Jeugdherinneringen - Thijs van der Zanden

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Inleiding
Met het autobiografisch vastleggen van mijn jeugd wil ik voor mijn familie, voor mijzelf en voor andere
belangstellenden aangeven hoe ik de tijd vanaf mijn geboorte tot aan mijn militaire diensttijd heb beleefd.
Vanuit mijn herinneringen heb ik geprobeerd aan te geven welke gebeurtenissen er op mijn levenspad
kwamen, in welke omstandigheden ik ben opgegroeid en hoe ik daar weer op reageerde. Daarbij gaat het
om gebeurtenissen en ervaringen die ik van belang vond en die me voor een belangrijk deel hebben
gevormd. Het scheppen van een tijdsbeeld of er kennis van nemen vind ik leerzaam en kan een
begripskader vormen over het verleden maar ook de basis zijn voor het invullen van het heden en de
toekomst.
‘t Fabriekske
Op 18 december 1947 om 0.30 uur, ben ik
geboren in het Rooms Katholieke
Binnenziekenhuis te Eindhoven. Na een paar
dagen mochten mijn moeder en ik het ziekenhuis
al weer verlaten. We woonden toen in een
piepklein huurwoninkje van de Witte (Ceel van
Limpt) dat stond in het Reuselse gehucht de
Hondsbos, Zeegstraat 300 a . Voorheen had het
dienst gedaan als sigarenfabriekje en werd daarom
’t Fabriekske genoemd. Het was een sober
optrekje bestaande uit slechts twee kamertjes met
zegge en schrijve 1 stopcontact. Pa had in de tuin
een toilet gemaakt bestaande uit een klein houten
hokje waarin een speciekuip was geplaatst met
daarop een plank met een gat erin.
Tegenover mijn ouders woonde het gezin van Jan
Boer (van Limpt), de broer van de Witte. Met mijn
moeder ging ik er vaak op bezoek en werd dan vertroetelt door de dochters Miet, Lies, An en Doortje. Die
dochters maakten tijdens hun korte middagpauze vaak gebruik van het door pa gemaakte toilet. Ze
hoefden dan immers thuis niet op elkaar te wachten. Met hen hebben mijn ouders hun leven lang
vriendschap gehouden. Bijna 60 jaar later kwamen ze op de receptie van hun diamanten bruiloft en wisten
ze zich de tijd van het toilet aan de Hondsbos nog goed te herinneren.
Voor mijn geboorte hadden mijn ouders ook al een zoontje Thijs gehad. Helaas is dit Thijsje maar 3
maanden oud mogen worden. Onze pa heb ik vaak
met dankbaarheid horen vertellen dat zijn zwager
Jan de Mutte (van Limpt) het kistje waarin Thijsje
opgebaard lag mooi versierd had met bloemen uit
eigen tuin. Helaas is Jan die getrouwd was met zijn
zus Marjan een jaar later door een noodlottig
ongeval overleden. Op weg naar de kerk werd hij
door een Belgische pendelbus geschept nabij het
Reuselse kerkplein. Hij was op Aswoensdag op weg
om een askruisje te halen. Een heel groot drama
voor zijn jonge gezin en zijn vrouw, mijn tante
Marjan!
In dat voormalig sigarenfabriekje in de Hondsbos
heeft dus mijn wiegje gestaan en ik heb er leren
kruipen, lopen en praten. Zelf kan ik me daar niets
Thijsje 1 is geboren op 28 december en tot groot verdriet van
mijn ouders 3 maanden later overleden
Dit ben ik in de tijd dat we nog in ’t Fabriekske woonden. Het is
het jaar 1948 en ben hier in de tuin van opa en oma
Hollebekkers aan de Bleijenhoek te Bladel
meer van herinneren, het is me allemaal verteld door
mijn ouders. Ze vertelden ook dat ze heel tevreden
en gelukkig waren in dat voormalige fabriekje waarin
alle luxe ontbrak.
Thijs van der Zanden, juni 2009 1

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
In het najaar van 1948 was moeder weer in verwachting en werd het hoog tijd eens bij de gemeente aan te
kloppen voor meer woonruimte. Dus ging moeder, slank van gestalte en gestoken in witte sokjes, op
gesprek bij de pas benoemde burgemeester Van Beek. Die bekeek haar en vroeg, nadat ze het probleem
aan hem had voorgelegd: "Maar waarom heb je voor deze kwestie je moeder niet laten komen?" Het
gesprek had wel succes want ze kregen een half jaar later in 1949 een nieuwbouwwoning in de
Bakkerstraat toegewezen.
Onze pa en ons moeder omstreeks 1953, in de tijd dat we in de
Bakkerstraat woonden.
Konijnengraven
Mijn vroegste herinneringen stammen uit de tijd dat
ik met mijn ouders in de Bakkerstraat woonde,
tegenover de slagerij van d’n Boy (Laureijs). Ook
ome Bert Buut (Lavrijsen) en tante Anneke, een
jongere zus van pa, woonden in die woning. Ze zijn
direct na hun trouwen bij mijn ouders komen
inwonen omdat het tussen hen heel goed klikte en
zelf nog geen woonruimte hadden. Ook de
gemeente Reusel vond het geen slecht idee en zo
ontstonden er in de Bakkerstraat de zogenaamde
samenwoningen, geschikt voor twee kleine
gezinnen.
Ik weet nog dat ik toentertijd vaak op de uitkijk stond
te wachten hopende dat ome Bert de trap af zou
komen. Tante Anneke heeft me vaak verteld dat ik
dan direct in actie kwam en riep: “D’n bol, d’n bol, d’n bol,” immers er moest dan met hem in onze
huiskamer gevoetbald worden!
Met tante Anneke mocht ik vaak gaan winkelen. Tijdens de begrafenis van tante Marjan, eind maart 2009,
vertelde ze me nog: “In elke winkel wor we henne gingen kreegde gé wel wa, zo és un snuupke un
kuukske of un stukske worst.”
Ook weet ik nog dat onze pa op zaterdag wel eens een konijntje slachtte en de pels en ander slachtafval
diep in de grond stopte. Blijkbaar had ik dat heel goed in mij
opgenomen. Op een keer zag ik dat pa in de tuin een aantal gaten
had gemaakt voor het plaatsen van waspalen. Toen hij even werd
weggeroepen, kwam ik in het geweer om het karwei af te maken. Ik
maakte het konijnenhok open en deponeerde in elk gat een konijn.
De klus was nog niet klaar, met mijn handjes probeerde ik de
diertjes onder het zand te bedelven want zo had ik het immers van
pa geleerd. Gelukkig was hij snel ter plaatse zodat het toch nog
goed afliep met de bijna levend begraven konijnen.
Tippie dood
Op 8 december 1950 is mijn zusje Mariet geboren, ik was toen op
tien dagen na 3 jaar oud. Op die dag moest ik samen met broertje
Sjak naar oma en opa Hollebekkers in Bladel. Het gedoe rond de
geboorte van mijn zusje herinner ik me nog maar vaag. Wel weet ik
nog heel goed dat op die dag Tippie, het foxhondje van ome Kees bij
oma Bladel dood op de hofpad lag. Het hondje moest van opa door
een jager doodgeschoten worden omdat hij in de buurt een kip te
pakken had gekregen. Het eerste wat ik zag was dat er vanaf Tippie
een rood bloedspoor over de groene bemoste hofpad liep. Dat
maakte heel veel indruk op mij, weet ik nog goed.
Oma had in Bladel een kruidenierswinkeltje met daarin een
ouderwetse houten toonbank met bakken aan de onderkant
waarvoor kleppen zaten. Blijkbaar wisten we dat achter een van die
Ome Bert omstreeks 1951 toen ik nog
met hem voetbalde in onze huiskamer in
de Bakkerstraat.
Thijs van der Zanden, juni 2009 2

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
kleppen peperkoeken lagen. Broer Sjak en ik zijn daarom op een onbewaakt ogenblik in die bak gekropen
en lieten de klep achter ons dichtvallen. In het halfdonker hebben we een peperkoek gepakt, het cellofaan
er aan beide zijden afgepulkt en zo probeerden we naar elkaar toe te eten. Nog goed weet ik dat op een
gegeven moment de kastklep met een ruk openging en we het boze, rood aangelopen gezicht van oma
zagen. De hele familie had ons al een tijdje gezocht!
Het gezin van opa en oma Hollebekkers aangevuld met enkele
familieleden. Op de voorgrond Tippe het ‘ondeugend’ foxhondje van
ome Kees.
Kanaries in huis
Pa was sigarenmaker en verdiende daarmee
goed de kost. Toch heeft hij wel eens verteld
dat hij liever boer was geworden zoals zijn
vader en grootvader. Hij vond het dan ook heel
erg dat in 1948 door omstandigheden zijn
ouderlijke boerderij aan de Hooge Mierdseweg,
in ’t Holland verkocht moest worden. Wel heeft
hij van koper Huipe Nélliske (Huibregts) nog
een stuk bos kunnen kopen dat eerder van zijn
ouders was geweest. Vermoedelijk door zijn
afkomst als boerenzoon heeft pa tot op hoge
leeftijd dieren gehad. Waren het in de
beginjaren nog konijnen en kippen. Later
werden dat ook nog mestvarkens en
stierkalveren. Ook de aanwezigheid van een of
meer honden en katten was nooit een
probleem. Vogels kweken was een andere
liefhebberij van hem. Omstreeks 1950 hadden
ome Bert en tante Anneke een eigen huurwoning gekregen en mijn ouders een woning verderop in de
Bakkerstraat, waarin eerst het gezin van kleermaker Dolf de Kort woonde. In die woning had pa in een van
de slaapkamers kooien gemaakt waarin hij tientallen kanaries kweekte. Toen op 31 oktober 1953 ome
Peter en tante Ria trouwden, een zus van moeder, moesten de kanaries plaatsmaken omdat mijn ouders
die ruimte beschikbaar hadden gesteld aan het kersverse bruidspaar dat nog op eigen woonruimte
wachtte. Nog goed weet ik dat er toen kanariebroedkooien kwamen in het trappengat. Ja, vroeger kon veel
bij mijn ouders!
Kleuterschool
In de Bakkerstraat had ik een vriendje te weten
buurjongetje Govert Zagers. Zijn vader was
douanebeambte. Toen die werd overgeplaatst naar
een andere standplaats was ik mijn speelkameraadje
Govert kwijt en vond dat heel erg, weet ik nog wel. Aan
de andere kant van ons huis woonde het gezin van
Péér Hoeks en Marie Leijen. Vooral hun jongste
dochter Greetje herinner ik me nog goed.
De eerste keer dat ik naar de kleuterschool moest was
voor mij een drama en ik verzette me daar hevig
tegen. Het inruilen van de geborgenheid en
nestwarmte van ons gezin voor een vreemde school
met die rare zusters en juffrouwen vond ik helemaal
niks. Heel wat anders was het thuis waar pa mooie
verhaaltjes en sprookjes vertelde.
Oma Hollebekkers omstreeks 1956 met een groot deel van
haar kleinkinderen. Ze staat hier voor haar
kruidenierswinkeltje aan de Bleijenhoek te Bladel.
Thijs van der Zanden, juni 2009 3

