65 jaar Bouwfonds

20
oktober 2012 – naw dossier #45
1990
- 2000
Compacte stad krijgt vorm
De Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra (Vinex) is zeer bepalend
voor deze periode. Het Rijk kiest voor een compacte verstedelijking in
en aan de randen van de steden. De deur voor marktpartijen wordt wijd
open gezet: de rijksoverheid spoort hen aan gronden te verwerven en de
gebiedsontwikkeling ter hand te nemen, in samenwerking met gemeenten.
Bouwfonds pakt de uitdaging aan en realiseert een aantal bijzondere
woongebieden, zoals Haverleij in Den Bosch en Brandevoort in Helmond.
Conceptontwikkeling doet haar intrede als nieuw ‘vak’. Ook slaat het
bedrijf internationaal de vleugels uit: eerst naar Duitsland en later naar
Frankrijk en Centraal-Europese en Scandinavische landen. In eigen land
wordt de herstructurering van naoorlogse woongebieden opgepakt.
21 naw dossier 65 jaar Bouwfonds
De jaren negentig zijn voor Bouwfonds voor een belangrijk
deel synoniem met Vinex: de woningproductie die
voortvloeit uit de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra.
De rijksoverheid wijst in deze nota grote bouwlocaties aan (een
kwart binnen de steden, driekwart aan de randen) die met name
door de grote en middelgrote steden moeten worden ontwikkeld.
Aangezien het Rijk zelf geen middelen heeft om de woningbouwontwikkeling
te beïnvloeden – zoals ze dat ten tijde van de
groeikernen nog wel kon – wordt de markt te hulp geroepen.
Marktpartijen waarvan Bouwfonds er een is worden door gemeente
gevraagd grondposities in te nemen, om zo vanuit een gedachte
van prijs beheersing een soepele uitvoering van de woningbouwproductie
te garanderen. Zo gezegd, zo gedaan. Op een groot aantal
locaties neemt Bouwfonds posities in en brengt zij haar kennis van
grondexploitaties, marketing en conceptontwikkeling in. In veel
gevallen worden consortia van gemeenten en marktpartijen
gevormd, die gezamenlijk verantwoordelijk worden voor de
ontwikkeling van het stedenbouwkundige plan en de daaropvolgende
deelplannen. Het leidt tot een aantal bijzondere aanwinsten
in het Bouwfonds-oeuvre, zoals Wateringse Veld (Den Haag) en
Haverleij (Den Bosch). In de vakgemeenschap wordt aanvankelijk
kritisch over de Vinex-locaties geschreven en gesproken. De
verwachting was dat een breder en stedelijk georiënteerd publiek
zou worden aange trokken, maar de maakbaarheid liet hier haar
grenzen zien. Uit onderzoek blijkt overigens dat consumenten over
het algemeen heel tevreden zijn over hun woning in de nabijheid
van de stad. Ook voorzieningen, infrastructuur (hoewel het ov soms
op zich laat wachten) en de woonomgeving scoren goed.
Over de grens
West- en Oost-Duitsland worden één en een grote nieuwe
afzetmarkt opent zich voor ontwikkelaars. Ook Bouwfonds
begeeft zich oostwaarts en opent eind jaren negentig vestigingen
in Berlijn, Frankfurt en München. Makkelijk is de verovering van
de Duitse markt overigens niet, gezien de afwijkende bouwcultuur
van onze oosterburen – het Bouwfonds-product past daar
Politiek en maatschappij 1990-2000
Online
Internet beleeft de grote
doorbraak. De eerste
aanbieders van inbelverbindingen
betreden
de markt en het aantal
aansluitingen groeit snel.
lange hete zomer in
1995 met flippo-rage.
Bouwfonds focust zich
op herstructurering van
naoorlogse woongebieden
niet één op één in. Toch komen er enkele grootschalige projecten
van de grond en wordt er steeds beter ingespeeld op de regionale
bouwcultuur en tradities. Vijfenveertig jaar na de oprichting van
de Bouwspaarkas in Drenthe blijkt de Bouwfonds-aanpak ook
levensvatbaar over de landsgrenzen heen. Eerst in de genoemde
steden, later worden ook de markten in Hamburg, Düsseldorf en
Stuttgart aangeboord.
Een andere verbreding heeft betrekking op het commercieel
vastgoed. Bouwfonds neemt in 1988 ontwikkelaar-belegger
Burginvest over en versterkt daarmee haar positie in dit deel
van de markt. Een bijzonder moment in dit decennium is ook de
oprichting van het Nationaal Restauratiefonds, waarvan het
beheer wordt ondergebracht bij Bouwfonds. In latere jaren zullen
andere cultuur- en volkshuisvestingsfondsen volgen, waarmee
Bouwfonds haar maatschappelijke verankering onderstreept.
Binnenstedelijke herstructurering
Dichter bij huis gaan de Nederlandse medewerkers van Bouwfonds
aan de slag met de herstructurering van de naoorlogse woongebieden.
De jarenvijftig- en -zestigwijken vertonen de eerste
haarscheurtjes, mede door hun eenzijdig samengestelde woningvoorraad.
Ook sociaaleconomische problemen doen zich hier voor.
Tegelijkertijd zijn er ook kansen, zoals de opkomst van jonge
allochtonen en tweeverdieners die graag een woning in de
tuinsteden willen kopen – mits die wordt aangeboden. Voor
Bouwfonds is het geen eenvoudige markt om in binnen te komen,
omdat de woningcorporaties het woningbezit in handen hebben
en aanvankelijk denken het varkentje van de herstructurering zelf
te kunnen wassen. Bouwfonds houdt echter vol en toont een lange
adem; consistent in haar visie en met een focus op het belang van
het stedelijk gebied. En met succes; zo worden onder meer in de
Westelijke Tuinsteden van Amsterdam met succes woningbouwprojecten
ontwikkeld, in een langjarige samenwerking met
woningcorporatie Ymere. Andere voorbeelden zijn de aanpak van
Den Haag-Zuidwest en Utrecht Hoograven-Tolsteeg.
1996
Het nederlandse vliegtuigbedrijf
Fokker wordt overgenomen door het
Duitse DaSa. Het mag niet baten: in
1996 gaat het bedrijf alsnog failliet.