Boekje quilts - Dick Verroen

Gerrit N. Woudt 1911-1983
Mensen begrijp ik het beste
Jubileumtentoonstelling 27 februari t/m 3 april 2011

Voorwoord
In september 2010 overleed Henk Woudt, de zoon van
de Koogse kunstenaar Gerrit Nicolaas.
Henk heeft zich in recente jaren ingespannen om de
artistieke erfenis van zijn vader veilig te stellen en waar
mogelijk werk terug te kopen van particulieren en op
veilingen. Het was zijn doel om de schilderijen en
tekeningen ter gelegenheid van de honderdste
geboortedag van zijn vader op 20 juli 2011 tentoon
te stellen en zo eer te bewijzen aan deze Zaanse
kunstenaar.
Nu hebben de erfgenamen van Henk Woudt het initiatief
tot een tentoonstelling overgenomen. De eveneens
Zaanse kunstenaar Simon Goedhart en Annemarieke
Koelewijn, aan wie Henk zijn collectie bij testament
heeft vermaakt, beogen met de tentoonstelling
Mensen begrijp ik het beste. Gerrit N. Woudt 1911-2011
het honderdste geboortejaar van Gerrit N. Woudt
luister bij te zetten.

Een intellectueel en niet onbemiddeld nest
Kunstenaar Gerrit Woudt kijkt in zijn grafrede bij het
overlijden van zijn moeder terug op het leven van zijn
ouders en gunt ons tussen de regels door een blik op
zijn eigen kinderjaren: Mijn vader en moeder waren op
jonge leeftijd al met elkaar. Toen Rie en ik opgroeiende
kinderen waren, waren ze vooruitstrevende mensen.
Voor die tijd hadden ze moderne ideeën.
Allebei vegetariër en geheelonthouder. Ook waren ze
vrijmetselaars en moeder had veel interesse voor de
theosofie en ze had contact met tante Jans Groot.
Ook verbleef ze een week in het Sterkamp in Ommen en
ik geloof dat ze daar veel aan gehad heeft. In geestelijke
zin dan vooral. 1 In die tijd na de Eerste Wereldoorlog
bestond er onder dit soort mensen een idealisme, een
religieus socialisme zou je het moeten noemen en
ik herinner aan het blaadje Tijd en Taak, dat wij dan
lazen.
Het was voor ons en voor mijn moeder natuurlijk niet zo
moeilijk om wat idealisties te zijn, want in materialisties
opzicht hadden ze het redelijk goed. Mijn moeder
genoot ook als ze bij haar vriendin Tante Marie Güthard
verbleef in Hattem. 2
Ze hield er van te wandelen in de natuur.
In de middenperiode van haar lange leven genoot ze er
van, met mijn vader een buitenlandse reis te maken.
O.a. gingen ze in 1931 naar de fam. Würtzel in Wenen.
In 1937 gingen ze naar Engeland en bezochten daar oom
Henk de Vries en zijn vrouw te Londen en verbleven ze
toen ook bij de fam. Bethlem.
Toen later de 2de Wereldoorlog kwam en vader in 1942
overleed, veranderde er voor ons zeer veel en moeder
heeft toen veel te verwerken gehad.
Beste moeder, u heeft een lange weg moeten gaan,
maar wij hopen dat U de rust, die hier op aarde vaak
niet is, nu wel zult hebben. 3