Op 8 december 1950 de geboortedag van zusje Mariet lieten
mijn broer Sjak en ik ons de peperkoek bij oma Hollebekkers
goed smaken.
Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Vooral het verhaaltje over de zeven geitjes met het
kleine geitje dat in de klok kroop toen de boze wolf
binnenkwam, vond ik prachtig. Pa eindigde altijd alle
verhaaltjes met: ”En toen kwam het varkentje met de
lange snuit en die blies het verhaaltje uit,” prachtig
vonden we dat.
Pas toen ik met buurmeisje Greetje Hoeks, die een
paar jaar ouder was dan ik, mee naar school mocht
lopen raakte ik een beetje aan de kleuterschool
gewend hoewel het nog heel lang duurde voordat ik
me er een beetje thuis en vertrouwd voelde.
Tijdens mijn kleuterschooltijd trok ik regelmatig op
met mijn klasgenootje, Zus Coop (Jansen). De
zandbak op de speelplaats was een geliefde plaats
van ons. Samen met haar, maar vooral voor haar,
maakte ik dan wel eens een prachtig zandkasteel.
Om een of andere reden kregen we op een keer
ruzie met elkaar en Zus vernielde toen mijn met zorg gemaakte kasteel. Dat maakte me zo kwaad dat ik
een pluk haar uit haar hoofd trok. De zuster die dat zag kwam naar me toe en voor straf moest ik heel de
middag op mijn knieën vooraan in de hoek van de klas zitten, met de pluk haar nog in mijn hand.
Blindedarmontsteking
De tijd rond de geboorte van mijn zusje Sjan staat ook nog in mijn geheugen gegrift, niet zozeer de
heuglijke gebeurtenis zelf maar het ongeluk dat enkele dagen later mijn broertje Jan overkwam. De
gezinshulp die in huis was had een kommetje kokend water op tafel gezet om boorwater te maken om de
ogen van broertje Jan schoon te maken. Jantje wilde dat kommetje pakken en trok toen het kokende water
over zich heen. De gevolgen waren derdegraadsverbrandingen in zijn borststreek. Zijn huid was
vastgeplakt aan zijn wollen truitje weet ik nog. Mijn broertje was er heel erg aan toe en de eerste dagen
zelfs in levensgevaar. Nog goed herinner ik me het bezoek dat ik
samen met moeder aan hem bracht. Hij was toen al wekenlang
opgenomen in het Binnenziekenhuis te Eindhoven. Ons Jantje zat
daar wegens besmettingsgevaar in quarantaine. We probeerde
contact met hem te krijgen met een glasraam tussen ons in. Na
vier maanden ziekenhuis mocht mijn broertje weer naar huis. Hij
kende van ons gezin niemand meer en wilde weer terug naar de
zusters in het ziekenhuis waar hij zich aan gehecht had. Heel erg
was dat, vooral natuurlijk voor mijn ouders!
In het 2 de jaar van de kleuterschool, op een zaterdagmorgen
ergens in november 1953 voelde ik me heel erg ziek. De zuster
had dat in de gaten en stuurde een klasgenootje met me mee om
me te begeleiden naar huis. Moeder was ook ziek en lag in bed.
Omdat ik hoge koorts had kroop ik in haar bed dicht tegen haar
aan. Dokter Snieders werd erbij gehaald die me direct naar het
ziekenhuis stuurde. Diezelfde middag nog werd ik geopereerd aan
een blindendarmontsteking. Ik heb ongeveer veertien dagen in het
ziekenhuis gelegen op een grote zaal met een twintigtal
leeftijdsgenootjes die ook allemaal een operatie achter de rug
hadden. Het eten dat de zusters mij gaven werd kleutervoer
genoemd, ik kreeg het niet door de keel. De tijd in het ziekenhuis
was een akelige ervaring. Ondanks mijn jonge leeftijd kreeg ik
toch mee dat er kinderen waren die er zo slecht aan toe waren dat
ze het niet overleefden. Het geklaag in de nachtelijke uren van
zaalgenootjes die het heel moeilijk hadden greep me aan en heb
daar later nog vaak aan gedacht en over gedroomd. Wel werd alle
In 1949 gingen we wonen in een nieuwbouwwoning
in de Bakkerstraat. Hier sta ik met
onze pa voor dat huis. Op de achtergrond
kijken ome Bert en ome Harrie toe.
Thijs van der Zanden, juni 2009 4

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
leed verzacht toen ik thuiskwam. Het sinterklaasfeest was enkele
dagen voorbij en de Goed Heilig Man was me niet vergeten. Van
hem mocht ik met mijn ouders een fietsje uitzoeken bij
fietsenmaker Tit van de Frééte (Hermans) in de Kerkstraat. Het
werd een rood fietsje, een zogenaamde doortrapper zonder
remmen. Later bleek het onverwoestbaar te zijn en werd het mijn
maatje waarmee ik de volgende jaren veel avonturen zou beleven,
daarover verderop meer.
Voerman
In het voorjaar van 1954 werd de droom van mijn ouders het
bouwen van een eigen huis vervuld. Als fabrieksarbeider in die
naoorlogse tijd een eigen huis kunnen bouwen was iets om trots
op te zijn en dat waren mijn ouders dan ook. Voor mij was de
verhuizing naar de Beukenlaan een ware belevenis. Ome Door,
een halbroer van pa, werd hiervoor ingeschakeld. Hij was toen “de
boer” op de boerderij van tante Marjan die zoals eerder
aangegeven in 1948 weduwe was geworden. Zijn in mijn ogen
grote Belgische knol, ingespannen voor een platte wagen met
rechtopstaande palen aan de buitenkant maakte een geweldige
indruk op mij. Van ome Door, die ik me herinner als een
goedaardige, eenvoudige, vriendelijke man, mocht ik naast hem op
de wagen zitten en soms zelfs de teugels van dat machtige paard
vasthouden. Het verhuizen van het kippenhok maakte nog de
meeste indruk. Door pa en enkele ooms werd het hok compleet op
de wagen getild en zo naar de Beukenlaan overgebracht. Zelf
kreeg ik van ome Door de belangrijke taak de kippen die in een
paar kisten zaten te bewaken en te zorgen dat ze onderweg niet ontsnapten. Ik vond me toen heel
belangrijk weet ik nog.
Oma van der Zanden met haar zoon ome Door. Van ome
Door mocht ik wel eens voerman spelen.
Dit is in de zomer van 1953 tijdens mijn
kleuterschooltijd. Op het einde van dat jaar
werd ik geopereerd aan een
blindedarmontsteking
Een paar weken eerder gebeurde er nog iets wat ik
me herinner. Pa had bij het nieuwe huis diepe sleuven
gemaakt voor de fundering van de schuur annex
varkensstal. Die sleuven stonden vol water, voor mij
natuurlijk een uitdaging om daar overheen te
springen. Broertje Sjak wou dat ook wel eens
proberen en ja hoor, hij sprong midden in het ijskoude
water. Pa was direct op ons hulpgeroep afgekomen
en viste hem er snel uit. Kleine Sjak moest direct
achterop zijn fiets mee naar de Bakkerstraat waar
moeder hem in een wasteil stopte en een flinke
schrobbeurt gaf. Voor straf moest ik in de Beukenlaan
achterblijven tot pa terug was want ik had hem geen
verkeerde manieren moeten leren. Zo zie je maar
weer. Die het gedaan heeft krijgt altijd de schuld, al
heeft hij het gedaan dan nog! Of klopt dat niet
helemaal?
Guus van Theekes
De Beukenlaan was een nieuwbouwbuurt waar jonge arbeidersgezinnen kwamen wonen met zoals toen
gebruikelijk veel kinderen. Toen wij er kwamen wonen was daar nog niet zo veel van te merken omdat er
nog maar een paar huizen stonden. De straat lag nog midden tussen akkers en weilanden die doorsneden
waren door eeuwenoude karsporen. Een van die karsporen ging naar de Bakkerstraat. Hierover liep ik
samen met mijn kameraadje en buurjongetje Guus van Theekes (Lavrijsen) bijna dagelijks van en naar
school. Hoewel ik in de Beukenlaan ook vriendschap kreeg met andere jongens uit de buurt zoals Gust van
Suskes (Lavrijsen) en Gerrit van Dorussen (Hoeks) was Guus toch mijn eerste en beste kameraadje.
Thijs van der Zanden, juni 2009 5

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Hoewel we in onze jongenstijd ook wel eens kortstondig ruzie hadden heeft die vaste vriendschap heel
mijn jeugdjaren geduurd, daarover verderop meer.
Onze pa en ons moeder met hun eerste 4
kinderen Sjak, Mariet, Jan en ik.
Leeshobby
Mijn inschrijving voor de Lagere School in de zomer van 1954
herinner ik me nog goed. Ook weet ik dat me werd verteld dat ik bij
frater ’t Kwientje (Aquino) kwam te zitten samen met meer dan
veertig klasgenootjes. Ik vond het allemaal wat vreemd en stond
bepaald niet te trappelen van ongeduld toen de school in september
van dat jaar begon. Het ergste vond ik dat kameraadje Guus in de
parallelklas zat zodat ik daar geen steun aan had. Een voorval bij de
eerste schrijflessen ben ik niet vergeten. Achter mij in de klas zaten
de broers Jan en Nic van Jan van Klaossen (van de Borne). We
moesten met een potlood woordjes overtrekken op een papieren
velletje die met puntjes aangegeven waren. De broertjes Jan en Nic
hadden meer belangstelling voor een zak kersen die ze van thuis
hadden meegebracht dan voor de schrijflessen. Toen ik plotseling ’t
Kwientje naar hen hoorde uitvallen keek ik achterom en zag dat hun
overtrekpapiertjes rood zagen van het kersensap. Ja, het waren de
kleine dingen die het doen!
Al snel merkte ik dat het leren me goed afging. Toen ik nog in de
laagste klassen zat keek ik op de speelplaats vooral de kat uit de
boom. Van het spelen en ravotten in grote groepen en vooral met de
jongens van de hogere klassen hield ik niet. Ik probeerde altijd op te
trekken met enkele jongens die ik kende uit de Beukenlaan of die bij
me in de klas zaten.
Het was de tijd van het Rijke Roomse Leven en daarin paste de
voorbereidingen voor de Eerste Communie perfect. Op die
belangrijke dag werden we wekenlang voorbereid. We moesten biechten leren en het netjes de tong
uitsteken oefenen want daar moest immers de pastoor de hostie
op kunnen leggen. Ook moesten we samen met de meisjes uit
de eerste klas leren defileren te weten het in rijen met de handen
gevouwen de kerk in en uitlopen. Prachtig vonden we dat en niet
in de laatste plaats omdat er ook een groot feest aan vastzat
waar heel de familie bij betrokken werd. Die dag was ik de hele
dag het middelpunt van een groot familiefeest. Er was gebak en
uitgebreid eten en er werden foto’s gemaakt. Allemaal zaken die
toentertijd bijzonder waren. Alle opa’s, oma’s, ooms en tantes
met hun kinderen kwamen op bezoek en van iedereen kreeg ik
geld, meestal 1 gulden. Op het einde van de dag voelde ik me
letterlijk de koning te rijk.
In de 2 de klas kwam ik bij meester van Hoppe zitten en in de 3 de
bij de jonge Raes, zo genoemd omdat zijn vader ook op school
les gaf. Heel goede herinneringen heb ik aan de lessen van
frater Evidius. Deze frater kon prachtig vertellen, vooral het
verhaal van de Witte Ridder vond ik prachtig. Door zijn verhalen
werd ik aangemoedigd zelf meer te gaan lezen. De stripverhalen
van bijvoorbeeld Eric de Noorman en Tom Poes en Olivier B.
Bommel in de krant en de verhalen in de Engelbewaarder en
later de Okkie of de Taptoe waar ik via de school op
geabonneerd was vond ik niet genoeg. Iedere week kreeg ik van
moeder geld om één boek bij de uitleenpost in het
sigarenwinkeltje van Pietje van Graote (van Limpt) in de
Hier sta ik dan gewapend met rozenkrans en
kerkboekje tussen pa en moeder in op de dag
van mijn Eerste Communie in 1956. Het Rijke
Roomse Leven ten top!
Thijs van der Zanden, juni 2009 6

