Concepten - Topos

Bloeiende Bermen
Verstedelijking langs de Snelweg
David Hamers, Kersten Nabielek
NAi Uitgevers (Rotterdam) en Ruimtelijk
Planbureau (Den Haag) 2006
ISBN 90-5662-476-8
Prijs: 22,50 euro
Net nadat een ecoloog mij had verteld
hoeveel flora en fauna zich in wegbermen
bevindt, verscheen het nieuwe
boek van het Ruimtelijk Planbureau,
genaamd ‘Bloeiende bermen’. Het
bleek echter niet over plantjes langs
de weg te gaan, maar over verstedelijking
langs de Nederlandse snelwegen.
Snelwegen zijn niet alleen verbindingsassen,
maar ook vestigingsplaatsen.
Het inleidende hoofdstuk geeft voorbeelden
van welke activiteiten zich in
toenemende mate afspelen rond de
autosnelweg, vooral bij de afslagen.
De verschillende sectoren en schaalniveaus
van overheid hebben verschillende
beleidstradities rond de snelweg.
In de ruimtelijke ordening werd
verste-delijking langs de snelweg lange
tijd als not done beschouwt, want het
paste niet in het compacte-stad beleid.
Het onderzoek van het RPB wil inzicht
bieden in het denken over snelwegontwikkelingen
en een typologie
ontwikkelen zodat er duidelijke keuzen
gemaakt kunnen worden.
Allereerst worden de visies van de
verschillende beleidssectoren als
verkeer en milieu, economie en
ruimtelijke ordening op de snelweg
beschreven. Daarna wordt een beeld
geschetst van de verschillende ontwikkelingen
langs de snelweg. In het vierde
hoofdstuk werpen de onderzoekers
een blik op de situaties in het buiten-
56 TOPOS / 03 / 2006
land. Er zijn ook casestudies gedaan
naar verschillende bedrijventerreinen,
kantoorparken en winkelcentra langs
de snelweg in verschillende delen van
Nederland. De schrijvers stellen dat
de snelweg vraagt om beweging, want
stilzitten is toekijken hoe Nederland
er uit komt te zien. En dat is waarom
het één na laatste hoofdstuk allerlei
ontwerpsuggesties aandraagt voor
de afslagen, de linten en de knooppunten.
Volgens de onderzoekers
moet gekozen worden uit verdichting
of verdunning, zodat een gebied in
ieder geval een identiteit behoudt of
terugkrijgt.
De materie die het boek behandelt is
heel interessant, omdat het gaat over
‘sluimerende’ ontwikkelingen die toch
bewust aangepakt kunnen worden.
De manier waarop de schrijvers alle
ontwikkelingen, visies, voorbeelden en
ideeën aan elkaar rijgen komt helaas
soms een beetje over alsof het ongestructureerde
ontwikkelingen langs
de autosnelweg betreft. Maar dat de
bermen van snelwegen wel wat meer
kunnen bloeien, daarin geef ik de
schrijvers gelijk. Hoewel, een beetje
snoeien zou soms geen kwaad kunnen.
Lotte Bontje
Verkenning van de ruimte 2006
Ruimtelijk beleid tussen overheid
en markt
R. van der Wouden, F. van Dam, D.
Evers, A. Hendriks, A. van Hoorn, N.
Pieterse en G. Renes
NAi Uitgevers (Rotterdam) en Ruimtelijk
Planbureau (Den Haag) 2006
ISBN: 90-5662-506-3
Prijs: 22,50 euro
Deze uitgave van het Ruimtelijk
Planbureau beschrijft de resultaten
van hun studie naar de invloed van de
overheid op ruimtelijke ontwikkelingen.
Overheidssturing is de laatste jaren
flink in beweging. En deze institutionele
veranderingen hebben een
grote ruimtelijke weerslag. Termen als
centralisatie, liberalisering, privatisering,
verzelfstandiging en deregulering
geven iets van deze beweging bij de
overheid weer. Hierdoor is de positie
van de ruimtelijke ordening veranderd
van een overkoepelende sector naar
een zelfstandige sector.
De wenselijkheid van deze verandering
wordt getoetst door naar verschillende
thema’s te kijken. Deze thema’s
zijn de woningmarkt, bedrijventerreinen
en kantoorlocaties, de detailhandel,
mobiliteit en het landelijk gebied.
De effecten van institutionele veranderingen
binnen deze thema’s worden
tegen het licht gehouden van vier
indicatoren, te weten welvaart, sociale
rechtvaardigheid, duurzaamheid en
belevingswaarde. Het begrip ‘ruimtelijke
kwaliteit’ is volgens de onderzoekers
letterlijk waardeloos geworden en
daarom vervangen door de genoemde
vier indicatoren.
De overheid verkeert in een spanningsveld
in de ruimtelijke ordening.
Aan de ene kant heeft ze een ordeningsfunctie
en bepaalt ze de verhoudingen
tussen markt en overheid en
aan de andere kant is ze zelf een speler
in het spel der ruimtelijke ordening.
Regulering door de overheid leidt tot
controle en een grote rol van de markt
leidt tot concurrentie. Politieke keuzen
moeten leiden tot een goede verhouding
tussen beide partijen.
Tot slot schetsen de onderzoekers
twee mogelijke ontwikkelingsrichtingen.
Ten eerste kan worden vastgehouden
aan het principe van integrale
afwegingen met onmacht als gevolg.
Ten tweede kan gekozen worden voor
een aansluiting bij de sectoralisering
met het gevolg van het moeten loslaten
van integraliteit. Wederom moet de
politiek hier een keuze in maken.
Deze taaie studie van het Ruimtelijk
Planbureau schetst de dilemma’s waar
de ruimtelijke ordening op dit moment
voor staat. Jammer genoeg wordt er
geen duidelijke voorkeur gegeven
voor een gewenste ontwikkelingrichting
en blijft de analyse steken in het
signaleren van trends.
Jolanda in ’t Veld