Gerrit Nicolaas Woudt wordt op
20 juli 1911 geboren in wat
blijkbaar een intellectueel en niet
helemaal onbemiddeld nest is.
Vader Jan is boekhandelaar en
geeft toneelstukken uit en we
mogen uit bovenstaande grafrede
opmaken dat Gerrits moeder een
hang naar spiritualiteit heeft.
Zelf blijkt Gerrit ook in tweeërlei
opzicht bijzonder artistiek begaafd,
in de beeldende kunst namelijk en in het pianospel .4
Ondanks deze kunstzinnige aanleg dicht men hem
karakteristiek Zaanse eigenschappen toe. W.P. Groot
schrijft: Gerrit Nicolaas Woudt is altijd een volbloed
Zaankanter geweest. Niet alleen vanwege zijn nogal
nuchtere, Zaans geïntoneerde spreektrant en een daaruit
voortvloeiende neiging tot relativeren, maar ook
wegens zijn afkeer van noviteiten. Buitensporigheid is
hem vreemd. “Doe maar gewoon, dan doe je al gek
genoeg”. Door de jaren heen blijft hij een traditioneel
kunstenaar met een romantische inslag. Niettemin
koestert hij een grote bewondering voor Van Gogh en
voor Franse impressionisten. 5
Een vergelijking van het zelfportret van Gerrit op negenentwintigjarige
leeftijd met een pasfoto in datzelfde jaar
doet even vermoeden, dat de stoere kunstenaarsblik
alleen op doek bestaat. Toch laat die interpretatie zich
snel logenstraffen. Simon Goedhart komt veertig jaar
lang als de beste vriend van zoon Henk bij de Woudts
over de vloer: Gerrit en Henk waren allebei levensgenieters
en lang niet makkelijk. Nonchalant en zweverig.
Het was Henks moeder die haar mannen in het gareel
moest houden. Als enig kind vindt Henk het geweldig om
bij het kinderrijke gezin Goedhart te komen.
Er is zelfs sprake van dat Simon bij Henks vader Gerrit
les krijgt, maar dat gaat uiteindelijk niet door. Gerrit
heeft een aantal leerlingen, maar daarover later.
3
Hier past het om te citeren uit een brief, die Dirk Kit in
1996 aan Henk schrijft naar aanleiding van het overlijden
van diens moeder: Ik zat [in gedachten] weer even
bij je vader in het atelier in de Domineestuin. Je moeder
kwam daar wel eens een enkele keer binnen, terwijl je
vader daar les gaf. Wat me opviel was het grote verschil
van karakter tussen je vader en moeder. Pas later heb ik
begrepen dat jouw vader zo’n vrouw nodig had. Ze was
een vechter die je vader beschermde zodat hij de ruimte
kreeg om zijn kunstenaarswerk
maximaal te kunnen doen. […]
Je moeder is daar een vast punt
in geweest. Voor mijn idee
stond zij op de brug en bepaalde
de koers, die nodig was
zodat je vader tot zijn recht kon
komen. Hun tegenstellingen
maakten de afhankelijk[heid]
van elkaar groot en ik denk dat
dat goed was. 6
Al op jonge leeftijd reist Gerrit met zijn vader Jan Woudt
tot over de grenzen. De bohemien Woudt verenigt in
zijn persoon de zakenman en de kunstenaar en als hij
Gerrit in de jaren direct na de Eerste Wereldoorlog
meeneemt naar Londen, naar Brussel, naar Brugge,
maakt de jonge Woudt kennis met het internationale
artistieke klimaat.

In de jaren dertig - hij is dan voor in de twintig – keert
hij meerdere keren achtereen voor korte tijd terug naar
Londen. Driemaal werd mij de Koninklijke Subsidie toegekend.
7 Van deze bedragen kon ik studeren en werken
in Engeland:twee en een halve maand in 1933, eenzelfde
periode in 1934 en drie en een halve maand in 1937. Ik
schilderde in Londen, waar ik bovendien veel musea
bezocht en vooral de portretten aldaar bestudeerde. 8
In de National Portrait Gallery maakt hij kennis met de
portretten van John Singer Sargent en Anthonie Van
Dyck en spreekt in lyrische bewoordingen over hun
voorname zwier en grandezza: Zo te kunnen schilderen! 9
Terugblikkend schrijft hij in de catalogus bij de tentoonstelling
in 1976, dat hij zo’n honderdvijftig portretten in
opdracht geschilderd heeft, maar daarnaast natuurlijk
veel meer portretten voor studiedoeleinden.
Overigens inspireert Engeland hem tot meer dan alleen
portretten.
4
Tijdens verblijven in Sussex, The Cotswolds en Cornwall
tekent en schildert Gerrit vooral het Engelse landschap.
Gerrit is sedert vrijdag weer bij ons en heeft zich uitstekend
vermaakt in Sussex, schrijft zijn tante Mary vanuit
Engeland aan Gerrits ouders. Hij heeft 6 hele aardige
schilderstukjes gemaakt en volgens mij heeft hij de
stemming van een Engelsch landschap heel goed te pakken.
Hij ziet er heel goed uit en het bevalt hem uitstekend
in Engeland. En wat zijn gezondheid betreft:
Gisteren heeft hij een Turks bad genomen voor zijn reumatiek.
In Londen komt hij via zijn oom Henk in contact
met Coo Bethlem 10. Met deze Bethlem fietst hij grote
afstanden door Engeland en met de Bethlems reist hij al
schetsend door bijna heel Italië en Frankrijk.
De architect, ontwerper, schilder en tekenaar Bethlem
komt net als hij uit de Zaanstreek en werkt voor het
prestigieuze juweliershuis Asprey in Bond Street.
Bethlem maakt ook miniaturen voor deze classiest &
most luxurious shop in the world. In een brief aan zijn
ouders, hoe Bethlem in de studiezaal in het British
Museum een oud Misboek met de prachtigste miniaturen
opvraagt. Uit dat boek heeft meneer Bethlem enkele
miniaturen gecopieerd, welke kunst hij buitengewoon
goed verstaat.
Bethlem, zo voegt hij daaraan toe, heeft al eens een
miniatuur gemaakt voor de sjerp van een nicht van
George V 11. Zelf heb ik ook nog in deze zaak gewerkt:
Monogrammen, tekenen, letters, briefhoofden etc.

