Download E-Quality Matters - Duizend en één Kracht

nummer 2, juni 2011, jaargang 13
9%
van alle topfunctIonarIssen
In de 100 Grootste bedrIjven
Is 9% vrouw
Bron: Emancipatiemonitor 2010
Pagina 3
Gender ter dIscussIe
Pagina 4-5
symposIum GezInsrapport
2011
Pagina 6-7
IntervIew mInIster
marja van bIjsterveldt
E-QUALITY,
KENNISCENTRUM
VOOR EMANCIPATIE
GEZIN EN DIVERSITEIT
DE WINST VAN DIVERSITEIT
Liza de Laat, Beleidsmedewerker E-Quality
Vrouwen zijn sterk ondervertegenwoordigd in de top van het bedrijfsleven.
Regelmatig worden maatschappelijke argumenten aangedragen waarom
meer diversiteit aan de top nodig is, maar inmiddels komt er ook steeds
meer economisch bewijs dat de winst van diversiteit aantoont.
Zo laat recent onderzoek 1 zien dat gemengde
teams van mannen en vrouwen in de
bedrijfstop meer omzet en winst behalen
dan de vaak eenzijdige mannelijke bolwerken
die nu de bestuurskamers bevolken.
Het effect is volgens het onderzoek
het grootst bij 50 tot 60 procent vrouwen.
Dit is het resultaat uit het onderzoek van
Sander Hoogendoorn, Hessel Oosterbeek
en Mirjam van Praag verbonden aan de
Universiteit van Amsterdam. Volgens
Sander Hoogendoorn, die tevens werkzaam
is bij het Amsterdam Center for
Entrepreneurship, is de conclusie simpel:
“gebrek aan diversiteit gaat uiteindelijk
ten koste van de eigen portemonnee”.
Uit eerdere studies, zoals die van adviesbureaus
Catalyst en McKinsey, bleek al
dat er een positief verband bestaat tussen
diversiteit en de prestaties van beursgenoteerde
bedrijven. Niet eerder was
echter een oorzakelijk verband aangetoond
tussen de diversiteit van een
team en het economisch effect.
Diversiteit loont
Om een oorzakelijk verband aan te tonen
tussen diversiteit en de prestaties van
een bedrijf hebben de onderzoekers een
grootschalig veldexperiment uitgevoerd.
Zo stelden de onderzoekers 45 teams van
ongeveer elf studenten samen, die allerlei
soorten bedrijven begonnen en activiteiten
verrichtten die zijn te vergelijken met
die van bestuurders. De samenstelling van
de teams varieerde van 10 tot 90 procent
vrouwen. De kwalificaties van de deelnemende
studenten waren vergelijkbaar.
De bedrijven met 50 tot 60 procent vrouwen
aan het roer boekten de meeste omzet,
winst en winst per aandeel. Bedrijven met
minder vrouwen deden het slechter, de
bedrijven met méér vrouwen ook.
Waarom een gemengd team beter presteert
dan een eenzijdig team hebben de onderzoekers
voor een deel kunnen verklaren.
Eén van de oorzaken is dat mannen en
vrouwen in gemengde teams elkaar beter
monitoren. Uit andere studies zoals die
van McKinsey, worden als voornaamste
redenen genoemd dat gemengde teams
vaak beter samenwerken, innovatiever zijn,
een langere termijnvisie en beter risicomanagement
hebben.
Toekomst
In dit onderzoek is gekeken naar het effect
van meer mannen of vrouwen in teams
op de prestaties uitgedrukt in omzet en
winstcijfers. Sander Hoogendoorn pleit
voor verder onderzoek naar de verschillende
vormen van diversiteit in het bedrijfsleven
en de impact hiervan. Zelf is hij bezig met
promotie­onderzoek over dit thema, dat
behalve gender­diversiteit ook kijkt naar
het effect van andere vormen van diversiteit
in teams.
1 ‘The impact of gender diversity on the performance
of business teams: Evidence from a field experiment’
(Tinbergen Institute Discussion Paper No. 11-074/3,
april 2011)

service 2
nieuws
Samenwerking E-Quality en Aletta
In de pas verschenen emancipatiebrief van
het ministerie van OC&W wordt gesproken
over de samenwerking tussen E-Quality en
Aletta in de vorming van één sterk instituut
voor vrouwenemancipatie en vrouwengeschiedenis
in 2014. E-Quality is momenteel
in gesprek met Aletta, het instituut voor
vrouwengeschiedenis. De twee organisaties
onderzoeken de mogelijkheden tot verregaande
samenwerking en gezamenlijke
huisvesting. Directeur Joan Ferrier van
E-Quality: “Ik vind het van belang om te kijken
hoe we de kennisinfrastructuur verder kunnen
versterken door samenwerking.”
34%
dIt jaar zIjn ter GeleGenheId van
KonInGInnedaG In totaal 3357
KonInKlIjKe onderscheIdInGen
verleend. er zIjn 1136 vrouwen
bIj de lIntjesreGen Gedecoreerd,
dat Komt neer op 34%. hIeronder
waren 12 vrouwen met een
zmv-achterGrond.
