Onderwijs - Kraket

33
sector docent vertelt
Het eind
is nog lang niet in zicht
Bij het zoeken naar een verklaring voor de desastreuze
neergang die zich de afgelopen halve eeuw
in het onderwijs heeft voltrokken springen twee
processen in het oog die, naast de technologische
ontwikkeling die hier niet ter zake doet, onze samenleving
zijn huidige aanzien hebben gegeven,
infantilisering en economisering. Deze twee maatschappelijke
krachten waarvan iedereen met enige
geestelijke bagage de gigantische gevolgen dagelijks
in zijn eigen omgeving en via de media kan
waarnemen, ook al zal niet iedereen door deze bril
ál het nieuws tot zich nemen, hebben ook het traditionele
onderwijs in hun vernietigende tsunami
meegesleurd. De infantilisering, kortweg omschreven
als het mondig verklaren van de onmondige,
is gelijk opgegaan [oorzaak en gevolg zijn hier
moeilijk te onderscheiden] met de opkomst van
beroepen als pedagoog, psycholoog en onderwijskundige,
terwijl de economisering gepaard is
gegaan met een enorme toename van het aantal
economen, bedrijfskundigen, bestuurskundigen,
organisatiedeskundigen en noem het hele scala
maar op aan lieden die nu al decennia lang de
eerste viool spelen in het reilen en zeilen van alle
belangrijke maatschappelijke instituties. Zij zijn in
onze samenleving de werkbijen die de pedagogische
ideologie en het economisch primaat vorm
geven, in stand houden en door hun nog immer
toenemende aantal versterken [de aantallen studenten
psychologie en economie rijzen nog steeds
de pan uit].
Het ‘centraal stellen van het kind’ zoals dat in het
pedagogische jargon heet en het economisch paradigma
dat tot in de haarvaten van al ons handelen
is doorgedrongen hebben op vele fronten
hun verwoestende werking gedaan, maar er is
geen terrein waarop deze processen elkaar zó
R.D. Nobel
Universitair docent
Vrije Universiteit Amsterdam
versterkt hebben als in het onderwijs, waar de
duidelijke rolverdeling en het subtiele samenspel
tussen docenten en leerlingen wreed verstoord
is door genoemde pedagogen en economen, die
het gezag van de docent hebben aangetast en de
leerling hebben gereduceerd tot een speeltje voor
het implementeren van ideologisch geïnspireerde
pedagogische fratsen, respectievelijk een halff abrikaat
dat door de docenten tegen minimale kosten
van een verfj e mag worden voorzien dat nog
altijd eufemistisch een opleiding wordt genoemd,
en de leerling in het bezit stelt van een diploma,
waarvan de waarde binnenkort niet veel groter zal
blijken te zijn dan van het papier waarop in prachtige
krulletters de leugens geschreven staan die in
vroeger tijden de kwaliteiten van de gediplomeerde
beschreven [iemand die dit overdreven vindt
moet de consequenties van het offi ciële streven
van de overheid naar ‘minstens vijftig procent hoger
opgeleiden’ eens op zijn gemak tot zich laten
doordringen]. Maar niet alleen de leerlingen worden
gereduceerd tot economische objecten en
proefkonijnen voor pedagogische experimenten,
ook de docent wordt gemangeld tussen bestuurders
en onderwijskundigen die beiden hun eigen
beweegredenen hebben om de docent de les te
lezen, hem zijn verantwoordelijkheid te ontnemen
en zijn vakbekwaamheid ter discussie te stellen,
of nog gruwelijker als ‘niet zo relevant voor het
welzijn van de leerling’ te verklaren. Zo zijn de bestuurders,
die moeten waken over de fi nanciën en
de onderwijskundigen, die willen waken over het
welzijn van de kinderziel, twee handen op één buik
geworden: beiden zijn niet gebaat bij onafhankelijk
denkende en handelende docenten die op serieuze
wijze gewetensvol hun vak willen doorgeven
aan de volgende generatie [de essentie van onderwijs].