Gerrits inspiratie is, zo blijkt ook wel uit zijn oeuvre,
uitermate divers. Voor zijn stillevens kijkt hij met
bewondering naar de zeventiende-eeuwers Willem Kalff
en Willem Claesz. Heda en Rembrandt blijft zijn voorbeeld
bij uitstek. En natuurlijk ondergaat hij van zijn
leermeesters vooral eigentijdse invloeden.
Het artistieke milieu waarin zijn ouders verkeren, moet
hem daarbij zeer geholpen hebben, want in zijn
autobiografische schets bij de tentoonstelling “n Oer
Zaanse Kunstschilder passeren heel wat Neder-landse
kunstenaars – en voorwaar niet de minsten! - de revue.
Heuse kunstenaars
Als achtjarige raakt Gerrit gefascineerd door Cor Stolp,
want oom Cor schildert landschappen vanuit zijn achterraam
en heeft bovendien contact met een heuse
kunstenaar, Willem Jansen! Hij maakt ook kennis met
Chris Jansen. In Bergen inspireert Henri ten Holt de
twaalfjarige Gerrit tot het buiten tekenen met Oost-
Indische inkt.
Overdag op de ulo moedigt tekenleraar
D. van der Waal de jonge
Woudt aan en in de avonduren
doet Cor Dik dat 12. En hij herinnert
zich Willem Hussem in Den Haag.
Met deze voorvechter van de
abstracten discussieert hij al als
achttienjarige over deze nieuwe
beeldtaal.
5
Vanaf zijn dertiende krijgt hij vijf jaar lang les op de
Zaanse teken- en schilderclub van Jacobus Jan Koeman,
die landschappen en stillevens schildert, bloemstukken,
portretten en figuurstudies 13. Om van 1932 tot 1934, na
zijn diensttijd, opnieuw onder Koeman intensief te
werken aan stillevens, landschappen en vissersportretten.
Inmiddels beschikt hij dan over een eigen atelier in de
tuin van het riante kunstenaarshuis van Koeman aan het
Muijeveld in Nieuw-Loosdrecht. Dit werk kwalificeert
hem tot driemaal toe voor een Koninklijke subsidie die
hem naar zijn geliefde Engeland voert, maar Koeman
verlangt er naar dat je weer in je atelier bent, schrijft
Jan Woudt in 1933 als zijn zoon tussentijds in Engeland
zit. ’t Volgend jaar zomer wil ie je naar België of
Frankrijk hebben, en dan in ‘t najaar een atelier zien te
huren in den omtrek van Haarlem.
Terug van een tweede periode in Engeland betrekt
Gerrit voor korte tijd een atelier in Amsterdam en vanaf
1934 in de Domineestuin vlak naast de Zaandijker kerk,
waar hij dertig jaar later pas uit weg zal trekken. Hij
werkt een tijdje met Cees Bolding 14. Met deze docent
aan het Rijksinstituut te Amsterdam trekt hij er op uit en
schildert onder andere in Veere en in het stille Damme.
Dan wordt Bolding adjunct-directeur van de Academie
voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Aan de samenwerking
komt een einde, maar het contact blijft bestaan
en nog in 1973 haalt Gerrit herinneringen op in een
brief aan Bolding en zijn vrouw.
Het vertrek van Bolding naar Den Haag luidt voor Gerrit
een intermezzo in. Hij verdiept zich in de kunstgeschiedenis
bij professor Huib Luns, die hij zich herinnert als
een ontzettend prachtige verteller, een Bourgondische
geest. Wim Engel brengt hem kennis van het perspectief
en de anatomie bij. Hij schildert naar naaktmodel in het
atelier van de kunstenaar Wilm Wouters, aan wie hij
ook als portrettist trouwens veel dank verschuldigd is,
en krijgt in 1939 bij boekhandel Blees in Zaandam een
eerste solotentoonstelling.

