1995 - 6 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

6/95
2 Vijf l! uwen orchideeen in beeld (11) 12 Weten 'waardighe len I Stuif e.! in
3 lOV-dag 7oktober 15 Orchideeen in de tuln
4 Vanda's en vanda-achtigen 16 Tabula Rasa
6 Europese Orchideeen 5 17 de ' ouden Pleione'
7 Orchideecn als m tafo r 1 Voor u gelezen
8 Omdat ik haar zo mooi vind .... 19 "Orchideeenweelde" in Grorungen
11 Boomschors en besmetting bij de 20 Het ge la ht C elogyne
Cymbidium t eJt 22 P nllende artikele.n

Mijn kweekwijze nu: Ziekten en plagen
Ik geef mijn planten bij al het water een beetje voecUng.
a.op de groei gericht meer stikstof: NPK 30-20-20
b.op de bloei gericht direkt aan het eind van de zomer: NPK
10-20-10
c. wintervoedsel om het gebrek aan licht te kompenseren:
NPK 5-10-26 (Orchideeenmest met sporen ongeveer 2 a3
gram per 10 liter regenwater, zodat de oplossing ongeveer op
250 microSiemens uitkomt).
Ik stop de wortets zoveel mogeLijk terug in het mandje. Oat
lukt het best als ze nat zijn. De wortels hangen dan minder in
de weg, besdladigen minder. Ik gebruik plastic vijverrnandjes
en vul die met grove brokken schors, kurk en houtskool. Dit is
zeer luchtig, verteert nauwelijks en heeft genoeg ruimt voor
de teruggestullfde wortels. De mandjes worden met enkele
Vanda lilacina. Foto: K.Eisses
ijzerdraden opgehangen. Elke dag (indien mogelijk) de wartels
besproeien en zeker in het groeiseizoen eens p r week
dompelen.
Als er tevee! water in de top of de bladoksels blijft zitten, dan
houd ik de plant even op zijn kop of schud het teveel aan
water eraf.
Door de wortels als een kluwen ineen te vlechten laat de plant
zich gemakkelijk hanteren. De nieuwe wortels worden zo
mogelijk nog dikker!!
Rijke bloei van goed uitgegroeide bloemen die goed op kleur
komen (b.v. de blauwe V cocrulea en V rothschildialla).
is een duidelijk bewijs dat Valnda's het naar hun zin hebben.
Vermeerderen
Wanneer men Yanda's ongestoord zou laten groeien, dan
hechten ze zich overa l aan vast en groeien er nieuwe plantjes
aan de stengel. Dikwijls levert dat wild groeien geen fraai
plilatje op. De stengel is op het oude deel blildloos geworden
en overal kronkelen de luchtwortels. Door een topstek te
maken en de keikies (orchideeentaal voor jonkies) eraf te
nemen, kan men het geheel verjongen. Aile afgenomen delen
moeten al enkele wortels hebben
Als er aan de oude plcll1t dan nog blad zit dan loopt dit' ook
weer uit.
Nagenoeg geen'
Indien toch, hangt de plant dan wellicht genoeg?
Of heeft de plant het ilfgelopen seizoen bijna niet gegroeid?
Droogt de plant wei snel genoeg weer op?
Met veel LICHT - LUCHT - en MEST voorkomt u bijna aliI"
problemen.
Bekende soorten:
Ondanks dat er nieuwe indelingen met namen als Trudelia,
Polianthes, Eltanthe zijn gekomen, blijft de handel al deze planten
als Yanda aanduiden en dat doe ik ook het liefste.
Valldll alpina (klein)
V cristata (klein)
V coerulea (zeer gewilde blauwe, bijna uitgeroeid!!)
V coende cens (blauwachtig, klein)
V del7isonialla (klein, zeer mooi)
V kil1lballiana
V lilacina
V stallgeana
V testacea
V tessellata (syn. roxburglzii)
V pllllliia (klein)
V teres
V tricolor
V tricolor var suavis (syn V suavis)
V sanderiana
V rothschildiana (de beroemde)
Frans X. Goossens, april 1994
VANDA'S EN VANDA-ACHTIGEN:
Indeling naar geslachten (overgenomen uit de bekende orchideeen
encyclopedie "The manual of cultivated orchid species"
door H. Bechtel, Ph. Cribb en E. Launert):
TRIBUS (=groep) VANDEAE
Subtribus SClTcanthinae:
Acampe, Aerides, Amesiella, Arachnis, Armodorum,
Ascoglossum, Camarotis, Chiloschi ta, Cleisostoma,
Dimorphorchis, Diploprora, Doritis, Esmeralda, Gastrochiiis,
Haraella, Holcoglossum, HygrochiJus, Kingidium, Luisia,
Neofinetia, Ornithochilus, Papilionanthe, Paraphalaenopsis,
Pelatantheria, Phalaenopsis, Pomatocalpa, Pteroceras,
Renanthera, RenanthereLla, Rhynchostylis, Robiquetia,
Sarcochilus, Schoenorchis, Sedirea, Seidenfadenia,
Smitinandia, Staurochilus, Taeniophyllum, Thrixspermum,
Trichoglottis, Vanda, Vanopsis.
Subtribus Angraecinae:
Aeranthes, Angraecum, Campylocentrum, Cryptopus,
Dendrophylax, Jumellea, Neobathiea, Oeonia, OeonieLla,
Pol yrad icion, Sobennikoffia.
Subtribus Aerangidinaae:
Aerangis, Ancistrorhynchus, Ang.raecopsis, Bol usiella,
Calyptrochilum, Chamaeangis, Cyrtorchis, Diaphananthe,
Eurychone, Listrostachys, Microcoelia, Mystacidium,
Plectrelminthus, Podangis, Rangaeris, Solenangis,
Sphyrarhynchus, Tridactyle, Ypsilopus.
5 Orchideeen 6/95

Uil: Orchika, september 1994
Europese Orchideeen 5
Andre Dc Cock
In mijn vorig artikel heb ik geschreven over de meest
voorkomende belagers zoals insekten en dergelijke. Nu
ga ik het hebben over nog kleinere illdividllell die OIlZC
planten bedreigen:
Ziekten:
De schimmels, bacterien en virussen vonnen over het algemeen
een probleem door een minder zorgvuldige kweekmethode
en het niet naleven van sommige hygienische stelregels.
Ze kunnen wei grate schade toebrengen aan onze planten.
- Virussen: onder de orchideeen zijn de epi.fytisch groeiende
soorten alsook de soorten van de Dl7ctylorlzizl7-groep het meest
onderhevig aan virllsziekte.n. De besmtting gebeurt door een
plill1t te verwonden met e.en besmet voorwerp (mes, schaar,
enz...) alsook door bladluizen die het virus overdragen van
een besmette plant naar een gezond exemplaar. De hoofdsymptomen
van een virusaantasting zijn klellrloze tot Lwarte
aders in bladeren of bloemen (chlorose of necrose). Deze verkleuring
kan langwerpige, ovale tot ronde vonnen aannemen.
De groei van ge'infecteerde planten is meestal traag. De bloemen
vertonen ook vervormingen en hebben vaak talrijke kleine
bruine necrotische vlekken.
Bestrijding: er bestaan gecn middeltjes om deze aantasting te
bestrijden. Noch biologische noch chemische bestrijdingsmiddelen
zijn met succes uitgeprobeerd op deze ziekten. Het
enige middel is er voor te zorgen dat men gezonde planten
aankoopt en dat men aUe instrwnenten die men gebruikt
steeds ontsmet door ze in een vlam te houden of door ze in
een 10% oplossing van trisodiumortofosfaat te dompelen.
Indien rnen toch nog aangetaste planten (door bladluizen
besmet) heeft, moet men die onmiddellijk venvijderen (verbranden).
Niet op de komposthoop gooien l !
