65 jaar Bouwfonds

8
oktober 2012 – naw dossier #45
1946
- 1960
De eerste stapjes
in de groei
In 1946 is Nederland bevrijd, maar aan puin geschoten. Het land staat
voor een ingrijpende wederopbouw. De woningnood is groot, maar wie
kan in deze onzekere tijd zelfstandig een woning kopen? De oplossing
komt uit Drenthe, waar gemeenteambtenaar Jacob Wiersema met
collega Yme Sytze Dijkstra en mr. A. Kleijn de grondslag legt voor een
organisatie die spaargelden gaat beheren. Met dat kapitaal van de
bouwkas worden bescheiden woningen gebouwd; de eerste woning
verrijst in Nieuw-Schoonebeek. Steeds meer gemeenten sluiten zich aan
bij de Bouwspaarkas Drentsche Gemeenten. In de jaren vijftig slaat het
bedrijf de vleugels uit.
9 naw dossier 65 jaar Bouwfonds
Hoe kunnen minder kapitaalkrachtige burgers toch een
woning kopen in tijden van onzekerheid en armoede?
De drie Drenten Wiersema (gemeenteambtenaar en later
de eerste directeur van Bouwfonds), Dijkstra en Kleijn verzinnen
kort na afloop van de Tweede Wereldoorlog een list. Het is de
oprichting van een Bouwkas, die spaargelden van deelnemende
burgers gaat beheren. Met dat geld worden bescheiden woningen
gebouwd, zoals het type ‘Ruinen’, dat in 1947 wordt gebouwd voor
12.875 gulden. Kern van de Bouwkas is dat aan de koper een
renteloze lening wordt verstrekt, maar ook dat er geen rente over
het spaarsaldo wordt verstrekt. Een jaar na de oprichting zijn er al
2000 deelnemende spaarders en het Rijk geeft zijn toestemming
voor het nieuwe spaarsysteem. Een groeiend aantal gemeenten
steekt geld in het fonds; eerst voornamelijk in Noord-Nederland,
later door het hele land. In 1957 wordt de Bouwkas omgevormd tot
Bouwfonds Nederlandse Gemeenten; omdat het accent is verschoven
naar het verstrekken van hypothecaire leningen worden het
sparen en lenen losgekoppeld.
Van één naar meer
De individuele woningen uit de eerste jaren worden al snel
vervangen door complexmatige bouw; zo worden de kosten
gedrukt. Bouwfonds begint zelf terreinen aan te kopen waarop
de woningen kunnen worden gebouwd; in 1951 verrijst het eerste
Bouwfonds-rijtje in Assen. Met behulp van de nieuwe bouwtechnieken,
die na de oorlog als paddenstoelen uit de grond schieten
(zoals de industriële bouwsystemen van bedrijven als Rijnlandse
Betonbouw Maatschappij RBM en Airey) kan de nieuwbakken
onderneming snel haar bouwproductie vergroten. In 1950 wordt
de 1000 e woning opgeleverd in Leeuwarden, drie jaar later
gevolgd door de 2500 e woning in Uithoorn.
Prefabwoningen zijn het antwoord op de grote woningnood:
industrieel vervaardigd in de fabriek en op de bouwplaats snel in
Politiek en maatschappij 1946-1960
1947
Oprichting Nederlandse Maatschappij
voor Volkshuisvesting.
Doel: werkzaam zijn in het belang
van de volkshuisvesting, in het
bijzonder met het oog op de sociale
belangen van de bewoner.
Bouwfonds bouwt bescheiden
woningen voor 12.875 gulden
elkaar gezet. Een innovatie was de duplexwoning: een gemeenschappelijke
voordeur leidde naar twee boven elkaar gelegen
woningen. Ook de eerste houtskeletwoningen doen hun intrede;
Bouwfonds introduceert ze onder de noemer van ‘Zweedse
woningen’. Aanvankelijk bedoeld als tijdelijke huisvesting, maar in
veel gevallen staan de woningen er nog steeds. In 1955 werd door
Bouwfonds de timmerfabriek van de gebroeders Naber uit Apeldoorn
(later Timmerfabriek "Apeldoorn” genoemd) aangekocht voor
de serieproduktie van gestandaardiseerd timmerwerk. De kwaliteit
doet niet onder voor die van traditioneel gebouwde woningen en er
is minder te lijden van slecht weer op de bouwplaats.
Denken in doelgroepen
In de begintijd mikt Bouwfonds met name op gezinnen aan wie
snel onderdak moet worden geboden. Veel jonggehuwden moeten
bij hun ouders ‘hokken’, bij gebrek aan een eigen woning. Toch
zijn er ook andere groepen die dringend om eigen woonruimte
verlegen zitten, zoals bejaarden en alleenstaande vrouwen.
Ook voor hen ontwikkelt het jonge Bouwfonds projecten, zoals
een complex met bejaardenwoningen in Haren (GR). In Den Haag
wordt een ander experiment gerealiseerd: een flatcomplex
speciaal gebouwd voor alleenstaande vrouwen. De aandacht voor
andere leefvormen dan het ‘standaard’ gezin is ermee gevestigd.
Ook het interieur krijgt de nodige aandacht. Zo organiseert
Bouwfonds in 1957 de manifestatie ‘Het huis van de bruid’,
waarvoor door het hele land 39 modelwoningen zijn opengesteld.
De woningen zijn ingericht volgens de principes van Goed
Wonen, een organisatie die de consument laat zien hoe deze zijn
woning zou moeten inrichten. Licht, luchtig en met veel Scandinavische
meubelen: dat is het beeld van de nieuwe tijd, waarin
optimisme langzaam de overhand begint te krijgen.
in 1953 wordt nederland
getroffen door
de Watersnoodramp.
Grote delen
van zeeland komen
onder water te staan.
De Deltawerken
worden aangelegd.
De positie van de vrouw
verbetert, door opheffing van
de ‘handelings onbekwaamheid
van de gehuwde vrouw’.
Marga Klompé wordt de
eerste vrouwelijke minister.