Dan volgt een tweede intermezzo, maar van een heel
andere aard: Toen kwam helaas de tweede wereldoorlog
en belandde ik aan de Grebbelinie. We werden hevig
beschoten door de Duitsers en vluchtten ’s nachts naar
Utrecht. Omdat we allemaal angst hadden voor de
dood, waren we blij dat Nederland zich overgaf aan de
vijand. Na enige tijd krijgsgevangene te zijn geweest,
mocht ik na enige tijd naar huis terugkeren en begon
maar weer te schilderen.
‘Gefeliciteerd met je succes’
Regelmatig houdt Gerrit exposities in de Zaanstreek en
is zijn werk te zien in Het Weefhuis, in De Boed en in de
kerk in Zaandijk. Zijn werk hangt bij de Zienagoog en via
kunstenaarsverenigingen neemt hij deel aan groepstentoonstellingen.
Negentien jaar lang is hij stemhebbend
lid van Sint Lucas en stelt via deze vereniging in binnenen
buitenland tentoon: In het Stedelijk Museum, in
Museum Fodor en in het Rijksmuseum in Amsterdam 15,
in Rotterdam en in het Haagse Pulchri, in Los Angeles en
San Francisco. Niet zonder succes. Al in 1938 haalt
Gerrit met een tentoonstelling de radio. Van harte
gefeliciteerd met je succes in den Haag. Als ik een flauw
idé gehad had dat het over de radio bekend gemaakt zou
worden, had ik wel even geluisterd. Ik kan me levendig
voorstellen dat je in je sas bent, luidt een briefkaart van
24 november, waarop de handtekening helaas onleesbaar
is. En in november 1943 is Gerrit …de eerste die op
de tentoonstelling heeft verkocht, n.l. Uw schilderij
“Haven van Veere” voor den door U gevraagde prijs van
f. 500.=, zo schrijft mevrouw Metz van Sint Lucas. Vier
dagen later volgt de verkoop van het andere werk op de
tentoonstelling: een Stilleven met sprotjes.
En Gerrit is lid van De Brug, een kunstenaarsvereniging
die zich ten doel stelt om naar Duits voorbeeld de
Nieuwe Zakelijkheid in Nederland te introduceren. 16
Zijn zelfportret op negenentwintigjarige leeftijd verraadt
het credo van deze nieuwe stroming. Hij maakt hier kennis
met Dick Ket en Jan Sluyters, met Kees van Dongen
6
en Charley Toorop als de bekendsten, maar ook met
veel goede schilders die nu helaas al vergeten worden 17.
Cor Heeck herinnert zich Gerrit Woudt in een In
Memoriam als geboren verteller en: Zijn verhalen waren
doorspekt met namen van bekende en minder bekende
kunstbroeders, die hij toevallig ontmoette op een tentoonstelling
of opzocht om eens kennis met hen te
maken.Zijn belangstelling voor andermans werk was
groot, al had hij sterke voorkeuren die hij in lyrische
bewoordingen kon uiten. Werken die hem niet aanstonden
werden genegeerd of met een kort woord terzijde
gezet, in de trant van Daar houd ik niet van, al is het wel
knap geschilderd. 18
Wanneer hij in 1961 zijn vijftigste verjaardag viert, wijdt
de Lindeboomschool in Koog aan de Zaan van 10 tot en
met 17 juni een tentoonstelling aan zijn werk. Die mag
dan beperkt van aard zijn, de huldiging in Mak van
Waaij aan het Amsterdamse Rokin van 15 juli tot 1
augustus maakt dat ruimschoots goed. De kosten van
deze jubileumtentoonstelling worden bestreden uit speciaal
hiervoor bijeengebrachte subsidies en donaties en
bovendien is een deel van de geëxposeerde werken te
koop. Na aftrek van kosten resteert fl. 141,29 en daarvoor
koopt het organiserend comité schildersmaterialen
voor de kunstenaar. 19

Gerrits werk bevindt zich in tal van particuliere en openbare
collecties. Portretten worden vanzelfsprekend aangekocht
door de opdrachtgevers, maar ook zijn
landschappen vinden aftrek.
Ik maakte honderden tekeningen buiten: Haaldershoek,
Krommeniedijk, Bakkum, Zuid-Limburg en vrijwel alle
Zuiderzeehavens, want ik hield erg veel van zeilen. 20
7
Hij schenkt De vereeniging tot instandhouding en uitbreiding
der Zaanlandsche Oudheidkundige Verzameling
“Jacob Honig Jsz.Jr” te Zaandijk op 12 december 1966
vier etsen, een potloodtekening en een portret.
Vier aquarellen worden aangekocht voor de kunstverzameling
van het Koninklijk Huis. Gerrit heeft onderstaande
voorstudies gemaakt op het terrein van Paleis
Het Loo, waarvoor hem speciaal de toegang is verleend.
Aparte vermelding
verdient wellicht de
opdracht die hij in
1958 van President
William Tubman
krijgt om de
Gortershoek te
schilderen.
De president en
father of modern
Liberia brengt in dat
jaar een staatsbezoek
aan Nederland.
Het werk is
terechtgekomen in
het presidentiële
paleis in Monrovia.

