De Kruishaarderberg te Nijkerk - Historisch Geografische Artikelen

innenzijde (luwte) en geleidelijk oplopende windzijde. De wal aan de noordoostelijke zijde
is waarschijnlijk niet opgestoven met zand en hier is de wal maar ca. 1.40 meter hoog.
4.2 Bodemonderzoek
Op de locatie is een bodemonderzoek uitgevoerd door middel van het uitvoeren van
handboringen (met een Edelman- en gutsboor) . Met dit bodemonderzoek is getracht
antwoorden te vinden op de volgende vragen:
1. Uit welk materiaal bestaan de hoge wallen van de Kruishaarderberg. Is het
opgeworpen, schoon zand of is er sprake van opgestoven materiaal of een
combinatie van beide?
2. uit welk materiaal bestaat de veel lagere noordoostelijke wal van de akker?
3. ligt deze lage wal geheel rondom de akker en vormde deze wal de basis voor de hoge
verstuivingwal?
4. ligt aan de buitenzijde van de omwalling een gedempte of verstoven gracht of
greppel?
5. is de akker binnen de omwalling met plaggen opgehoogd en welke dikte en opbouw
heeft deze plaggenlaag 50 ?. Deze informatie geeft een indicatie over het historisch
gebruik van het perceel.
Bovenstaande vragen zijn vooral gericht op het verklaren van de vormen van het huidige
landschap door de bodemopbouw van de locatie te beoordelen aan de hand van boringen.
Er zijn geen graafwerkzaamheden uitgevoerd of ander specifiek archeologisch onderzoek
(bijvoorbeeld een systematisch schervenonderzoek) om verstoring van het bodemarchief te
voorkomen 51 . Bij een aantal boringen op de akker zijn kleine scherfjes steengoed
aangetroffen. Deze zijn gefotografeerd en de diepte van voorkomen is vastgesteld. Het ging
in alle gevallen om gruis van rood steengoed (enkele millimeters groot).
In totaal zijn op de locatie 26 boringen uitgevoerd (zie figuur 26). De boringen B4 t/m B13 ter
plaatse van de akker, de boringen B1&B2 en B24 t/m B26 aan de buitenzijde van de
noordoostelijke omwalling om te beoordelen of hier een gracht of greppel heeft gelegen en
B3 en B14 t/m B23 ter plaatse van de wallen rondom de akker. Op vier plaatsen zijn de
boringen in een lijn of raai geplaatst (zie bijlage 5). In de nummering ontbreekt boring 15.
50 Vanaf de late middeleeuwen tot aan het einde van de negentiende eeuw worden akkers op de zandgronden
van Nederland in veel gevallen bemest met (heide)plaggen al dan niet vermengd met dierlijke mest
(bijvoorbeeld uit potstallen). Met het opbrengen van plaggen werden ook minerale delen meegevoerd
waardoor de akker geleidelijk werd opgehoogd. Uiteindelijk ontstonden dikke humeuze eerdlagen of
plaggengronden.
51 Op de top van de zuidelijke wal zijn waarschijnlijk door spelende kinderen kuilen gegraven waardoor een
profiel zichtbaar gemaakt kon worden, zie figuur 27.
36