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Kerkstraat te gaan lenen. In de wintermaanden zat ik daarmee op de keukenvloer warm tegen de muur
aan bij de kachel waarop moeder het eten kookte. Kookte de moor (fluitketel) een keer over dan moest ik
vlug opzij gaan zitten om de gloeiende druppels die over de kachel rolden te ontwijken. Na een of twee
dagen had ik het boek gelezen en dan was er pas tijd voor iets
anders.
Haktollen en knikkeren
Vanaf de 4 de klas begon ik me op school en daarbuiten steeds
meer te profileren. Hoewel ik nog vaak geen haantje de voorste
wilde zijn nam ik aan steeds meer situaties deel. Tijdens
stoeipartijtjes merkte ik dat ik mijn mannetje stond en niet
hoefde onder te doen voor leeftijdgenootjes. Dat wil niet zeggen
dat ik me mengde in knokpartijtjes die zich wel eens onderweg
van en naar school of op de speelplaats voordeden, die ging ik
liever uit de weg!
Haktollen was een heel populair spelletje waar ik graag aan
meedeed. Meestal waren daar ook Guus van Theekes, Gust
van Suskes en Huub en Theo de Kort bij betrokken. Het ging
erom de haktol van de tegenstander met de scherpe punt van
de eigen tol ‘te klieven’ of in ieder geval te beschadigen. Om
beurten moesten de deelnemers de eigen haktol in een op de
grond getekende cirkel laten draaien met behulp van een leren
pees. Deed je dat goed dan moest de tol zoemen. Bleef de tol
na het uitdraaien liggen dan moest die uit de cirkel ‘geklieft’
worden door de andere jongens. Om de eigen tol te
beschermen werden er zoveel mogelijk punaises op gedrukt.
Van de andere kant was het ook niet zo erg dat de eigen tol
geraakt werd omdat een beschadigde tol met putten en gleuven
erin ook best stoer stond en bewees dat er strijd geleverd was.
Na de geboorte van Ad was ons gezin met 7 kinderen kompleet. In
mei 1959 deed broer Jan zijn Eerste Communie.
De opa’s, oma’s, ooms en tantes, neefjes en
nichtjes die naar het Eerste Heilige
Communiefeest kwamen.
Echter wanneer de tol middendoor was moest je
thuis gaan zeuren om geld voor een nieuwe tol
en dat kon bruintje meestal niet trekken.
Knikkeren was een geliefde seizoensbezigheid
dat op de speelplaats en aan de straatkant van
en naar school door zowel de jongens en
meisjes gedaan werd. Vooral het gooien op de
grote vlam, een grote glazen knikker, was een
groepsgebeurtenis. Zo’n vlam werd meestal
achter een steen gelegd waarna op ongeveer
zes meter een streep werd getrokken waarachter
de gooier moest gaan staan. Werd de vlam, die
vanaf die afstand maar amper achter de steen
zichtbaar was, geraakt door een knikker dan
werd deze eigendom van de gelukkige gooier.
Het gooien gebeurde vaak tussen een haag van
toeschouwer door die dan zongen: “Unne grote
vlam, unne grote vlam.” Ook wel eens
afgewisseld met: “Un groot stuk ham, un groot
stuk ham.”
Thijs van der Zanden, juni 2009 7

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
De zesde klas van de lagere school van frater Levinus in 1960. De vierde van
links op de voorste rij ben ik.
Vastenavond
De maandag en dinsdag voor
Aswoensdag werd Vastenavond
genoemd. Van carnaval hadden we
nog nooit gehoord. Voor ons waren
het dagen om zingend met een
zogenaamde foekepot rond de deuren
te gaan om een extra zakcentje bij
elkaar te sprokkelen. Eerst moest er
natuurlijk een foekepot gemaakt
worden. De onderdelen hiervoor
waren een leeg conservenblik van 1
of 1½ liter, een gedroogde
opgeblazen varkensblaas, een
stengel riet van 40 centimeter lengte
en wat stevig vliegertouw. Om een
varkensblaas te bemachtigen moest
je zorgen er in november tijdens het
slachten van het varken als de kippen bij te zijn om de blaas in de wacht te slepen. Was Toon Kox de
slager dan moest je eerst je neus in het varken z’n gat steken om er recht op te hebben. Toon zorgde dat
dit goed gebeurde door zijn hand stevig tegen je achterhoofd te drukken zodat je neus er diep inging.
Soms drukte slager Toon dan ook nog op de darmen van het varken zodat je de inhoud in het gezicht
kreeg, weet ik nog uit eigen ondervinding.
De blaas moest enkele maanden drogen in opgeblazen toestand. Tegen Vastenavond werd van de blaas
een vel gesneden waarin in het midden de rietstengel werd vastgesnoerd. Vervolgens werd dat vel om het
conservenblik gebonden. Om er het roefelend geluid uit te krijgen moest je een hand met speeksel
bevochten, daarmee de rietstengel stevig omklemmen en vervolgens een snelle op en neergaande
beweging over de rietstengel maken. Verkleed in afgedankte jurken en met wat schmink op het gezicht
gingen buurjongen Guus, broer Sjak en ik op stap om te gaan ‘foekepotten’. We zongen dan in elk bezocht
huis het volgende liedje: “Vasten vasten aovend, kom’nie thuis voor taovend, taovend in de maoneschijn
es vodder en moeder nor bed toe zijn, ik heb vandaog nog niks gehad, snij een stuk van’t vééreken z’n gat,
vééreken z’n gat is toe gevroren, Mieke hi z’n meske verloren, rommelpotterij, rommelpotterij géft me nu
cent en dan goi ik vurbij.”
Veugeltjes zuuken
Op een zaterdagmiddag in het voorjaar van 1958 ging
ik op een keer met Huub en Theo de Kort
kievitseieren zoeken in de buurt van het Busschoor
aan de grens met Hulsel. Vooral Huub had daar
ervaring in en vond daar in een half uur tijd 2 nestjes
met 4 eieren erin. Toen ik ook nog een nestje met
eieren vond was dat een geweldige ervaring voor mij.
Ook doken we nog even de bossen van de
nabijgelegen Hulselse Staat in waar Huub naar een
eksternest klom waar ook nog enkel eieren in lagen.
Vanaf toen stond elk voorjaar in het teken van het
zogenaamde veugeltjes zuuken. Bijna alle vrije tijd die
ik had werd er aan besteed, meestal ging ik samen
met buurjongen Guus en broer Sjak maar ook wel in
grotere groepen met o.a. Peter van de Goor, de
broers Huub en Theo de Kort, Gust van Suskes en
mijn neven Ludo en Theo van der Zanden.
Nestje kivitseieren zoals we er veel gevonden hebben.
Thijs van der Zanden, juni 2009 8

Ome Neel en tante Sjo omstreeks 1960. Ome
Neel hielp pa regelmatig met allerlei klussen
zoals tuin omspitten en een “koop hout”
afwerken.
Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Er golden strikte normen. Kleine en grote zangvogels zoals merels,
lijsters, biemukskes (mezen), blauwpieperkes (heggemusjes),
vinken, schrijverkes (geelgorzen), winterkoninkjes en roodborstjes
mochten niet ‘uitgehaald’ worden. Wat wel mocht was het uithalen
van kieviten, eksters, hiksters (vlaamse gaaien), eenden,
meeuwen, waterhoentjes, uilen, duiven, mussen, klampers
(roofvogels zoals buizerds, valken en sperwers), fazanten, patrijzen
en koilieten (wulpen). De eieren werden uitgeblazen door er aan de
onder- en bovenkant een gaatje in te prikken en er dan de inhoud
uit te blazen. Vervolgens werden ze in schoendozen gelegd waarin
met repen karton enkel etages van kleine vakjes waren gemaakt
waar de eieren precies inpasten. Ook werden de eieren wel eens
op een tak met dunnen twijgen gestoken waarvan de schors
verwijderd was.
Systematisch werden vogelrijke bossen en velden uitgekamd.
Favoriete bossen en velden waren die van de Hulselse Staat en
omgeving van het Busschoor. Soms gingen we ook wel naar de
velden en landerijen bij het Beleven, de Postelsedijk en de vennen
bij de Flaos in Lage Mierde. In die tijd heb ik veel van de natuur
geleerd. Aan het gedrag van vogels kond ik zien of ze in de
omgeving een nest hadden. Ook leerde ik hoe de nesten van de
diverse vogels eruit zagen en welke nestmaterialen ze ervoor
gebruikten. Ook konden we van al die verschillende eieren
aangeven van welke soort vogel die waren.
Door de spanning van en de drang naar het vinden van eieren
overwonnen we de angst om zelfs in de hoogste en moeilijkste
bomen te klimmen. Daarbij heb ik een aantal keren geluk gehad.
Soms waren de toppen van de bomen zo dun en breekbaar dat ik
met boomtop en nest in mijn hand naar beneden viel. Gelukkig werd de val door de boomtakken gebroken
en hield ik er alleen wat blauwe plekken en schrammen aan over.
Uilen, fazanten en eekhoorns
Een aantal keren hebben we jonge vogels mee naar huis genomen. Vaak ging het grootbrengen van de
jonkies niet goed. Als de jongens uit de buurt hoorden dat de vogels dood waren werden we toegezongen
met: “Dokkeutel pikkeutel zwart gat, dokkeutel pikkeutel zwart gat.” Gebeurde dat ook op de speelplaats
dat was dat verre van leuk!
Een aantal keren is het wel goed gegaan. Samen
met buurjongen Guus had ik 2 jonge ransuilen uit
een nest in de Hulselse Staat meegenomen naar
huis en daar grootgebracht. Het kostte veel
inspanningen om er genoeg eten voor in de
wacht te slepen, meestal waren dat mussen en
muizen. Ook jonge duiven die duivenmelkers
afdankten stonden regelmatig op het uilenmenu.
De twee uilen waren na een tijdje zo tam dat ze
vrij rondvlogen. Kwam ik uit school dan zaten ze
al op de dikke onderste tak van de kersenboom
te wachten. Wanneer ze me zagen begonnen ze
luidkeels te bedelen om voedsel. Helaas hebben
de uilen na ongeveer 8 maanden binnen een
tijdsbestek van enkele dagen het loodje gelegd,
vermoedelijk omdat ze bedorven voedsel hadden
gegeten.
Tante An en ome Bert kwamen jarelang elke week een avond
buurten. Ome Bert is al 1969 overleden
Thijs van der Zanden, juni 2009 9