Op de tentoonstelling hangt een schilderij dat ook de
Gortershoek als onderwerp heeft. Het is gedateerd 1968
en dus tien jaar na dit in bijzondere opdracht gemaakte
werk gemaakt.
In het kader van de Beeldende Kunstenaars Regeling
BKR koopt de Gemeente Zaanstad bij herhaling werk
aan van Gerrit Woudt, zo blijkt uit correspondentie met
de Gemeentelijke Sociale Dienst Zaanstad uit het
midden van de jaren zeventig. Daar is een bedrag mee
gemoeid van ruim f 25.000 en dat levert hem een
weeksom op van f 508,60 – een niet onaanzienlijk
inkomen voor die tijd. Dat gemeentelijke aankopen niet
steeds in een vriendelijke sfeer zijn verlopen mag
worden opgemaakt uit Woudts notitie op de achterkant
van een gemeentelijk schrijven van 30 januari1974.
Tijdens een mondeling gesprek over de uitnodiging aan
kunstenaars om een aquarel of ets van het nieuwe
gemeentehuis te maken, legt hij de cynische uitspraak
van de secretaris van de Commissie Aankoop Beeldende
Kunst vast: Als U er op staat f 2500 te ontv[angen] dan
zijn we wel gewaarschuwd en komt er een aantekening
achter uw naam en dan zullen we daar in het vervolg
rekening mee houden!!! En even cynisch constateert
Woudt: Zo zijn onze manieren.
8
Niettemin bezit de gemeente Zaanstad in juni 1976
maar toch maar mooi vijfenzestig werken van zijn hand.
Iets minder dan de helft hangt in de Hulpsekretarie aan
de Raadhuisstraat in Koog aan de Zaan, de rest is aan de
diverse gemeentelijke instellingen uitgeleend.
Zowel qua technieken als qua voorstellingen is het werk
in gemeentelijk bezit representatief voor Woudts brede
belangstelling. Geschilderde stillevens en portretten
wisselen af met schetsen en tekeningen van Woudts
reizen naar Zuid-Limburg, naar zijn geliefde Zuid-Engelse
Sussex, naar de Ardennen en Zwitserland.
En in 1981 nog vertelt hij aan W.P. Groot:
Ik fiets nog veel, zelfs
heen en terug naar en
van Bergen, al gaat dat
wat langzamer dan
vroeger. Meestal teken
ik tijdens mijn fietstochten.
Ik houd er dan van
om de mensen op hun
activiteiten te betrappen.
Maar ook het
landschap heeft op die
fietstochten mijn voile
aandacht. Als ik flets
kom ik altijd terug met
tekeningen. 21
Het zijn, zo weet Cor
Heeck die in Bergen zijn
atelier heeft, fietstochten
door Noord-Holland met Bergen als einddoel.
Het gebeurde dan ook dat ik volkomen onverwachts zijn
breed lachende gezicht voor mijn raam zag verschijnen.
Gerrit N. Woudt heeft een divers oeuvre nagelaten.
Hij heeft getekend, geschilderd en geëtst, hij aquarelleerde
en werkte in pastel. Toch is zijn manier van
schilderen zeer consequent en evolueert maar weinig in
de loop van zijn artistieke loopbaan.

Uitzonderingen daargelaten werkt hij naturalistisch en
blijft, ook in zijn schilderijen, bovenal colorist. Zijn verf
brengt hij primair aan binnen met houtskool geschetste
contouren.
Het grote gebaar in de kunst, de spontane penseelvoering,
de zogenaamde eigentijdse ismen, ze blijven
hem vreemd. Alles behoudt bij Woudt zijn eigen, locale
kleur; excursies naar Impressionisme of zelfs Fauvisme,
de tonige kunst zeg maar, geldt slechts een enkel werk
uit de beginjaren dertig. Gerrit blijft de romanticus,
verliefd op schoonheid, de lyrisch zanger van een
harmonische werkelijkheid.
Met zijn kleurgebruik en romantiek, met invloed van
Floris Verster als het om stillevens gaat of van Jan
Mankes in sommige van zijn portretten, heeft hij zich
niet bepaald onder de modernen geschaard. 22
Zelfs de meesten van zijn leerlingen sloegen uiteindelijk
een eigentijdse weg in: Aart Roos bijvoorbeeld neemt na
bij Fokker ontslag genomen te hebben in 1941 naar
aanleiding van de Februaristaking les bij de acht jaar
oudere Gerrit. In vroeg werk is deze leermeester nog
wel te herkennen, maar Roos gaat al snel de experimentele
kant op. En dat geldt ook voor Jaap de Carpentier
en Leo Poelmeijer.
9
Gerrit N. Woudt overlijdt in 1983. Ten behoeve van de
databank van de Stichting Culturele Raad Noord-Holland
illustreert zijn trotse zoon Henk op 28 februari 1985 het
leven van zijn vader aan de hand van enkele mijlpalen:
Hij was een zeer ernstig, toegewijd kunstschilder.
Hij heeft o.a. in zijn studietijd meer dan 350 portretten
gemaakt, waarvan minstens 168 portretten in opdracht
en tot grote tevredenheid van zijn opdrachtgevers.
Ook heeft mijn vader veel leerlingen gehad en deze
opgeleid en verder geholpen voor examens – en met
succes. Dit was steeds tot grote vreugde aan beide
kanten. Hij hield ook lezingen, met of zonder lichtbeelden.
Verder maakte mijn vader veel kunst-studiereizen.
Hij exposeerde in binnen- en buitenland.