- Bacterierot: deze kan spontaan optreden. Waarschijnlijk dringen
de bacterie.n in de plant via een kleine wonde veroorzaakt
door vraat van slakken. Zelfs bLadluizen kunnen openingen
maken waardoor deze bacterien klumen bumendringen.
Malse bruine vlekken op het blad of stengel zijn de symptomen
van deze ziekte. Soms gaat dit ook nog gepaard met een
onaangename gem.
Bestrijding: wegsnijden met een scherp steriel mes en de
slechte delen verbranden. Chemisch kan men beroep doen op
aile quaternaire ammonium-verbindingen zoals Physan.
Er zijn nog andere merken op de markt. Men kan ook preventief
optreden door voor een goede ventilatie te zorgen, geen
stagnerend water in de bladscheden en andere holten in de
plant te laten staan, samen met een lage temperatuur en
tenslotte altijd met zuivere en sc.herpe instrumenten werken.
Bij de epifytische orchideeen kan men de kans op deze in fectieziekte
afzwakken door aan het einde van het groeiseizoen
twee keer een bemesting te geven met een hoog kaliumgehalteo
Zo helpt men de plant met het afrijpen van zijn bulben.
- Schimmelziekten: deze infecties kunnen we in twee groepen
verdelen, nl. de schimmels en de schimmelroest.
6 Orchideeen 6/95
Schimmelrot komt meestal voor in een ongeventileerde vochtige
omgeving. Biad-, stengel-, rhizoom- en bulbrot vertonen
meestal een purperen schijn aan de rand van de ge'infecteerde
plek. Wortelrot komt gewoonlijk door een slechte aeratie
(beluchting) en doorlaatbaarheid van het kompostmengsel.
Bestrijding: bij de bovengrondse delen is de beste remedie om
zo vlug mogelijk aile ge'infecteerde delen weg te snijden met
een scherp en steriel meso De wond moe ten we dan behandelen
met Physan.
1'lanten met wortelrot moeten we zo vlug mogelijk verpotten
nadat we al de aangetaste delen hebben weggesneden en de
wonden hebben ontsmet met Physan.
lndien de schimmelrot bij bulbdragende orchideeen
(Ophryssoorten) het hart van de bladrozet zou bereiken, is het
voor de plant te lailt en is hij ten dode opgeschreven.
Schimmelroest: deze aantasting wordt gekarakeriseerd door
de vorming van oranje-rode puistjes, de sporen, op bladeren
en stengels. Het komt tamelijk vaak voor op aardorchideeen.
Bestrijding: hier moeten we eveneens de aangetaste delen
wegnemen en onmiddellijk behandelen met Ferbam of Zineb.
Aile schimmelsoorten kunnen zich vlug verspreiden en al de
omringende planten aantasten omdat de sporen vlug wegwaaien
door de wind. Men kan hiervoor ook preventief te
werk gaan door bij vochtig weer te spuiten met Zineb of
Benomyl, twee chemische produkten die vooral d sporen van
de schimmel doden en zo het verspreidingsgevaar vermindereno
Botrytis: dit is een aparte roestschimmel. Hij komt meestal
voor op dood materiaal, maar kan zich ook op levend materiaal
ontwikkelen indien de omstandigheden gunstig zijn.
Botrytis manifesteert zich door donkerbruine tot bijna zwarte
ronde vlekjes op de bladeren en bloemen.
Bestrijding: bij bladinfectie moe ten we de aangetaste delen
wegsnijden en daarna behandelen met Benomyl, de snijwonde
bepoederen we met zwavel om verdere infectie te voorkomen.
Het is natuurlijk beter om preventief te handelen en de
geschikte omstandigheden 0111 botrytis te kweken weg te
nemen.
Botrytis ontwikkelt zich goed in een koude en vochtige niet
geventileerde ruimte. Sproei nooit met water op de orchideeen
bij koud en windstil weer.
Tracht ervoor te zorgen dat de planten opgedroogd zijn vom
de avond. Bij gewoon regen weer kan men natuurlijk geen
droge planten hebben, maar door de regenval spoelen de sporen
van de planten weg en is het risico op besmetting veel
gennger.
Met al deze gegevens kunnen we min of meer met een gemst
gemoed aan de orchideeenteeit beginnen in onze tuin. Het is
en blijft nog altijd een risicovolle bezigheid, maar indien men
de spelregels nauwgezet toepast moet het wellukken.
Wordt veruoIgd...
Uit: Orchikl7, september 1994

Orchideecn in de literatLiLlr:
Orchideeen als
meta/oor van het
geknutsel van de
natuur
E1" doet zich ill de beoordelillg vall prow als literatlmr
eenzelfde probleem voor als ten aanzien van tekeningen
als beeldende kunst. Ik heb al eens de vraag gesteld of
een vakklwdig fraai getekende 'wetellschappelijk
bedoelde afbeelding van een orchidee tot de beeldende
kllnst moet worden gerekend. Zo kIm je ook de vraag
stellen of een goed geschreven wetensc1rappelijk verhaal
tot de literatl/lIl' gerekend kal1 IIJorden. Mijn antwoord
is ja.
Stephen Jay Gould is zo'n wetenschapper die zo goed en
boeienrl scllrijjt dat zijll boeken als broodjes over de
toollLJank gaan en ook bij ons ill vertaalrle vorm eell
groot lezerspllLJliek trekkell. Oordeelt u zelf of mijn allt­
woord terecht is.
"Weinig held en laten hLUl vizier in de bloei van hun leven
zakken; triomf leidt onverbiddelijk verder, dikwijls tot de
ondergang, Alexandr weende omdat hij geen ni uwe werelden
te veroveren had; Napoleon, te ver afgedwaald, bezegelde
zijn lot in de diepte van een Russische winter. Maar
Charles Darwin liet de Origin of Specics(1859) niet volgen door
een algemene verdediging van niltuurlijke selectie of door de
ev idente uitbreiding daarvan tot de menselijke evolutie ( hij
wachtte tot 1871 met het publiceren van The Descl!nt ofMall).
In plaats daarvan schreef hij zijn onbekendste werk, een boe.k
getiteld: 011 the Variou s Contrivances by Which British a/ld
Foreign Orchids Are Fertilized by insects (1862),
Darwil vele excursies nitar details van de natuurlijke historie
(hjj schreef een taxonomie van brandganzen, een boek over
klimplanten, en een verhandeling over de vorming van teelaarde
door aardwonnen) bezorgden hem de onverdiende
reputatie van een ouderwetse, ietwat suffe beschrijver van
curieuze planten en dieren, een man die op het juiste moment
een fortllinlijk inzicht had. Een golf van darwinistische wetenschap
heeft gedurende de afgelopen twintig jaar grondig met
deze m y the afgerekend. Voordien sprak een vooraanstaand
geleerde namens vele slecht ge'informeerde collega's toen hij
Darwin beoordeelde als een 'armzalige verbinder van
ideeen,,,een man die niet tot de grote denkers behoort',
In werke.lijkheid peelden aile boeken van Darwin hun rol in
het grootse en coherente oogmerk van zijn levenswerk: het
aantonen van het bestaan van evolutie en het verdedigen van
natuurlijke seiectie als het voornaamste mechanisme daarvan.
Darwin bestudeerde orchideeen niet slechts omwille van de
orchidee, Michael Ghiselin, een bioloog uit Californie die eind
lijk d e moeite heeft genomen alle boeken van Darwin te
lezen (zie zijn Triumph of tiT l? Darwinian Method) heeft de verhandeling
over orchideeen terecht aangemcrkt als een belangrijke
episode in Darwins pleidooi voor de evolutie. Darwin
begint zijn orchideeenboek met een belangrijke evolutionaire
vooronderstelling: voortgezette zdfbevruchting is een slechtc
strategie voor overleving op lange termijn, aangezien het
nageslacht slechts de genen van een en.kele oLlder draagt, en
populaties niet genoeg variatie behouden voor evolutionaire
flexibiliteit ten aanz.ien van milieuveranderingen, Zo ontwikkelen
pl,mten die bloemen dragen met zowel maLUlelijke als
vrouwelijke organen gewoonlijk mechanismen om kruisbestuiving
te verzeke ren, O rchideeen hebben een verbond met
insekten gesloten. Zij hebben een verbazende verscheidenheid
aan 'listen' ontwikkeld om in ekten aan te trekken, te garanderen
dat kleverig stuifmeel aan hWl bezoeker blijft kleven, en
te verzekeren dat het aangehecht stuifmeel in contact komt
met vrouwelijke organen van de volgende door het insekt
bezochte orchidee. Darwins boek is een compendium van
deze listen, het botclnische equivalent van een bestiarium.
