MAGAZINE - Stichting Samenwerkingsverband Nationale Parken

ONDERZOEK
Een grote rol voor
kleine soorten
tekst larS SoerINk
“Wil je de natuur goed beheren en
biodiversiteit veiligstellen, dan moet je
aan de basis beginnen. Bij de bodem,
de planten en de kleine beestjes”, zegt
Michiel Wallis de Vries van De
Vlinderstichting. “Dat is voor
beleidsmakers nog wel eens een
openbaring, maar vlinders en andere
insecten worden steeds serieuzer
genomen.”
Gentiaanblauwtje
Voor goed natuurbeheer is namelijk gedetailleerde
informatie nodig over de samenhang tussen planten,
dieren en hun omgeving. Kennis over die samenhang
wordt onder meer opgedaan bij het vele onderzoek dat in
de nationale parken wordt uitgevoerd. Wat is de invloed van
de bodem, het (grond)water, het landgebruik en het milieu?
“Neem het gentiaanblauwtje”, zegt Wallis de Vries. “Dat is
een bedreigde dagvlinder, die onder meer voorkomt in de
“ Toch is het aandeel grote
beesten in de natuurlijke
diversiteit maar zeer
bescheiden”
nationale parken De Hoge Veluwe, Dwingelderveld en Drents-Friese Wold. Om nu te weten te
komen of de gastheer van dit blauwtje, de klokjesgentiaan, zich thuisvoelt in deze gebieden, kun
je bodemonderzoek doen. Daaruit blijkt dan bijvoorbeeld dat de plant bij een juiste hoeveelheid
vocht en kale grond prima kan gedijen. Daar kun je vervolgens het beheer op aanpassen. Maar
wil ook het gentiaanblauwtje terugkeren, dan moeten daar bovendien de juiste soorten mieren
leven, en die stellen weer andere voorwaarden. Zo is de puzzel voor beheerders opeens veel
complexer.”
Kleine bedrieger
De ingewikkelde samenhang tussen de verschillende soorten wordt prachtig geïllustreerd
door mieren en vlinders. Of om preciezer te zijn, tussen bepaalde soorten knoopmieren en
sommige soorten blauwtjes. Het gentiaanblauwtje is een goed onderzocht vlindertje dat
in elke biologiestudie voorkomt. Het vlindertje zet eitjes af op de bloemknoppen van de
klokjesgentiaan. Nadat de kleine rupsen zich tegoed hebben gedaan aan de bloemzaadjes, laten
zij zich door knoopmieren meevoeren naar hun nest. Daar laten zij zich voeden door de mieren,
die de kleine bedriegers voor hun soortgenoten houden. Uiteindelijk verpopt de rups in het
mierennest. Bij het uitkomen moet de kersverse vlinder – nu toch duidelijk geen soortgenoot! –
maken dat-ie wegkomt.
Vrijwilligersbrigade voor blauwtjes
Kennis over het gentiaanblauwtje leidt tot het inzicht dat beheer altijd maatwerk moet zijn. Maar
maatwerk is duur. Het is arbeidsintensief én kennisintensief, en moeilijk met groot materieel
uitvoerbaar. Het plaatselijk afplaggen van heide – het weghalen van heide en wortels, zonder
te véél te verwijderen – zorgt ervoor dat de zaden van de klokjesgentiaan kunnen ontkiemen.
np magazine 17