Initiatiefvoorstel LAT-woningen.pdf - Centrum voor Lokaal Bestuur

Initiatiefvoorstel Sylvia Buczynski PvdA
10 april 2011 Reg.nr.:
Onderwerp:
LAT-gebouwen of LAT-eenheden (LAT staat voor ‘Living Apart Together’, leven apart maar toch samen) toe te
staan en te stimuleren.
Voorstel:
De regelgeving zo aan te passen en bestaande regelgeving zo te interpreteren dat het mogelijk zal worden om
in onze gemeente Niedorp en in de nieuw te vormen gemeente Hollands Kroon LAT-gebouwen dan wel LATeenheden
(LAT staat voor ‘Living Apart Together’ (leven apart maar toch samen) onder bepaalde voorwaarden
toe te staan en te stimuleren.
Probleemstelling:
Sinds kort is het in onze gemeente mogelijk om een tijdelijke mantelzorgwoning bij je huis te plaatsen - als je
een indicatie hebt en hulpbehoevend bent. Daar zijn we erg blij mee: geen ingewikkelde, tijdrovende procedures
meer!
Maar wat te doen als je, vooruitlopend op je ‘oude dag’ al eerder, zonder medische noodzaak of indicatie, een
woonvorm wilt realiseren waarbij je je onafhankelijkheid behoudt, maar met de mogelijkheid om samen met
anderen elkaar hulp te bieden indien nodig?
De laatste tijd worden we, in het verlengde van de mantelzorgwoningen, regelmatig geconfronteerd met het
volgende ‘plattelandsprobleem’. Steeds vaker willen ouderen - lang voordat ze zorg nodig hebben - alvast een
voorschot op de toekomst nemen door het plan op te vatten om samen te gaan wonen met het gezin van hun
kind, met een of meer bevriende echtparen, met broers en/of zusters en diens eventuele partners. Mocht het
nodig zijn, dan kan men gezamenlijk hulp inhuren (tuinman, hulp in de huishouding, vervoer, verpleging) en
elkaar ondersteunen (in het geval van kinderen kan men meteen als oppas fungeren). Zo kan men in de eigen
vertrouwde (buiten) omgeving blijven (of terugkeren na pensionering).
Samen onder een dak is een optie, maar dat kan ongewenste financiële gevolgen hebben; je kunt immers als
voordeurdeler worden aangemerkt. Bovendien: het ‘bij elkaar inwonen’ is niet meer van deze tijd. Men wil zelfstandig
en vrij zijn. En daar wringt de schoen. Want het is meestal niet toegestaan om een huis op te splitsen in
meerdere zelfstandige woonunits of, bijvoorbeeld, een appartement in een schuur te bouwen. (Stolpboerderijen
met woonbestemming mogen onder voorwaarden maximaal in tweeën gesplitst worden.)
Waarom is het een probleem:
Dit alles omdat we op het platteland verrommeling tegen willen gaan, het landschap open willen houden en
- terecht - willen voorkomen dat er zomaar overal recreatiewoningen of woningen voor buitenlandse werknemers
neergezet worden. Ook moet voorkomen worden dat agrariërs belemmerd worden in hun bedrijfsvoering
(stankoverlast, geluid) doordat ze met ‘burger’-buren geconfronteerd worden.
De strenge (provinciale en gemeentelijke) regels hebben echter tot gevolg dat het onmogelijk is geworden om
(dit is een voorbeeld) je ouders in je tuinhuis te laten wonen. Zelfs al woon je afgelegen, op een groot terrein.
Dit wordt niet (meer) toegestaan. Op een boerenerf mag geen tweede woning gerealiseerd worden, ook niet
in een schuur. Nieuwbouwmogelijkheden in de dorpen zijn zeer beperkt en vaak erg kostbaar.
Aangezien de verwachting is dat het platteland dunner bevolkt gaat worden door de stagnerende bouw, het
individualisme, jongeren die wegtrekken en na een opleiding niet meer terug (kunnen) komen, ouderen die
noodgedwongen het buitengebied moeten verlaten om in een seniorenappartement in een grotere plaats te
gaan wonen, dreigen bijvoorbeeld karakteristieke boerderijen onbewoond te raken met als gevolg leegstand.