Bron: Kapittel voor de Civiele Orden
Redactie
Agnes Jansen
Sabine Kraus
Gerla van Ophem
Saskia de Hoog
Liza de Laat
Arlette Vos
Beeldmateriaal
David Adams (p2,4/5)
Rebke Klikke (p6/7)
Vormgeving en druk
VormVijf, Den Haag
Opmeer Drukkerij BV,
Den Haag
Oplage
4.500
E-Quality
Postbus 85808
2508 CM Den Haag
T (070) 3659777
F (070) 3469047
www.e-quality.nl
redactie@e-quality.nl
ISSN-nr: 1389-9430
Informatie opgenomen
tot en met 12 mei
2011.
Overname van artikelen
is toegestaan, mits
met bronvermelding.
Joan Ferrier Koninklijk onderscheiden
Joan Ferrier, directeur van E-Quality, is op
29 april in haar woonplaats Oegstgeest
benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje
Nassau. Zij ontving de Koninklijke onder-
scheiding vanwege haar ‘persoonlijke bijzondere
verdiensten in en al dan niet gerelateerd aan
haar hoofdfunctie, in het bijzonder op het terrein
van emancipatie, gezin en diversiteit, die voor
de samenleving van bijzondere waarde zijn'.
Arbeidsmarktdiscriminatie
E-Quality heeft een brief gestuurd aan de
leden van de vaste Commissie voor sociale
zaken en werkgelegenheid van de Tweede
Kamer in verband met het algemeen overleg
over arbeidsmarktdiscriminatie op 13 april.
Hierin vraagt E-Quality aandacht voor de
specifieke positie van vrouwen en meisjes
uit etnische minderheden bij het onderwerp
rassendiscriminatie op de arbeidsmarkt.
De brief is te downloaden op onze website.
Participatieteam Lelystad wint ‘Meer dan
handen-Award’
Op 7 mei zijn tijdens een groot Lelystads
Vrijwilligersontbijt 4 Awards uitgereikt.
Wethouder Meta Jacobs heeft ze uitgereikt
tijdens het ontbijt waar meer dan 100
vrijwilligers uit Lelystad aan deelnamen.
Participatieteam Lelystad ontving de
‘Meer dan handen-Award’ voor verbinding.
Van harte gefeliciteerd!
MOVISIE Diversiteitsprijs 2011: lustrumeditie
De MOVISIE Diversiteitsprijs bekroont jaarlijks
een project dat invulling geeft aan diversiteit
op lokaal, regionaal of landelijk niveau. In 2011
is het thema 'Ouderen'. Meedoen? Inzenden
kan tot 1 september 2011. Voor meer
informatie zie onze website of www.movisie.nl
publicaties
Verwacht najaar 2011:
• Een publicatie over vaders voor
opvoedprofessionals.
• Handleiding diversiteit in de Kinderopvang
bijeenkomsten
Vrouw&Pensioen Café
Vrouwen zijn weinig met hun pensioen bezig
en zijn weinig pensioenbewust. Daarnaast
realiseren ze zich vaak te weinig welke
financiële consequenties bepaalde levens- en
loopbaankeuzes hebben. Om vrouwen meer
inzicht in pensioenen te geven organiseert
E-Quality in navolging op het Vrouw&Geld
Café nu ook het Vrouw&Pensioen Café.
Het Vrouw&Pensioen Café kan in een
standaard programmering plaatsvinden maar
kan ook geheel op maat gemaakt worden.
Volg ons ook op Twitter
@EQualityNL en @JoanFerrier
agenda
Donderdag 23 juni, 18.45-22.00 uur
ABP Vrouw & Pensioencafé in Rotterdam.
Dinsdag 26 juni, 9.30-12.00 uur
Tijdens de Wijzer in Geldzakenparade
organiseert E-Quality een Vrouw&Geld Café
in Centre Ceramique in Maastricht. De
nadruk tijdens dit café ligt op budgetteren.
Donderdag 29 september
E-Quality Prinsjesdagborrel
Najaar 2011
E-Quality Academie: Workshops en
Inspiratieontbijten. Houdt onze website
in de gaten voor het programma.
Kijk op www.e-quality.nl in de Agenda
voor meer informatie, ook over andere
bijeenkomsten.

update 3
GENDER TER DISCUSSIE
Ines Orobio de Castro, Senior beleidsmedewerker E-Quality
Een van de kerntaken van E-Quality is het actief volgen en bevorderen van internationale afspraken,
verdragen en richtlijnen die in verband staan met emancipatie in Nederland. Daarom was E-Quality
ook dit jaar weer betrokken bij de 55e Commission on the status of Women (CSW).
