Bijlage 2a Antennebeleid deel 1 - Raad-achtkarspelen.nl

Inleiding
Voorgeschiedenis
Op 28 oktober 2010 is in de gemeenteraad van Achtkarspelen het voorstel in de
raad geweest om bouwvergunning te verlenen voor een antennemast op het
sportterrein van Augustinusga. De onrust onder de omwonenden was groot. Men
maakte zich zorgen over de mogelijke gevolgen van straling van de antennemast,
met name op de langere termijn. Tijdens de vergadering heeft de raad besloten om
KPN te vragen om de mast te plaatsen op een plek verder verwijderd van de
bebouwing. Verder wilde de raad het beleid omtrent antennemasten herzien. Ook
werd het college verzocht om waar mogelijk lopende zaken betreffende aanvragen
om antennemasten aan te houden.
Ons college is vervolgens op constructieve wijze in gesprek gekomen met KPN. Er is
besloten om in samenwerking met de andere operators een plan op te stellen
waarin het duidelijk wordt waar de komende jaren antennemasten nodig zijn.
Dankzij deze vroegtijdige afstemming blijft het aantal nieuwe opstelpunten beperkt.
Daarnaast wordt op deze manier voor de komende jaren voorkomen dat telkens
weer de discussie ontstaat voor het plaatsen van een antennemast.
Mobiele communicatie onmisbaar
Mobiele communicatie is inmiddels onmisbaar in onze samenleving. Had men
vroeger vooral een mobieltje om bereikbaar te zijn, nu zijn veel bedrijven en
organisaties steeds afhankelijker van mobiele spraak- en datacommunicatie. Naast
persoonlijk gemak, dienen de vele toepassingen ook maatschappelijke en
economische belangen. Maar dat vereist wel betrouwbare en landelijk dekkende
netwerken met voldoende opstelpunten met antennes voor mobiele communicatie.
Explosieve groei mobiele data
Sinds de massale aanschaf van smartphones, tablets, dongels en vele nieuwe
toepassingen is de vraag naar snel mobiel internet en dataverkeer het afgelopen
jaar explosief gestegen. Om aan de huidige en toekomstige vraag naar snelle
mobiele datacommunicatie te kunnen (blijven) voldoen, zijn in heel Nederland extra
antenne-installaties nodig. Ook in de gemeente Achtkarspelen.
Samenwerken aan totaaloplossing
Na een aantal gesprekken hebben de gemeente Achtkarspelen en KPN besloten
samen te werken aan een totaaloplossing voor mobiele communicatie binnen de
gemeentegrenzen. Een oplossing waarbij in samenspraak een nota wordt
geformuleerd over de locatiekeuze van de benodigde masten met antenneinstallaties,
zodat deze op een verantwoorde stedenbouwkundige, landschappelijke
en maatschappelijke wijze ingepast kunnen worden. Een oplossing die ervoor zorgt
dat het aantal nieuwe opstelpunten voor mobiele communicatie beperkt kan blijven
dankzij vroegtijdige afstemming met alle operators.
Meerjaren visieplan dient belangen
Doel van deze samenwerking is het realiseren van een kwalitatief hoogwaardig
mobiel netwerk in Achtkarspelen voor de komende jaren. Zodat alle burgers,
bedrijven, organisaties voor openbare orde en veiligheid én de gemeente de
gewenste mobiele kwaliteit krijgen en daar hun voordeel mee kunnen doen. Nu en
straks. Vanzelfsprekend moet daarbij rekening worden gehouden met alle belangen
en (wettelijke) verplichtingen rond mobiele communicatie.
Wij zijn er van overtuigd dat onze maatschappij niet meer zonder de toepassingen
kan die mogelijk worden gemaakt door mobiele telecommunicatie. Het is een taak
1

van de gemeente om te zorgen dat de masten op een ruimtelijk verantwoorde
manier worden ingepast, rekening houdend met alle relevante belangen.
