Beelden in de storm - RRKC

Gelet op de consistentie waarmee deze aanpak in toenemende mate in de
praktijk is gebracht spreekt men bij het CBK inmiddels van de
‘Rotterdamse aanpak’. Het leggen van contact met de omgeving is in de
Rotterdamse praktijk een belangrijk aandachtspunt geworden. Daar waar
individuele kunstenaars zich niet bij machte voelden dit proces aan te
pakken wierpen zich intermediairs op. Eind jaren negentig was er een groot
aantal organisaties dat optrad als intermediair tussen de individuele
kunstenaar en de openbare ruimte, zoals: Kunst en Vaarwerk, Cell,
Freehouse, Kunst & Kids, Kunst en Welzijn, Kunst en Milieu, Straatbeeld,
Kunst in Spangen, Kunst op Katendrecht, Biemans Concern, B.A.D., Charlois
Dutch Renaissance, Art in Action, BLIK, Kunst op de Rotte en R2Art(t)too 15 .
Kenmerkend voor deze organisaties was dat ze de nieuwe praktijk om kunst
in de publieke ruimte tot stand te doen komen al hadden geïncorporeerd.
Zo werden marktpartijen actief benaderd. Veel particuliere
opdrachtgevers, bijvoorbeeld woningcorporaties, betrokken kunstenaars bij
hun opdrachten.
Overigens is deze kunstpraktijk, aldus het CBK, bepaald niet uniek als men
het mondiaal bekijkt. Nederland is, met zijn dwingende regelgeving en
sterk sturende overheid waarbij het netwerk rond kunst een monopolie van
bestuurders en ambtenarij was, een uitzondering. Eigenlijk evolueert de
kunst onder invloed van een zich steeds meer op afstand bewegende
overheid vanzelf tot het model dat buiten Nederland altijd al gold. Deze
benadering vraagt veel organisatietalent van de kunstenaar. In die zin is er
sprake van een nieuw selectiecriterium. Een kunstenaar die er niet in
slaagt de omgeving te mobiliseren verdient geen plek in de openbare
ruimte. In moderne termen wordt de kunstenaar aangesproken op zijn
cultureel ondernemerschap niet alleen bij het verkrijgen van inkomsten als
ook bij het betrekken van de omgeving waarin de kunst een plaats of rol
krijgt. Het CBK pleit ervoor de inspanningen te concentreren in bepaalde
wijken. Daarbij wordt gewerkt volgens een systematiek van fragmentatie en
fusie. De stad en de beeldende kunst vragen vandaag om veelsoortige en vaak
kleinschalige kunstprojecten (fragmentatie). Om te voorkomen dat deze
initiatieven wegzinken in het stedelijk weefsel bepleit BKOR het toepassen van
deze projecten in specifieke buurten en wijken (fusie). Zo kan een buurt door
middel van een verhoogde kunstactiviteit een culturele uitstraling krijgen die
zich vervolgens als een olievlek verspreidt. Zwaanshals als ‘tempel’, het
Noordereiland als ‘motorschip’. 16
Per project wordt bekeken wat de beste wijze is om tot een beoordeling te
komen. De staf van het CBK laat zich daarbij, afhankelijk van de grootte en
zwaarte van het project, door een of meer deskundigen terzijde staan. Bij
opdrachten waar het om kleinere bedragen gaat melden opdrachtgevers of
kunstenaars zichzelf.
Bij grotere opdrachten zoekt het CBK naar geschikte kunstenaars voor
opdrachtgevers en lijkt het CBK net zo te werken als de commissie IBC: er is
een curatorachtige functionaris die kunstenaars selecteert. Er is dus zowel
sprake van faciliteren als van selecteren. Er wordt niet langer met een vaste
commissie gewerkt, wel is er een pool van deskundigen die te allen tijde kan
worden geraadpleegd.
15 Openbare kunst en het stadsvernieuwingsfonds ’97-2001
16 Beleidsplan CBK 2005-2008
19