En evenals de middeleeuwse besti aria is het bedoeld om te
onderrichten, De bood,chap is paradoxa,ll maar fundamentee!.
Orchideeen vervaardige hun complexe instrumenten uit
de gebruikelijke componenten van gewone bloemen, onderdelen
die gewoonlijk bij he I andere funk ties behoren. Als God
een fraaie machine had ontworpen die zijn wijsheid en
almacht moest weerspiegelen, zou hij zeker geen verzameling
onderdelen hebben gebruikt die in het algemeen voor andere
d oeleinden zjjn gemaakt. Orchideeen zijn niet het werk van
een idealc ontw rper; zij zijn improvisorisch opgetuigd uit
een beperkte reeks beschikbare componenten. Zc moeten dus
uit gewone bloemen ontw ikkeld zijn."
Vervolgens be chrijft Gould de "duim' van de panda als voorbeeld
van een S ortgelijk ongerijmd ontwerp in het dierenrijk
en pakt de orchideeendraad weer op me t:
" De duim van de panda vormt een elega nte zo61ogische
tegenhanger van Darwins orchideeen, De beste oplossing van
een ontwerper is door de geschiedenis uitgesloten"""
Darwins boe.k staat vol met dergelijke illustraties, De moeraswespenorchis
bijvoorbeeld gebruikt zijn lip (een vergrout
bloemblad) als valstrik. De lip is in twec delen verdeeld.
Het ene, bij de stengel van de bloem, vonnt een grate kelk vol
nektar; h ' t doel van het bezoek van een insekt. Het andere, bij
de rand vall de bloem, vormt en soort landingsbaan, Een
insekt dat op d 'ze. baan landt, drukt die neer en krij gt aldus
toegang tot de nectarkelk daarachter, Het gaat de kelk binnen,
mailr de landingsbaan is zo ela stisch dat die meteen weer
opspringt, en het inse t in de nectarkelk verstrikt. !-let insekt
m oet zich dan terugtrekken vi a de enige beschi.kbare uitgang:
een pad dat het dwi.ngt tangs de stuifmeel massa's te strijken,
Een opzienbarende machine, maar helemaal ontwikke!d uit
een gewoon bloemblad, een onderdeel dat kant en klaar
beschikbaar is in de voorloper van een orchidee,""".
Hij besluit het verhaa!, na nog kort over de vele andere aanpassingen
bij orchideeen te hebben geschreven met:
"Volgens hetzelfde principe zou men, als een man een machine
voor een speciaal doel zou maken, maar oude raderen,
veren en katrollen zou g bruike.n, op aileen iets andere wijze,
van de machine kunnen zeggen dat hij speciaal voor dat doe!
was bedacht. 20 heeft in de hele natuur bijna elk onderdeel
van elk lcvend wezen waarschijnlijk in een Licht gewijzigde
toestand voor diverse doeleinden gediend, en is het actief
geweest in d e levende machinerie van vele oude en onderscheiden,
sOOl-teigen vormen. Wij zijn misschien niet gevleid
door de metafoor van opgepoetste raderen en katrollen, maar
bedenk ee.ns hoe goed w ij werken. De natuur is, met de woorden
van FraJ1(;ois Jacob, een voortreffelijke knutselaar, geen
goddelijke maker, En wie zal rechter spelen over deze \loorbeeldige
vaardigheden?
Bron:
Stephen Jay Could: Dc dui1l1 vall de Panda, Uig, COl1tact, 1993
(vdC)
7 Orchidecen 6/95

glazen koepel
's winters
terras
vloer
..........................
••••••••••••••••••••••••••
···0····0·····0············
.....·0··· ·Knollen· •• ·0······
··············0·······0····
••••••••••••••••••••••••••
••••••••••••••••••••••••••
••••••••••••••••••••••••••
• • • • • • • • • eTuinaarde
••••••••••••••••••••••••••
••••••••••••••••••••••••••
••••••••••••••••••••••••••
e - /
• • • • • • • • •
Vliegengaas
Grove Stenen *'
AI vroeg in het voorjaar verschijnen de nieuwe scheuten, doch
ik laat de glasplaclt zo lang mogelijk Iiggen. lk breng zelfs de
plaat mel' omhoog terwijl de pl'lnt groeit. Dit tot: 1 mei
(= IJsheiligen). De planten bloeien vrij vroeg, soms reeds in
mei, doch houden tot eind juni. In on5 klimaat hoeven ze geen
extra water. Zelf geef ik ze nooit mest. WeI zijn er twee
belangrijke belagers voor een succesvolle bloei. Slakken z.ijn
verzot op jonge scheuten en de bloemaar lijkt bladluizen weI
aan te trekken.
Vermeerderen kan door in maart de knollen uit te graven. Ie
kan dan duidelijk de ogen die gaan uitlopen herkennen en de
Llil de Kringi'll: Kring NIN Vcluwe, i1llli 1.995
Gemier met mieren
De inzenders van planten voor de tentoonstelling in de
Hortus Botanicus te Leiden ontvingen bij de terugkomst van
die pbnten een begeleidend schrijven. Hierin werd aangeraden
deze planten te controleren op insekten, mijten en in het
bijzonder op hinderlijke tropische mieren. Steeds meer orchideeencollecties
raken besmet met mieren, die er een heel
andere levenswijze op na houden dan de "normaIe" mieren.
Met de gebruikelijke bestrij-dingsmiddelen zoals mierenlokdoosjes
e.d., is het vrijwel onmogelijk om van de plaag af te
komen. Deze mieren rich ten zelf aan de planten geen schade
aan, hoe weI een mierenkolonie in een potkluit waarschijnlijk
wei groeiremmend werkt. Zij brengen echter allerlei schadelijke
insekten, wals blad-, dop-, schild- en wolluizen op de
meest kwetsbare delen van de planten over. De luizen vreten
plantensappen en scheiden daarna een kleverig zoetachtig
vocht uit waar deze mieren verzot op zijn.
Deze tropische mieren zijn ongeveer de helft kleiner als de
meeste bij ons voorkomende mierensoorten. De kleur is glanzend
zwart. Als zij op jonge scheuten of bloemstengels luizen
hebben afgezet dan verraden zij zichzelf. Wanneer men enkele
mieren daarop aantreft kan men er zeker van zijn dat daar
ook luizen aanwezig zijn. Vooral wolluizen, die zich goed tussen
bladoksels e.d. verbergen, zijn hun geliefde "melkkoeien".
Erg koningsgezind zijn zij ook niet, want, in tegenstelling met
de "Hollandse mieren", houden zij er geen koningin op na.
Op de meest uiteenlopende plaatsen kunnen zij kleine kolonil'S
vormen. Als men een plant met de pot onderdompelt en
even later ziet men een of meer mieren die met een wit eitje
knol scheuren. WeI is het ontsmetten van de wonde met
houtskool aan te raden.
Ook bewaar je de gescheurde delen het beste vorstvrij en
plant je ze pas na 15 mei in volle grond. Als je dit doet kun je
gelijk een goed beeld vormen van hoe de vegetatieve vermeerdering
in zijn werk gaat.
Als je dan de nodige zorgen hebt besteed aan de plaats en
overwintering is de beloning des te mooier.