Dit jaar was het thema “toegang tot onderwijs
en volwaardig werk” voor meisjes
en vrouwen. Geen onderwerp dat binnen
de VN tot controversen zou kunnen
leiden. En inderdaad waren de aanwezige
lidstaten het er over eens dat onderwijs
beschikbaar en toegankelijk moet zijn
en dat bestaande barrières voor meisjes
en vrouwen moeten verdwijnen.
De nadruk kwam echter te liggen op
een onderwerp dat niet ter discussie zou
moeten staan: in samenwerking met het
Vaticaan (geen lid van de VN, maar met
een ‘observer status’) keerden Afrikaanse
landen zich tegen de term ‘gender’, en
dus ook tegen passages waarin lidstaten
worden opgeroepen ‘gender stereotypes’
te bestrijden en ‘gender equality’ te
bevorderen.
Gender
Zowel regeringsdelegaties als NGO’s
werden hierdoor overvallen. Sinds
de VN­conferentie Beijing 1995 is het
gebruik van deze terminologie in de VN
algemeen aanvaard en vanzelfsprekend,
oftewel ‘agreed language’. Bovendien
was nog maar net een week eerder de
‘UN Entity for Gender Equality and
the Empowerment of Women (UN
Women)’ opgericht. 1 Een nieuwe divisie
die alle VN­afdelingen bundelt die zich
bezighouden met de positie van vrouwen
èn het bereiken van gender gelijkheid.
Waarom de poging om de term ‘gender’
af te schaffen? ‘Gender’ verwijst naar de
verschillende sociale, culturele en maatschappelijke
invullingen van vrouwelijkheid
en mannelijkheid. De tegenstanders
van het begrip ‘gender’ vinden alleen
biologische verschillen tussen vrouwen en
mannen belangrijk. Op grond van hun
biologie staat vast wat de rol van mannen
is en wat die van vrouwen. Het begrip
‘gender’ koppelt mannelijkheid en vrouwelijkheid
los van de strikt biologische
definitie van mannelijkheid en vrouwelijkheid.
Dat betekent in de ogen van onder
meer het Vaticaan dat homoseksualiteit en
de uitwisselbaarheid van “mannelijke” en
“vrouwelijke” rollen wordt geaccepteerd.
Veel delegaties waren hierdoor geschokt.
Afschaffing van “gender” betekent
immers dat gelijke rechten van mannen
en vrouwen en het recht op keuzevrijheid
in gevaar komt.
De onderhandelingen werden dan
ook nauwgezet gevolgd door NGO’s.
E­Quality, Wo=Men, Youth for Choice
en Youth Coalition werkten constructief
samen en leverden teksten en strategische
tips aan de EU­vertegenwoordiger, de
Nederlandse delegatie en delegaties van
andere landen om de poging het begrip
“gender” af te schaffen tegen te gaan.
Status quo
Uiteindelijk is de term “gender” in het
slotdocument overeind gebleven en daarmee
ook de bestrijding van gender stereotypen
en het streven naar gender gelijkheid.
Je kunt zowel zeggen dat er geen
verlies is geleden als dat er geen winst
is geboekt. Er is namelijk eerder sprake
van een bevestiging van de status quo
dan van een stap, laat staan een sprong,
voorwaarts.
De EU heeft een aparte verklaring uitgebracht
waarin zij de gang van zaken
bij deze CSW betreurt. De EU benadrukt
dat zij geen stilstand maar vooruitgang
wil boeken voor het bereiken van een
belangrijke doelstelling van de VN:
gender equality.
De VN Commission on the Status of
Women (CSW) ziet toe op de naleving
van de richtlijnen die tijdens de
VN-Wereldvrouwenconferentie van 1995
in Beijing zijn opgesteld. Elk jaar komt de
CSW bij elkaar op het VN-hoofdkwartier
in New York.
Tijdens deze CSW-zittingen wordt door
regeringsdelegaties onderhandeld over
het slotdocument, de Agreed Conclusions.
Hierin worden de lidstaten van de VN
opgeroepen tot maatregelen om de
positie van vrouwen te versterken en
gelijke rechten van vrouwen en mannen
(“gender equality”) te realiseren. Elk jaar
wordt een van de thema’s van “Beijing’95”
behandeld: welk nieuw beleid is nodig,
op welke punten moeten overheden zich
extra inspannen?
Een van de kerntaken van E-Quality
is actief input leveren aan de CSW en
bevorderen dat de Agreed Conslusions
in Nederland worden geïmplementeerd.
De VN heeft aan E-Quality in 2003
de consultatieve status toegekend.
Dat betekent dat E-Quality als niet-
gouvernementele organisatie (NGO)
door de VN is erkend en wordt
uitgenodigd voor VN-bijeenkomsten.
Voor meer informatie: www.un.org/
womenwatch/daw/beijing/platform/
index.html
1 www.unwomen.org Michelle Bachelet, voormalig
president van Chili, is de directeur en tevens is zij
vice-secretaris-generaal van de VN.

