Archeologische kroniek van Noord-Holland 2008 - Provincie Noord ...

50 |
Een interpretatie
De palenkrans is in het eindrapport van
het onderzoek in 2005 geïnterpreteerd
als een seizoenskalender waarmee de
zonnestanden werden bepaald. Voor
deze verklaring is gekeken naar de
zonnestanden op de tijdstippen waarop de
jaargetijden beginnen (hierbij is gebruik
gemaakt van het planetariumprogramma
The sky door Rene Marchand). Op de
herfst­ en lentestand staat de aardas
precies loodrecht ten opzichte van de
binnenkomende zonnestralen. De zon
komt dan precies in het oosten op en gaat
precies in het westen onder. Bij de zomeren
winterstand is de windrichting waar
de zon opkomt en ondergaat afhankelijk
van de plaats van waarneming. In de
zomer komt de zon op in het noordoosten
en gaat onder in het noordwesten. In de
winter komt de zon op in het zuidoosten en
gaat onder in het zuidwesten. De positie
van de palencirkel is 52 graden 36’ NB
en 4 graden 41’ OL. Dat betekent voor de
ukken
zonsopkomst en zonsondergang op 21 juni:
47 graden op, 312 graden onder. En voor de
winterstand: 129 graden op en 230 graden
onder. Wanneer in het noordoostelijke deel
van de palenkrans inderdaad de ingang
kan worden gezien dan zou dit betekenen
dat hier de zon opkomt op 21 maart, en
in het zuidoostelijke gedeelte van de
palencirkel op 21 december. De houten
structuur kan ook als veekraal hebben
gediend. Een functie als opslagplaats lijkt
gezien de landschappelijke ligging niet
waarschijnlijk. De palenkrans stond op een
zandopduiking in een zeer open landschap
dat periodiek overstroomde. In de loop van
de tijd ontwikkelde het landschap zich
naar een open bos dat gedomineerd werd
door els. De sporen die met het onderzoek
in 2007 zijn opgegraven kunnen niet
worden gekoppeld aan de palenstructuur.
Op grond van vulling en oriëntatie
lijken de banen met hoefindrukken deel
uit te maken van eenzelfde fenomeen:
een mogelijke doorgaande route over
de strandvlakte. De ligging nabij de
palenkrans maakt het aantrekkelijk om
een associatie te leggen tussen de banen
en deze structuur uit de Vroege­IJzertijd
maar één van de banen geeft een datering
in de Late­IJzertijd of Romeinse Tijd. De
banen lopen van de palenkrans richting
de kringgreppel. Een botfragment in de
vulling van deze kringgreppel dateert
van 500 voor Chr. De kuil met paalkuil
onderin kon niet worden gedateerd, maar
wordt afgedekt door een vertrapte zone die
mogelijk uit dezelfde periode stamt als de
banen met hoefindrukken.
Woodhenge
Na de ontdekking van de palencirkel in
2005 is direct een persbericht uitgegaan.
De geïsoleerde ligging van de structuur
in een nat landschap en het ontbreken
van sporen en vondsten van bewoning
of ander gebruik deden de onderzoekers
vermoeden dat het een structuur met
een religieuze functie betreft. De naam
‘woodhenge’ was snel geboren. En
‘woodhenge’ hield de gemoederen bezig.
Locale (amateur­) historici, astrologen en
archeologen zagen hun idee van Heiloo
als heilige plaats bevestigd. Samen
met een structuur op de plaats waar de
Witte Kerk staat, zou woodhenge een
astronomisch observatorium hebben
gevormd alwaar door priesters de zomeren
winterzonnewende werd bepaald. De
heilige plaats had bewaard moeten blijven
als archeologisch monument. Sommigen
hielden de archeologen verantwoordelijk
voor een onnodige vernietiging van
‘woodhenge’. Behoud ter plaatse van de
structuur waarvan slechts grondsporen
restten, was echter niet meer mogelijk na
het openleggen van het sporenvlak.
Op Open Monumentendag 2005 is een
visualisatie gemaakt van de palenkrans
in de nabije omgeving van de vindplaats.
De dag trok veel bezoekers en de tijdelijk
bedoelde reconstructie is (af en toe
vernieuwd) blijven staan.
In 2008 heeft de gemeente Heiloo een
kunstopdracht uitgeschreven. Kunstenaars
werden opgeroepen een ontwerp in te
zenden van een kunstwerk dat in het