Een knol geeft na enkele jaren al gauw zo'n 10 bloemtakken,
immers het jaarlijks verdubbelen in aantal is geen uitzondering.
Vanuit de scheut, van tussen de Iichtgroene, lancetvormige,
paralllelnervige bladeren, ontspruit een 30 cm lange bloemsteel
met daarop 3 tot 8,5 em grote blauw-rose bloemen.
De lip is blauw-purper met opgekrulde, lichter gekleurde ribben.
Als je de bloem van wat nader bekijkt hoeft ze zeker niet
onder te doen voor haar tropische collega's, noch van vorm,
noch van grootte.
Bij ons worden de bloemen druk bezoeht door allerlei insekten.
Zelf oogst ik dan ook jaarlijks enke!e zaaddozen. Ooit Iiet
ik er eens een uitzaaien. De zaden kwamen vrij snel in enorme
aantallen uit. Uitplanten was echter een andere zaak.
\1oor liefhebbers is de vegetatieve venneerdering waarschijnlijk
de aangewezen methode van voortplanten. De planten
bloeien dan reeds hetzelfde jaar en leveren in relatief korte tijd
een spectaculair bosje planten.
Misschien is hier ook een beetje geschiedenis op zijn plaats.
Het geslacht Blelilill is genoemd naar de Spa,lnse apotheker
Blet, die rond de 18e eeuw een eigen botanische tuin bezat. In
deze tuin plantte hij planten die hijzelf en anderen voor hem
verzamelden. Zo bracht hij deze plant, die in 1803 ge'importeerd
werd, op naam. Daar het een tot dan toe onbekend
geslacht betrof werd dit geslacht (Bletilla) naar hem vernoemd.
lopen te sjouwen, dan is het zeker dat zich daa.rin een kolonie
bevindt.
Slechts enkele mieren, die met aangeschafte planten in de kas
meekomen, zijn in staat om i n een betrekkelijk korte tijd tot
meerdere kolonies uit te groeien. In elke kas vinden zij weI
een of andere luis waarmee zij hun veestapel kUlmen opzetten.
Sinds enkele jaren heb ik in mijn kas ook last van deze tropische
mieren gehad en daarbij ook ondervonden dat chemische
bestrijding niet helpt. Vorig jaar las ik in een oud boekje
over huismiddel-tj s dat men mieren uitstekend kon bestrijden
met borax. Door dit met stroop of honing te mengen zouden
de mieren zijn te verlei-den. Borax is verkrijgbaar bij de
apotheek. Ik heb een mespuntje borax en een theelepel stroop
met elkaar vermengd en op een schoteltje gedaan. Op verschillende
plaatsen in de kas heb ik een schoteltje met dat
mengsel neergezet. Toen ik de volgende morgen in de kas
kwam zagen de schoteltjes nagenoeg zwart van de mieren.
Het viel op dat deze mieren, na het snoepen van de stroop
met borax, massaal zelfmoord pleegden. Op het water dat in
emmers e.d. in mijn kas stond, dreven ontelbare dode mieren.
Na enkele dagen al zag ik dat het aantal tropische mieren in
mijn kas snel slonk. Het duurde echter weI een paar maanden
voordat ik kon zeggen dat ik van de mierenplaag af was.
Regelmatig doken er weer enkele op, die al spoedig voor de
verleiding van het mengsel bezweken en daarna jammerlijk
verdronken. Het boraxpoeder houd ik weI bij de hand voor
het geval dat het gemier weer mocht beginnen.
c.f. Vcnueij.
9 Orchideeen 6/95

Boomschors en bemesting bij de Cymbidium-teelt
B. Johnsol1
Alhoewel het onderstaande vooral betrekking heeft op de
teelt van C1flllbidillln (en dan wei in Australie) zal vee I er van,
zij het wellicht in aangepaste vorm, voor vele orchideeen gelden.
Ais men van vroeger gebruikte oppotmengsels overgaat
op boomschors moet speciale aandacht besteed worden aan
de bemesting. Doet men dat niet dan kunnen er vooral wat
betreft de N- (stikstof) huishouding van de planten problemen
gaan ontstaan. Een simpeJe oplossing door dan meer N toe te
dienen kan echter zeer gecompliceerde gevolgen hebben,
zeker omdat in drie verschillende vormen NO, (nitraat), NH4
(ammonium) en ureum gegeven kan worden. Om te weten
hoeveel bemesting men moet geven en in welke onderlinge
verhouding van de verschillende elementen, moet eerst
nagegaan worden welke elementen cr in de boomsdlors voorkomen.
Onder veeI voorbehoud wordt onderstaande tabel
gegeven.
Tabell Een veel gevonden samenstelling van boomschors
(In delen per miljoen)
Element Ongezeefd product Fiine boomschors
Stikstof (N) 15 15
Kalium (K) 135 270
Calcium (Ca) 6 10
Magnesium (Mg) 54 30
Fosfor (P) 3 2
Zwavel (5) 103 13
Natrium (Na) 51 30
Chloor (CI) 55 61
IJzer (Fe) 328 297
Borium (B) 5 3
Mangaan (Mn) 25 35
Zink (Zn) 3,5 5
Koper (Cu) 1
Molybdeen (Mo) 0,16 0,35
Totaal 784,66 770,35
Voorbehoud ten eerste omdat bekend is dat juist de minerale
samenstelling van boomschors zeer sterk kan verschillen;
voorbehoud ten tweede omdat als de samenstelling bekend is
men absoillut niet weet, als de boomschors gaat verteren, wat
ter beshikking van de planten komt en in welk tempo. Sterker
nog, het is bekend dat verterende boomschors mineralen
(=ktmstmest) opneemt - vooral N - maar ook wellicht in
geringe mate andere elementen.
Heel algemeen kan men over de bemesting van CYl1lbidium in
boomschors stellen: l.meststoffen moeten in een bepaalde
onderlinge verhouding aan de planten
aangeboden worden.
2 .. het niveau van de bemesting moet
aangepast worden aan de behoeften
van de planten.
Enig inzicht in wat een Cymbidium-plant (in AllstraLie) nodig
heeft om goed te groeien kan verkregen worden uit een analyse
van gedroogd plantenmateriaal. Oit 'droog gewicht' is
ongeveer 1O-15'Yo van het vers gewicht.
Tabel 2 toont dat 17 elementen in enigszins belangrijke mate
in een Cymbidium plegen voor te komen (alhoewel hier niet
gezegd wordt, dat elke analyse van droge stof van een
CymbidiliJll-plant steeds exact dezelfde samenstelling zal ver­
tonen). Bemestingselementen moeten in ongeveer deze verhouding
aangeboden worden en zullen over het algemeen
bestaan uit: stikstoE, kali, calcium (kalk), magnesium en fosfot;
terwijl verwacht wordt dat in de behoefte aan de andere elementen
voldaan word t door:
- verontreiniging in de kunstmest
- zouten die in het gietwater voorkomen
Tabel £. Geschatte samenstelling van groen plantenmateriaal
(Tn delen per miljoen)
Vocht 860.000
Oroog gewicht 140.000
Waarvan: zuurstof 63.000
koolstof 63.000
waterstof 8.736
stikstof 2.100
Kalium 1.400
Calcium 700
Magnesium 280
Fosfor 280
Zwavel 490
Natrium 140
Chloor 14
Ijz.er 14
Borium 2,8
Mangaan 7
Zink 2,8
Koper 0,8
Molybdeen 0,0
p.s. Ais boomschors een 'gemiddeld' plantendeel geweest
was, zouden de cijfers van de tabellen ] en 2 (ongeveer) gelijk
geweest moeten zijn. Dat zijn ze niet. Groen plantenmateriaal
bevat blijkbaar veel meer ionen dan schors. Vooral het gehalte
aan stikstof ligt veellager. En dat is dan ook de reden, dat bij
vertering veel stikstof gebonden wordt. Hetzelfde geldt ook
voor een aantal andere elementen, maar bijvoorbeeld niet
voor ijzer en mangaan.
