Congres Sportdorp-Beweegbuurt Norg - SportDrenthe

Tweedaags congres 'De kracht van Sport'
Verslag van de tweede dag over ‘Sportdorp en Beweegbuurt’ op
23 januari 2013 in de Margarethakerk in Norg en diverse locaties
waar de workshops plaatsvonden.
Professionaliseren, vitale dorpen, topsport,
breedtesport, verbinden en stoute professionals
Sportdorp
Beweeg-
buurt
Op de tweede congresdag ‘De Kracht van Sport’ werd specifiek ingezoomd op 'Sportdorp en
Beweegbuurt'. Het ging onder meer over de toekomst en de mogelijke rol van de
sportverenigingen, de gezonde sportkantine, het actief maken van onderwijs en ouderen en
de invloed van sport en bewegen op de zorgkosten. Spreker Gerard Dielessen, directeur van
NOC*NSF maakte in zijn betoog duidelijk dat het stimuleren van topsport moet aanzetten tot
meer deelname aan breedtesport. Hij hoopt de komende jaren op een groei van 65 naar 75
procent bewegende en sportende Nederlanders.
Organisator Drenthe 2028 is er met het congres goed in geslaagd om diverse professionals
en mensen van sportverenigingen te inspireren en te informeren dat via sport en bewegen
gewerkt kan worden aan een vitaler Drenthe. Ook werd geprikkeld. Simon Henk Luimstra
van Emmen Revisited riep met name de combinatiefunctionarissen, beleidsmedewerkers en
medewerkers in de zorg op om vooral niet de gebaande paden te betreden, maar nieuwe
wegen in te slaan. Hij sprak uitdagend over ‘stoute professionals’. Zo’n zeventig mensen
namen deel aan het tweede congres in Norg, dat plaatsvond in de sfeervolle ambiance van
de uit 1139 daterende Margarethakerk.
Pianoklanken verstomden toen dagvoorzitter Hans van den Berg, voorzitter van de Stichting
Beweegdorp Norg, het congres inleidde door te stellen dat het de formele afsluiting was van
het Olympisch jaar in Norg. Het stokje (of de vlam) wordt eind februari overgedragen aan
Klazienaveen.
Vitale en duurzame samenleving
Gerrit Alssema, wethouder sportzaken van de gemeente Noordenveld, heette de
congresdeelnemers welkom. Hij was onder de indruk van wat er in 2012 door Beweegdorp
en de sportverenigingen in Norg bereikt was met de activiteiten ‘Sporten het hele jaar door’
en de Norgerlympics. “Een initiatief vanuit de lokale bevolking. Het is precies waar we met
1

ons gemeentelijk beleid – het creëren van een vitale en duurzame samenleving – naar toe
willen. Het opvallende is dat veel initiatieven ontstaan vanuit een negatieve invalshoek. Hier
is het andersom.”
Alssema presenteerde een nieuwe brochure over sporten en bewegen voor senioren in de
gemeente Noordenveld. Deze brochure is samen met SportDrenthe gemaakt. "Uit onderzoek
is naar voren gekomen dat senioren te weinig sporten en bewegen. Met de brochure hopen
we dat meer senioren geschikte sport- of beweegactiviteiten kunnen vinden, dichtbij huis.
Actieve senioren zijn immers gezonder en zitten beter in hun vel.” Het eerste exemplaar
werd door Alssema uitgereikt aan Boris Esschedal van Palestra Welnesscentre en huisarts
Frans Kiffers uit Roden.