Voetnoten
N.B. De citaten zijn in de oorspronkelijke spelling weergegeven.
1. De Indiase spirituele leraar Krishnamurti krijgt in 1924 van baron van
Pallandt kasteel en landgoed Eerde bij Ommen. In de jaren ’20 en ’30 komen
hier duizenden aanhangers uit binnen- en buitenland naar toe om te luisteren
naar zijn wijze lessen en hier worden de zogeheten Ster Kampen gehouden.
Krishnamurti reist tot zijn dood in 1986 op en neer tussen Amerika, India en
Europa, waar zijn lezingen altijd een groot gehoor vinden.
2. Archief Erven Henk Woudt (AEHW), z.n. Haar echtgenoot was een goede
amateurschilder. Op 12-jarige leeftijd logeert Gerrit bij het echtpaar in
Hattem bij Zwolle. Samen tekenen ze “Bosch en boerderijen” en gaan op
bezoek bij Voerman Sr. , bekend vanwege zijn IJsselgezichten.
3. AEHW. z.n. en z.j.
4. AEHW. Terwijl ik aan tafel ga zitten, om U te schrijven, hoor ik via de radio
een sonate van Haydn op de vleugel gespeeld door Nelleke Geesink. ’t Wordt
goed gespeeld, zoodat ik zin krijg, zelf te gaan spelen maar op mijn piano is
helaas niet meer te spelen. En dat is jammer want ik speel erg graag. Het
klankbord van onze piano is gescheurd. […]
Ik speelde vroeger het liefst met een goed amateur violist Kees Visser (zijn
zuster woont in Amsterdam en is pianiste). We speelden dan Mozart of
Beethoven sonates of als het erg moeilijk was gedeelten daaruit. Van Mozart
speelden we veel, maar ook Schubert, Haydn en we vergaten Bach en Handel
niet. Van Bach speelden we een vioolconcert, de pianopartij was dan natuurlijk
een orkest uittreksel. Ook speelden we twee romance’s van Beethoven (de
pianopartij ook orkest uittreksel). Erg bekende muziek maar blijft mooi en
vooral ook om het zelf te spelen, al doen wij amateurs dat niet volmaakt. Als
je er maar van genieten kunt dan heb je veel levensgeluk.
Brief aan Bolding 28 november 1973.
5. W.P. Groot in: Gerrit N. Woudt, 1911-1983, Tentoonstellingscatalogus
Molenmuseum december 1986-januari 1987.
6. AEHW. Brief d.d. 3 februari 1996.
7. In het schrijven van de commissie voor de Koninklijke subsidies aan jeugdige
kunstschilders is nadrukkelijk geen sprake van subsidie maar van gratificatie.
8. Gerrit Woudt. ’n Oer Zaanse kunstschilder, tent.cat. Molenmuseum 1976.
10
9. Cor Heeck, ‘Herinneringen aan Gerrit Woudt’ in: Palet en Tekenstift. Een
studieblad voor tekenaars en schilders, Jrg 42 (sept./okt.1987) 211, 18 e.v.
10. Of Betlem (zonder ‘h’), een bekende naam in Noord-Holland. Jacobus
Betlem wordt niet in lexicons vermeld, wel Maarten Betlem, geboren in
Zaandijk in 1881.
11. AEHW, brief d.d. 18 september 1933.
12. Cor Dik werkte in de traditionele genres: portret, landschap en stilleven.
Hij gebruikte daarvoor uiteenlopende technieken en stijlen. Voor Dik zelf
waren alle ismen onbelangrijk. Hij zoekt onophoudelijk naar een innerlijke
atmosfeer.
13. Jacobus Jan Koeman werkt in vrijwel alle technieken. Na de
Kunstnijverheidsschool in Amsterdam woont en werkt hij in Parijs, Londen,
Edam, Loosdrecht, Blaricum, Zaandam en Amsterdam. Na 1934 steeds in
Bergen, waar hij in 1978 uiteindelijk ook overleed.
14. Cees Bolding, Zaankanter van geboorte, is een zeer veelzijdig en begaafd
kunstenaar. Hij specialiseert zich in stadsgezichten, landschappen, portretten,
zee- en havengezichten. Hij is ook een knap aquarellist. In de jaren 1937 tot
1963 doceert aan de Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag.
15. Kunst van Heden, 1939.
16. In juli 1926 werd de kunstenaarsvereniging De Brug opgericht. Leden van
het eerste uur zijn bekende kunstenaars als Dick Ket, Johan Polet, Charley
Toorop en John Rädecker.
17. ‘n Oer Zaanse kunstenaar, tent.cat. Molenmuseum 1976.
18. Cor Heeck (noot 5), 18 e.v.
19. AEHW.
20. ‘n Oer Zaanse Kunstenaar, tent.cat. Molenmuseum 1976.
21. W.P. Groot in: Gerrit N. Woudt, 1911-1983, Tentoonstellingscatalogus
Molenmuseum december 1986-januari 1987.
22. Ibidem.