eportage 4
SYMPOSIUM GEZINSRAPPORT 2011
MEER TIJD VOOR KINDEREN,
MAAR OOK ZORGEN
Judith Boer, PR & Communicatiemedewerker, E-Quality
De Nederlandse ouder is tevreden over de opvoeding van hun kind. Werkende
ouders besteden meer tijd aan hun kind dan vroeger. En ze vinden de combinatie
van werk en zorg druk, maar toch ook verrijkend. Het nieuwe Gezinsrapport 2011
van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) toont bemoedigende cijfers.
Maar of er daarmee geen vuiltje aan de lucht is? “Het aantal en aandeel kinderen
dat in armoede verkeert en in armoede opgroeit zal toenemen,” waarschuwt
hoofdredacteur Freek Bucx bij de presentatie van het rapport op het symposium
’Het Gezinsleven in Nederland’.
Dat aantal Nederlandse kinderen dat
opgroeit in armoede stijgt al sinds 2008.
De kredietcrisis is een grote oorzaak,
stelt Bucx. Bij ruim zes procent van de
kin deren (218.000) is er thuis te weinig
geld voor basisbehoeften, zoals voeding
en kleding. Tel daarbij het gebrek aan
geld voor sociale activiteiten als sport,
schoolkamp of het lidmaatschap van een
vereniging op, en het percentage stijgt
naar negen procent (311.000 kinderen).
Bucx: “En we hebben signalen dat gezinnen
het nog lastiger gaan krijgen.” Zo
bestaat volgens het SCP de kans dat door
de aangekondigde bezuinigingen van
het Kabinet­Rutte een groter aandeel van
de gezinnen met een laag inkomen in
financiële nood terechtkomt. Met name
de bezuinigingen op de alleenstaandeouderkorting
en het kindgebonden budget
zal deze groep raken, voorziet het SCP in
het Gezinsrapport 2011.
Het nieuwe rapport, waarin het gezinsleven
in Nederland wordt geportretteerd,
vormde de basis voor het door E­Quality
en SCP georganiseerde symposium.
Aan de hand van de thema’s gezin en
inkomen, gezin en werk, en gezin en
opvoeding gingen onderzoekers van het
SCP in de Apollozaal van het ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
in debat met landelijke en lokale beleidsmakers
over de vraag wat de bevindingen
kunnen betekenen voor het beleid.
Leon Wever, directeur Jeugd van het
Van links naar rechts: Wethouder Frans Veltman van gemeente Gaasterlân­Sleat,
Wethouder Theo Maas van gemeente Someren en Freek Bucx van het SCP.
ministerie van VWS nam het eerste
exemplaar namens staatssecretaris Veldhuijzen
van Zanten­Hyllner in ontvangst.
Kracht
Theo Maas, wethouder maatschappelijke
zorg, jeugdbeleid en werk en inkomen
in het Brabantse Someren herkent het
armoedebeeld dat het SCP schetst.
“Someren is een plattelandsgemeente
met 18.000 inwoners, dus telt volgens
het percentage van het SCP zo’n 250 tot
350 kinderen die in armoede opgroeien.”
Het lastige is dat die kinderen en hun
ouders niet bij Maas ‘het gemeentehuis
binnenwandelen’. De praktijk leert dat
armoede niet iets is waar ouders mee te
koop lopen “Hoe uitnodigend wij onze
armoede regelingen ook maken. En al
zou je ze allemaal persoonlijk benaderen.
Mensen moeten zelf willen, anders krijg
je ze niet uit de armoede.”
“Hoe krijg je deze mensen als gemeente
dan toch scherper in zicht?” wil dagvoorzitter
Joan Ferrier, directeur van E­Quality,
weten. Maas denkt dat betere signalering
vanuit buurten, verenigingen, scholen
en kinderdagverblijven kan helpen. “We
moeten kijken hoe we de kracht van de
buurt en de omgeving kunnen benutten
voor de ondersteuning van opgroeiende
kinderen. Dat zou ik ook graag vanuit het
Centrum voor Jeugd en Gezin meer willen
stimuleren.”
Risico
Een laag gezinsinkomen raakt kinderen op
meerdere fronten, blijkt uit het rapport.
Niet alleen gaat financiële stress vaak hand
in hand met opvoedstress. De cijfers laten
zien dat kinderen in gezinnen met een
laag inkomen een minder goede gezondheid
hebben. Vergeleken met kinderen uit
gezinnen met hogere inkomens hebben
ze bovendien anderhalf tot drie keer zo
vaak problemen op het gebied van gedrag,
hyperactiviteit en emoties en in de omgang
met leeftijdsgenoten.

Wethouder Theo Maas van gemeente Someren reageert op het thema armoede in gezinnen
Het SCP beschouwt niet alleen ouders met
een laag inkomen, maar ook ouders met
een laag opleidingsniveau en eenoudergezinnen
als kwetsbare groepen. Vergeleken
met andere ouders geven zij vaker aan
onzeker te zijn over de opvoeding. Alleenstaande
ouders, bijvoorbeeld kunnen zorgen
over de opvoeding niet delen met een
partner. Maar ook de zorgtaken moeten
ze grotendeels alleen vervullen, zodat de
combinatie van werk en zorg een grotere
belasting vormt. Toch plaatst Marianne
Beijleveld, beleidsmedewerker van de
gemeente Den Haag,
een kanttekening
Ouders zitten
vooral te wachten
op flexibele
arbeidsregelingen
bij het woord ‘risicogezinnen’.