Norgerlympics en Sporten hele jaar door
Feliz Goos, bestuurslid van de Stichting Beweegdorp Norg, vertelde over de activiteiten en
achtergronden van Beweegdorp Norg. “Het gaat uiteindelijk om het bereiken van het
zogeheten hogere doel. Betere gezondheid van de inwoners, meer sociale cohesie en een
betere leefbaarheid. Norg kent 3900 inwoners, die in 1500 huizen wonen. Er zijn 42
sportverenigingen. Norg is van oudsher een sportdorp, maar heeft ook te maken met
maatschappelijke ontwikkelingen zoals vergrijzing, veiligheid en ontgroening.” Goos stelde
dat Beweegdorp Norg is ontstaan in juni 2011. “Toen ontstonden de eerste plannen. Vanuit
de gedachte om lokaal invulling te geven aan de Olympische Spelen die in 2012 hebben
plaatsgevonden. De Norgerlympics zijn het podium van de verenigingen. Dat is in onze ogen
cruciaal als je van een klein vlammetje een groot vuur wilt maken. De Norgerlympics bestond
uit twee weken gevarieerde sportactiviteiten, georganiseerd door twintig verenigingen. Ik ben
trots op de samenwerking die er tot stand is gekomen. We hadden gehoopt op duizend
deelnemers, maar dat werden er veertienhonderd. De plaatselijke wielerronde werd nieuw
leven in geblazen en de Avondwandelvierdaagse werd als nieuwe activiteit in Norg een groot
succes.”
Basis voor je gezondheid
Een filmpje van RTV Drenthe gaf een impressie van de openingsceremonie. Een van de
bezoekers daarvan vertelde waarom de Norgerlympics voor hem zo belangrijk waren. Hij
maakte duidelijk dat sporten en bewegen goed is voor iedereen. “Ik fiets en tennis en voel
me fit. Sport is de basis voor je gezondheid en hoe fit je je voelt.”
Beweegdorp Norg wil ervoor zorgen dat voorzieningen versterkt worden en behouden
blijven, evenementen (helpen) organiseren en individueel sporten bevorderen. Naast de
Norgerlympics stond in 2012 elke maand in het teken van een sport of vereniging in het
kader van ‘Sporten het hele jaar door’. “Er ligt inmiddels een goede basis en er is ook weer
veel animo voor de Norgerlympics 2013”, aldus Goos, die daaraan toevoegde dat het vooraf
erkennen, herkennen en verkennen van wederzijdse belangen een van de sleutels is voor
het succes. “Een betrokken netwerk en een proces van samenwerking waarbij alles in de
juiste volgorde, met de juiste mensen en op het juiste moment plaatsvond. Daarbij is het
vooral een kwestie van vertrouwen en geloof erin hebben dat het lukt.”
‘Sportdorp, de motor van een vitaler Drenthe’ was de titel van de inleiding van Hans de Lang,
directeur van SportDrenthe. Hij ging in op samenwerking tussen SportDrenthe en
Drenthe2028 en stelde de toekomstige organisatie met een roze olifant. “Sport is geen doel,
maar een middel om te komen tot vitale woonkernen. Net zoals voor ons de Olympische
Spelen van 2028 in Nederland geen doel op zich is. Het gaat om de weg er naar toe… door
Drenthe in beweging te laten krijgen.”
De kracht van sport is ontmoeting
De Lang wees op vraagstukken als vergrijzing, krimp en het op een goede manier invullen
van vrijwilligerswerk. “Zaken als gezondheid, leefbaarheid en economie zijn belangrijk. Uit
onderzoeken blijkt dat als je blijft bewegen, dat een positieve invloed heeft op je gezondheid.
Niet alleen fysiek, maar ook vanuit het oogpunt van ontmoeten.” De Lang wees op
beweeginitiatieven waarbij vitale ouderen een rol kunnen spelen om niet-vitale mensen aan
2

het bewegen te krijgen. “Er ontstaat ontmoeting tussen de twee groepen. Het gaat echter
niet vanzelf, je moet het wel organiseren. Ontmoeting is ook een basis voor een gezonde
samenleving. Het mooie is dat sporten en ontmoeten heel goed samen kunnen vallen.” De
Lang gaf als voorbeelden samen fietsen, samen hardlopen of wandelen, maar ook samen
naar een evenement toe werken. “Kijk naar de Cascaderun in Hoogeveen, waar duizenden
mensen aan meedoen. Er is ontmoeting op de dag zelf, maar mensen gaan vooral ook
samen trainen en vrijwilligers werken samen om het evenement te doen slagen.”