Locaties antennemasten
In dit stuk geven de operators aan waar zij de komende jaren antennemasten
nodig zijn. De weergegeven plaatsen geven een voor de operators optimale
radiotechnische dekking. Daarnaast zijn wij van mening dat op de aangegeven
plekken het plaatsen van een antennemast ruimtelijk gezien inpasbaar zou zijn.
Wij stellen dan ook voor om in beginsel in te stemmen met plaatsing van de
antennemasten op de locaties die in het beleidsstuk zijn aangegeven. Uiteraard zal
voor iedere te plaatsen mast een concrete aanvraag moeten worden gedaan. Deze
aanvragen zullen nog een procedure moeten doorlopen om te komen tot een
omgevingsvergunning.
Daarnaast wordt een toetsingskader aangegeven voor aanvragen voor
antennemasten die niet in dit plan zijn weergegeven.
Stand van zaken mobiele communicatie in Achtkarspelen
Maatschappelijk en economisch belang
Mobiele communicatie is inmiddels onmisbaar in onze maatschappij. Consumenten
en bedrijven schaffen massaal smartphones, tablets en dongels aan in combinatie
met snel mobiel internet. De vele toepassingen dragen bij aan een veiliger en
leefbaarder samenleving. Steeds meer overheidsdiensten maken gebruik van snel
mobiel dataverkeer, voor de handhaving van de openbare orde en veiligheid.
Steeds meer zorg- en ambulancediensten maken gebruik van mobiele toepassingen
die levens kunnen redden. Steeds meer bedrijven en sectoren zijn voor hun
logistieke processen, productie en dienstverlening afhankelijk van mobiele
communicatie. Ook binnen ons eigen gemeentelijk apparaat wordt veelvuldig
gebruik gemaakt van mobiele telecommunicatie.
Snel mobiel internet en dataverkeer is dan ook van groot belang voor de nationale,
regionale en lokale economie. Sterker nog: het is verworden tot een vitale
infrastructuur. Maar dat vereist wel betrouwbare, landelijk dekkende mobiele
netwerken met voldoende antenne-installaties.
GSM kwaliteit goed
De huidige kwaliteit van het GSM netwerk van de mobiele operators, vooral
geschikt voor spraakverkeer, is overwegend goed tot zeer goed in de gemeente
Achtkarspelen. De verschillende locaties met GSM antenne installaties bieden in
principe voldoende dekking en capaciteit om zelfs binnenshuis mobiel te
communiceren. Alleen in Augustinusga, Surhuizum en Gerkesklooster-Stroobos
kunnen bij binnengebruik problemen ontstaan met de huidige GSM-bedekking.
UMTS kwaliteit niet optimaal
Voor UMTS, vooral geschikt voor dataverkeer, ligt de situatie anders. In totaal heeft
KPN in de gemeente Achtkarspelen vijf UMTS-installaties. Desondanks is de UMTS
kwaliteit in Achtkarspelen voor al de mobiele operators niet optimaal en zeker niet
voorbereid op de explosieve groei van snel mobiel internet en dataverkeer.
negen nieuwe basisstations nodig
De gemeente en de mobiele operators willen in Achtkarspelen een kwalitatief
hoogwaardig UMTS kwaliteit realiseren. Vanuit KPN zijn er zeven nieuwe UMTS
basisstations voor nodig, mits op de juiste locatie en hoogte. Voor Vodafone zijn,
2

gelet op de 2011 planning, op dit moment 2 gebieden concreet. T-Mobile heeft op
dit moment geen behoefte aan nieuwe mastlocaties, maar ook haar mobile netwerk
zal gebaat zijn met de beoogde toename van sitesharemogelijkheden. In het
volgende hoofdstuk worden per plaats de huidige mobiele situatie en
(on)mogelijkheden voor nieuwe UMTS antenne-installaties weergegeven.
Belangen
Het formuleren van een gezamenlijk plan om een hoogwaardig mobiel netwerk te
realiseren vraagt om nauwe samenwerking tussen de gemeente en de mobiele
operators. Vanzelfsprekend moet daarbij rekening worden gehouden met alle
belangen en (wettelijke) verplichtingen rondom mobiele communicatie. In
hoofdstuk 5 worden de verschillende belangen in kaart gebracht.