“Dat
iemand een laag
in komen heeft of
een alleenstaande
moeder is wil niet
zeggen dat iemand
slecht opvoedt. In
Den Haag hebben
we ook gezinnen die in mooie wijken in
een huis met een hoge hypotheek wonen
en waarvan de ouders allebei veertig uur
werken. Maar als dan ineens de baanzekerheid
op het spel komt te staan neemt daar
de stress in de opvoeding ook toe.”
Zwemstress
Uit het Gezinsrapport blijkt inderdaad dat
niet alleen alleenstaande moeders worstelen
met de opvoeding. Werkende ouders
met een partner vinden de combinatie
van zorg en arbeid dan wel een verrijking,
een op de drie ouders ervaart die ook als
zwaar. Ouders besteden bijvoorbeeld veel
tijd aan het vervoeren van hun kinderen
naar en van school, opvang en allerlei
andere activiteiten. De openingstijden van
deze voorzieningen zijn lang niet altijd
goed afgestemd op het ritme van ouders
die buitenshuis werken.
“Zwemles is de grootste nachtmerrie,”
beaamt een moeder in de zaal. “Maar
ook die eindeloze hoeveelheid briefjes
van school met allerlei verzoeken. In
Nederland wordt nog
steeds niet rekening
gehouden met het model
van twee werkende
ouders,” verzucht ze.
“Hier ligt inderdaad een
stevige uitdaging,” vindt
Joan Ferrier.
Ouders zijn daarentegen
zelf ook niet altijd even
duidelijk in hun wensen, vindt Frans
Veltman. Hij is wethouder welzijn, economische
zaken en werkgelegenheid in de
Friese plattelandsgemeente Gaasterlân­
Sleat, die veertien dorpskernen telt.
Om het probleem van halen en brengen
te verminderen voor ouders is hij met acht
basisscholen in gesprek over de invoering
van een continurooster. Kinderen blijven
dan tussen de middag over op school,
maar zijn ’s middags eerder vrij. “Bij
slechts twee scholen waren ze bereid het
feiten en cijfers
• De tijd die werkende moeders en vaders
aan hun kinderen besteden is sinds 1980
bijna verdubbeld
• Moeders besteden bijna 14 uur per week
aan de zorg voor kinderen, vaders ruim
6 uur per week.
• Het aandeel gezinnen in de huishoudens
daalde van 50% in 1981 naar 34% in
2010.
• 25% van alle kinderen krijgt in hun
jeugd te maken met veranderingen in
de gezinssituatie. In de meeste van
deze gevallen gaan de ouders uit elkaar.
• 50% van de ouders praat ten minste
enkele keren per maand met iemand uit
hun sociale netwerk over de opvoeding.
• 15% van de ouders zegt wel eens een
pedagogische tik uit te delen
• 74% van de Nederlanders vindt het
belangrijk dat kinderen opgroeien in
een tweeoudergezin.
In het Gezinsrapport 2011: ‘Een portret van
het gezinsleven in Nederland’ worden thema’s
als gezinsvorming, inkomen, combinatie van
arbeid en zorg, en opvoeden behandeld. Het
SCP gebruikte voor de publicatie verschillende
gegevensbronnen. Daarnaast hield het een
enquête onder bijna 2700 ouders.
5
gesprek hierover aan te gaan, maar bij de
andere scholen wilden ouders er niet eens
over praten. Ouders vinden het lastig dat
de kinderen ’s middags eerder vrij zijn. Er
zou dus een goede combinatie gezocht
moeten worden met sport en andere activiteiten
na schooltijd.”
Moedersland
Ouders zitten volgens het SCP vooral te
wachten op flexibele arbeidsregelingen
die ze in staat stellen op flexibele tijden
te werken en incidenteel of structureel
thuis te werken. Volgens het SCP moeten
werkgevers er veel meer aan doen om
dat mogelijk te maken. De overheid heeft
daarin ook een verantwoordelijkheid.
Dat vrouwen minder gaan werken met
de komst van een kind heeft volgens het
SCP ook te maken met gebrek aan flexibele
arbeidsregelingen. Dat vertaalt zich
in de cijfers. Vaders zijn de afgelopen
jaren dan wel meer tijd aan hun kinderen
en het huishouden gaan besteden, zo veel
als moeders is het nog altijd niet. Of zoals
Paul Schnabel, directeur van het SCP het
rapport samenvatte: “Nederland is een
gezinsland én een moedersland.”

