Laaggeletterd in het werk - Taalwerkt.nl

4
Samenvatting
De publicatie Laaggeletterd in het werk doet verslag van een
onderzoek waarin voor het eerst het probleem van
laaggeletterdheid in bedrijven zichtbaar wordt gemaakt.
Voor het onderzoek zijn zeven casestudies uitgevoerd in
bedrijven waar lager opgeleiden werkzaam zijn als schoonmaker,
beveiliger, vuilnisman, helpende thuiszorg, productiemedewerker,
magazijnmedewerker of verkoopmedewerker.
Er is nagegaan welke lees-, schrijf- en rekentaken uitgevoerd
moeten worden, welke ontwikkelingen zich hierin voordoen
en hoe laaggeletterden en hun werkgevers hiermee omgaan.
Het onderzoek geeft een goed beeld van de context waarin
lager opgeleiden, en dus ook laaggeletterden, hun werk
moeten doen. De resultaten zijn bovendien genuanceerd.
Er zijn verschillen tussen de beroepen, en binnen beroepen
tussen bedrijven, met name tussen grote en kleine bedrijven.
De algemene conclusies zijn echter voor alle onderzochte
beroepen gelijk.
Laaggeletterden zijn volwassenen die functioneren op niveau
1 en 2 (lees-, schrijf- en rekenniveaus in het onderwijs). Dit
niveau van geletterdheid is het basisniveau dat volwassenen
moeten hebben om zelfstandig in onze samenleving te kunnen
participeren. Het begrip laaggeletterdheid kent echter
geen absolute grenzen en wordt mede door de context ingevuld.
In dit onderzoek is de werksituatie de context en het
onderzoek illustreert dat er in werksituaties van lager opgeleiden
ook eisen op niveau 3 en 4 worden gesteld. De lees- en
schrijftaken die van belang zijn voor de directe uitvoering
liggen vooral op niveau 2 en 3. De taken die van belang zijn
voor het functioneren als werknemer (inclusief scholing)
liggen vooral op niveau 3 en 4. In alle aan het onderzoek
deelnemende bedrijven komen lees- en schrijftaken voor
waarmee een deel van de werknemers moeite heeft.
In de onderzochte beroepen doen zich allerlei ontwikkelingen
voor met gevolgen voor lees-, schrijf- en rekentaken van
de werknemers. Er zijn technologische ontwikkelingen, de
regels en protocollen nemen toe, er zijn ontwikkelingen in
het P&O-beleid, de bedrijven proberen steeds efficiënter te
werken en de scholingseisen zijn toegenomen.
De gevolgen voor lees-, schrijf- en rekentaken zijn:
• Werknemers moeten meer lezen en schrijven.
• De teksten die ze moeten lezen zijn soms moeilijker
geworden.
• De eisen aan schrijfvaardigheid zijn in sommige beroepen
toegenomen.
• Werknemers moeten steeds vaker gebruik maken van de
computer of technologische hulpmiddelen bij het uitvoeren
van lees-, schrijf- en rekentaken.
• Soms leiden de ontwikkelingen ertoe dat de werkgelegenheid
voor het specifieke beroep afneemt en/of dat
werknemers zich moeten omscholen.
Het is de verwachting dat de ontwikkelingen de komende
jaren doorgaan. Het arbeidsperspectief van laaggeletterden
staat daarmee onder druk.
De bedrijven houden er sterk rekening mee dat lager
opgeleide werknemers niet graag lezen en schrijven.
Belangrijke informatie wordt vrijwel altijd mondeling
toegelicht; schriftelijke stukken zijn ondersteunend.
Werknemers die moeite hebben met bepaalde taken krijgen
hulp of hoeven moeilijke taken niet uit te voeren.
Deze extra inspanningen leiden ertoe dat laaggeletterde
werknemers kunnen blijven functioneren in hun werk.
De andere kant van de medaille is dat het niet goed kunnen
uitvoeren van lees- en schrijftaken hiermee in stand wordt
gehouden. De aanbevelingen voor bedrijven zijn daarom
gericht op het aanpakken van laaggeletterdheid én op het
verbeteren van de inzetbaarheid van werknemers die moeite
hebben met enkele lees- of schrijftaken op niveau 3 en 4.
Om de bedrijven te ondersteunen kunnen brancheorganisaties
en O&O-fondsen het bewustzijn bij bedrijven
bevorderen over het bestaan van laaggeletterdheid en
scholing faciliteren.