In de zomermaanden van de
jaren 1958 t/m 1960 ging ik bij
goed weer samen met
buurjongen Guus en broer Sjak
máástebollekes (dennenappels)
rapen. We verkochten die voor
een gulden per zak en
verdienden daarmee een extra
zakcentje. Op een
woensdagmiddag raapten we
minimaal 6 zakken vol. Meestal
gingen we daarvoor naar de
Reuselse Staatsbossen in de
omgeving van het Kroonven.
Tijdens het rapen vonden we
enkele keren een nest
fazanteieren. We schrokken
hevig als de broedende
fazantpop luid fladderend het
nest verliet. Meestal zagen we
de goed gecamoufleerde vogel
pas als deze wegvloog op het
moment dat we er bijna bovenop
stonden. Toen we thuis een
broedende kloek (kip) hadden
Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Het zondagse bezoek aan oma en opa in Bladel was jarenlang een vaste
gebeurtenis. Het waren 2 gastvrije mensen waar we graag kwamen
hebben we fazanteieren mee naar huis genomen en onder die kloek gelegd. Het resultaat was een
twaalftal jonge fazantkuikens die we grootbrachten met opfokmeel voor kippenkuikens. Toen het
volwassen fazanten waren was de lol er af en hebben we ze verkocht aan winkelier en polier Jan Bierings
in de Beukenlaan waarna ze vermoedelijk op het menu van een restaurant zijn beland.
In de wintermaanden trokken we vaak met een groep van ongeveer 10 jongens uit de Beukenlaan en
omgeving naar de bossen in de omgeving van het Hulsels Venneke om daar eekhoorntjes te vangen.
Roepend en schietend met katapulten probeerden we zo’n eekhoorn naar een dun boompje te drijven.
Sprong dat beestje in zo’n boompje dan was het een kwestie van er zo hard mogelijk aan schudden tot het
op de grond viel. Eenmaal op de grond doken we er met z’n allen met onze jassen bovenop. Dan moest
het beestje door iemand met leren handschoenen aan onder al die jassen uitgevist worden en in een
kooitje gestopt, wat maar een enkele keer is gelukt. Meestal ontsnapte het eekhoorntje, een boom of
konijnenpijp in. Van een voorval heb ik nog steeds twee littekentjes aan mijn duim overgehouden. Toen
een eekhoorntje een konijnenpijp invluchtte zag ik dat het er niet ver in kon komen. Zonder me te
bedenken pakte ik het beestje aan zijn rode pluimstaart vast en trok het met een ruk uit de pijp. Dat had ik
beter niet kunnen doen want het beet met zijn vlijmscherpe voortanden dwars door mijn duim, juist onder
de nagel heen en liet niet meer los. Mijn neef Ludo van der Zanden, die leren handschoenen bij zich had,
kon me met moeite bevrijden van het beestje. Vermoedelijk door stress viel het ook nog dood neer en
bleven wij met een kater achter. Zelf heb ik nog maandenlang last gehad van die beet. De wond wilde niet
genezen en ging zweren. Wijkverpleegster zuster Maarssen van “de Ark”, het Wit Gele Kruisgebouwtje bij
het zusterklooster, heeft de pijnlijke wond een aantal keren verzorgd. Hier is het gezegde: “Boontje komt
om zijn loontje,” helemaal op zijn plaats!
Gezin
Tijdens de verhuizing naar de Beukenlaan waren er in ons gezin 5 kinderen, te weten Sjak, Mariet, Jan,
Sjan en ik. In de Beukenlaan kwamen daar achtereenvolgens nog Jacqueline en Ad bij waarna ons gezin
met 7 kinderen compleet was. Binnen het gezin zwaaide moeder de scepter en regelde het dagelijkse
gebeuren met strakke hand. Wilde je wat extra’s dan moest je bij haar zijn, meestal kreeg je uiteindelijk wel
je zin. We groeiden op zonder strenge regels en normen. Hield je een beetje aan de regels dan was er veel
mogelijk en had je veel vrije tijd die je zelf mocht invullen.
Thijs van der Zanden, juni 2009 10

Hier doet ons Sjan haar Eerste Communie. De 2 de van rechts is
haar peettante Marjan. Op de voorgrond zit Jo een nicht van
ons die vaak hielp in de huishouding van moeder.
Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Pa was iemand van weinig woorden, hij kon erg
genieten als er rust en regelmaat was. Bij ziekte en
problemen was hij bezorgd. Moest iemand van de
kinderen wegens koorts het bed houden dan kwam
hij voor hij naar de fabriek of naar bed ging altijd
kijken hoe het ging en of je nog iets nodig had. Met
Jacqueline, die hij “zijn vrouwke” noemde en een
broze gezondheid had onderhield hij een speciale
band.
Voor zijn vee, mestvarkens, mestkalveren, konijnen
en kippen was hij ook zorgzaam. Daarin herkende
je de boer in hem. D’n hof was zijn lust en zijn
leven. Bijna het hele jaar waren er verse groenten,
aardappelen en fruit beschikbaar waar hij trots op
was. Jarenlang heeft hij een bos en een akker in
eigendom gehad waar hij graag kwam en werkte.
Jaarlijks kocht pa in de winter van de gemeente een
kavel hout om genoeg mutserd (takkenbossen) en
hout voor het stoken van fornuis en kachel te hebben. Daar moest veel werk voor gedaan worden. Eerst
moesten de door de gemeente omgezaagde dennenbomen door pa met een kapmes ontdaan worden van
de takken. Ome Neel van de Klamp (Maas), getrouwd met tante Sjo, een halfzuster van pa, hielp hem daar
vaak mee. Mijn broer Sjak en ik sleepten het hout dan naar het middenpad van het bos waar we het op
hopen stapelden. Tijdens de pauzes genoten we van het van thuis meegebrachte brood. Heerlijk vonden
we dat weet ik nog, waarbij gezegd moet worden als alles op was broer Sjak en ik naar huis wilden. Maar
dat kon natuurlijk niet!
Enkele weken daarna kwam ome Door met paard en wagen en mochten we met hem mee het hout
ophalen. Tenslotte moest het met de beugelzaag in kleine stukken gezaagd worden en samen met de
mutserd netjes in de houtschop worden getast. Een grote vermoeiende klus, kan ik me nog goed
herinneren!
Pa had een rustige karakter waarmee hij in zijn omgeving gemakkelijk vriendschappen maakte. Ons huis
was voor die vrienden vaak een ‘zoete inval’ waarbij ze konden rekenen op de gastvrijheid van moeder die
altijd de koffie klaar had. Ik kan gerust stellen dat we opgroeiden met ouders die het beste met ons
voorhadden en vertrouwen en zekerheid gaven.
Frater Levinus
In de 5 de klas zat ik bij de Ouwe Raes, een
kundige maar vooral strenge leraar. De cijfers die
ik bij hem haalde waren in het algemeen heel
goed. Voor de taalvakken waren mijn cijfers iets
minder. Toen ik een paar keer achter elkaar een
heel hoog cijfer voor taal haalde beschuldigde hij
me dat ik had afgekeken bij Jan Verhagen, die
naast mij zat. Of hij het echt meende weet ik niet
zeker maar ik vond het een gemene oneerlijke
beschuldiging die ik hem nooit vergeven heb.
Vanaf de 5 de klas mochten we ook op schoolreis.
Zo’n schoolreis was toentertijd een uitzonderlijke
ervaring, immers zoals de meeste van mijn
leeftijdgenoten was ik nooit verder geweest dan
Eindhoven. Om de reis te betalen brachten we
elke week wat spaargeld mee naar school. De
eerste keer ging de reis naar de grotten en de
kabelbaan van Valkenburg en de Vaalserberg met
De familie Hollebekkers met aanhang in goede doen tijdens een
feestje in het ouderlijk huis aan de Bleijenhoek te Bladel. Bij opa
en oma was het goed toeven!
Thijs van der Zanden, juni 2009 11

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
daarop de Wilhelminatoren. Tijdens een stoeipartijtje op de Vaalserberg trapte ik tegen een Duitse helm
die daar onder wat struikgewas lag. Of er nog een Duitse soldaat aan vastzat weet ik niet meer, ik heb
daar in ieder geval niets van gemerkt.
Oma Larmit heeft in haar leven veel
meegemaakt. In de vijftiger kwam ze af
en toe opassen. Ze was zorgzaam maar
streng!
Lage Mierde. Samen met mijn neef Ludo van der Zanden en Jan
Vermeulen was ik daar eieren aan het rapen in een
meeuwenkolonie. De meeuwen lieten daarbij een oorverdovend
gekrijs horen. Plotseling zagen we daar de ‘beruchte’ boswachter
Gielens uit Esbeek staan. Jan Vermeulen kon een korenveld
invluchten, ik kon achter een dichte struik kruipen en Ludo dook
in een klotput (put vol water waarin voorheen turf gestoken was)
en bleef daarin maar juist met zijn hoofd boven water. Gelukkig
had de boswachter ons niet opgemerkt maar Jan Vermeulen had
later slecht nieuws voor ons. Hij had gezien dat een filmploeg
onze 2 fietsen meegenomen had en in een wagen meegenomen
die een heel eind verderop stond. Neef Ludo, die voor de duuvel
niet bang was, sloop er naar toe en haalde onze fietsen uit de
auto zonder dat de filmers het merkten. Boven een vuurtje
droogden we zo goed als het kon onze kleren en konden toen
opgelucht naar huis. ’s Anderendaags liep ik met mijn neef Ludo
naar school, uit zijn broekzak haalde hij nog de gedroogde
groene algen die uit de klotput kwamen waar hij de dag ervoor
ingedoken was.
Voor we van mijn ouders de bossen in mochten moesten er vaak
eerst nog karweitjes gedaan worden, zoals een zak konijnenvoer
plukken in het Reuselse buitengebied of in het voorjaar een paar
handwagentjes varkensmest in de tuin spitten. Deden we dat dan
kregen we alle vrijheid en ruimte om leuke dingen te doen en op
avontuur te gaan.
In de 6 de klas kwam ik bij frater Levinus terecht die tevens hoofd van
de school was. Deze frater gaf heel goed les en vond dat daar ook
goede gymlessen bij hoorden. Hij gaf de gymlessen zelf en deed ook
de oefeningen mee. Het was ook het jaar dat we de Plechtige Heilige
Communie mochten doen en in gemeenschapshuis ‘De Kei’ seksuele
voorlichting kregen, waar zaken werden verteld die we al lang wisten.
Frater Levinus drong er bij mijn ouders op aan mij te laten testen
omdat hij vermoedde dat ik geschikt was voor het Middelbaar
Onderwijs. Die test leverde het advies ‘HBS’ op wat te vergelijken is
met het huidige VWO. Mijn ouders waren daar niet voor, hoewel ik
daar direct aan moet toevoegen dat ik het wel mocht als ik het had
gewild. Het gevolg was dat ik de weg koos die toen de meeste
jongens uit mijn omgeving kozen, de Ambachtsschool (LTS) in Bladel.
Immers daar leerde je een vak en kon dan snel geld gaan verdienen
en vroeg brommer rijden. Van die keuze heb ik later spijt gehad en
heb tot in 1982 avond- en part time studies gevolgd om die gemiste
kans te compenseren.
Nog precies weet ik wat op mijn laatste schooldag de laatste woorden
van frater Levinus waren. Plechtig zei hij toen: “Jullie zijn nog te klein
voor tafellaken maar wel te groot voor servet, het ga je goed”. Toen ik
bij het verlaten van de klas hem de hand schudde waarmee het einde
van mijn lagere schooltijd bezegeld werd kon ik mijn emotie moeilijk
onderdrukken, weet ik nog.
Klotputduik
Een hachelijk avontuur beleefden we in de vennen bij de Flaos in
De jongensgildetijd was mooi en leerzaam.
V.l.n.r. Gerard Wouters, Guus Lavrijsen,
Cor van Eekert, ik en Kees Hoeks tijdens
het zomerkamp in Horst in 1960.
Thijs van der Zanden, juni 2009 12

