Mitigatie vleermuizen Nienoordsingel fase 2 - Gemeente Leek

Notitie
Mitigatie vleermuizen Nienoordsingel fase 2.
In opdracht van: Gemeente Leek
Uitgevoerd door: Buro Bakker adviesburo voor ecologie BV
Aanleiding
Buro Bakker heeft in 2011 onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid van vleermuizen in
de Nienoordsingel te Leek. Dit onderzoek heeft geresulteerd in een advies over de wijze
waarop negatieve effecten voor vleermuizen ondervangen kunnen worden. Voor fase 1 (het
zuidelijk deel) is deze mitigatie concreet gemaakt en kan op basis hiervan een ontheffing op
de Flora- en faunawet worden aangevraagd.
In fase 2 (de noordelijke helft) is het belang van de laan voor vleermuizen groter en zal de
mitigatie daarom aanmerkelijk omvangrijker moeten zijn. Op verzoek van de gemeente Leek
zijn in deze notitie de opties voor mitigatie in de noordelijke helft samengevat. Het betreft
een technische weergave, waarbij voor de ecologische onderbouwing wordt verwezen naar
het onderzoeksrapport.
Mitigatie per functie
1. Vliegroute
Huidige situatie
De Nienoordsingel vormt een verbinding tussen Landgoed Nienoord, de bebouwde kom
van Midwolde en het Leekstermeer, via het Molenwijkje. Van vijf vleermuissoorten is vastge¬
steld dat deze afhankelijk zijn van deze verbinding om heen en weer te vliegen tussen ver¬
blijfplaatsen en foerageergebieden.
Nieuwe situatie
De nieuwe aanplant zal voor een aantal soorten de functie als vliegroute kunnen vervullen
(mits gereed half maart in hetzelfde winterseizoen als de kap plaatsvindt). Voor een aantal
andere soorten zal de nieuwe laan echter niet voldoende beschutting bieden om als vliegrou¬
te te fungeren: er zijn geen aaneengesloten kronen en de dekking van de kleine boomkronen
is te beperkt.
In de zuidelijke helft kan een parallelle singel de functie als vliegroute overnemen. In de
noordelijke helft is dit niet het geval. Hierdoor wordt de verbinding van Midwolde met land¬
goed Nienoord en met het Leekstermeer verbroken.
Mogelijkheden voor mitigatie
- Behoud van één zijde van de huidige laan gedurende 10 tot 15 jaar, totdat de nieuwe
aanplant voldoende omvang heeft om als volwaardige vliegroute te functioneren.
- Aanbrengen van een tijdelijke vliegroute parallel aan de laan, bijvoorbeeld door de
aanplant van een dichte dubbele rij wilgenscheuten. Deze aanplant moet dan ten
minste één seizoen voor de kap van de laan worden gerealiseerd en dient eveneens
minimaal 10 tot 15 jaar behouden te blijven.
Advies mitigatie vleermuizen Nienoordsingel fase 2 - Buro Bakker 1 van 4