Van belang voor de uitrol van de verschillende netwerken is om te vermelden dat
deze in verschillende (bouw)fases verkeren alsook dat de operators verschillende
doelgroepen hebben, verschillende grote klanten en dus verschillende prioriteiten.
In landelijk gebied zal aansluiting gezocht worden bij reeds aanwezige masten en
zijn de operators zich er van bewust dat onze gemeente niet zonder overtuigende
onderbouwing op relatief korte afstand van elkaar masten zal toestaan.
Huidige mobiele situatie in de gemeente Achtkarspelen
Momenteel heeft KPN in de gemeente Achtkarspelen vier mastlocaties met zowel
GSM als UMTS antenne-installaties en één met alleen een UMTS-installatie. Hoewel
deze locaties wel de gewenste GSM dekking bieden, laat de kwaliteit van UMTS (nu
al) te wensen over.
Onderstaande figuren zijn simulaties van de huidige dekking van KPN in
Achtkarspelen. Links voor het GSM netwerk, rechts voor UMTS. De gele en roze
kleur zijn een weergave van respectievelijk sterk en redelijk indoor signaal. De
blauwe kleur in het GSM plaatje toont de buitenbedekking. Voor UMTS is dit niet
relevant vanwege interferentieproblematiek.
Hoofdconclusie
De vier locaties bieden voor GSM (linkerplaatje) een overwegend goede dekking in
Achtkarspelen, zowel buiten als binnen. Het bedekkingsplaatje met de huidige
UMTS bedekking (rechts) toont een mindere bedekking voor UMTS. Om een
kwalitatief hoogwaardig UMTS netwerk te realiseren zijn zeven extra UMTS locaties
nodig in Achtkarspelen voor KPN en twee voor Vodafone.
Klantklachten
De bij KPN bekende klantklachten over bereikbaarheid van het mobiele
breedbandnetwerk (UMTS) bestaan voornamelijk uit klachten vanuit een grote klant
van KPN. De plaatsen die met name als matig tot slecht worden aangemerkt zijn
Twijzelerheide, Drogeham, Surhuisterveen en vooral Augustinusga.
3

Figuur 1 Figuur 2
Overzicht huidige KPN GSM bedekking Overzichthuidige KPN UMTS bedekking
GSM kwaliteit goed (figuur links)
De huidige kwaliteit van KPN’s GSM netwerk, vooral geschikt voor spraakverkeer, is
overwegend goed tot zeer goed in de gemeente Achtkarspelen. De huidige vier
locaties met GSM antenne installaties bieden in principe voldoende dekkking en
capaciteit om zelfs binnenshuis mobiel te communiceren. Alleen in Augustinusga,
Surhuizum en Gerkesklooster-Stroobos kunnen bij binnengebruik lichte problemen
ontstaan met de huidige GSM-bedekking.
UMTS kwaliteit niet optimaal (figuur rechts)
Voor UMTS ligt de situatie anders. KPN heeft de vier bovengenoemde GSM locaties
ook benut voor UMTS antennes en een vijfde opstelpunt in Twijzel met alleen een
UMTS-installatie. In totaal heeft KPN in de gemeente Achtkarspelen dus vijf UMTSinstallaties.
Desondanks is de UMTS kwaliteit in Achtkarspelen beduidend minder
dan die van GSM en niet voorbereid op de explosieve groei van snel mobiel internet
en dataverkeer.
Vodafone heeft 5 antenne-installaties in de gemeente en zal deze als uitgangspunt
nemen voor de uitrol van UMTS. T-Mobile heeft 4 antenne-installaties in de
gemeente en zal eveneens deze als vertrekpunt nemen voor haar UMTS uitrol.
Van de elf dorpen die de gemeente Achtkarspelen rijk is, zijn Buitenpost, Harkema,
Kootstertille en Twijzel reeds voldoende bedekt voor snel mobiel internet en
dataverkeer via UMTS. Het grootste dorp Surhuisterveen is voor driekwart bedekt,
terwijl Twijzelerheide, Drogeham, Surhuizum, Augustinusga en Gerkesklooster-
Stroobos vrijwel geheel verstoken zijn van UMTS bedekking. Dit geldt ook voor
Boelenslaan, maar gezien het beperkte aantal inwoners hebben de operators hier
vooralsnog geen zoekgebied.