De Lang zei ook dat de maatschappelijke betekenis van sportverenigingen groot is, omdat ze
zorgen voor verbinding in dorpen en wijken. “Maar er is wel onderhoud en vernieuwing
nodig. Als SportDrenthe zullen we ook moeten kijken hoe we meer zaken met sport kunnen
verbinden. Dat betekent heroriënteren van de rol van de sportvereniging in de maatschappij.
De kracht van sport is ontmoeting.”
Onder leiding van brugklasleerlingen van het Dr. Nassaucollege en op fietsen van
Stellingwerf Tweewielers werden de workshops bezocht. Die vonden plaats in het
Bewegingscentrum Norg, de kantine van voetbalvereniging GOMOS, het Dr. Nassaucollege
en bij restaurant De Jufferen Lunsingh in Westervelde.
Anders regisseren
Prikkelen is een kunst, maar daarin slaagde Simon Henk Luimstra, procesmanager Emmen
Revisited, zeer zeker bij zijn presentatie in Westervelde over ´Samen regisseren rond sport
en bewegen op wijk- en dorpsniveau´. In Emmen wordt geëxperimenteerd met een andere
manier van regisseren. Bewoners gelijkwaardig aan professionals. Spannend? Zeker! Kanten-klare
oplossingen? Nee! De bijeenkomst was vooral uitdagend voor
combinatiefunctionarissen, welzijnsbuurtwerkers of wijkgebonden gezondheidswerkers die
nieuwe paden durven op te gaan.
Luimstra liet verschillende regiemodellen de revue passeren en stelde dat de gemeente
Emmen had gekozen voor een regierol, waarbij de deelnemer samen met de professional
het script schrijft. "Het uitgangspunt is dat iedereen meedoet vanuit de trefwoorden vitaal,
leefbaar en kansrijk. Het is een spannend proces, want je weet van te voren niet wat er uit
komt. Maar op deze manier ontstaan ook verbindingen van sport en bewegen met andere
sectoren. Door uit te gaan van een positieve insteek en over schotten heen te kijken is er
misschien ook wel meer geld beschikbaar. Kijk naar geld dat beschikbaar is voor
multiprobleemgezinnen. Wordt dat geld nu wel op de juiste manier ingezet of zijn er andere
behoeftes en wensen?. Daarbij kunnen tegengestelde belangen een rol spelen, zoals het
eigen belang van de professional. Je moet de problemen opzoeken en in kaart brengen om
na te kunnen denken over de beste oplossing. Op die manier kun je beleidslijnen uitzetten,
verantwoordelijkheden in kaart brengen en samenwerking organiseren. De realiteit is echter
anders want je hebt ook te maken met wantrouwen, regeltjes en eilandjes. Er zijn te weinig
stoute professionals die dat doorbreken."
Metafoor van een olifant
Luimstra schetste de metafoor van een olifant die beschreven moet worden door een aantal
blinde mensen. Als je bij de slurf staat, voel je heel iets anders dan bij de rechterachterpoot
of de zijkant. "Probeer dan samen maar eens tot de juiste omschrijving van een olifant te
komen. Je moet gebruik maken van de succesfactoren van samenwerking om de olifant in
het juiste perspectief te kunnen brengen." Luimstra wees ook op een initiatief in
Klazienaveen, waar in het kader van de Wet werk en bijstand dertien sportverenigingen zich
hebben gemeld om daar werkzaamheden verricht te krijgen door mensen met een uitkering.
Onderzocht wordt hoe dat nu vorm moet krijgen. Luimstra: "Maar het gaat er vooral om dat je
eerst moet loslaten en je eigen belangen opzij moet zetten om tot een betere aanpak te
komen."