- Versterken van bestaande landschappelijke structuren met nieuwe aanplant, zodanig
dat deze geschikt is als vliegroute en aansluit op de bestaande structuren. Bestaande
structuren bieden hiervoor meerdere alternatieve opties.
Figuur 1. Mitigatie vliegroute
- ^ Optie 1. Behoud eenzijdige beplanting huidige laan
Optie 2. Aanplant dichte singel van wilgenscheuten
- ^ Optie 3. Versterking van bestaande landschappelijke structuren
(meerdere alternatieven mogelijk)
2. Foerageergebied
Huidige situatie
Voor vier vleermuissoorten is vastgesteld dat de laan een belangrijk foerageergebied vormt.
De laan is door het beschutte microklimaat zeer insectenrijk en daarmee van belang voor
vleermuizen.
Nieuwe situatie
De nieuwe laan zal in de eerste jaren slechts een fractie van de hoeveelheid insecten herber¬
gen van de huidige situatie. Daarmee is de betekenis als foerageergebied zeer beperkt. Gezien
het grote aantal foeragerende vleermuizen in de laan, kan niet worden uitgesloten dat voor
deze vleermuizen onvoldoende draagkracht overblijft in de omgeving om met de zelfde aan¬
tallen in het gebied aanwezig te blijven.
Mogelijkheden voor mitigatie
- Ontwikkelen van een (tijdelijk) compensatiegebied met een hoge insectenrijkdom.
Te denken valt aan een parkachtige structuur (opgaande beplanting, afgewisseld met
open plekken) met een beheer dat is afgestemd op insecten: inzaaien met bloemen
en kruiden, extensief maaibeheer. Een zoekgebied hiervoor is opgenomen in figuur
2. Een alternatief foerageergebied heeft een oppervlakte van 1 a 1,5 hectare.
- Behoud van één zijde van de huidige laan gedurende 10 tot 15 jaar, totdat de nieuwe
aanplant voldoende omvang heeft om als foerageergebied te functioneren.
Advies mitigatie vleermuizen Nienoordsingel fase 2 - Buro Bakker 2 van 4

Huidige situatie
Twee soorten vleermuizen hebben in totaal 15 verblijfplaatsen in holle bomen.
Nieuwe situatie
De nieuwe laan biedt geen mogelijkheden tot verblijfplaatsen aan de vleermuizen. Voor de
Rosse vleermuizen kan het verlies van een groot aantal verblijfplaatsen leiden tot een afname
van de lokale populatieomvang. Voor de Ruige dwergvleermuis zal het effect minder groot
zijn, omdat het belang van de gevonden verblijfplaatsen in de Nienoordsingel beperkter is.
Mogelijkheden voor mitigatie
- Mitigatie vindt in de regel plaats door het aanbieden van alternatieve verblijfplaatsen,
in de vorm van vleermuiskasten. Voor de Ruige dwergvleermuis is dit een afdoende
aanpak. Voor de Rosse vleermuis volstaat deze aanpak echter niet. Kasten kunnen
worden aangeboden als alternatief voor het verlies van enkele verblijfplaatsen bin¬
nen een netwerk, maar niet als alternatief voor een compleet netwerk van verblijfplaat¬
sen.
- Mitigatie voor de Rosse vleermuis kan bestaan uit het behoud van de bomen met
verblijfplaatsen (inclusief belendende bomen) in het meest noordelijk deel van de
Nienoordsingel in combinatie met het aanbrengen van nestkasten voor het verlies
aan verblijfplaatsen in de overige bomen (zie figuur 3). Deze bomen moeten gedurende
een lange periode (indicatief > 15 jaar) behouden blijven. Het meest noorde¬
lijk deel bevat 5 verblijfplaatsen waarvan ten minste drie van groot belang zijn.
- Als alternatief voor bovenstaande kan in plaats van de bomen in het meest noorde¬
lijk deel ook een aantal verblijfplaatsen elders in de laan behouden blijven voor lan¬
gere tijd, bijvoorbeeld als de vitaliteit van de bomen langer behoud niet toestaat.
Advies mitigatie vleermuizen Nienoordsingel fase 2 - Buro Bakker 3 van 4

Figuur 3. Mitigatie verblijfplaatsen
^••t Zoekgebied vleermuizenkasten
Te behouden laan met verblijfplaatsen (voorkeurslocatie)
NB: Bovenstaande mogelijkheden voor mitigatie zijn gebaseerd op onze kennis over
vleermuizen, onze ervaringen met ontheffingstrajecten en de eerste reactie van het
ministerie van EL&I op het onderzoeksrapport van de Nienoordsingel. Wij kunnen
echter geen garantie geven voor het daadwerkelijk verkrijgen van een ontheffing voor
de aanpak zoals in deze notitie is opgenomen.
Advies mitigatie vleermuizen Nienoordsingel fase 2 - Buro Bakker 4 van 4