Oorzaken
De mindere UMTS kwaliteit in Achtkarspelen heeft diverse oorzaken. Bijvoorbeeld:
Minder bereik: Het bereik van UMTS antennes is kleiner dan het bereik van
GSM antennes. Voor UMTS zijn er dus meer locaties met antenne
installaties voor nodig om hetzelfde gebied te kunnen bedekken dan voor
GSM. In de gemeente Achtkarspelen is er nu al op sommige plaatsen
matige of slechte UMTS dekking.
4

Beperkte capaciteit: De capaciteit van mobiele antennes is beperkt: er
kunnen maar een bepaald aantal sessies per antenne tegelijkertijd
plaatsvinden. Met de massale aanschaf van smartphones, tablets en
dongels en de (daardoor) explosieve datagroei op het UMTS netwerk, is op
veel plaatsen niet alleen extra bedekking, maar ook extra capaciteit nodig
om aan de huidige en toekomstige vraag te voldoen. Uitbreiding van het
aantal UMTS antennes en locaties onvermijdelijk om nu en straks aan de
vraag te kunnen (blijven) voldoen.
Juiste hoogte en positie: Van de vijf UMTS installaties in Achtkarspelen
bevinden zich op locaties die jaren eerder voor GSM gerealiseerd waren.
Voor alle partijen destijds wellicht een logische keuze (geen extra masten
nodig, dus geen extra vergunningen, bouwtijd en kosten), maar inmiddels
achterhaald. Vanwege de hogere UMTS frequenties is dit onvoldoende om
alle bewoners in hun huizen ook UMTS dekking te bieden. De blokkades op
het zogenaamde radiopad (denk aan gebouwen of bomen) verhinderen de
opbouw en instandhouding van een zuiver en bruikbaar UMTS radiosignaal
veel meer dan bij het fermere frequentiespectrum van GSM.
Sitesharing
Bij het vinden van een geschikte locatie, zullen de mobiele operators de
mogelijkheid van het delen van een (bestaande) opstelpunt meenemen. In de
Telecommunicatiewet is dit geregeld. Hierin is de verplichting tot het delen van
antenne-opstelpunten opgenomen. Het delen van antenne-opstelpunten wordt ook
wel site-sharing genoemd. Wil een operator een antenne plaatsen op/aan een
bouwwerk dat in eigendom is van één van de andere operators, dan moet er
onderling op technisch, constructief, financieel en juridisch gebied afstemming
gezocht worden. Meestal gaat het om een antennemast die door de ene operator is
gebouwd en waar een andere operator zijn installatie in hangt. Deze mogelijkheid
wordt door de operators altijd meegenomen in het vinden van de geschikte
oplossing voor het bedekkingsprobleem. Hierbij kleven er naast de financiële ook
voordelen aan zoals het beperken van de visuele impact op een locatie (minder
masten) en de snelheid waarmee een oplossing wordt gerealiseerd. Mochten er in
een gebied geen mogelijkheden zijn, dan zal gekeken worden naar andere
alternatieven.
Negen nieuwe antennelocaties
Er zijn op dit moment zeven nieuwe UMTS antennelocaties nodig voor KPN en twee
voor Vodafone om in alle woonkernen van Achtkarspelen een kwalitatief
hoogwaardig UMTS netwerk te realiseren, zijn zeven nieuwe UMTS basisstations
voor nodig, mits op de juiste locatie en hoogte.
Naast gebruikers in de bebouwde kom bestaat er ook grote behoefte aan snel
mobiel internet in de trein. Bijvoorbeeld voor het raadplegen van OV9292 en het
mogelijk maken van mobiel werken via een laptop met dongel. Daarom heeft KPN
ook twee zoekgebieden om de spoorbedekking in de gemeente op indoor niveau te
brengen: het spoor ten westen en ten oosten van Buitenpost. In het reeds bedekte
Buitenpost zelf speelt nog de vervanging van de huidige tijdelijke mast
(gemonteerd op mobiele container) door een permanente voorziening op dezelfde
locatie.