Olympisch Aa en Hunze
Ook Olympisch Aa en Hunze ging in 2012 voor een vitale en leefbare samenleving. Onder
meer door samenwerkingsverbanden met de sportverenigingen en nadrukkelijk doelgroepen
3

te benoemen zoals jongeren en ouderen. Dat zei Maral Oosting, beleidsmedewerker sport
gemeente Aa en Hunze en projectleider Olympisch Aa en Hunze. "Er waren themamaanden,
evenementen, nieuwe projecten en er zijn nieuwe sporten geïntroduceerd, zoals indoorcurling,
aqua la booca, stand up paddeling en een oriëntatieloop. Projecten waren er in de
vorm van bewegen voor senioren en verstandelijk gehandicapten, Scool on Wheels,
Olympische sportdag groepen vijf en zes van de gemeentelijke basisscholen, Aa en
Hunzeloop en ´Verander Nu´ voor mensen met overgewicht." Er hebben 291 activiteiten
plaatsgevonden, verdeeld over 116 deelnemende organisaties en met bijna 13.000
deelnemers. De gemeente had extra geld uitgetrokken voor het Olympisch jaar en ook was
er geld afkomstig van andere fondsen.
Olympisch kampioen van 91 jaar
In verzorgingshuis De Wenning in Rolde kwamen ouderen vanaf tachtig jaar ook in actie in
het kader van het Olympisch jaar. Via een paspoort kon men stempels bijeen sparen als
werd deelgenomen aan de activiteiten, gericht op de doelgroep. De beker voor de meeste
deelnames aan activiteiten ging uiteindelijk naar een mevrouw van 91 die daarmee zelfs het
nieuws van RTV Drenthe haalde. "De stempelkaart was een grote stimulans en lag bij een
aantal ouderen steevast in het mandje van de rollator omdat ze hem niet wilden vergeten",
zei Alie Zoelman, die samen met Nynke van den Bosch de activiteiten in woonzorgcentrum
De Wenning organiseerde. Uit discussie na de presentatie werd door enkele
congresdeelnemers benadrukt dat Nordic Walking goede resultaten op kan leveren als het
gaat om fitheid van ouderen.
Een hele puzzel
´Samenwerken, een hele puzzel´ was de titel van de workshop van Elisabeth Floor, adviseur
eerstelijnszorg ProGez en Piet de Ruiter, projectleider JOGG-Drenthe. Zij gingen in op de
vraag hoe alle professionals ‘in het veld’ door een eendrachtige samenwerking een bijdrage
kunnen leveren aan een succesvol sportdorp.
Sportimpuls, buurtcoach
Welke kansen biedt het landelijke programma ‘Sport en Bewegen in de buurt? Wat kunnen
we met de Sportimpuls en de Buurtcoach? Daarover sprak Lysbeth de Vries, adviseur
Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB), met de deelnemers van haar workshop.
Gieterveen en De Wijk
Sportdorp Gieterveen stond centraal bij de presentatie van Anne Prins, senior
verenigingsadviseur Sport Drenthe. Vanuit een duidelijke behoefte tot samenwerking en met
behulp van een inventarisatie onder de bewoners wil Gieterveen het sportaanbod afstemmen
en eventueel uitbreiden. Dorien van de Kant, sportconsulent van SportDrenthe ging in op
Sportdorp De Wijk. Samen sterk door de landelijke Sportimpuls. Het initiatief is gestart vanuit
gymvereniging WGV.
Moderne vereniging
Hans Slender van het lectoraat Sportwetenschap van de Hanzehogeschool Groningen ging
in op de moderne vereniging. Hoe ver reikt de maatschappelijke verantwoordelijkheid van
een vereniging was de grote vraag die centraal stond bij deze workshop. Naar voren
kwamen onder meer de grote verschillen tussen stad en platteland.