Wat als gietwater gebruikt wordt bevat in aile gevallenbehalve
als we gedestilleerd water zouden gebruiken - een
zekere hoeveelheid zouten. In Nederland zullen (lit hoofdzakelijk
zwavel-, natrium-, chloor-, caJcillm- en magnesiumzoLlten
zijn, terwijl de overige in de plant voorkomende elementen er
in zeer geringe mate in kunnen voorkomen. Oaarom zullen
gebreksverschijnselen in Nederland niet waarschijnlijk zijn.
Hoe hoog moet nu het niveau van de bemesting zijn? Zeer
globaal zouden vier niveaus te onderscheiden zijn, gebaseerd
op de reactie van de planten:
onvoldoende
voldoende
overdadig
schadelijk en/of het milieu verontreinigend
CYlIlbidizml-planten moe ten zich goed en vooral harmonieus
ontwikkelen. Enige beoordelingsmogelijkheden zijn:
- stand van het blad
- aantal bloemstengels
- aantal bloemen per stenge.l
- bloemgrootte
- betrouwbaarheid van de bloei (elk jaar even rijk)
Al deze beoordelingsnormen zijn relatief en een goede beoordeling
vraagt veel kennis en vooral ervaring. Bovendien is
bekend dat bijvoorbeeld stikstof speciaal de bladstand zal
be'invloeden, terwijl het de bloei wat tegengaat. Kalium en
fosfor Louden juist de bloemvorming wat stimuleren. Is de
grens tllssen onvoldoende en voldoende moeilijk te trekken,
die Van overdadig is misschien wat gemakkelijker. Een voo[beeld
geeft tabel 3.
11 Orchideeen 6/95

Tabel J Effecten van verschillende niveaus v,ln bemesting bij
Cymbidium (In delen per miljoen)
Mestgift stikstof Stikstof in de bladeren
50 2060
100 2250
200 2670
Mestgift magnesium Magnesium in de bladeren
25 210
50 310
100 470
Tabel 3 toont dat bij stikstof zowel als bij magnesium er sprake
is van een duidelijk hogere opname bij verhoging van de
gift. Geconstateerd kan dan ook worden, dat deze giften nog
niet als overdadig beschouwd kwmen worden.
Behalve niveau (concentratie) speelt natuurLijk ook de hoeveelheid
een rol bij de beoordeling. Wordt zoveel water gegeyen
dat er sprake is van een zekere drain - doorloop van in
feite te vee I gegeven water - dan zal elke hoeveelheid mest,
ongeacht dus of de gegeven concentratie gunstig was voor de
plantengroei, aanleiding geven voor milieuverontre.iniging,
tenzij natuurlijk als de drain apart opgevangen wordt en bijvoorbeeld
hergebruikt na aanrijking.
Is in het bovenstaande aileen sprake geweest van de bemesting
met een speciaal element dan is voorbij gegaan aan het
feit dat het aanbieden van twee of meer elementen tegelijkertijd
de onderlinge opname kan be·Lnvloeden. Tabel 4 geeft daar
een paar voorbeelden van.
Tabel:1 Effecten van het niveau van de stikstofgift op de
opname van stikstof en andere elementen bij
Cymbidium.
(in delen per miljoen van het vers gewicht)
Nil'eau van In de bladeren
stikstofbemesting N K Ca Mg P
50 2060 3060 980 300 250
100 2250 3020 970 330 260
200 2670 2710 970 360 280
Alhoewel dus eerder geconstateerd werd dat een hogere stikstofgift
nog bleef leiden tot een hogere stikstofopname bLijkt
duidelijk uit tabel4 dat de opname van aile overige elementen
er in toenemende mate door verhinderd werd. Hierdoor
wordt het duidelijk moeilijker een uitspraak te doen over het
gewenste niveau van de stikstofbemesting wat aan de hand
van tabel3 zo eenvoudig leek.
Ook een consequentie van het geven van een mestgift is dat
de plant gaat reageren. Er is een oorzaak en een gevolg. Daar
Cymbidiullls toch nog vrij langzaam groeiende plante.n zijn zal
er een zekere tijd verJopen tussen oorzaak en gevolg, wat de
hele beoordeling van onvoldoende, voldoende, etc. erg moeilijk
kan maken, vooral omdat we in Nederland zo'n uHgesproken
klimaatseizoenspatroon hebben. Een bepaalde mestgift
(niveau, samenstelling) kan in het voorjaar toegediend een
gewenst effect hebben; in het najaar toegediend kan dit wei
een schadelijk effect hebben.
Tenslotte nog enige opmerkingen over de pH. De pH van een
oppotmengsel kan sterk be'invloed worden door de mestgift
(bijvoorbeeld de kalkgift). Deze pH kan ook de oplosbaarheid
van meststoffen (bijvoorbeeld van ijzer en mangaan) sterk
12 Orchideeen 6/95
be'invloeden. Gestreefd moet worden naar een eniszins zure
pH (6-6,5). Gietwater met een hoge pH (7-8) of basisch reagerende
meststoffen kunnen de gewenste pH omhoog brengen
en zo elke bedoelde ionenopname door de planten bemoeilijken,
zo niet blokkeren. Inzicht te krijgen in deze materie
wordt nog bemoeilijkt omdat boomschors verteert en ook
deze vertering be'invloedt enigszins de pH. Maar anderszijds
be'J'nvloedt de pH weer de vertering (naar aard en snelheid).
De enige manier om enig inzicht te krijgen in dit bijkomstige
probleem is een regelmatige controle van de pH.
Siotconciusies:
Boomschors gebruiken als oppotmedium be'invloedt Lowel de
beschikbaarheid van voedingsstoffen (vooral N) als de pH.
Vooral bij het gebmik van dit oppotmateriaal is een zekere
terughoudendheid wat betreft niveaus van bemesting
gewenst, omdat hogere niveaus aanleiding zullen geven tot
een groter be·invloeding. Alhoewel

Orchideeen in de literatuur
Oscar Wilde en orchidccc/l (vervo!g)
Na de moord op de schilder gaat het bergafwaarts met Dorian
Gray. De broer van de actrice, een zeeman die hem nimmer
heeft gezien en hem slechts kent onder de naam 'Prins
Channing', hoort hem zo noemen als hij een opiumkit bezoekt
om vergetelheid te zoe ken voor zijn plagend geweten. Hij
loopt Dorian achtem.a om hem te doden en zo zijn zllster te
wreken. D rian's geheim redt hem. Door zijn jeugdig lliterlijk
kan hij de zeeman misleiden. Hij kan immers de man niet zijn
die twintig jarcn eerder de daad beging.
Een week later zit Dorian in de serre van Selby Royal, zijn
buitenverblijf, met Lord Henry en de gravin van Monmouth
en haar man en met Lady Narborough. De graaf vertelt de
lady over de laatste Braziliaanse kever die hij aan zijn collectie
heeft toegevoegd. Lord Henry vraagt waarover ze praten. Hij
zegt: "Ik hoop dat Dorian jullic heeft verteld over mijn plan
om alles te herdopen, Glady. Het is een verukkelijk idee."
"Maar ik wil helemaal niet herdoopt worden, Harry," antwoordde
de gravin, naar hem opkijkend met haar prachtige
ogen. "ik ben heel tevreden met mijn eigen naam, en ik weet
zeker dat Mr. Gray tcvreden zal zijn met de zijne"
"Mijn b ·te Gladys, ik wil voor geen gOlld beide namen veranderen.
Gisteren sneed ik een orchidee af voar in mijn
knoopsgat. Het was een prachtig gevlekt ding, even werkzaarn
"Is de zeven hoofdzonden. In een moment va n onnadenkendheid
vroeg ik een van de tuinlieden hoe het heette ..