De bestuurder wil dit risico niet nemen om-
dat hij dan te weinig controle heeft over de kosten
van het ‘onderwijsproces’, en de onderwijskundige
kan natuurlijk vanuit zijn (pseudo)vakgebied gezien
niet accepteren dat de docent meer verstand
heeft van onderwijs dan hij. Zou hij dit wel accepteren
dan verklaart hij zichzelf namelijk overbodig.
Daarom grijpt de onderwijskundige elke gelegenheid
aan om de poten onder de stoel van de docent
door te zagen, en hem erop te wijzen dat zijn
vakbekwaamheid geen enkele garantie geeft voor
‘goed doceren’. Zo creëren onderwijskundigen, tegenwoordig
ook op universiteiten in groten getale
door de bestuurders aangesteld voor de ‘kwaliteitsverbetering’,
hun eigen werkgelegenheid in de
vorm van een heel scala aan cursussen [‘Hoe college
te geven’, ‘Hoe begeleid ik een scriptie’, ‘Hoe
maak ik een tentamen’, etc.] waarmee de docent
gereduceerd wordt tot een marionet die alleen
nog aan de touwtjes van genoemde bestuurders
en onderwijskundigen mag spartelen.
De ideologie van de onderwijskundige impliceert
in laatste instantie dat de docent die veel leerlingen
een onvoldoende geeft zijn werk niet goed gedaan
heeft, en de bestuurder die geconfronteerd wordt
met lage slagingspercentages ziet er geen been in
met een schaamteloos beroep op de ideologie van
de onderwijskunde [elk kind kan heel veel begrijpen
mits het goed wordt uitgelegd], de docent aan
te sporen zijn slagingspercentages te verhogen.
Door de docenten naar een ‘onderwijscursus’ te
sturen lijkt het voor de buitenwereld [en de politiek]
alsof de bestuurders er alles aan doen om de
kwaliteit van het onderwijs te verbeteren terwijl
hun heimelijke bedoeling louter het sluitend maken
van de begroting is: gebruikmakend van het
jargon van de onderwijskunde [Less is more! (zie
Ad Valvas van 22 september 2011)] voeren zij hun
kwalijke bezuinigingen door en besteden zij hun
gelden aan prestigeprojecten waar niemand op zit
te wachten. Dit is niet zo verbazingwekkend want
veel universitaire bestuurders hebben vandaag de
dag weinig kaas gegeten van de praktijk van het
wetenschappelijk onderwijs en onderzoek omdat
zij vaak tegen een riant salaris weggepromoveerd
zijn uit het bedrijfsleven of de politiek.
We kunnen concluderen dat de onderwijskundigen
zonder dit te beseff en, want zij geloven uiteraard
heilig in hun eigen hersenspinsels, de tassendragers
zijn geworden van de bestuurders die op
hun beurt de universiteiten als fabrieken zijn gaan
beschouwen. Zeker de laatste jaren zijn de bestuurders
zich steeds meer gaan opstellen als bedrijfsvoerders
[de term ‘de ondernemende universiteit’
is al weer meer dan dertig jaar oud], en niemand
kijkt ervan op dat studenten uit alle windstreken
via prachtige in het Engels gestelde websites gelokt
worden om een ‘fantastische master opleiding’
te volgen aan universiteit X of Y, uiteraard tegen
een zeer fors collegegeld want de schoorsteen van
de universiteit moet roken en ook de overheid stimuleert
deze marktgerichte aanpak van harte: het
hele onderwijs wordt door de beleidsmakers [politici
en bestuurders] voornamelijk gewaardeerd en
beoordeeld in economische grootheden, maar het
“ Pedagogen hebben
leerlingen gereduceerd
tot speeltjes
voor hun ideologisch
geïnspireerde fratsen. ”
wordt gepresenteerd in termen van wetenschappelijke
en pedagogische kwaliteit. Anders gezegd,
de studenten worden tegen hoge prijs knollen
voor citroenen verkocht, en van de docenten
wordt verwacht dat zij loyaal aan deze mystifi catie
meewerken zoals een verkoper van cosmetica zonder
gêne zijn potjes anti-rimpelcrème aansmeert
aan de vrouw met de rijpere huid.
34