Archeologische kroniek van Noord-Holland 2008 - Provincie Noord ...

6 |
Alkmaar | Koningsweg 74
Een kleinschalig bouwplan was de
aanleiding tot een dito onderzoek.
In een smal proefsleufje werd onderzocht
of er sporen aanwezig waren van een
middeleeuwse verdedigingswal (tussen
Koningsweg en Kanaalkade; zie Bitter
2007, 73) of eventueel een beerput. Deze
laatste werd niet aangetroffen. Wel kwam
een 16de­eeuwse sloot te voorschijn,
parallel aan de Koningsweg en ongeveer
onder de rooilijn. Deze kan samenhangen
met de aanleg van de vestingwerken van
1528­1551, die ter plekke schijnt te hebben
bestaan uit een zware baksteenmuur met
een weggetje achterlangs. Deze muur werd
bij het Alkmaars Beleg in 1573, gelukkig
nadat men hem haastig nog had verstevigd
met aarde, door de Spanjaarden aan puin
geschoten. De sloot is met grijs zand
gedempt, vermoedelijk rond 1575 bij de
aanleg van de nieuwe aarden stadswallen
naar het ontwerp van Adriaan Anthonisz.
Gemeente Alkmaar,
afdeling monumentenzorg en archeologie,
Peter Bitter
Alkmaar | Laat 233-235-237
Voor de bouw van een nieuwe winkel
werden drie panden gesloopt aan de
Laat­zuidzijde, direct aangrenzend aan
opgravingsterreinen uit 2004 (Laat 229­231
– zie De Jong­Lambregts e.a. 2007) en
2002 (Koorstraat 59 – Bitter, Ostkamp
& Roedema 2003). De sporen sluiten
bovendien aan op de bevindingen uit 1998
aan de overzijde van de straat (Laat 208­212
– Van den Berg e.a. 1999). Het terrein is
door de gemeente opgegraven onder leiding
van Annelies van Benthem die hiervoor van
het ADC werd ingehuurd.
Gesitueerd op de oostflank van de strandwal,
leverde de locatie sporen op vanaf de
(10de?) 11de/12de eeuw (er werden behalve
o.a. Pingsdorf ook drie ‘Badorf’­scherven
gevonden). Helaas kwam er geen herkenbare
huisplattegrond aan het licht, maar
wel talrijke greppels, waarvan sommige
een merkwaardige gebogen vorm hadden.
Ook bij Laat 229­231 waren dergelijke
gebogen greppels gevonden – het is de
vraag of dit erfgreppels waren of wellicht
greppels onderlangs rieten daken van
huizen (vergelijk een opgraving in Heiloo:
Lange 2007). Een paar greppels bij Laat
233­237 bleken de hoek van een erf te
vormen, met de achterzijde ervan op circa
8 m vanaf de huidige rooilijn van de straat.
Waarschijnlijk bestond de Laat destijds
nog niet als waterloop (de huidige straat
ontstond door demping van de gracht in
1872). De overige gebogen greppels blijven
helaas onverklaard. Aan de oostkant van de
opgraving liep een hele bundel van elkaar
opvolgende greppels in noord­zuid
richting. De meeste moeten omstreeks
1,5 tot 2 m breed en 1 m diep zijn geweest.
Ze lijken door zandverstuivingen steeds
snel opgevuld geraakt te zijn. Ze sluiten
precies aan op een reeks noord­zuid
greppels in de opgraving Laat 208­212 aan
de overzijde van de straat. Het lijkt erop
dat deze greppels onderdeel zijn van een
11de/12de­eeuwse hoofdverkaveling vanaf
de Koorstraat (deze is onderdeel van een
oude randweg van de geestrug), met een
omstreeks 25 tot 30 m breed erf (of erven)
ertussen. Er waren ook diverse oost­west
gerichte greppels, maar daar is geen
bundeling van te zien die op een standvastige
verkaveling zou kunnen duiden.
De jongste greppel bevatte nog een paar
scherven 13de­eeuws proto­steengoed.
Bij deze bewoningsfasen horen een
drie­ of viertal houten tonputten, enkele
verspreide paalsporen en andere vage
kuilen.
Begin 14de eeuw vonden er bouwactiviteiten
plaats langs de Koorstraat. Aan de
achterzijde van de panden Koorstraat
45/47 (hoekpand Laat) en 49/51 werden
funderingen en kleivloeren gevonden uit
deze periode. De huizen waren resp 16,5 en
15 m lang. Het achterhuis van het pand
Koorstraat 49/51 had een kleivloer met
bakstenen stookplaats in het midden.
Hoekpand Koorstraat 45/47 had een
brandmuur die het achterhuis scheidde
van het voorgedeelte, met een brede
schouw achter tegen de brandmuur.
Beide huizen zijn naderhand op de oude
funderingen herbouwd, mogelijk in de