nummer 139 / vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010 - Midden ...

Vreemd staafje
Peilmerk
In een hoek van de voorgevel van
de Hoeve Sophia aan de Groeneweg
31 in Kethel bevindt zich in
het metselwerk een merkwaardig
rond staafje. Het is een zogenoemd
peilmerk.
In Nederland zijn ongeveer 35.000
peilmerken. Het zijn ronde staafjes
in de gevels van gebouwen, bruggen,
viaducten en dergelijke. Ze
geven een peil aan ten opzichte
van het NAP (Normaal Amsterdams
Peil). Ze worden gebruikt om
actuele hoogtes in het landschap te
bepalen.
Als gevolg van bodembewegingen
treden er voortdurend veranderingen
op. Rijkswaterstaat bepaalt
periodiek opnieuw de hoogte van
het peilmerk. De gegevens worden
verzameld door de Data-ICT-Dienst
van Rijkswaterstaat (in Delft).
Voor wat betreft het peilmerk in
de voorgevel van de boerderij aan
Peilmerk met de letters CD in de gevel
van de Hoeve Sophia aan de Groeneweg in
Kethel.
Peilmerk met de letters NAP in de gevel
van boerderij Oostvliet aan de Vlietweg in
Leiden.
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
de Groeneweg gelden de volgende
metingen:
1969-01-01 - 1,348 m
1974-01-01 - 1,359 m
1979-01-01 - 1,366 m
1987-07-01 - 1,377 m
Wegens een herziening van het
NAP in 2005 moet van de hoogtes
nog 0,017 m worden afgetrokken.
Te constateren valt dat de boerderij
de afgelopen ca. 18 jaar ongeveer
3 cm is gezakt.
Gewoonlijk staan op het peilmerk
de letters NAP, maar op het merk
van Hoeve Sophia staat CD. Dit is
de afkorting van Cultuurtechnische
Dienst. Deze dienst had eigen peilmerknetten
in verkavelingsgebieden.
In de voorgevel van de boerderij De
Vergulde Hand, aan de Maassluissedijk
188 in Vlaardingen zit ook
een peilmerk. Boven dit moderne
staafje bevindt zich een oud gevelsteentje
met een ingehakte streep.
Onder de streep staat ‘boven AP’
(Amsterdams Peil).
De tekst boven de streep is
onduidelijk.
In Delft zit in de gevel van Oude
Delft 95 een metalen plaatje met een
streep. Ernaast hangt een ANWBbord
met in vijf talen de verklaring:
‘Hoofdmerk van het Normaal
Amsterdams Peil (NAP).
Aangebracht tijdens de eerste
nauwkeurigheidswaterpassing
(1875-1885). Bedoeld om het NAP
duurzaam vast te leggen’.
Frits van Ooststroom
Foto’s Frits van Ooststroom
Peilmerk en gevelsteentje in de gevel
van boerderij De Vergulde Hand aan de
Maassluissedijk in Vlaardingen.
Gevelsteen
Foto Frits van Ooststroom.
9
In het artikel op de vorige pagina’s
over de Hoeve Sophia in Kethel, is
een oude foto opgenomen van de
voorgevel van de boerderij aan de
Groeneweg. Op de foto is van een
gevelsteen niets te bespeuren, terwijl
er nu een hardstenen plaat in
de gevel zit, met daarin uitgehakt
de naam Hoeve Sophia. De gevelsteen
is dus niet bij de bouw, maar
later aangebracht. Dat kun je bij
nadere beschouwing ook wel zien
aan de doorgehakte steentjes in het
metselwerk rondom de rand van
halve steentjes.
Wanneer zou de naam aan de boerderij
zijn gegeven? Voor zover valt
na te gaan komt de naam Hoeve
Sophia niet voor op oude kaarten.
Pas op de topografische kaart
uit 1940 wordt de naam Sophia
vermeld. Jaap de Raat, de auteur
van een reeks boeken over Kethel,
schrijft dat de naam Hoeve Sophia
in de jaren twintig aan de boerderij
is gegeven. De foto zou dan van
vóór die tijd zijn.
Als Jaap de Raad gelijk heeft,
zou de naam door de toenmalige
bewoners, de familie Bijl aan de
boerderij gegeven zijn. Wie is dan
Sophia? De vraag werd voorgelegd
aan mevrouw J.A. Rodenburg-Bijl
uit Oude Leede, die vanaf haar
geboorte in 1918 tot het vertrek van
de familie in 1931, op de boerderij
woonde. Zij kent echter geen familielid
of iemand anders, naar wie
de boerderij genoemd zou zijn. Die
laatste vraag wordt dus helaas nog
niet opgelost.
Frits van Ooststroom