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Jongensgilde
In het seizoen 1958-1959 meldde ik me samen met buurjongen Guus aan bij het Reuselse Jongensgilde,
officieel Jong Nederland genoemd, de katholieke tegenhanger van de verkennerij. Een keer per week
hadden we groepsmiddag of groepsavond. Door pionieren, sport, spel, creativiteit en buitenleven werden
we gevormd en leerden we hoe we moesten samenwerken. Het meeste trok ik op met de leden van mijn
vendel. Het werd in het 1 ste jaar gevormd door Guus van Theekus, Kees Hoeks, Gerard Wouters, Cor van
Eekert en ik, allemaal ongeveer van dezelfde leeftijd. Jaarlijks nam ons vendel deel aan toernooien in de
regio Kempenland waar ook jongens van andere dorpen aan meededen. Op de toernooien kon je in
competitie met andere vendels punten verdienen voor het maken van een praktische vendelhoek
bestaande uit een mooi opgezette en opgeruimde tent, een eettafel met banken en een wasplaats. Ook
moest de vendelhoek afgebakend worden. Alles moest gemaakt worden van hout dat we meebrachten of
in de bossen vonden. Er mocht alleen sjortouw gebruikt worden waarmee alleen goedgekeurde knopen
gelegd mochten worden zoals de platte knoop en de mastworp. Het gebruik van hamer en spijkers was uit
den boze! Ook werden punten gegeven voor sport-, spel- en puzzelopdrachten waarbij samenwerking,
behendigheid, creativiteit en vernuft belangrijke was. Allemaal activiteiten waar ik graag aan meedeed.
Vooraan v.l.n.r. Kees Hoeks, Gust van Loon, Piet de Kort,
Jos Borgmans en ik. Bovenaan Gerard Wouters. Allemaal
netjes in uniform tijdens het zomerkamp in Ulestraten in
1963.
Het hoogtepunt was de jaarlijkse kampweek met alle
leden en leiders. De kampen die ik heb meegemaakt
waren die van Horst in Limburg, Ulicoten bij Chaam,
Ulestraten bij Maastricht en de zandduinen van de
Bedafse Bergen bij Uden. In groepen bestaande uit
enkele vendels fietsten we de eerste dag van de
kampweek gepakt en gezakt naar het kampterrein,
begeleid door een paar leiders. Onderweg moest er
vaak gestopt worden omdat er weer eens iemand een
lekke band had of een ander mankement aan zijn fiets.
Dat had je nu eenmaal met de banden en fietsen uit die
tijd!
Na een fietstocht van soms wel 80 kilometers kwamen
we vermoeid op het kampterrein aan. De kwartiermakers
hadden dan al veel werk verricht. De kookstaf was al
geïnstalleerd en de hudo, een sleuf met een balk ervoor
afgeschermd met jute stof die als toilet moest dienen,
was ook al in gereedheid gebracht. Nadat we
verwelkomd waren door de aalmoezenier en de leiders
konden we direct aan de slag met het installeren van
onze vendelhoek, een belangrijke klus die uren in
beslag nam.
Iedere morgen, voor het ontbijt, werd op het kampterrein
door de aalmoezenier, een Reuselse kapelaan, een mis opgedragen. De week had een afwisselend
programma. Vaste onderdelen waren een avonddropping, een zwemmiddag, oriëntatie en
verkenningstochten, vlag veroveren in het avonddonker en een sport en spellendag. Het hoogtepunt van
het kamp vond ik het afsluitende kampvuur op de vrijdagavond. De leiders en vendels droegen sketches
voor en namen elkaar op de hak waarbij op het einde van zo’n week een fantastische sfeer ontstond. Het
gezamenlijk uit volle borst meezingen van het zeeroverslied met begeleiding van enkele muziekspelende
leiders bij het licht van het hoog opflakkerend kampvuur in die vrije natuur gaf een machtig mooi gevoel
waarbij we even in de waan waren de hele wereld aan te kunnen.
Omdat ik er zo’n goede herinneringen aan bewaar hier de volledige tekst van het zeeroverslied:
De machtigste koning van storm en van wind, is de arend geweldig en groot.
De vogels zij sidderen en vluchten van angst, voor zijn snavel en klauwende poot.
Als de leeuw verheft zijn gebrul des nachts, dan verschrikt hij de dieren daarmee.
Ja wij zijn de heersers der aard, de koningen van de zee.
Thijs van der Zanden, juni 2009 13

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Verschijnt er een schip aan de horizon, dan juichen wij luide en wild.
Ons trotse schip als een pijl uit de boog, klieft terstond door het watere zilt.
En de koopman wordt bang en hij siddert van angst, de matrozen verwensen die dag.
En daar klimt dan langs de mast omhoog, onze bloedrode zeeroversvlag.
Wij werpen ons op het vijandige schip, als een wegslingerende speer.
De kannonen dreunen 't geweer klinkt alom en de enterbijl hakt keer op keer.
En reeds zakt de vlag van de vijand omlaag, overwinningsgeroep klinkt omhoog.
Lang leve de bruisende zee, lang leve de zeeroverij.
Refrein:
Tiralala, tiralala, tiralala, tiralala, tiralala, tiralala, tiralala, hoi hoi.
Ja wij zijn de heersers der aard, de koningen van de zee.
Het Arendsoogboek ‘De Bende van de
Blauwe Bergen’.
Bende van de Blauwe Bergen
In de jaren 1959/1960 brachten we de meeste vrije tijd door in bos en
hei dat er toentertijd in Reusel nog volop was. Op 100 meter van ons
huis in de Beukenlaan lag het Busseltje. Dit was een bosstruweel met
opgeschoten hakhout van ongeveer een hectare groot. Er stond els,
berk, wilg en een enkele eik in. Het was laag gelegen en doorsneden
met een paar diepe sloten die in de natte jaargetijden vol water stonden
waarin kikkers, salamanders en allerlei andere waterdiertjes leefden.
Aan een zijden lag er zelfs een klein moerasje. In het Busseltje konden
we onze gang gaan. We bouwden er onderaardse hutten met
rondgaande gangen. Er werd geravot en gestoeid, dan weer waren we
indianen en cowboys en de week daarop waren we een roversbende
die van daaruit op strooptocht ging naar tuinen of boomgaarden om er
appels, peren, kersen, pruimen of ander eetbaars te ‘veroveren’.
Tijdens de schoolvakanties verbleven we vaak in de bossen in de buurt
van het Hulsels Venneke. Vooral in de dichte bijna ondoordringbare
jonge dennenaanplant achter het vennetje bouwden we hutten. Om er
te kunnen komen kapten we diep in het bos een gangetje waar we
alleen kruipend doorheen konden. Op het einde van het gangetje
maakten we een paar vierkante meters vrij waar we onze hut bouwden.
Het materiaal kwam van de in die tijd nabijgelegen vuilnisbelt. In
navolging van het door ons gelezen Arendsoog-boek ‘De Bende van de Blauwe Bergen’ speelde we de in
het boek voorkomende personages. Mijn oudere neef, Ludo van der Zanden, was bendeleider El Lobo (de
Wolf), de andere rollen speelden mijn broer Sjak, Jan Louwers en mijn neven Thijs Buut (Lavrijsen) en
Theo en Ad van der Zanden en ik. Een mooie onbezorgde tijd!
Ambachtschool
In de eerste week van september 1961 brak er een
nieuwe fase in mijn leven aan. Ik ging het vak van
machinebankwerker leren aan de LTS te Bladel, in
de volksmond de Ambachtschool genoemd. Voor ik
daarop toegelaten werd moest ik na de 6 de klas
eerst nog een jaar naar de VGLO omdat ik 18
dagen te jong was om direct op de LTS toegelaten
te worden. In feite was de VGLO een
overbruggingsjaar waarin ik weinig heb bijgeleerd.
De lessen werden gehouden in de klaslokalen van
het oude fraterklooster aan de Schoolstraat. De
speelplaats was geheel verhard en ommuurd. In de
pauzes werd er altijd gevoetbald met een
sponsachtige bal. De stimulator van het voetballen
Hier ben ik aan het werk aan een schaafbank in mijn
ambachtsschooltijd, 1961-1963.
Thijs van der Zanden, juni 2009 14

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
was frater Albinus die zelf ook vaak meedeed. Een raar gezicht als die witte benen met zwarte sokken
onder zijn lange rok uitkwamen. Hij was ook de organisator en animator van het jaarlijkse ‘ ‘Schoolvoetbal
Paastoernooi’, waar ook schoolklassen van de omliggende dorpen
aan meededen. Ook ik heb daar een paar jaar aan meegedaan.
Aan een zijde van de speelplaats lag de tuin van de fraters waar we
zelden mochten komen. Daarom werd de bal wel eens expres over
de muur getrapt. Diegene die dan de bal mocht ophalen had de kans
om stiekem appels of ander fruit uit de tuin mee te brengen. Het was
zaak dat goed onder de kleren te verbergen want de fraters hielden
toezicht en als je betrapt werd waren de ‘rapen gaar’. Regelmatig
waren er uitstapjes waar ik graag aan meedeed. Zo heb ik heel
goede herinneringen aan een excursie naar de Abdij van Postel. Daar
kwam ik in aanraking met een wereld waarvan ik tot dan toe helemaal
niet wist wat die inhield. Ook aan frater Damianus, een zeer
vriendelijke zachte man, waarvan ik aan de VGLO een half jaar les
kreeg bewaar ik goede herinneringen.
Opa en oma in hun “jonge jaren”. Bij hen
waren Guus en ik heel welkom tijdens onze
ambachtsschooltijd!
Na mijn VGLO jaar fietste ik twee jaar lang samen met buurjongen
Guus van Theekes en met Gust Verspaandonk, die zich bij ons
aansloot, naar de Ambachtschool te Bladel. De eerste uren op die
school herinner ik me nog goed. Het begon met een toespraak van
directeur Oomen die ons vertelde dat we een heel goed keuze
hadden gemaakt en we goede vaklui zouden worden als we maar
goed ons best deden. We ontvingen de klassenindeling en het
lesrooster, allemaal zaken die me vreemd waren. Aan alles moest ik
wennen vooral aan de grootschaligheid en de onpersoonlijkheid van
zo’n grote school. Gelukkig konden Guus en ik tijdens de
middagpauze onze meegebrachte boterhammen gaan opeten bij opa
en oma Hollebekkers die aan de Bleijenhoek woonden. Bij aankomst stond daar alles al netjes voor ons
klaar en konden we direct aan tafel. Met een beverige hand mikte opa uit een grote kan de thee precies in
onze kopjes. We vonden het altijd weer een prestatie van opa dat hem dat steeds lukt, al was het
ternauwernood.
Na enkele maanden was ik gewend aan het ritme en schoolstramien en vond er steeds beter mijn draai.
De lessen maatschappijleer bij de Speknek (van Haasteren) waar de meeste leerlingen een hekel aan
hadden vond ik juist heel interessant. Alleen aan de lessen bij de Veldmuis (van Veldhuizen) had ik een
hekel. Het was een vervelend mannetje met “losse handjes” waar ik gelukkig nooit kennis mee heb
gemaakt.
Rattenexplosie
In de jaren 1961 t/m 1963 werd kermis vieren en een extra zakcentje hebben van belang. Het begon eind
augustus met erpel raopen. Bij Klaos van de Borne konden we daarmee een dubbeltje per mand
verdienen. Met de erpelrooier werden de aardappelen ontdaan van het loof en in smalle voortjes gelegd.
Aan ons de taak steeds weer een rieten mand vol te rapen en naar de centrale aardappelhoop te brengen
waarna er achter je naam weer een streepje werd gezet. Het rapen ging in duo’s omdat je met tweeën
moest zijn om een volle mand te kunnen wegsjouwen. Samen kon je door hardwerken wel 100 manden
per dag rapen wat een aardig zakcentje van 5 gulden per persoon opleverde. Meestal werkte ik samen met
Guus van Theekes of met mijn broer Sjak.
Vanaf het voorjaar van 1962 ging ik met buurjongen Guus werken bij Thieu Sweijen, een oom van Guus,
die aan de Pikoreistraat een gemengd boerenbedrijf had met wat tuinbouw. We verdienden een uurloon
van 50 cent waarvoor we allerlei voorkomende werkzaamheden deden zoals enkele tientallen
varkenshokken uitschieten (schoonmaken), haver en rogge oogsten, bonen en aardbeien plukken,
mangelpeeën op één zetten, spruiten plukken, wieden, spitten en nog veel meer. Een enkele keer heb ik
zelfs mogen ploegen met de Belgische knol van Thieu.
Thijs van der Zanden, juni 2009 15