interview 6
MINISTER MARJA VAN BIJSTERVELDT:
‘IK WIL DE KRACHT EN HET TALENT
VAN MENSEN ZELF AANSPREKEN’
Leonie van den Schoor
Aansluiten bij de persoonlijke verantwoordelijkheid en kracht van mensen. Dat is wat het nieuwe
emancipatiebeleid wil uitstralen. Ook staat een strengere aanpak van discriminatie op de agenda.
“Het gaat om het recht om jezelf te kunnen zijn, wie je ook bent, homoseksueel of vrouw.”
Marja van Bijsterveldt, minister van OCW en verantwoordelijk voor het emancipatie beleid,
geeft een toelichting op de hoofdlijnen van het emancipatiebeleid 2011- 2015.
De nieuwe nota omvat zowel beleid voor
vrouwen- als homo-emancipatie. Waarom
neemt u die twee groepen samen?
“Emancipatie biedt mensen de kans het
beste uit zichzelf te halen en in vrijheid
en veiligheid keuzes te maken. Dat geldt
voor zowel vrouwen als homoseksuelen.
In beide groepen willen we kracht en
talent van mensen zelf aanspreken. In
beide groepen zijn er veel thema’s die met
gelijkwaardigheid te maken hebben en
elkaar raken. Neem nou bijvoorbeeld het
thema veiligheid, daar speelt het machogedrag
van jongens een rol die niet alleen
meisjes intimideren, maar ook homoseksuelen.
Daarom zit dat in één portefeuille.
Zo kunnen we heel gericht beleid voeren
daar waar mensen achtergesteld zijn en
niet als gelijkwaardig behandeld worden.”
Het emancipatiebeleid omvat zes beleidsprogramma’s
met elk een aantal actielijnen.
Wat zijn de belangrijkste actielijnen voor
vrouwenemancipatie?
“Veiligheid is een belangrijke actielijn.
Zo willen we bijvoorbeeld meisjes sociaal
weerbaarder maken. Via social media
willen we zaken als onderling respect
bespreekbaar maken, dat kaarten we dus
aan via de eigen netwerken van jongeren.
Zo moet het doordringen dat het respecteren
van meiden vanzelfsprekend is,
dat zijn normen en waarden die horen
bij onze samenleving.
Een andere belangrijke actielijn is de
participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt.
Met WOMEN Inc. gaan we op
lokaal niveau actief worden om laag­
geletterde vrouwen te stimuleren aan de
slag te gaan. Op dit moment zit 1 miljoen
laagopgeleide vrouwen thuis. Daarvan
is overigens 80 procent autochtoon. Dat
talent blijft nu onbenut en dat is zonde. Ik
wil deze vrouwen samen met de gemeenten
en WOMEN Inc. inspireren en motiveren
om door te stromen naar onderwijs
en een baan. Daarbij betrek ik ook de
minister van Volksgezondheid, in de zorg
liggen namelijk veel kansen voor vrouwen
die willen gaan werken of herintreden.”
In de beleidsnotitie staat dat u het talent
en de kracht van mensen wilt aanspreken.
Hoe wilt u dat doen?
“Ik ben niet van de blauwdrukken en
dingen van bovenaf opleggen, dit kabinet
kiest bijvoorbeeld niet voor quota om
meer vrouwen in Raden van Bestuur te
krijgen. Dat neemt niet weg dat ik het
persoonlijk wel belangrijk vind dat er
meer vrouwen op leidinggevende plekken
komen. Daarom gaan we ook door met
het charter Talent naar de Top.
In plaats van een top down benadering
werk ik liever van onderaf door aan te
sluiten bij initiatieven van mensen zelf.
Die initiatieven wil ik de ruimte geven.
Een voorbeeld is het project tegen huiselijk
geweld van de Nederlandse Vrouwenraad.
Het heeft een heel goede aanpak:
ze doorbreken het taboe van huiselijk
geweld door vrouwen te stimuleren erover
te praten. Het is een project dat heel dicht
bij vrouwen staat en waarin vrouwen ook
zelf actief een rol spelen. Dat willen we
uitbreiden.”
Waar ziet u wel een meer dwingende rol
voor de overheid weggelegd als het gaat
om emancipatie?
“Wat de overheid wel van bovenaf oplegt
is de afschaffing van de overdraagbaarheid
van de algemene heffingskorting aan de
werkende partner. Daarmee valt de financiële
bevoordeling van de niet­werkende
vrouw met een werkende partner weg.
Hopelijk vermindert dat de barrière om
de stap naar de arbeidsmarkt te zetten.
Een ander punt is discriminatie op straat
en geweld tegen vrouwen of homoseksuelen.
Daar gaan we scherpere strafeisen
op stellen. Met die ingreep wil het kabinet
laten zien dat het gelijkwaardigheid van
mensen belangrijk vindt. We pikken
het niet als mensen – vrouwen of homoseksuelen
of hetero’s – niet vrij en zichzelf
kunnen zijn. Lesbische vrouwen
moeten hand in hand kunnen lopen, een
meisje met een truitje dat in de ogen van
sommige jongens niet acceptabel is, moet
daar geen last van hebben.”