Welke maatschappelijke effecten beogen wij te bereiken met ons voorstel
Door ons initiatiefvoorstel toe te passen kunnen we de mensen en wellicht daarmee ook voorzieningen (in de
dorpen) en levendigheid voor het platteland behouden, leegstand voorkomen. We streven immers naar een
‘vitaal platteland’.
We zorgen er door toepassing van de aangepaste regels voor dat het voor burgers die samen een ‘woongemeenschap’
willen vormen en zo zelf de regie over hun oude dag in handen willen houden, mogelijk wordt
gemaakt. Heb geen angst voor precedentwerking. Het valt niet te verwachten dat onze inwoners nu ineens
massaal voor zo’n woonvorm zullen kiezen. Bovendien kan men door bepaalde restricties voorkomen dat ongewenste
situaties ontstaan (bijvoorbeeld door een tijdlimiet, met mogelijkheid tot verlenging van een ontheffing
o.i.d.). Van tevoren moet dat voor de initiatiefnemers klip en klaar zijn. Per geval bekijken hoe de situatie
op een bepaalde locatie is en hoe men daar gebruik van wil maken. Kortom, een kwestie van maatwerk en
vertrouwen!
Met het oog op de krimp van de bevolking op het platteland en de toenemende vergrijzing, waarbij de ouderen
steeds langer zelfstandig willen (en moeten) wonen, zouden we het idee van de LAT-woningen - onder
voorwaarden - moeten omarmen. Zeker nu we steeds zuiniger met de middelen voor de zorg moeten omgaan,
zouden we blij moeten zijn als mensen door hun krachten en middelen te bundelen, minder afhankelijk worden
van de overheid.
Wijze van aanpak
LAT-Regeling
Artikel 1 Begripsbepalingen
• Een ‘inpandige’ situatie (Inpandige situaties zijn eigenlijk gewoon een vorm van inwonen en regelgeving
wordt alleen maar onnodig ingewikkeld als men daarmee rekening houdt. Dit is alleen op te lossen
door fiscale wet- en regelgeving = ‘Den Haag’)
A • Woning: een complex aan ruimten, uitsluitend bedoeld voor de huisvesting van één afzonderlijke huishouding.
B • LAT-eenheid: een bijgebouw dat qua ligging een ruimtelijke eenheid vormt met de woning of een
zelfstandig deel inpandig in de woning, een via gemeenschappelijke (of eigen) ingang bereikbare aanbouw;
alle in algemene termen dienend als gedeelte van een huishouding uit oogpunt van LAT-relationele
samenlevingsvormen.
C/D • Hoofdgebouw: een gebouw, dat op een bouwperceel door zijn constructie of afmetingen dan wel gelet
op de bestemming als belangrijkste gebouw valt aan te merken.
D • Bijgebouw: een gebouw, dat in bouwkundig en functioneel opzicht ondergeschikt is aan een op hetzelfde
perceel gelegen hoofdgebouw.
E • LAT: de situatie waarbij bewoners van één adres samenleven in twee of meer aparte woongedeelten,
gekenmerkt door zelfstandigheid binnen elk afzonderlijk woongedeelte (met als geheel de kenmerken
van één huishouden).
F • LAT: de situatie waarbij bewoners van één adres, door splitsing meerdere adressen hebben en samenleven
in twee of meer aparte woongedeelten, gekenmerkt door zelfstandigheid.
A B C E F
D

Artikel 2 Gebruiksbepalingen
Om reden van transparantie en éénduidigheid zijn alle situaties aangegeven die in beginsel niet toegestaan zijn
voor het creëren van afhankelijke woonruimte. Voor iedere genoemde situatie is derhalve noodzakelijk een
toestemming/ontheffing te vragen bij B&W.
• Het is niet toegestaan (vrijstaande) bijgebouwen te gebruiken als zelfstandige woning of als afhankelijke
woonruimte (situatie B t/m F).
• Het is niet toegestaan een gedeelte van een hoofdgebouw te gebruiken als zelfstandige woning of als afhankelijke
woonruimte (situatie C/D en F).
• Het is niet toegestaan een al dan niet tijdelijk bouwwerk te realiseren op het perceel van een hoofdgebouw
en deze te gebruiken als zelfstandige woning of als afhankelijke woonruimte.
Artikel 3 Ontheffingsbepalingen
De wenselijkheid van een elkaar ondersteunende gezinsrelatie kan in een aantal gevallen als vanzelfsprekend
worden aangenomen. Het gaat daarbij om de volgende situaties: Kind met partner komt in de LAT-eenheid te
wonen. Ouder(s) komt(komen) in de LAT-eenheid wonen (situatie B t/m CD).
Het verder opsplitsen van gebouwen (situatie F) om woonvormen te kunnen realseren waar men wel dicht bij
elkaar woont maar toch juridisch en financieel volkomen zelfstandig is. Als restrictie zal hierbij gelden de minimale
afmeting waaraan een wooneenheid moet voldoen. In de bij dit artikel geschetste woonsituaties wordt
geen nieuwbouw gepleegd. Alle veranderingen spelen zich af binnen de grenzen van de bestaande bebouwing.
Het samen wonen binnen een ruimte en dan niet als voordeurdeler te worden aangemerkt is een fiscaal gevecht
dat buiten dit voorstel blijft.
Financiele gevolgen risico’s
Door met een proef onder begeleiding van de SEV (Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting) te starten is het
mogelijk om expertise en beschikbare subsidies in te zetten.
Door de aanvragen zal de gemeente leges kunnen innen. Door controle zullen er kosten worden gemaakt.
De behandeling van aanvragen kan, net zoals dat nu het geval is, kostendekkend zijn.
De maatschappelijke winst (mantelzorg, vitaal platteland) is niet in geld uit te drukken.
Sylvia Buczynski