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Guus en ik waren bedreven in het oogsten van jonge aardbeienplanten, het zogenaamde plantgoed. Daar
verdienden we een halve cent per plant mee waardoor onze verdiensten direct met een factor 3 hoger
werden.
Toen we op een keer het kippenhok moesten schoonmaken zijn
we heel erg verrast en geschrokken. Nadat we de tientallen
kippen hadden buitengejaagd en gezorgd dat er geen kip meer in
terug kon begonnen we de mest onder de roest uit te halen en
met de kruiwagen naar buiten te rijden. Het was ons al wel
opgevallen dat er in de mest allerlei gangen zaten maar daar
hadden we verder geen aandacht aan geschonken. Toen we de
schop in de laatste hoop mest staken die in een hoek lag leek die
hoop wel te exploderen. Tientallen grote en kleine ratten
sprongen er uit. Omdat de beesten geen kant uitkonden liepen ze
tegen de muren omhoog. In blinde paniek begonnen Guus en ik
de beesten met onze schoppen tegen de muren dood te slaan.
Binnen enkele minuten waren er ruim 30 ratten en ratjes
gesneuveld maar ook de lampen die in de weg hingen. Ondanks
de schade aan de lampen was Thieu heel blij dat hij in een keer
van zoveel “ongedierte” verlost was en waren Guus en ik heel erg
opgelucht en ook wel een beetje trots dat het zo was afgelopen.
Voor we naar Thieu Sweijen fietsten deden we vaak eerst nog
het winkeltje van Marie Gevers aan de Turnhoutsweg aan om er
wat snoep te kopen en daarmee al wat geld uit te geven dat we Guus en ik vingen heel veel ratten!
nog moesten verdienen. Door het uitvoeren van allerlei
voorkomende werkzaamheden op de boerderij en tuinbedrijf heb ik leren aanpakken en beseffen dat er
eerst gewerkt moest worden voor het geld.
Patronaat
Het begin van de zestiger jaren was de tijd dat ik samen met mijn buurjongens Gerrit Hoeks, Guus en Gust
Lavrijsen en soms ook wel Huub en Theo de Kort om beurten bij iemand thuis ging kaarten. Eerst was dat
jokeren maar al snel werd het toepen, eenentwintigen maar vooral rikken. Meestal gebeurde dat op
zaterdagavond en in de herfst- en winterdagen ook op zondagmiddag. Op zondagavond gingen we vaak
naar het Patronaat van de fraters, een vrijstaand gebouwtje dat achter het fraterklooster stond, aan het
binnenpédje. We konden daar onder toezicht van fraters of andere vrijwilligers gaan biljarten, allerlei
gezelschapsspelen doen of kaarten. Alcohol werd er niet geschonken, alleen frisdrank. Meestal brachten
we er onze tijd door met eenentwintigen. Dat ging er voor ons doen grof aan toe, per spelletje kon je zo 2
stuivers verliezen. Met een kwartje zakgeld kon je dus in korte tijd blut zijn en dan zat er niets anders op
dan vroeg naar huis te gaan. Won je daarentegen dan konden we bij het cafetaria van Pierre Bertels een
aantal ijsjes gaan kopen. Guus van Theekes en ik schrokken er niet voor
terug vijf kleine ijsjes achter elkaar naar binnen te werken. Pierre schudde
meewarig met zijn hoofd wanneer we weer zijn cafetaria binnenstapten om
er het zoveelste ijsje te komen kopen, weet ik nog wel.
Bij aankomst bij DAF werd deze
foto gemaakt voor mijn bedrijfspas.
Bedrijfsschool
In het laatste half jaar van de LTS moest ik beslissen wat te gaan doen na
behalen van het diploma. Om de definitieve keuze nog wat uit te stellen
deed ik toelatingsexamens bij de UTS-Eindhoven (nu MTS), de Philips
Bedrijfsschool (JNO) en de DAF Bedrijfsschool. Uiteindelijk koos is voor de
2-jaarse opleiding aan de DAF Bedrijfsschool. De enige reden voor die
keuze was dat overbuurjongen Gerrit Hoeks die opleiding al achter de rug
had. Of ik achteraf gezien niet beter had kunnen kiezen voor de UTS en
daarmee een grote kennissprong had kunnen maken kan ik tot op de dag
van vandaag niet zeggen. Wel weet ik als de dag van gisteren dat ik tijdens
de eerste weken bij DAF veel spijt had dat ik die keuze had gemaakt.
Thijs van der Zanden, juni 2009 16

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Op 19 augustus 1963 om precies 6.25 uur stapte ik
voor de eerste keer de VIPRE-bus in die me naar DAF
bracht. ’s Avonds waren we pas om 18.00 uur weer in
Reusel terug. De praktijkopleiding vond plaats in de
oudste DAF fabrieken gelegen aan Burchtstraat in
Eindhoven, dus niet in de hoofdvestiging aan de
Geldropseweg. Die grote lawaaiige, drukke, rokerige
fabriek en bedrijfsschoolhal waar ik niemand kende
overdonderde me, het was een heel grote overgang in
vergelijking met het relatief vertrouwde geborgen
leven dat ik tot dan in Reusel en omgeving had geleid.
De opleiding die ik volgde was constructiebankwerker,
lasvak hoorde daar onlosmakelijk bij. Laat ik nu de
enige zijn die op de LTS geen lassen geleerd had!
Gelukkig had de Rooie Péér (Mennen), een van de
twee praktijkleraren, dat snel in de smiezen en werd ik Het DAFje uit de tijd dat ik in 1963 bij DAF begon.
in enkele weken op lasgebied bijgeschoold zodat ik
daar geen enkel probleem meer mee had.
Als Bedrijfsschoolleerling startte ik met het vorstelijke weekloon van 19,90 gulden waar ik 45 uur voor
moest werken, 1 dag theorielessen inbegrepen. Nog goed weet ik dat ik mijn eerste weekgeld mee naar
huis bracht. Toen ik het bruine loonzakje op de keukentafel deponeerde waren mijn ouders best trots op
mij en konden bovendien het geld heel goed gebruiken, herinner ik me nog goed.
Al in die eerste weken bij DAF had ik besloten om niet mijn hele leven constructiebankwerker te blijven.
Toch ging me het praktijkwerk en de theoretische vakken goed af. Sterker nog, ik kreeg al vrij snel te horen
dat ik bij de uitblinkers hoorde. In januari 1965 zat ik dan ook bij het selecte groepje leerlingen die een half
jaar eerder dan gewoonlijk het landelijk ‘Praktijkexamen BEMETEL’ mochten doen. Voor het
praktijkexamen slaagde ik. Enkele weken na het examen kwam bedrijfsschoolcoördinator Boerigter me met
een glimlach van oor tot oor melden dat 2 leerlingen van DAF voor het examenwerkstuk, een kantbankje,
het hoogste gemiddelde cijfer van Nederland hadden behaald. Dat waren Jos Kraayvanger uit Bergeyk en
ik. In juni 1965, een half jaar later was het theorie-examen waarvoor ik zonder problemen slaagde.
De uitreiking van de diploma’s gebeurde in de kantine van DAF III aan de Geldropseweg. De hele kantine
zat vol met leerlingen, hun ouders en andere genodigden. Na de toespraken werden de leerlingen een
voor een naar voren geroepen om het diploma op te halen en felicitaties in ontvangst te nemen. Toen dit
achter de rug was en de pauze begon was ik nog niet naar voren geroepen. Pa, die dacht dat ze me
vergeten waren, stapte direct naar voren en kreeg daar te horen dat hij zich niet ongerust hoefde te maken
omdat er na de pauze nog een verassing kwam. Die
verassing was dat ik samen met 2 andere leerlingen
tot de besten hoorde van de 180 leerlingen.
Daarvoor mocht ik onder luid applaus en
vermoedelijk met een vuurrood hoofd onder meer
een spaarbankboekje van 100 gulden in ontvangst
nemen, aangeboden door de DAF directie.
De DAF pony waar in in mijn experimententijd bij DAF van “kop
tot teen” aan gewerkt heb.
Experimenten
Na de DAF Bedrijfsschool werd ik geplaatst op de
afdeling Experimenten van DAF I en DAF III. Aan de
hand van schetsen van een constructeur en soms
op basis van een mondelinge toelichting moest ik
vaak samen met collega Theo van de Looy allerlei
constructies en technische toepassingen maken. Zo
heb ik gewerkt aan de ontwikkeling van diverse
proto’s van de DAF pony’s, een serie kleine
vrachtwagentjes in allerlei uitvoeringen. Die
voertuigen hebben we van kop tot teen gemaakt
Thijs van der Zanden, juni 2009 17