Tot nu toe stimuleerde het emancipatiebeleid
maatschappelijke participatie. In het project
1001 Kracht werden met name vrouwen
uit etnische minderheden geprikkeld om
vrij willigerswerk te gaan doen. Nu is er meer
aandacht voor toeleiding naar betaald werk.
Waarom deze verschuiving?
“Laat ik voorop stellen dat ik vrijwilligerswerk
heel erg belangrijk vind. Het is goed
dat we met het project 1001 Kracht hiervoor
de afgelopen jaren veel hebben ingezet.
Maar ik vind het ook belangrijk dat de
aandacht verder gaat richting betaald werk.

Ten eerste vanwege de economische zelfstandigheid
van vrouwen. Veel vrouwen
zonder werk zitten in een financieel kwetsbare
situatie, het is goed ze eruit te halen.
Bovendien komen ze dan vaak uit een
isolement en dat kan voor hen een hele
vooruitgang zijn. Een tweede reden om
meer aandacht te hebben voor betaald werk
is dat we hun talent ook echt nodig hebben
op de arbeidsmarkt. Daarom proberen
we die groep van 1 miljoen niet­werkende
vrouwen te mobiliseren. Iedereen kan
een steentje bijdragen aan een gezonde
economie, niet als doel op zich maar wel
als basis voor onze welvaart en welzijn.
Daarin kunnen mensen zelf de keuze
maken hoe ze werk en zorg combineren.
De medewerking van de partner is dan
heel belangrijk. Emancipatie van vrouwen
is afhankelijk van mannen die in hun
samenlevingsrelatie ook daadwerkelijk de
ruimte geven voor emancipatie, mannen
die accepteren dat het huishouden teamwork
is en niet de verantwoordelijkheid
van alleen de vrouw. Een organisatie als
LOF stimuleert dat met het aanmoedigen
van mannelijke rolmodellen en het uitreiken
van een prijs voor de beste werkgever
voor werkende ouders. Die initiatieven
ondersteunen we.”
Het lijkt wel alsof in het nieuwe emancipatiebeleid
geen specifieke aandacht meer is voor
vrouwen en meisjes uit etnische minderheden.
Waarom is dat zo?
“Uit onderzoek blijkt dat de emancipatie
van vrouwen uit etnische minderheden
weliswaar nog achterblijft, maar dat het
op dit moment wel snel groeit. Ik ben
voor het ondersteunen van de emancipatie
van álle vrouwen. We moeten zoveel
mogelijk drempels weghalen. Als je kijkt
naar onze aanpak dan zal ons beleid op
een aantal punten deze groep vrouwen
zeker raken. Kijk maar naar de programma’s
die we met de G4, de vier grote
steden, willen opzetten, daar is de concentratie
van vrouwen uit etnische minderheden
hoog. Maar ik wil álle vrouwen,
ongeacht hun afkomst, aanspreken en
motiveren om stappen vooruit te zetten.”
Bent u niet bang dat u door deze generieke
aanpak de vrouwen uit etnische minderheden
niet meer bereikt?
“Nee hoor, we verliezen ze niet uit het
oog, ook bureaus als het CBS en SCP
volgen veel verschillende bevolkingsgroepen.
En laten we eerlijk zijn: emancipatie
heeft toch vooral te maken met
de mensen zelf. In het onderwijs bijvoor­
7
Minister Marja
van Bijsterveldt
tijdens het
WOMEN Inc
Festival ’11
beeld doen meiden uit etnische minderheden
het steeds beter. Die beweging is
veel breder dan sec het emancipatiebeleid.
Wat we wel kunnen doen is kijken waar
we de stimulansen in de samenleving
leggen, bijvoorbeeld door het ondersteunen
van organisaties die kennis en know
how leveren op het gebied van emancipatie.
Ik vind het heel belangrijk dat dit
goed geborgd blijft. Op dit moment hebben
we in Nederland twee belangrijke
organisaties op dit terrein: E­Quality, het
kenniscentrum voor emancipatie, gezin
en diversiteit – en Aletta, het instituut
voor vrouwengeschiedenis. Het is de
bedoeling dat deze twee organisaties
samengaan in één sterk instituut voor
vrouwenemancipatie en vrouwengeschiedenis,
en die krachtenbundeling vind ik
een heel goede zaak.”

6
5
5
4
4
3
2
2
becijferd 8
MENSENHANDEL
Tim de Jong, statistisch medewerker E-Quality
Bij slachtoffers van mensenhandel wordt vaak gedacht aan uit het buitenland
afkomstige, minderjarige vrouwen die onvrijwillig in de prostitutie werken.
Sinds Nederland in 2000 een Nationaal Rapporteur Mensenhandel heeft benoemd
en het Coördinatiecentrum Mensenhandel (CoMensha) zich bezighoudt met
de aanmelding, registratie en plaatsing van slachtoffers, komen steeds meer
statistieken beschikbaar die belangrijk zijn voor de bestrijding van mensenhandel.
