Het gesprek, de tienduizend dingen en de ... - Robbert Dijkgraaf

vrijheid ingeperkt. De overbevolkte landbouwcentra
van China werden zo een gemakkelijk doelwit voor
onderdrukking, epidemieën en invasies door rovers
en wilde stammen. Deze grimmige omstandigheden
waren er de oorzaak van dat in tweede eeuw van
onze jaartelling in het westen van China de eerste,
onofficiële volksgemeenschappen ontstonden. Het
was deze volksbeweging, die zich de Weg van de
Hemelse Meester (Tianshidao) noemde, die de eerste
duidelijke en consistente ecologische visie in de geschiedenis
ontwikkelde.
In China werden bergen, rivieren, zeeën en natuurlandschappen
vanouds gezien als heilige plaatsen
voor het behoud van lichamelijk en geestelijk welzijn:
een soort van vrijplaatsen voor mensen als ook
voor dieren. Nu echter, door de enorme ontwikkeling
van de landbouw ten koste van de veehouderij en
met de aanleg van geïrrigeerde rijstvelden, dreigden
deze heilige plaatsen te verdwijnen. Daarom begon
de bovengenoemde taoïstische volksbeweging op de
nog overgebleven heilige bergen zogenaamde ‘plaatsen
van genezing’ te stichten.
De oudste van deze beschermde gebieden, die we
tegenwoordig ‘natuurpark’ of ‘natuurgebied’ zouden
noemen, werden gecreëerd in het noorden van de
provincie Sichuan (in de regio Shu). Eerst waren er
zo’n twintig of dertig beschermde bergen, maar de
beweging breidde zich uit en na drie eeuwen waren
deze ‘plaatsen van genezing’ over het hele land ver-
spreid en liep hun aantal in de honderden. De Weg
van de Hemelse Meester bleef een levenskrachtige
volksorganisatie tot in de elfde eeuw van onze jaartelling
dat wil zeggen: het moment dat de moderne,
stedelijke en marktgerichte samenleving, waaruit de
grote economische expansie in Oost- en Zuidoost-
Azië is voortgekomen, zich begon te ontwikkelen.
De ‘plaatsen van genezing’ waren niet bedoeld voor
kluizenaars en anachoreten die zich uit de wereld
wilden terugtrekken. In tegendeel: het was de hele
plaatselijke bevolking die hier in normale tijden
ten minste driemaal per jaar bij elkaar kwam om
gezamenlijk retraites te houden om daarmee haar
gezondheid te bewaren en haar levenskracht te versterken.
In tijdens van crisis, zoals hongersnood,
oorlog en gewelddadige onderdrukking, werden
deze heilige plaatsen toevluchtsoorden waar de
bevolking heen kon vluchten om te kunnen overleven.
Men had speciale overlevingsmethoden en
diëten ontwikkeld waarmee de gemeenschap ook in
de meest extreme omstandigheden voedsel en bescherming
kon vinden.
Om goed te functioneren was het behoud van de
natuurlijke omgeving een prioriteit. Daarom stelde
de Weg van de Hemelse Meester een reglement op
van 180 gedragsregels en voorschriften, dat zeer gedetailleerd
vastlegde hoe de gemeenschap zich in
38
39