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
zoals de drijflijn, distributie, cabine, aanhangers en opleggers, koppelschotel en nog veel meer. Bovendien
moest het allemaal in diverse uitvoeringen. Het leuke aspect daaraan was dat we er ook mee mochten
proefrijden. Dat gebeurde zowel op de proefbaan van DAF II als op de openbare weg.
Een andere grote klus was het maken van een mal voor de productie van aluminium tankwagens van 8
meter lang met oplopende ovale doorsneden. In
die tijd heb ik het vak van constructiebankwerker,
machinebankwerker en gereedschapmaker goed
geleerd en kwam er in mijn personeelsdossier
vakman te staan.
Inmiddels was ik zestien jaar en kreeg van mijn
ouders een brommer. Het werd een rode Sparta
Sport afkomstig van een jonge collega van pa.
Om wat extra zakgeld te hebben voor de benzine
werkte ik op zaterdag in het zakkenkot van Wim
van Nolle alias Nol Zak (van den Borne). Tegen
een tarief van 3 cent per zak stopte ik met een
elektrische stop/naaimachine gaten in juten
zakken die boeren ter reparatie aanboden.
Thuis kon er ook bijverdiend worden met het
zogenaamde zakkentrekken, ook voor de
zakkenhandel van Wim van Nolle. Dit gebeurde
in onze voormalige stal van de mestkalfjes. Aan
de muur was een balkje bevestigd met haken erop waaraan de zakken vastgehaakt werden. Vervolgens
moest de draad van de lengtenaad en de ondernaad uit de zak getrokken worden waarna er een grote
rechthoekige lap overbleef. Vooral broertje Jan kon dat razendsnel. Ook dit ging op tarief. Als ik het me
goed herinner was dat 1 cent per zak.
Avondstudie
Direct na het behalen van mijn diploma’s aan de DAF Bedrijfsschool begon ik in 1965 aan een
avondstudie. Mijn uiteindelijke doel was de lerarenopleiding Nijverheidsonderwijs (NO). Daar kon ik niet
rechtstreeks naar toe omdat ik onvoldoende vooropleiding had. Daarom moest ik eerst naar de ‘Opleiding
Bewijs Algemene Ontwikkeling (OBAO)’, die in Eindhoven aan de Eerste LTS in de buurt van het
Wilhelminaplein werd gegeven. Vanuit DAF liep ik daar elke maandag-, dinsdag- en donderdagavond naar
toe na eerst in de DAF kantine nog wat gegeten te hebben. Rond 22.30 uur was ik met de BBA-lijnbus 50
weer in Reusel terug. Na eerst een warme hap naar binnen gewerkt te hebben liep het meestal al tegen
het middernachtelijk uur voor ik het bed opzocht. De volgende morgen om 6.00 uur was het dan weer tijd
om op te staan om op tijd te zijn voor de VIPRE-bus naar DAF. Lange vermoeiende dagen waren dat!
Misschien was dat ook de reden dat er maar amper 25% van de leerlingen die aan de studie begon deze
ook afmaakten en het diploma behaalden. Gelukkig
hoorde ik bij diegenen die slaagden voor het
schriftelijke en mondelinge examen.
Na de danslesperiode brak de tijd van uitgaan aan. Hier zit ik
met Elviskuif en o.a Gerrit en Toos Hoeks en Theo van der
Zanden tijdens de carnaval van 1966 op de dansvloer van
café “De Valk”.
Deze Zundapp was niet mijn eerste brommer, dat wat een rode
Sparta Sport. Dit was de opvolger die ik zelf opgeknapt heb. Ik
sta hier bij het Hulsels Venneke.
Dansles
In het najaar van 1965 trokken mijn buurjongens, Guus
van Theekes, Gust van Suskes, Gerrit Hoeks en ik de
stoute schoenen aan door danslessen te gaan volgen
bij dansschool Ad van Loon. De lessen werden
gegeven in cafézaal ‘de Valk’ van Jan Blauwhof. Voor
ons was het vreemd en onwennig met meisjes de
dansvloer op te gaan. Weliswaar hadden we het er
onder elkaar wel eens over maar ermee dansen en er
contact mee maken was voor ons een nieuwe
ervaring. Gelukkig gold dat ook voor de vrouwelijke
partij. Door de ontspannen sfeer die er onder leiding
van Ad van Loon ontstond en het biertje dat we er
Thijs van der Zanden, juni 2009 18

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
mochten drinken gooiden we de schroom van ons af en kregen de smaak te pakken. Omdat er wat minder
meisjes waren dan jongens moest je zelfs snel zijn om met elke dans mee te mogen doen. Op het moment
dat een nieuwe dans werd afgekondigd was er dan, als een soort stoelendans, een run op de meisjes.
Tegen mijn verwachting in maakte ik snel vorderingen en had snel de basispassen van de foxtrot, tango,
Weense en Engelse wals, cha cha cha, twist en swing te pakken. Omdat ik er niet genoeg van kon krijgen
heb ik behalve de basiscursus ook de cursussen voor gevorderden en meergevorderden gevolgd.
Losschieten
Na de danslesperiode begon de tijd van uitgaan
te komen. We hadden al een paar keer ervaring
opgedaan met bier drinken na het “losschieten”
van een aanstaande bruid uit de buurt. Volgens
een eeuwenoud gebruik werd dat door de
ongehuwde jongemannen die in de buurt van
de bruid woonden gedaan. Het spektakel vond
plaats bij de voordeur van het huis van de
ouders van de aanstaande bruid. Hiervoor werd
eerst bij de ‘smed’ een blok carbid gehaald en
ergens een melkbus geleend met een klein
gaatje in de bodem. In de melkbus werd op het
carbid een scheut water gegooid en dan snel
met behulp van een dun zeeltje drie lagen
papier van een cementzak om de hals van de
bus gestropt. De melkbus werd plat op de grond
gelegd waarbij 2 jongemannen de strop
aantrokken en daarbij ieder een voet op de
melkbus zetten waardoor deze vastlag. Na een tiental seconden had zich in de melkbus voldoende
acetyleengas gevormd dat met de reeds aanwezige lucht een explosief mengsel vormde. Dan was het
zaak door het gaatje van de melkbus een lucifer of een brandende sigaret te steken. Ging alles goed dan
klonk er een oorverdovende knal en explodeerde het drie lagen dikke papier aan de voorkant van de
melkbus. Het schieten werd een tiental keren herhaald tot het
toekomstige bruidspaar ‘los was’ en naar buiten kwam en aangaf in
welk café er op hun kosten gedronken kon worden. Een keer heeft
het losschieten mij een broek gekost. Omdat het gasmengsel niet
optimaal was kwam er een steekvlam uit de melkbus die deels een
weg zocht en vond in mijn broekspijp. Omdat er in mijn broek veel
nylon verwerkt was liet de pijp spontaan los en stond ik voor de helft
in een korte broek. Ook de haartjes van mijn been waren er
afgeschroeid. Gelukkig was het allemaal niet zo erg en kon het leed
weggespoeld worden met het gratis bier. Wel moest er voor mij een
nieuwe broek komen waar mijn ouders niet vrolijk van werden!
Reusel Kermis, omstreeks 1956. Onze pa
en ome Jan Sint (Heesters) spoeden zich
met hun “spruiten” naar het kermisterrein.
Achter v.l.n.r. Gerrit Hoeks, ik, Guus Lavrijsen en Hans van Loon.
We waren een weekje aan het kamperen en “brommeren” in Zuid-
Limburg in 1966.
Openluchtbal
De eerste keer dat ik samen met mijn kameraden uitging was tijdens
het openluchtbal, in augustus 1966. Het werd toentertijd jaarlijks
gehouden in het Reuselse sportpark. Daar zette ik, buiten de
danslessen om, ook mijn eerste danspassen. Vanaf toen was het
hek van de dam en gingen we elk weekend uit. Ook bezochten we
met onze brommers alle kermissen in de omliggende dorpen waar
we bar en dansvloer opzochten. Natuurlijk was Reusel kermis het
jaarlijkse hoogtepunt van ons ‘uitgaansleven’. Vanaf zaterdagavond
tot dinsdagnacht was het feest. Op de maandag en dinsdag werd de
hele dag en avond gedanst en gefeest. Het was ook de tijd dat er
steeds meer belangstelling voor de meisjes ontstond en ik de eerste
kortstondige ‘scharreltjes’ had.
Thijs van der Zanden, juni 2009 19

Hier ben ik seiner-lader tijdens een van de oefeningen van het
41 ste tankbataljon op de Duitse Hoogvlakte in de ijskoude winter
van 1968-1969.
Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
In de zomermaanden maakte ik samen met mijn
buurjongens Guus en Gerrit en soms ook met Hans
van Loon brommertochten in de omgeving waarbij
ook het bezoek aan terrassen hoorde. In de
zomervakantie van 1967 ben ik met hen voor de
eerste keer gaan kamperen. We zetten na een
brommertocht van een dag onze tent neer op een
camping in het Zuid Limburgse Voerendaal.
Vandaar uit maakten we tochten door het
Limburgse heuvellandschap en bezochten
bezienswaardigheden maar ook kroeg en bar.
Vooral de brommers van Hans en Guus waren niet
opgewassen tegen al het ‘klimwerk’. Hun
brommers hebben we in de loop van de week dan
ook moeten achterlaten bij familie omdat ze ‘in de
soep waren gelopen’.
Militaire Dienst
Nadat ik al een keer uitstel had gevraagd om mijn opleiding OBAO af te kunnen maken was het in
november 1967 dan zo ver, ik moest in militaire dienst. Begin november van dat jaar stapte ik in de trein
naar Amersfoort om daar in de Willem III kazerne ingelijfd te worden als huzaar bij de Tankboeren
(Cavalerie).
In tegenstelling tot voorgaande grote veranderingen in mijn leven wendde ik er vrij snel zonder te stellen
dat het er rozengeur en maneschijn was, verre van dat. Het ging er vrij fanatiek aan toe met veel
exerceren, sport, pionieren in het veld, snel je uitrusting aandoen en aantreden op de appèlplaats. Het ging
me behoorlijk goed af waar zeker mijn tijd bij het Jongensgilde
aan bijgedragen had. Dat gold niet voor alle maten van mijn
lichting, sommigen vielen af omdat ze het niet aankonden en
anderen kregen er regelmatig flink van langs als de
veldoefeningen voor hen te zwaar waren.
Ook werd ik in Amersfoort opgeleid tot vrachtwagenchauffeur in
een Dikke DAF.
Na twee maanden werd ik overgeplaatst naar de
Kromhoutkazerne in Utrecht om er het vak wapenhersteller te
leren. Dit was een enorme kazerne van meer dan 4.000 rekruten
waar een strakke discipline heerste. De vreetschuur (eetzaal)
was heel groot en open. Er vlogen mussen en andere vogels in
rond die zo tam waren dat ze naast je bord kwamen zitten om er
letterlijk een graantje mee te pikken. De lessen wapenhersteller
waren saai en weinig uitdagend. Het examen hield in dat we de
handwapens, karabijn, Uzi, Fal, Browning pistool, punt 50 en
punt 30 uit elkaar moesten halen de onderdelen van al die
wapens op een hoop moesten gooien en dan alle wapens binnen
een bepaalde tijd weer in elkaar zetten en afstellen. Meer
uitdaging zat er in het uitgaan in het historische stadscentrum in
de buurt van de Rooi Brug waar de katholieke en protestantse
militaire tehuizen waren. Daar kon volop gedanst worden met
mooie meiden die door de militaire aalmoezenier en dominee
uitgenodigd waren. Het waren meestal verpleegsters die stage
liepen in de naburige Utrechtse ziekenhuizen en die net als wij
ook wel van wat ontspanning en uitspattingen hielden. Ook zag
ik er zaken die ik tot dan toe nooit gezien had zoals dakloze
zwervers en jongelui die drugs gebruikten. Mijn dienstmaatje
Hier ben ik schutter van een ceturiontank.
Gelukkig heb ik de tank nooit in oorlogstijd
hoeven te gebruiken want dan was ik uit deze
50 tons tank geladen met zware munitie nooit
levend uitgekomen.
Thijs van der Zanden, juni 2009 20

