybridisatie een grote bedreiging vormt voor
de zeldzame Europese witkopeend. Dat kan er op
middellange termijn toe leiden dat de witkopeend
uitsterft. De witkopeend komt in Europa alleen voor in
Spanje. Daar dreigde ze eind jaren ’70 al uit te
sterven door overbejaging en biotoopvernietiging.
Door beschermingsmaatregelen groeide de populatie
witkopeenden er opnieuw aan tot ongeveer 2000
individuen.
ROSSE STEKELSTAART
OXYURA JAMAICENSIS
Rosse stekelstaart komt in kleine aantallen voor in Vlaanderen. Om een uitbreiding van de populatie richting
Spanje te vermijden, wordt deze soort ook bij ons nauwgezet in het oog gehouden.
Rosse stekelstaart wordt bij de 100 ergste Europese invasieve exoten (DAISIE) gerekend. Omwille van het
hoge risico voor de Belgische biodiversiteit wordt de soort ook bij ons als problematisch geïdentificeerd
(Harmonia-database).
Species factsheet Oxyura jamaicensis (DAISIE: Engelstalig)
Oxyura jamaicensis – Invasive species in Belgium (Harmonia-database: Engelstalig)
HOE IS ROSSE STEKELSTAART BIJ ONS TERECHTGEKOMEN?
Rosse stekelstaart komt van nature voor in Noord-Amerika. Deze vogel is inheems van zuidelijk Canada tot
het uiterste zuiden van Zuid-Amerika. De soort is bejaagbaar in Noord-Amerika en de populatie bedraagt daar
500.000 vogels.
Rosse stekelstaart is bij ons in de natuur terechtgekomen door uitzettingen en ontsnappingen van in
gevangenschap levende dieren.
Een eerste broedgeval van rosse stekelstaart in het wild dateert van 1952 in het Verenigd Koninkrijk. In 2000
werd de Britse populatie geschat op ongeveer 6000 individuen. De laatste tien jaren voerde de Britse
overheid een intensieve uitroeiingscampagne. Op deze manier kon men de populatie in het wild voorkomende
rosse stekelstaarten terugdringen tot minder dan honderd. Er zijn ook broedgevallen van de soort gekend in
Nederland, Frankrijk en België, wat maakt dat dit aandachtslanden zijn in het kader van het opstellen van een
internationaal actieplan om de witkopeend te beschermen.
In België zijn de winteraantallen van de rosse stekelstaart beperkt tot enkele tientallen individuen. Sinds 2006
is er jaarlijks sprake van één tot twee broedgevallen.
WAAR VORMT ROSSE STEKELSTAART VOORAL EEN PROBLEEM?
Rosse stekelstaart bedreigt de zeldzame witkopeend in Spanje.
In Vlaanderen vormt de rosse stekelstaart geen probleem. Maar als lid van de Europese Unie heeft België
verplichtingen ten aanzien van andere lidstaten. Dat betekent dat ook Vlaanderen mee de
verantwoordelijkheid draagt voor het voortbestaan van de witkopeend.
Om problemen in Spanje te voorkomen is het belangrijk dat ook Vlaanderen bijdragen levert aan het
beperken van het aantal in het wild voorkomende rosse stekelstaarten.
Raadpleegbaar op: www.natuurenbos.be/exoten Versie O. jamaicensis: 18/09/2012

In België komt de soort hoofdzakelijk voor in waterrijke gebieden in Vlaanderen.
Zie: Kaart actuele verspreiding in België – rosse stekelstaart (Natuurpunt)
HOE KAN MEN ROSSE STEKELSTAART HERKENNEN?
mannetje vrouwtje vrouwtje witkopeend
Herkenningsfiche rosse stekelstaart (Natuurpunt)
MAG ROSSE STEKELSTAART NOG WORDEN VERKOCHT?
Ja. Er geldt echter wel een invoerverbod voor de soort in Europa.
WORDT ROSSE STEKELSTAART BESTREDEN?
Wat doet de overheid?
Samen met andere Europese landen werkt Vlaanderen aan een internationaal actieplan. Concreet
betekent dit dat Vlaanderen mee als doel heeft gesteld dat tegen 2015 geen enkele rosse stekelstaart
meer in het wild voorkomt in Europa.
Natuurpunt, Hubertusvereniging Vlaanderen, Vogelbescherming Vlaanderen, Aviornis International en de
Vlaamse overheid (Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek en het Agentschap voor Natuur en Bos)
werkten samen een plan uit voor de aanpak in Vlaanderen.
Omdat het om slechts enkele tientallen eenden gaat, is nu ingrijpen zinvol en goedkoop. Bovendien
gebeuren tegelijkertijd ook in de andere Europese landen bestrijdingsacties tegen de Rosse Stekelstaart in
het wild. Ervaringen uit het Verenigd Koninkrijk leren dat lokaal ingrijpen met selectief afschot de meest
efficiënte vorm van bestrijden is. Die methode wordt in 2012 toegepast in een proefproject. Het werk wordt
uitgevoerd door specialisten met ervaring, waarbij zorgt wordt gedragen voor minimale verstoring van
andere in het wild levende soorten. Acties gebeuren alleen met toestemming van de eigenaar of beheerder
van een gebied.
Ook wordt de vraag gesteld hoe het best wordt omgegaan met rosse stekelstaarten in gevangenschap in
Vlaanderen. Dat om te voorkomen dat na 2015 opnieuw rosse stekelstaarten in de natuur terechtkomen.
Wat kunt u doen?
Vermijden dat de eend in de natuur terechtkomt is belangrijk. Het is steeds goedkoper en eenvoudiger
dan de bestrijding.
Denk daarom steeds goed na bij aanschaf van een eend of u gedurende de volledige
levensloop van het dier voor de nodige opvang kan zorgen.
Raadpleegbaar op: www.natuurenbos.be/exoten Versie O. jamaicensis: 18/09/2012

Indien u zelf in het bezit bent van rosse stekelstaarten, zorg er dan steeds voor dat de eenden geringd
zijn. Zo kunnen de vogels eenvoudig geïdentificeerd worden.
Wordt de soort in het wild waargenomen, dan kunt u dit melden via www.waarnemingen.be.
Het bekijken van waarnemingen kan zonder registratie. Wenst u echter zelf een waarneming te
melden, dan moet u zich eerst registreren. Via deze meldingen wordt een beter beeld verkregen van
de verspreiding in Vlaanderen.
Raadpleegbaar op: www.natuurenbos.be/exoten Versie O. jamaicensis: 18/09/2012