In de volgende paragrafen worden per plaats de huidige mobiele situatie en de
(on)mogelijkheden voor UMTS antenne-installaties weergegeven om gezamenlijk
een oplossing voor te vinden.
5

Gewenste mobiele situatie vanuit de mobiele operators
Onderstaande figuren tonen simulaties van de huidige dekking van KPN in
Achtkarspelen. De gele betekent een sterk indoor signaal, roze een redelijk indoor
signaal en grijs een slecht of geen indoor signaal.
Twijzelerheide
Vrijwel geheel Twijzelerheide is niet bedekt
op indoor-niveau. Aangezien er geen
bestaande gebouwen met voldoende hoogte
(>25 meter) zijn is een nieuwe antennemast
onvermijdelijk.
Er zijn nog geen bruikbare locaties bekend.
Het sportpark aan de Wetterroas geniet de
voorkeur vanwege de centrale ligging in het
dorp, de mogelijk beschikbare ruimte en de
relatieve onzichtbaarheid van een mast voor
de bewoners.
De andere operators hebben hier geen
antennewensen. Vodafone heeft reeds
antennes met basisstation in een lichtmast
op het genoemde sportpark.
Drogeham
Vrijwel geheel Drogeham is verstoken van
UMTS indoor dekking. Er zijn geen bestaande
gebouwen met voldoende hoogte (>25
meter), dus is een nieuwe antennemast
onvermijdelijk.
Er zijn nog geen bruikbare locaties bekend.
De voorkeur gaat uit naar Het Sportpark van
de VV Drogeham of het bedrijventerrein aan
de Droegehamster Feart (bij de brandweer),
vanwege de relatief centrale ligging in het
dorp, de mogelijk beschikbare ruimte en de
relatieve onzichtbaarheid van een mast voor
de bewoners.
KPN is op dit moment de enige operator met
een mastwens in Drogeham, maar de kans is
groot dat Vodafone en T-Mobile medegebruik
in de nieuwe mast aanvragen.
Figuur 3 - overzicht huidige kpn UMTS dekking Drogeham
Figuur 4 – Overzicht van de huidige KPN UMTS bedekking in Drogeham
6

Augustinusga en Surhuizum
De bewoners van Augustinusga en Surhuizum
kunnen momenteel in huis totaal geen
verbinding maken met mobiel internet via
UMTS. Op straat slechts zeer gebrekkig.
KPN heeft tot nu toe getracht met één
basisstation beide dorpen te kunnen bedienen.
Dit is voor zowel KPN als de bewoners niet de
beste oplossing. Om dezelfde redenen als
hierboven kan blijft een mastlocatie de laatste
en enige mogelijkheid. De onderhandelingen
tussen KPN en gemeente over de locatie van
een mast lopen inmiddels.
Gerkesklooster-Stroobos
Figuur 5 – Overzicht van de huidige KPN UMTS bedekking in Augustinusga & Surhuizum
Ook de bewoners van Gerkesklooster-Stroobos
zijn vrijwel geheel afgesloten van het mobiele
internet. Ook hier geldt: er zijn vrijwel geen
voldoende hoge gebouwen die kunnen dienen
als drager van antennes. De windmolen aan
Sarabos staat te ver verwijderd van de
bewoners van het dorp. De zuivelfabriek
(Friesland Foods) aan de Verlaatsterweg is
eventueel bruikbaar, mits de eigenaar plaatsing
van antennes op het dak toestaat. Dit is in
afwachting van dit totaalplan nog niet
nagevraagd. Het sportpark aan de Poorthoek
zou een geschikte locatie voor een mast kunnen zijn.
Vodafone heeft bij MoNet aangegeven een nieuw
opstelpunt te willen op het industriegebied van
Stroobos. Medegebruik door andere
operators behoort tot de directe mogelijkheden.
Figuur 6 – Overzicht van de huidige KPN UMTS bedekking in Gerkesklooster-Stroobos
7