Catalogus

1 2 3
4 5 6
7 8 9
12

1. Stilleven in atelier
te Zaandijk,
olieverf, 100x78 cm
2. Bloemstilleven, 1956,
olieverf, 60x70 cm
3. Hommage aan Goya,
1958, olieverf,
38x29 cm
4. Bloemenkrans,
stilleven, 1956,
olieverf, 55x85 cm
5. Herfstbloemen,
stilleven met bessentakken,
1962,
olieverf, 58x65 cm
6. Roos,
olieverf, 24x32 cm
7. Zonnebloem,
stilleven,
geschilderd in atelier
te Loosdrecht, 1933,
olieverf, 58x52 cm
8. Stilleven met kruik,
atelier Domineestuin,
1952, olieverf,
35x43 cm
9. Potkachel in atelier
van de schilder, 1934,
olieverf, 29x31 cm
10. Atelierstilleven,
pastel, 75x55.5 cm
11. Kerk te
Zaandijk, 1929,
olieverf, 23x37 cm
12. Bij de familie
Groenveld,
Zaans keukentje,
1929, olieverf,
38x44 cm
13. Man in
Bretons hemd,
geschilderd
op het atelier
van Cees Bolding
in Amsterdam,
1935, olieverf,
57x68 cm
14. Naakt, Irma,
1937, olieverf,
32x38 cm
15. Naakt,
olieverf, 59x57 cm
13
10 11
12 13
14 15

16 17
19
14
20 21
22 23 24
18

16. Zelfportret
G.N. Woudt,
olieverf, 26x35 cm
17. Zelfportret
G.N. Woudt, 1937,
olieverf, 30x40 cm
18. Portret Sluiswachter
Jaap Kuyken te Zaandijk,
bekend dorpsfiguur,
1963, olieverf, 39x49 cm
19. Jeugdportret van
Hendrik Jan Woudt op
ca. 5-jarige leeftijd,
1969, olieverf, 21x27 cm
20. Portret R.Ch. Voge,
echtgenote van
G.N. Woudt, 1965,
olieverf, 40x50 cm
21. Ouwe Freek,
1976, zwart krijt,
36x46 cm
22. Model,
1928, potlood,
21x32 cm,
23. Meisjesportret,
1961, conté,
40x53 cm
24. Portret vrouw,
1963, potlood,
35x47 cm
25. Portret
donkergetinte man,
1937, conté,
21x30 cm
26. Jongensportret,
vroeg werk,
potlood, 26x34 cm
27. Portrettekening
man met baard,
1964, potlood,
14x17 cm,
28. Domineestuin
Zaandijk, landschap
met geiten, 1956,
olieverf, 90x57 cm
29.Gezicht op de
Gortershoek,
buurtschap te
Zaandijk, 1969,
olieverf, 85x62 cm
30. Domineestuin
Zaandijk, 1968,
olieverf, 70x56 cm
15
25 26
27 28
29 30

31 32 33
34 35 36
37 38 39
16

31. Westzaan,
landschap met
watertoren, 1967,
olieverf, 80x45 cm
32. Zaans landschap,
olieverf, 64x49 cm
33. Zaans sneeuwlandschap,
1968,
olieverf, 64x49 cm
34. Zaans winterlandschap,
1942,
olieverf, 38x51 cm
35.Sussex, Zuid
Engeland, landschap,
1935, olieverf op
papier, 50x34 cm
36. Landschap, 1947,
aquarel, 38x48 cm
37. Litlington,
Zuid Engeland,
boerderij, 1933,
olieverf, 22.5x29 cm
38. Alfriston, Sussex,
Zuid Engeland,
heuvelachtig
landschap, 1933,
olieverf, 29x21 cm
39. Hooiland achter
de dijk tussen Groet
en Petten, 1929,
olieverf, 28.5x36 cm
40. Heemskerk,
landweg, ets,
30x18 cm
41. Onbekend,
tekening,
46x30.5 cm
42. Meester
Cornelispad te
Zaandam,
tekening, 30x18 cm
43. Meester
Cornelispad te
Zaandam,
ets, 30x18 cm
44. Gezicht op
Zaandijker kerk,
geschilderd
vanaf de Zaan,
1924, 20x30 cm
45. Zomer in
Veere, 1963, ets,
12x12 cm
17
40 41
42 43
44 45