Hij vertelde me dat het een mooi exemplaar was van
Robinsollilllla, of iets even vreselijks. H t is een droeve waarheid,
maar we zijn het vermogen kwijt om de dingen mooie
namen te geven. Namen zijn alles. Ik krakeel nooit over
dadcn. lk m"ak slechts aanmerkingen op woorden. De man
die een schop een schop noemde ZOll verplicht moeten worden
er mee te werken. Het is het enige waarvoor hij deugt."
"Hoe moeten we jou dan noemen, Harry)" vroeg ze.
Inwoners
Oestijds, ik kweekte nog niet zo lang orchideeen, had ik een
mooie kas. De dakraampjes waren voorzien van drukkertjes
die de raampjes open duwden als het warm werd en weer sloten
als het afkoelde. Ik had toen nog niet in de gaten dat de
dakraampjes aileen goed functioneren als elders in de kas
frisse lucht binnen kiln komen. Op warme dagen had ik daarom
de deur van de kas open staan. Het was al een aantal
dagen zo warm geweest dat ik zelfs 's nachts de deur open
had laten staan.
Op zekere dag, de grootste wartnte was net voorbij en de deur
van de kas was weer dicht, zag ik in een grote Oncidillm iets
wat daar mijns inziens niet in hoorde. Toen ik dichterbij kwam
schrok het vogeltje bijna even erg als ik en fladderde de kas
door.
Mijn vrouw, bij ons thuis de vogelkenner, herkende het diertje
als een winterkoninkje die in de Oncidium al een nest
gebollwd had. Leiden was nu in last. Van de familie en vooal
van mijn vrouw, mocht de deur van de kas l1iet meer dicht om
het diertje de gelegenheid te geven in en uit te vliegen en ik
dacht maar aan mijn arme plantjes die het misschien te koud
zouden krijgen.
Het uiteindelijke compromis was dat de onderste helft van de
deuropening met een stu!< plastic werd afgesloten. Na een
paar dagen was het winterkoninkje weer verdwenen, het nest
was verd r niet gebruikt. Dat gebeurt mij geen tweede keer
dacht ik en laag in de kas werden een paar ventilatieroosters
gemaakt die met grof gaas werd afgesloten om onze hond en
kat te beletten in de kas op inspectie te gaan want die hadden
"Zijn naam is Prins Paradox," zei Dorian.
........... (en na een discllssje over Lord Henry's waardering van
schoonheid) ...
"Is lelijkheid dan een van de zeven doodzonden?" riep de gravin.
"Wat komt er terecht van je vergelijking met de ord"tidee?"
"Lelijkheid is cen van de zeven dodelijke deugden, Gladys.
Jij moet ze, als een goede Tory, niet onderschatten. Bier, de
Bijbel en de zeven hoofddeugden hebben Engeland gernaakt
tot "vat het is"
De discussie gaat verder over kunst, religie en uiteindelijk
over wat ieder najaagt in zijn leven.
Dorian biedt dan aan om wat orchideeen te gaan halen uit de
serre voor de gravin om bij het diner te dragen. Het gesprek
kabbelt 'diepzinnig' voort en plotseling hoort men vanuit de
serre een gesmoorde kreun, gevolgd door de doff klap van
een val. Dorian is flauwgevallen door de uitputting als gevolg
van zijn angsten.
Als later bij een jachtpartij de Dorian opniellw achtervolgende
zeeman in zijn hinderlaag per ongeluk wordt doodgeschoten,
voelt Dorian zich eindelijk Iliet meer bedreigd. Aileen het
schilderij is nog een gevaar voor hem. Het zou zijn geheim
kll!U1en prijsgeven. Als hij het schilderij wil vernietigen met
hetzelfde mes waarmee hij de schilder doodde wordt er een
verschrikkelijke schreeuw gehoord,die de bedienden wekt.
Men haalt de politie, di e vindt na het binnendringen via een
zolderraam in de ruimte w, ar het schilderij was verstopt en
waar de moord had plaatsgevonden, Dorian met het mes in
zijn borst. Het schilderij toont in al zijn schoonheid de jeugdige
Dorian.
De orchidee werd zo in dit verhaal het symbool van verdorven
schoonheid. De witte kleur van de onschuld past daar
duidelijk niet bij.
Bronnen:
Lewis. 1990. Tile Orcllid ill Literatu re.
Tile complete works of Oscar Wilde. 1986. Hamlyn Publishing.
vroeger ook al eens het cen en ander omgegooid. De deur kon
nu dicht blijven. Dat leek zo mooi opgelost dacht ik.
Een zomer later bleek het probleem nog niet goed opgelost
want toen bleek er een mllis te wonen in enkele oude potten
die in de hoek van de kas lagen. Wij vonden het een vertederend
idee en daar het diertje niemand kwaad deed kreeg hij of
zij een woonvergunning. Nu had in in die kas ook een paar
Cymbidiums staan. In het late najaar kwam de eerste in bloei.
Het resultaat vie I me tegen daar de bloemen al na enkele
dagen een verfomfaaide indruk maakten. Toen de volgende in
bloei kwam gebeurde hetzelfde tot ik op een avond ontdekte
dat de mllis in de bloemen aan het ravotten was. Vooral de
pollen bleken zijn of haar interesse te hebben. Ik heb toen terstond
de woonvergunning ingetrokken en om com plica ties te
voorkomen de familie niet over m'n ontdekking ingeJicht.
De potten werden opgeruimd en de vloer van de kas werd
schoongemaakt.
Heeft u ook dit soort ervaringen, schrijf ze ons eens.
L. Holstvoogd.
15 Orchideeen 6/95

Voor u gelezen
Jacqeline A. Roberts et al. CITES
Orchid Checklist. Deell. Vaor de
geslachten Catt/eya, Cypripediul11, Laelia,
Paphiopedilu111, Pho/aenopsis,
Phragl11ipedi/ll/l, Pleione en Sopizrollites.
Royal Botanic gardens, Kew. £ 7.50.
136 pag.
Dit boekje is bestemd voor allen die te
maken hebben of krijgen met de uitvoering
van CITES of de controle daarop.
Het is het eerste in een reeks die wordt
geproduceerd door de orchideologen
van Kwe Gardens, als een uitvloeisel
van de aanbevelingen en resolutie 8.19
van de Conferentie van Partijen van
Cites (Conventie op internationale handel
in bedreigde soorten van wiJde
fauna en flora) uit 1992.
Het bevat van de tn de titel genoemde
geslachten (en van enkele kleine
geslachten: C011stanlia, Paraplzalae/lopsis
en Sophmni leila) aUe bekende soortnamen
en hun synoruemen en de landen
van herkomst daarvan in een drietal
lijsten. Uitgaande van 6f een soortnClam,
6f van het geslacht dan wei van het
land van herkomst kan men komen tot
een juiste identificatie van benaamd
planten uit deze geslachten, vallend
onder Appendix II. Bovendien wordt
nog een overzicht gegeven van de
diverse door de CITES gehanteerde
categorien van de zogenaamde Rode
Lijst en de daarvoor geldende criteria.
Omdat elke bedreigde soort telt moet
het belang van deze informatie niet
worden onderschilt, zelfs als men beseft
dat een al of niet correcte nailm op zich
geen garantie biedt voor het behoud
Viln een soort. en neveneffect van
zulke lijsten zou kunnen zijn dat meer
en meer de correcte geaccepteerde
namen zullen worden gebruikt en synoniemen
worden losgelilten, hoewel het
ongetwijfeld ook in de toekomst nog
vilak zal gebcliren dat systematci niellwe,
betere i.ndelingen zllUen milken.
vdC
Voor u gelezen
Native orchids of Belize, LMcLeish,
l.R.Pearce & B.R.Adams. Een llitgave
van A.A.Balkema Publishers, PO Box
1675, Rotterdam
1995. ISBN 90 5410 609 3, 278 pag. formaat
21 x 29 cm. prijs /174,90. 237 kleurenfoto's
en 120 tekeningen.