Kees Kaal uit Rhenen vond op een uitgaansavond
een korset en hees dat in het donker in de
vlaggenmast van de appelplaats van de
Kromhoutkazerne. Toen ’s morgens de ceremonie
van het hijsen van de vlag begon waren de
poppen aan het dansen want er was immers
‘heiligschennis’ gepleegd. Eerst moest het korset
gestreken worden voordat het hijsen van de vlag
kon starten. Uit de omliggende gebouwen, waar
iedereen al van het korset wist, klonk een uit vele
kelen bulderend lachen toen het korset
ceremonieel gestreken werd. Er volgde een
diepgaand onderzoek om de naam van ‘de
onverlaat’ die dat kunstje had geflikt boven tafel te
krijgen. Gelukkig voor maatje Kees Kaal zonder
enig resultaat.
Op het einde van mijn Kromhouttijd kreeg ik
bericht dat in ingedeeld was bij het 41 ste
tankbataljon van de parate NATO troepen
Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
gelegerd in het Duitse Hohne, ruim 400 kilometer ten oosten vanaf de Nederlandse grens. Hoewel het aan
de ene kant een eer was daarvoor op basis van de militaire vooropleiding en lichamelijke gesteldheid
geselecteerd te worden kwam dat mij slecht uit omdat ik in september 1968 aan de opleiding NO-akte
wilde beginnen. Dat kon alleen doorgaan als ik in de buurt van Eindhoven gelegerd zou zijn. Via de
Reuselse burgemeester Cas van Beek, die toentertijd ook lid van de Tweede Kamer was, hebben we nog
wel geprobeerd overplaatsing te krijgen, maar dat is niet gelukt. Wel kregen mijn ouders als compensatie
van de afwijzing een behoorlijke kostwinnersvergoeding.
Hier ben ik in mijn wapenkamer in Hohne
bezig met een wapeninspectie van een
deel van de wapens waarover ik het
beheer had.
Hier ben ik samen met mijn dienstkameraden Rob Bakker en
Onno de Vries (rechts) in de buurt van het Duitse Hohne tijdens
een veldoefening. Onno is de bestuurder van deze “Dikke DAF’.
Hohne
Begin maart 1968 meldde ik me in het holst van de nacht bij het Alfa
Eskadron van het 41 ste Tankbataljon in het Duitse Hohne. Eerder op
de dag was ik met de bus vanuit de Kromhoutkazerne in Utrecht
afgereisd naar Seedorf de grote Nederlandse militaire kazerne in
Noord Duitsland. Daar was ik de enige die door moest reizen naar
Hohne, zo’n 90 kilometer oostelijker. Met de Dikke DAF, die het
dagelijkse postverkeer verzorgde tussen beide kazernes, kon ik
meerijden. Geen luxe achter in de bak van zo’n vrachtauto op
keiharde houten banken! De meeste andere nieuwelingen van het
Alfa Eskadron waren al eerder op de dag gearriveerd. Ze waren
vanuit de Bernardkazerne in Amersfoort rechtstreeks naar Hohne
gereisd. In Hohne waren mijn kamergenoten Siemens uit Doetichem,
Onno de Vries uit Enschede en Rob Bakker uit Arnhem. De laatste 2
werden al vrij snel mijn dienstkameraden waarmee ik heel mijn
diensttijd ben opgetrokken en veel lief en leed heb gedeeld.
Wapenhersteller
Van het Alfa Eskadron bestaande uit ongeveer 125 manschappen en
officieren werd ik de wapenhersteller, verantwoordelijk voor de
inspectie en eerste echelons onderhoud van alle lichte wapens. Ik
beschikte daar over 2 wapenkamers te weten 1 op het square waar
de loodsen voor de 20 centuriontanks van het A-Eskadron stonden en
1 wapenkamer in het eskadronsgebouw. In de wapenkamer bij het
square had ik 20 ‘punt 50’ mitrailleurs, 20 FAL mitrailleurs en 25
seinpistolen onder mijn hoede. In de wapenkamer van het eskadronsgebouw nog eens 120 UZI
mitrailleurs, 120 Browning pistolen, 120 bajonetten en enkele speciale pistolen en revolvers van de
officieren.
Thijs van der Zanden, juni 2009 21

Af en toe waren de veldoefeningen best
zwaar. Rechts lig ik uitgeteld na een dag
marcheren met volle bepakking.
Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
Kamp Hohne was tijdens de Tweede Wereldoorlog een
opleidingskamp voor de soldaten van de fanatieke Duitse Waffen
SS. Op diverse plaatsen in de gebouwen waren daar nog tekenen
van te zien. Zo waren er op de wanden van mijn wapenkamer nog
de contouren van heraldische afbeeldingen van Duitse adelaars
waar te nemen die na al die jaren hun kop nog door de witkalk heen
probeerden te steken.
Het Nederlandse gedeelte van Kamp Hohne bestond uit ongeveer
450 militairen met als kernen het Alfa- en Bèta Eskadron, samen
ongeveer 250 militairen die veertig 50 tons centuriontanks ter
beschikking hadden. Verder waren er op het kampterrein nog
ongeveer 40.000 Engelsen ondergebracht, de familieleden van de
militairen meegerekend. Ook waren er vaak militairen van andere
nationaliteiten gelegerd voor de NATO oefeningen op de
Lühneburger Heide waar ons Eskadron ook wel eens aan deelnam.
Op 900 meter van het kamp was in de Tweede Wereldoorlog het
beruchte Vernietigingskamp Bergen Belsen. Alleen al in het laatste
oorlogsjaar zijn daar meer dan 100.000 mensen omgekomen. De
Nederlandse Anne Frank was een van hen!
Samen met mijn dienstmaten heb ik het informatiecentrum van het
voormalige kamp en de overblijfselen waaronder een aantal
massagraven een paar keer bezocht. Steeds maakte dat een grote
indruk op ons, weet ik nog.
Om de zes weken mochten we één week naar huis inclusief een
weekend. Het verlof in augustus 1968 werd ingetrokken omdat toen
de Russen Tsjecho-Slowakije binnenvielen om de ‘Praagse Lente’ van Alexander Dubchek, de kop in te
drukken. Gelukkig bleven de Russische tanks achter de Duitse grens want anders waren wij vermoedelijk
de eerste NATO eenheden die met hen te maken zouden krijgen.
Afmattingsweek
Tijdens mijn diensttijd verbleef ik vaak op mijn wapenkamers om
kleine reparaties uit te voeren en wapens die vervangen moesten
worden verzendklaar te maken. Dat werd regelmatig onderbroken
door militaire oefeningen op de Lühneburger Heide of elders in
Duitsland. Daarbij werd ik vaak ingedeeld bij een tankbemanning
waarvan iemand afwezig was. Een paar keer per week hadden we
sport, meestal veldlopen.
Één meerdaagse oefening, de zogenaamde afmattingsweek, ben ik
nog steeds niet vergeten. Met volle bepakking inclusief pukkel en
ransel, moesten we dagenlang te voet op mars en daarbij onderweg
zelf voor ons eten zorgen. In het holst van de nacht was er een paar
keer alarm en moesten we direct verder. Tijdens het doorwaden van
een snelstromende ijskoude beek struikelde ik over een steen en
ging met mijn gehele uitrusting kopje onder. Het gevolg was dat ik
verderop in mijn kletsnatte slaapzak de nacht moest doorbrengen.
Vermoedelijk wegens vermoeidheid ging dat nog niet eens zo slecht.
Gelukkig kon ik ’s morgens van een meelevende ‘hospik’ een droge
overal en een paar sokken lenen zodat ik er weer tegen kon.
Korporaal
Ik zwaaide in Hohne af als dienstplichtig
korporaal na een ‘buitengewone
bevordering’.
Thijs van der Zanden, juni 2009 22

Jeugdherinneringen
van Thijs van der Zanden, periode 1947-1969
In dichte mist, hoog in deze centuriontank staande, manouvreer ik
tijdens een militaire oefening, vanuit mijn hoge strategische postite,
deze mastadont van 50 ton, via de intercom, in de juiste koers.
Misschien is dit wel symbolisch voor de eerste 21 jaar van mijn
leven waar ik gevormd werd van een ietwat introvert jongetje tot een
jongeman die wist wat hij kon maar ook wat hij niet kon.
Een paar keer per jaar waren er inspecties op
o.a. de uitrusting van het Alfa Eskadron. Tijdens
de belangrijkste inspectie scoorden we op het
onderdeel wapens uitzonderlijk hoog. Na afloop
moest onverwachts het voltallige Alfa Eskadron
in ‘eerste grijs’ aantreden en werden we
afgemarcheerd naar het bataljonsplein. Daar
stond de bataljonscommandant al klaar die aan
onze eskadronscommandant, ritmeester Jelle
Reitstma, het commando gaf huzaar der 1 ste
klasse, M.J.S.M. van der Zanden uit te laten
treden. Geheel overbluft trad ik naar voren en
kreeg van de commandant plechtig een
oorkonde en de korporaals insignes
overhandigd. De reden van deze zogenaamde
‘buitengewone bevordering’ was de uitzonderlijk
goede staat waarin volgens het rapport van de
inspecteurs de wapens verkeerden die ik onder
mijn hoede had. Na afloop werd ik door iedereen
gefeliciteerd en gaf onze ritmeester een borrel in
de eskadronsbar.
Zonder een fanatieke huzaar te zijn geweest
werd ik als enige van het Alfa Eskadron
‘buitengewoon bevorderd’ tot korporaal. Omdat de functie wapenhersteller maximaal een huzaar 1 ste klas
functie was kon dat ook alleen maar via zo’n bevordering. Het enige wat ik daarvoor heb gedaan was mijn
technische kennis, opgedaan bij DAF, in de praktijk brengen. Bovendien had ik door mijn uitzonderlijke
positie als wapenhersteller daar alle tijd voor.
Slot
Begin maart 1969 zwaaide ik op 21-jarige leeftijd als dienstplichtig korporaal af in het Duitse Hohne. Het
werd een blij afscheid van mijn dienstmaten waar ik een jaar lang intensief mee was omgegaan en lief en
leed had gedeeld. Misschien was het ook wel een afscheid van mijn jeugd en van de vrij onbezorgde tijd
die ik in die 21 jaar had beleefd. Een tijd waarin ik veranderde van een ietwat introvert jongetje tot een
jongeman die wist wat hij kon maar ook wat hij niet kon. De opgedane levenservaringen vormden een
basis voor de tijd die komen ging. Het werd een tijd waarin veel zou veranderen in mijn leven en ook weer
heel belangrijk was. Daarop zal ik misschien later nog eens ingaan.
Thijs van der Zanden
Grotenekker 4
5541 DJ Reusel
Tel 0497-642460 of 06 12140 343
Email zandent@xs4all.nl
Website http://thijs.heemkundereusel.com
Thijs van der Zanden, juni 2009 23