´Gezonde kantines´
In de gemeente Borger-Odoorn is het project ´Gezonde kantines´ van start gegaan. De
kantines van sporthal De Koel in Borger en dorpshuis De Afdraai uit Valthermond gaan voor
‘Gezonde kantine’. Mark Hoving, beleidsmedewerker van de gemeente Borger-Odoorn en
Dennis Nijland van sportkantine sporthal De Koel in Borger spraken over de gevolgen van de
wijzigingen in het assortiment, zoals effecten op de omzet en reacties van de gasten.
Broodje gezond in plaats van kroketten en bitterballen? Geen alcohol tijdens
jeugdtoernooien?
4

Opvoedingsplek?
Het 3e thuishonk was de tweede workshop die Anne Prins van SportDrenthe verzorgde.
Over de sportvereniging als opvoedingsomgeving, naast gezin en school. Verenigingen gaan
overdag activiteiten aanbieden en afstemmen op de behoeftes van werkende ouders. De
accommodaties en het organisatievermogen van verenigingen bieden volop gelegenheid
voor andere vormen van vermaak.
Inspirend
Na het stamppotbuffet in Hotel Restaurant Karsten werd in de kerk - onder leiding van Karin
Mulder van RTV Drenthe – kort teruggeblikt op de verschillende workshops. Zij werden
inspirerend gevonden en er kwamen volgens deelnemers verrassende en prikkelende
voorbeelden en gegevens uit naar voren. "Het helpt ons als Beweegdorp om uit te vinden
waar we precies naar toe willen." "De vraag is of je als sportvereniging moet opschuiven naar
voorzieningen als buitenschoolse opvang. Maar tegelijkertijd is alleen een enthousiaste club
mensen vandaag de dag geen garantie meer voor succes. Samenwerken en verbindingen
leggen is net zo belangrijk." Simon Henk Luimstra pleitte nogmaals voor een open houding.
"Je moet van te voren niet alles willen vastleggen en onzekerheden uitsluiten. Anders had
Columbus Amerika ook nooit ontdekt." "Er zijn sterke professionals met lef nodig."
"De sportfocus is teveel ikke, ikke, ikke… de nadruk moet meer op samenwerking komen te
liggen." "`Minder geld beschikbaar? Dat hoeft niet erg te zijn, want het betekent dat mensen
creatiever zullen worden. Daarbij is het mooi om te weten dat mensen die veel sporten en
bewegen meer dan een gemiddelde energie hebben." "Het is dus essentieel - met het oog
op obesitas en algemene fitheid – om kinderen al op jonge leeftijd in beweging te krijgen."
Focus op medailles stimulans breedtesport
Gerard Dielessen (NOC*NSF) was gekleed in een Braziliaans trainingsjack na een bezoek
aan Rio de Janeiro waar in 2016 de Olympisch Spelen worden gehouden. Hij wees op de
overeenkomst tussen Rio en Norg. "Sport is het middel om mensen te inspireren en te
verbinden. De grote vraag is altijd waarom wij zo gefocust zijn om medailles te halen op de
Olympische Spelen. Maar meer medailles betekent gewoon dat we meer mensen aan het
sporten zullen krijgen, omdat het een enorme stimulans is voor de breedtesport. Topsport is
ondergeschikt aan dat doel. Om meer mensen in beweging te krijgen, willen we bij de toptien
van sportlanden in de wereld horen. Als Ranomi Kromowidjojo twee gouden medailles wint,
gaat niet meteen iedereen zwemmen, maar het zet zeker meer mensen aan tot bewegen.
Dat blijkt uit onderzoek."
Passie
Sporthelden zorgen met hun uitstraling en medailles voor toeloop naar verenigingen, maar
om dat in goede banen te leiden moeten sportbonden en verenigingen meer samenwerken
en professionaliseren. "Anders redden ze het niet. Een vereniging moet meer zijn dan alleen
een plek waar je wedstrijden speelt en traint en contributie betaalt. Fuseer met een andere
vereniging als je daarvan sterker wordt" Volgens Dielessen staat sport voor passie. "Sport
inspireert, sport verbindt mensen en sport verandert de wereld."