Belize, het vroegere Brits Honduras, ligt
ingeklemd tussen Guatemala en
Mexico, meer precies het schiereiland
Yucatan.
Een rijk orchidecengebied, dat door zijn
Britse achtergrond van oudsher goed
door wetenschappers onderzocht is op
orchideeen. Hoewel ik nog niet vernomen
heb dat ook naar dit gebied orchi­
18 Orchideeen 6/ 95
deecnreizen worden georganiseerd, zou
het me niet verwonderen, want deze
flora van Bel ize geeft aan dat "alles" er
voor komt. Het boek kent een standaard
indeIing: na een algemene inleiding
over het land (sociaal, aardrijkskundig,
flora en fauna) komt er een grote sleutel
die totaal 78 geslachten onwat.
Vervolgens worden die geslachten illgemeen
en speci.fiek naar soorten besproken,
meestal ondersteund door een
tekening "a la leones", ook wordt
getracht minimaal een soort in kleur af
te beelden, soms met de toevoeging van
de habitus.
Het boek bevat een goede index. De
beschrijving van de planten is zakelijk,
zoals we dat ook in boeken als Viln
Hawkes en Bechtel vinden, met enige
kennis van de tenninologie vlot te
lezen. Het fotowerk is zeer wisselend.
Het materiaal is erbij gezocht, kent geen
standaard-achtergrond en -tn'teLiing,
maar wisselt ook sterk in kleur en kwaliteit.
Het fotomateriaal zou \loor die
prijs van een constantere kwalitl'it moeten
zijn.
Toch is een volledige pagina met
Sobm/ia, Pleuralhal/is, SCllphyglollis uniek.
Voor wie is het boek? Het is cen echtl'
flora, een goed en makkelijk toegan kelijk
boek over de orchideeen van Belize.
Geen leesboek, maar ook geen stud ieboek
op het gebied Viln CUitllllr. Wei een
determineerboek: een vriend op rl'is en
in de kas.
A. Kiaasscn
28 sept. 1995
Voor u gelezen
Helmut Presser. Die Orchideen
Mitteleuropas und der Alpen.
Variabilitat-Biotope-Gefahrdigung. Uitg.
Ecomed. 222 pag. Rijk ge'ilillstreerd in
kleur. Prijs OM 78,-
Opnieuw een boek over Europese orchideeen.
Na recente boeken over o.a.
Zwitserland, Schotland, Nederland en
Zuid-Limburg is dit het zoveelste boek
dat de orchideeen in een deelgebied van
Europa in beeld brengt. Men kan zich
afvragen of er naast de diverse urchideeenfloril's
die heel uropa omvatten
plaats is voor zulke boeken. Oat hangt
af Viln wat de lezer ermee wil. Dit boek
is niet bedoeld om op 'safari' te gebruiken
om de namen te achterhalen. Het is
veeleer een na slagwerk dat kan dienen
om kennis te verdiepen en bovenal om
het te gebruiken als kijkboek, om tc
genieten van de fraaie afbeeldingen.
Echt vee I nieuws bevat het boek niet.
Wei is de uitgebreide beschrijving van
biotopen van de verschillende soorten
orchideeen een aanwinst. Evenals een
hoofdstuk over bedreigmg en wat er
tegen te doen. Men kan zich evenwel
afvragen of de gedilchte achter het boek,
11. 'de leek door mooie stemmige foto's
te laten zien welke fascinerende planten
in Midden-Europa (noch!) voorkomen
en in de lezer de bereidheid op te wekken
tot bescherming hien'an, niet op
een illusie berust. Meer bewonderaars
betekent immers ook meer vertrappen
bij het fotograferen, meer uitgraven,
meer betreden van terreinen. Dat is het
huidige onoplosbare dillemma bij het
interesse wekken voor wat zo zeldzaam
begint te worden. De mens is een bezitterig
wezen.
De tweede hoofdoelstelling, ge'interesseerden
aanwijzingen te geven waar
men orchideeen vinden kan zonder
bekende vindplaatsen te verraden,
omdat er vast nog vele over het hoofd
geziene plekken zijn, illustreert niet
aileen het genoemde dilemma, maar is
zelfs in dit verband een wat lachwekkende
illusie.
Veel aandacht is r in een slothoofdstuk
over zg. bijzonderheden voor abnonna­
Ie bloemvormen en hybriden.
£Ike 'oort is met minimaal vier fraaie
kleurenfoto's ge'ilJustreerd. 1 aast een
biotoopfoto zijn er habitus- en detailopnamen.
De meeste opnilmen zijn
gemaakt met behulp van natuurlijk
licht, waardoor dit boek een lust is voor
het oog. Kortom een prachtboek. U kunt
er llW eigen bezitterigheid op uitleven.
(odC)
Orchi-deetje
Gevraagd tegen redelijke vergoeding:
DClldrobiulII tragon iforlllc (Australie),
Ma sdevallia zaillbruckllcri (c. en Z.
Amerika), Millol1iopsis phalacnopsis
(Colombia), Pleural/wI/is schiedciii
(Mexico), Trichopilia suavis (Costa
Rica,Panama).
Graag even een briefkaartje naar: Simon
M.Welli nga, Zetveld 61,8447 BB
Heerenveen.
Wie heeft voor m.ij te koop de jaargangen
1 tIm 13 van "Orchideeen".
C.A.J.Kreutz. Oude Landgrilaf 35A.
6373 BE Landgraaf.
Tel / fa x 045-5321107
De heer Rik Neirvnck, K.As tridlaan 159.
B 9820 Bottelare. Tel. 0032 92393545
(11.15 - 12.00 um), 003293627662 (ma 20
lIur), Fax 32 92393500 houdt dialezingen
over:
- het geslacht Lycilste
- Europese orchideeen
- Orchjdeeen in Roemenie
- Orchideeen in de hlliskilmer
- Orchideeen in antieke publikaties
van 8elgische oorsprong

Jilbilieu mtentoons/ell i ng
"Orchideeenweelde"
in Groningen
Als je het 30-ji1rig jubileum van je kring wilt vieren met een
tentoonstelling, dan wi! je er natuurlijk een extra grote en
mooie show van maken. Maar of dat ouk lukt blijft eigenlijk
spannend tot op de dag dat de planten worden aangeleverd.
In de voorbereiding hadden wij al een mooie serie toezeggin­
gen van deelname ontvangen. Maar dan hoor je geluiden als;
"er staat haast niets in bloei" of "die warme zomer heeft alles
zo snel doen uitbloeien" c.d. Maar, gelukkig, toen de dag daar
was stroomden de planten werkelijk binnen. Behalve een
geweldig grote deelname van onze eigen kringleden kwamen
er planten va n de kringen Amsterdam, 't Gooi, Haarlem en
Rotterdam, van de heer Sijm, de K or en kwekerij De
Nieuwe Weg in Monster.
Alles bij lkaar werden een kleine 500 planten in een grote
verscheidenhe.id ingezonden! Daamaast nog een aantal fraaie
bloemstukken in vele varia ties door de KNOP. Voor de kellring
door de VKC werden 105 planten aangemeld, waarvan er
89 een bekroning kregen: 19 eerste, 33 tweede en 37 derde
prijzen.
De als ex tra prijs uitgeloofd e bekers werden als voIgt toegekend:
Beste in de ka s gekweekte plant: Angmecum longi x A. scotti
9.55 pt. van J. Imhoff te Vlaardingen
Beste op de vensterbank gekweekte plant: CYlllbidill11l forrestii
8.6 pt. van mevr. C. Meyer-Yang te Assen
Beste miniplant: Zygostates IlIlIala 9.6 pt. van J.Bakker te Sleen
Beste plant van de tentoonstelJing: Masdevallin peristeria 9.65
pt. van J.Arends te Paterswolde
Beste groepsinzending: totale presentatie 9.1 pt van kring
Noord Nederland
Het thema Indonesie was in de 'orchideeentuin' al direkt duidelijk
zichtbaar door de prachtige grote bamboe toegangspoort
en een soort waterorgeltje -an gklong- in de vijver, die
het Tllincentrum Intratuin speciaaJ hiervoor had ingekocht.