Wat weten we inmiddels over het profiel van de slachtoffers? Zijn er trends
waarneembaar in de cijfers?
In Nederland verstaat men onder mensenhandel
het werven, vervoeren, overbrengen,
opnemen of huisvesten van
een persoon, met gebruik van dwang (in
brede zin) en met het doel die persoon uit
te buiten. Deze uitbuiting kan zich in de
seksindustrie afspelen maar ook in andere
economische sectoren. De Nationaal
Rapporteur Mensenhandel informeert
de regering over de aard en omvang van
mensenhandel in Nederland. CoMensha
publiceert jaarlijks over het aantal geregistreerde
(mogelijke) slachtoffers. Het is
lastig om een juist beeld te geven van het
daadwerkelijk voorkomen van mensenhandel,
aangezien de aangiftebereidheid
onder individuele slachtoffers gering is.
Uit de jaarcijfers over 2010 komt naar
voren dat slachtoffers in veel gevallen
vrouwen zijn, maar dat mensenhandel
ook mannen treft. In 2010 ging het om
113 geregistreerde mannelijke slachtoffers:
11% van het totaal aantal registraties (993).
Bij mensenhandel gaat het lang niet altijd
om slachtoffers uit het buitenland: bijna een
op de drie geregistreerde slachtoffers heeft
de Nederlandse nationaliteit. Zij vormen
de grootste groep, gevolgd door Nigerianen,
Hongaren, Roemenen en Bulgaren.
Een op de zes vrouwen en een op de vijftien
mannen blijkt minderjarig te zijn.
De meerderheid van de geregistreerde
minderjarige meisjes (71%) heeft de
Nederlandse nationaliteit. Het gaat veelal
om slachtoffers van loverboys. De belangrijkste
risicogroep onder vrouwen is de
leeftijdscategorie van 18­23 jaar. Onder
mannen is dit de categorie van 24­30 jaar.
Bijna de helft (46%) van alle slachtoffers
is ouder dan 24 jaar.
De meerderheid van de geregistreerde
slachtoffers (79%) is werkzaam in de prostitutie.
Ook mannelijke slachtoffers worden
het vaakst in deze sector aangetroffen.
Binnen de overige sectoren is de land­ en
tuinbouw de meest voorkomende. Andere
sectoren zijn bijvoorbeeld: huishoudelijke
arbeid, drugshandel, au­pair, horeca,
slachterijen en (aanzetten tot) criminaliteit.
Meer slachtoffers?
De afgelopen tien jaar is het aantal geregistreerde
slachtoffers van mensenhandel
verdrievoudigd (van 341 in 2000 naar bijna
993 in 2010). Deze toename wordt door
Comensha toegeschreven aan de verhoogde
aandacht voor de aanpak van mensenhandel.
Sinds 2005 is naast de gedwongen
Slachtoffers naar sekse Top 10 nationaliteiten van slachtoffers
Slachtoffers naar leeftijd
VROUWEN MANNEN
11%
89%
32
NEDERLAND
mannen NIGERIA
HONGARIJE
vrouwen
ROEMENIE
BULGARIJE
SLOWAKIJE
SIERRA LEONE
GUINEE
6
5
5
4
4
3
13
CHINA 2
GHANA 2
0 5 10 15 20 25 30 35 %
32
%
40
prostitutie ook uitbuiting in andere sectoren
strafbaar gesteld, wat tot een toename
van het aantal registraties heeft geleid. Bij
opsporingsdiensten krijgt mensenhandel
de laatste jaren steeds meer prioriteit,
wat tot gevolg heeft dat er meer invallen
worden gedaan waarbij (mogelijke) slachtoffers
worden aangetroffen.
Jaarlijkse schommelingen in het profiel
van slachtoffers, bijvoorbeeld wat betreft
nationaliteit, zijn soms herleidbaar tot
een specifieke inval. In 2010 werd bijvoorbeeld
een grote groep Slowaken aangetroffen
bij aardbeientelers in Flevoland, waardoor
deze nationaliteit steeg tot een zesde
positie in de top 10 van nationaliteiten.
Ook al geven de registraties een beperkt
beeld van het voorkomen van mensenhandel,
duidelijk is in elk geval dat verschillende
groepen mensen (qua leeftijd,
geslacht en herkomst) hierdoor worden
getroffen. De toenemende aandacht
voor dit onderwerp bij politie, justitie en
gemeenten stemt hoopvol voor de verbetering
van de statistieken en de mogelijkheden
tot het signaleren van trends en
risicogroepen. Verdergaand inzicht in
de problematiek is noodzakelijk om de
aanpak van mensenhandel te kunnen
verbeteren en slachtoffers effectieve
hulpverlening te kunnen bieden.
30
20
10
0
bronnen
CoMensha. Jaarcijfers 2010
National Rapporteur on Trafficking in
Human Beings (2020). Human Trafficking
– ten years of independent monitoring.
The Hague: BNRM
VROUWEN MANNEN
10-14
15-17
18-23
24-30
31-40
41+