Enggano - Museum Volkenkunde

ENGGANO © PIETER J. TER KEURS
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
om meer strijd te voorkomen. Deze cultuurheld wordt ook verondersteld de regels over het huwelijk,
overspel, diefstal en moord te hebben bedacht. Liho eindigt als een figuur van de benedenwereld, die
aardbevingen en ziektes kan veroorzaken.
Feesten
Wahora
Zowel Keuning als Suzuki 32 vermelden het bestaan van een groot feest, wahora, dat eens in de paar
jaar gevierd wordt op het noordoostelijke deel van het eiland. Er bestaat helaas geen goede
beschrijving van dit ritueel. Helfrich 33 schrijft dat wahora een feest was waaraan de hele bevolking van
het eiland meedeed. Twee priesters, dukun, leidden de bevolking naar een plaats tussen Malakoni en
Karakuwa waar de meeste geesten leefden. Daar werd de bevolking in twee groepen opgedeeld. De
mannen gingen daarna hout hakken en verzamelen in elkaars gebied, om daarna terug te keren naar
de rituele plek. Vrouwen en kinderen kwamen er ook bij en zij schreeuwden de woorden: “Vernietig
alle rupsen, opdat de oogst rijkelijk zij en het geoogste evenveel zal bedragen als de hoeveelheid
bijeenverzameld.‘ 34 De dukun leidde deze ceremonie. Daarna genoten ze een gemeenschappelijke
maaltijd.
Eakalea / kaleak baba
In 1973 publiceerde Kähler een beschrijving van wat hij een eakalea feest 35 noemde. Het is het verhaal
van een oogstfeest zoals verteld door een informant.
De voorbereiding voor de eakalea begon met het schoonmaken van de graven van belangrijke mensen.
De organisatoren van het feest kwamen bij het graf van een hoofd bijeen om de procedure te bespreken.
Een van hen spleet een kokosnoot doormidden en maakte plechtig de graven schoon, waarbij hij zei: Nu,
bid ik voor de graven van jullie allen, nu, en ik heb ze gelouterd zodat al uw rustplaatsen gezuiverd zijn.
Maar nu zeg ik: open ze zodat al uw rustplaatsen gezuiverd zijn. Maar nu zeg ik: open mijn ogen voor me
hier, maak de aarde voor me niet duister! Waar ik ook mag gaan, stuur me geluk. Wat ik ook zoek in
tijden die nog komen gaan, zorg dat ik geen kwaad ontmoet in wat ik doe in tijden die nog komen gaan!
Zo spreek ik. Stuur me nu alles wat ik nodig heb om voldoening te bereiken. Zo spreek ik nu bij de
voltooiing van het louteren van uw graven op dit moment. 36
Het hoofd was nu klaar om een groot feest te organiseren. Een vrouwelijk hoofd diende ook een
ceremonie uit te voeren om ‘het vertrek van haar neven en van haar jongere broers’ te waarborgen.
Vervolgens werden de yam knollen, de producten uit de tuinen, verzameld. De mensen bonden ze aan
draagstokken, vijftien stokken voor een vrouwelijk hoofd en tien voor een mannelijk hoofd, en brachten
het voedsel de volgende dag naar het dorp. Daarna gingen ze vis vangen. Drie nachten lang gingen ze
naar de zee en als ze zagen dat ze voldoende gevangen hadden, gingen ze terug naar huis. Het wordt
benadrukt dat het hoofd dan riep: Ga in jullie huizen. Wanneer jullie in jullie huizen zijn aangekomen, geef
wat je in je handen hebt aan jullie vrouwen. 37 Net als bij de oogst uit de tuinen, werd de vangst mee naar
huis gebracht.
Na te hebben ‘gebeden’ voor een succesvolle jacht, gingen de mannen het bos in om op wilde varkens te
jagen. Het wild werd gevangen en volgens een strikt systeem over de verschillende huizen verdeeld. Het
hart, de milt, de lendenstukken en de buik werden verwijderd voordat het varken boven de vlammen van
een vuur werd geroosterd. De jagers namen dan de hele vangst mee naar de dorpsslachtplaats, ook wel
de ‘plek waar zijn kop eraf wordt gehakt’ genoemd. Daarna brachten ze de kop van het varken naar het
huis van een vrouwelijk hoofd.
Daarna gingen ze nogmaals op pad, ditmaal naar de tuinen om bananen te plukken. Uiteindelijk trokken
ze weer naar zee en bleven daar twee dagen. De vrouwen, die thuis bleven, roosterden de yams. Als de
mannen terug kwamen na de visvangst gingen ze weer naar het huis van een vrouwelijk hoofd en zeiden:
‘Het is klaar. We hebben alles volbracht; alles wat we zochten is nu compleet. … Morgen gaan we
gevorkte takken halen.’ 38
8