Detail uit
Domineestuin Zaandijk, 1968,
catalogusnummer 30

46 47 48
49 50 51
52 53 54
20

46. Toren van
Ransdorp, ets,
23x27 cm
47. Molen
De Bonte Arend, ets,
45x34 cm
48. Molen
De Oude Zwan, ets,
26.5x34 cm
49. Spaarnwoude,
1949, tekening,
29x20 cm
50. Boerderij te
Haaldersbroek, 1967,
tekening, 49x64 cm
51. Onbekend,
tekening, 27x17 cm
52. Kasteel, 1945,
tekening, 23x27.5 cm
53. Marken, Grote
Werf en Kerkbuurt,
tekening, 41x29 cm
54. Duivenhok van
H.J. Woudt,
Koog a/d Zaan 1961,
aquarel, 36x48 cm
55. Vylen gezien
vanaf de Schweiberg,
Zuid Limburg, 1973,
tekening,
48x38 cm
56. Weg naar Bisse,
1964, tekening,
46x31 cm
57. Terschelling,
Hoorn, Achter de dijk,
1960, tekening,
48x34 cm
58. Schweiberg,
Zuid Limburg, 1973,
potlood/gouache,
45x40 cm
59. Litlington, Sussex
Zuid Engeland, 1978,
tekening,
43x27 cm
60. Alfriston, Sussex
Zuid Engeland, 1981,
tekening,
54x35 cm
21
55 56
57 58
59 60

61 62 63
64 65 66
67 68 69
22

61. Litlington, Sussex,
Zuid Engeland, 1933,
potlood, 22x29 cm
62. Bielersee
St Pieter,
Schloss Erlach, 1972,
potlood, 46x31cm
63. Zwitserland,
Kanton van Bern,
Morrilongut, 1975,
houtskool fijn,
46x31 cm
64. Landschap
Sellinghausen met
kerkje, 1967,
potlood, 41x29 cm
65. Bouillon, België,
1969, potlood,
43x31cm
66. Ardennen,
Op het water, 1929,
fijn houtskool,
30x24 cm
67. Boerderij te
Schweiberg,
Zuid Limburg, 1974,
potlood, 57x40 cm
68. Landschap, 1969,
potlood, 46x31 cm
69. Geuldal,
bloesembomen,
1981, potlood,
45x33 cm
70. Landschap met
romp van molen,
datum en plaats
onbekend,
potlood, 30x23 cm
71. Slot Assumburg,
Heemskerk, 1979,
potlood, 50x40 cm
72. Het Loo in
Apeldoorn,
1950, zwart krijt,
23x27 cm
73. Ingang van het
Loo in Apeldoorn
1950, zwart krijt,
23x27 cm
Voor het maken
van deze voorstudies
krijgt Woudt
toestemming
tot het betreden en
verblijven in het
Koninklijk Park van
Paleis het Loo.
23
70 71
72 73

Colofon
Deze uitgave is een initiatief van
Simon Goedhart en Annemarieke Koelewijn
Tekst: Dick Verroen
Eindredactie: Ineke Houter-Lautenbach
Reproductiefotografie: Dick Koelewijn
Vormgeving: Hans van de Stadt
Produktie: Offsetdrukkerij Nuance bv
februari 2011
24

Gerrit aarzelt tussen een loopbaan
in de muziek en een leven als beeldend
kunstenaar en ook later nog twijfelt
hij soms of hij de goede keuze heeft
gemaakt.
Het wordt de schilderkunst, maar hij blijft
altijd aan de piano verknocht.

Molens karakteriseren het Hollandse landschap.
Maar dat is niet hun functie!
In het Molenmuseum kun je zien hoe de wind
door middel van de wieken binnenin een ingenieus
mechaniek in werking zet.
En dat dit mechaniek per molen verschilt,
afhankelijk van het product dat er wordt verwerkt.
Het Molenmuseum laat aan de hand van schaalmodellen
de uiteenlopende mechanieken in werking zien.
Hoe houtmolens met behulp van de wind bomen tot planken
kunnen zagen, hoe de wind papierfabricage mogelijk maakt,
hoe gerst wordt gepeld of hoe de molenstenen uiteindelijk
malen en persen.
Molenmuseum = weten hoe het werkt.
Het museum houdt regelmatig tentoonstellingen over
onderwerpen die betrekking hebben op de molens dan wel
op de Zaanstreek in brede zin. Zoals beeldend kunstenaars
die in de regio werkzaam zijn geweest of dat nog steeds zijn.
De tentoonstelling Mensen begrijp ik het beste is daar één van.
Museumlaan 18
1541 LP Koog aan de Zaan
T 075 628 89 68
E info@zaanschemolen.nl
W www.zaanschemolen.nl
Molenmuseum
…een volbloed Zaankanter. Niet alleen vanwege zijn nogal
nuchtere, Zaans geïntoneerde spreektrant en een daaruit
voortvloeiende neiging tot relativeren, maar ook wegens zijn
afkeer van noviteiten. “Doe maar gewoon, dan doe je al gek
genoeg.” Uitzonderingen daargelaten werkt hij naturalistisch.
Het grote gebaar in de kunst, de spontane penseelvoering.
Het is hem alles vreemd. Gerrit N. Woudt blijft de romanticus,
verliefd op schoonheid, de lyrische zanger van een harmonische
werkelijkheid.