MONUMENTEN EN WATER Diest 2005 - WTA

Belangrijk om op te merken is dat er een hysterisis is in het hygroscopische vochtgehalte
van hout: indien de relatieve luchtvochtigheid stijgt, en vervolgens weer daalt naar de
oorspronkelijke waarde, dan zal het hygroscopische vochtgehalte van het hout hoger liggen
dan het oorspronkelijke vochtgehalte. Dit wordt geïllustreerd door in figuur 7, voor Europese
eik.
3.1.3. Zwelling en krimp
Hout zwelt bij een vochtiger klimaat, en krimpt als het droger wordt. Daar blijkt er een zeer
groot verschil te bestaan tussen de eigenschappen in de drie richtingen.
Als voorbeeld geven we de maximale vervormingswaarden voor een aantal houtsoorten (bij
100 % relatieve vochtigheid, ten opzichte van het hout in compleet droge toestand, dus 0 %
relatieve vochtigheid).
Axiale vervorming Radiale vervorming Tangentiële vervorming
Eik 0,3 % 4,3 % 6,5 %
Beuk 0,3 % 5,0 % 9,3 %
Grenen 0,1 % 2,2 % 4,4 %
Tabel 2: Richtingsgevoelige vervorming van hout
Waar de axiale vervorming zeer klein blijft, blijken de radiale vervorming en vooral de
tangentiële vervormingen behoorlijk belangrijk te zijn. Dit ligt aan de oorzaak van het
vervormen van hout. De bewegingen van het hout, die de veranderingen in luchtvochtigheid
volgen, staat bekend als het ‘werken ‘ van hout, en is de oorzaak van diverse kleinere of
soms grotere vervormingenvan houten elementen, deuren, balken, typisch op momenten
van de belangrijke seizoenswisselingen (late lente en herfst), vaak gepaard gaande met
allerlei geluiden.
De vervormingen van hout zijn in belangrijke mate elastisch, maar hebben ook een
plastische component: de vervorming is blijvend als de belasting (van welke aard dan ook)
weggenomen wordt, een eigenschap die we allemaal kennen van het kromtrekken van hout.
Dat kromtrekken is in de meeste gevallen niet de bedoeling, maar kan ook nuttig worden
toegepast op diverse manieren (het meubilair van Thonet is daarvan een fraai voorbeeld, de
vervormingen werden bekomen door het stomen van het hout).
3.1.4. Verzaging van het hout.
Hout als bouwmateriaal is een product dat afkomstig is van de verzaging van
boomstammen. Afhankelijk van de verzaging zullen de bekomen balken of planken andere
eigenschappen vertonen, aangezien de tangentiële, radiale en axiale eigenschappen in
‘andere verhoudingen’ voorkomen. De verschillende zaagwijzen resulteren daarom ook in
een ander gedrag tengevolge van wijzigingen in het luchtvochtgehalte.
- 11 -