Drenthe en Limburg goede voorbeelden
Van de lat lager leggen, ga je niet hoger springen. Dielessen is ambitieus. "Als je sport niet
meer stimuleert, stort het als een kaartenhuis in elkaar. Dat zie je aan een land als Spanje
waar dat is gebeurd." In Nederland zijn Drenthe en Limburg volgens de NOC*NSF-directeur
de enige twee provincies die er echt werk van maken om de inwoners aan te zetten tot
sporten en bewegen. "Drenthe en Limburg geven er nog steeds een olympisch tintje aan,
hoewel de politiek inmiddels afziet van de kandidaatstelling voor de Spelen van 2028."
NOC*NSF heeft de gelden voor sportbonden onlangs herverdeeld. Van de 220
topsportprogramma´s zijn er nog 55 over die een bijdrage ontvangen uit de pot van 40
miljoen euro (de helft van het budget van landen als Frankrijk en Canada). Dielessen: "We
verwachten met die focus op 55 sporten meer medailles te halen dan het geld over al die
sportbonden te verdelen. We denken hierdoor in de toptien terecht te kunnen komen. Maar ik
5

verwacht ook dat bonden die nu geen ondersteuning meer krijgen van NOC*NSF zelf
creatief zullen zijn en aan goede oplossingen gaan werken. Ook vanuit die bonden zullen
ongetwijfeld sporters opstaan die mee gaan doen voor de medailles."
Forumdiscussie
Tijdens de afsluitende forumdiscussie onder leiding van Karin Mulder wees Hans Derks van
Drenthe 2028 erop dat de Olympische Spelen in 2028 naar Nederland halen geen doel op
zich was, maar een manier om zaken in Drenthe in gang te zetten en in beweging te komen.
"We blijven sport inzetten als middel om tot vitale dorpen en buurten te komen." Feliz Goos
van Beweegdorp Norg was het daar mee eens. "Er is nog heel veel te doen, ook hier in
Norg. Maar de mensen moeten het zelf willen. Het is juist de kunst om mensen te verleiden
om in beweging te komen. Al die vuurtjes moeten samen die grote vlam gaan vormen. Maar
daar moet je samen met sportverenigingen wel heel veel energie insteken. " Hans Derks
stelde dat Grolloo in 2011, Norg in 2012 en Klazienaveen in 2013 zich spontaan hebben
aangemeld om Olympich Dorp van het jaar te worden. "Als er volgend jaar geen sportdorp is,
ontstaan er wel weer andere activiteiten. Daar ben ik niet bang voor."
Sportvereniging en sportbond 3.0.
Dielessen constateerde dat het aantal leden van sportverenigingen nog steeds groeit, maar
benadrukt de noodzaak van professionalisering. "Je moet wel, want de samenleving
fragmenteert. We moeten toe naar de sportvereniging en sportbond 3.0. Verbindingen
leggen met zorg, onderwijs en ook met andere maatschappelijke sectoren. Dat is niet
gemakkelijk en niet een, twee, drie opgelost maar het moet. Echt!"
Niemand!
Na de discussie sloot dagvoorzitter Hans van den Berg het succesvolle tweedaagse congres
af met ´Niemand!´
Er waren eens drie mensen: iemand, iedereen en niemand.
Op een dag moest er een belangrijke opdracht worden vervuld.
Iedereen werd gevraagd dit te doen.
Iedereen dacht echter dat iemand het wel zou doen.
En hoewel iedereen het kon, deed niemand het.
Hierdoor werd iemand boos, omdat het de taak was van iedereen en nu had niemand het
gedaan.
Iedereen dacht dat iemand het had kunnen doen, maar niemand had zich gerealiseerd dat
niet iedereen het wilde doen.
Aan het eind beschuldigde iedereen iemand omdat niemand deed wat iedereen had
kunnen doen.
Willem Bakering,
Norg, 24 januari 2013
6