Verder werd er een aantal
malen een originele Balinese
dans uitgevoerd, was er een
krontjong-orkestje, een
Indoneisch eetkraampje, een
uitstalling van exotische
groentesoorten.
Door een aantal van onze
leden waren lndonesische
kunst- en gebruiksvoorwerpen
beschikbaar ges teld,
waarmee een grote glazen uitstalkast
prachhg gevuld kon
worden.
Dit schitterende geheel werd
officieelgeopend door de
ambassadeur van Indonesie,
Z.Exc. Kadarisman, vergezeld
van zijn echtgenote, enkele
stafleden en een groep dames
van de Indonesische
Vrouwenvereniging in
Nederland. Burgemeester
Ouwerkerk van Goningen
was eveneens aanwezig en
was zo vriendelijk de bekers
uit te rei ken aan de winnaars.
Grote advertenties van
INTRATUIN en 3 regionale
rildiozenders, die aandacht
besteedden aan ol1ze tentoonstelling,
zorgden voor de bekendheid bij het pllbliek. En dat
kwam dan ook in groten getale. Zeker zo'n 15000 ('!) personen
hebben in deze 4 dagen kunnen genieten van wat wij te
bieden hadden. Talloze orchideeenplanten werden gekocht
(met veel voorlichting door onze mensen ), hapjes werden
geproefd en er werd genoten va n dans en muziek. De kring
en de NOV kregen er weer een aantal nieuwe leden bij' Het
was dus beslist een geslilagde jllbilellm-happening en daarom
dank,vee! dank aan aile inzenders, de vrijwilligers van
onze kring, de VKC en niet te verge ten directie en medewerkers
van t1.lincentrum INTRATUIN, die ons lOveel ruimte,
materialen en hulp beschikbaar stelden.
f.M.C. Bol/.wl11nl1, Bestuur kring Noord Nederland
Orchideeendag
24 februnri 1996 ill Utrecht
Zoals dat op 25 februari van dit jailr gebeurde, zu llen op
24 februari van het komende jaar de orchideeendokters hun
plaatsen weer innemen in de Bota.nische Tuin van Utrecht, die
weer tekent voor de de organisatie van een orchideeendag in
samenwerking met leden van kring 't Gooi. Het is weer de
bedoeling dat ieder met een of meerdere planten advies kan
vragen bij de dokters, die te herkennen zijn aan hun wi tte jas.
Schrik niet bij het zien vam de eventuele, noodzakelijke
behandeling, want de planten gaan vaak uit de pot of er komt
een snoeischaar aan te pas, in uiterste gevallen kan men u
zelfs adviseren de plant weg te gooien. Planten die bekeken
zijn, worden indien nodig voorzien van nieuw potmateriaal,
en da.n kunt II thuis weer verder met de kwee k. Verdere aktivi-teiten:
plantenshow, plantenverkoop, demonstratie rand
zaaien, verkoop potmateriaal, bezichtiging van de orchideeenkassen
van de Tuin, diapresentatie, ledenwerfaktie NOV. De
lokale pers wordt ingelicht. Wij verwachten weer een gezellige,
drukke dag. Bestuursleden va n kringen die dezc dag va n
dichtbij willen meemaken om te zien hoe deze dag verloopt,
worden verzocht zich bij het secretariaat van Kring 't Gooi,
02154- 1T19 op te geven. Openingstijd 24 februari 1996: va n
10.00 tot 16.00, entree 15,- pp.
19 Orchideeen 6/ 95

CoeJogync pandllrata kreeg zijn naam van Lindley in 1853.
De naam refereert aan de lip die versmalt in het midden,
zodat ze min of meer de \form van een viool heeft. Hij werd
waargenomen in Malaya, Sumatra en Borneo. Hij bloeit in
april - mei.
De bloeistengel groeit aall ee11 jonge, nog groeiende scheut en
de stengel met tot derti n bloemen is gebogen en afhangend.
De bladeren zijn 40 tot 45 em lang en 10 tot 14 em breed.
Ze hebben 5 tot 7 aders in de lengte en zijn gewoonlijk min of
mecr opge\ou\\'en. De sepalen en petalen, die geelaehtiggroen
zijn, zijn 5 tot 5,4 em lang. De petalen zijn een weinig
smaller dan de sepalen. De drielobbige lip is 3,7 em lang, ook
geelaehtig - groen. De zjjlobben hebben zwart- purperen
aders.
Coela 'Ylle speciosa kreeg zijn naam van Lindley in 1850.
De naam betekent "opzichtig", naar de grootte en de presentatie
van de bloemen. Hij werd gevonden in Ja va en Sumatra.
Hij bloeit onregelmatig gedurende gans het jaar, en de bloemen
blijven tamelijk lang goed, zodat een grote plant bijna
altijd bloeit.
De bloeistengel die tamelijk kort en naar beneden gebogen is,
verserujnt aan de basis van een jonge, nog groeiende scheut.
Hij heeft twee, soms drie bloemen die aehtereenvolgens opengaan.
De pseudobulben dragen .Iechts een blad, wat ongewoon
is in dit geslaeht, daar de meeste soorten twee bladeren
hebben.
De bladcren zijn 18 tot 35 em lang en 4 tot 6,5 em breed.
Ze hebben 5 overlangse nerven en zij n gewoonlijk gcvollwen.
De sepalen n petalen zijn groenaehtig - geel en 5,2 tot 5,6 em
lang. De sepalen zijn 1,7 tot 2 cm breed, maar de petalen zijn
slechts 2 tot 2,2 mm bre.ed . De drielobbige lip is 4,5 tot 4,8 em
lang en bijna 3 cm breed. De zjj lobben zijn koffiebruinkleurig
van bilUlen, met gele tekening.
Coclogync Jawrcnccaila werd besehreven door Rolfe in 1905, ter
ere van Sir Trevor Lawrence in wiens orehideeenverzameling
deze plant voor het eerst bloeide in kultuur. Hij werd gevonden
in het koninkrijk Annam (thans Zuid-Vietnam) en schijnt
enkel waargenomen te zijn in Indo-China. Hij bloeit gedurende
februari en maart.
De bloeistengel ontstaat aan de top van een volwassen bulb.
Hij buigt naar beneden en draag t weinig bloemen, meestal
slechts een, soms twee of drie die achtereenvolgens opengaan.
De bloemen zijn tamelijk groot, z lfs groter dan die va n
C. speciosa. De pseudobulben zijn tweebladig, soms met een
klein derde blad.
De bladeren zij n tot 38 em lang en
4 tot 5,5 em breed, leeraehtig, niet
gevouwen. De sepalen en petalen,
die brllinaehtig - geel zijn, zijn 7,6
tot 7,8 em lang. De sepalen zijn 2,5
tot 2,7 em breed, terwijl de slanke
petalen sleehts 4 tot 5 mm breed
zijn. De drielobbige lip is tot 7 em
lang en 3,7 cm breed. De witte of
cremekleurige zijlobben zijn bruingespikkeld.
Ver:orgill, ill kllitlillr:
All _1 rt n I-an het geslaeht
Coe!ogyllt' zijn epifieten. Zij groeien
op ta' en \ an bomen- Sommige
COe!0Kl/I1L'mLl{lrrana Fotv: K. Ei5;:'CS
komen voor in bergachtige streken, soms op tamelijke hoogten,
ze moeten derhalve in een gematigde kas gekweekt worden.
Doch er zijn oak heel wat tropische species die een
warme omgeving nodig hebben. Daarom is het aan te raden
om informatie in te winnen 0 er de herkomst van de planten
(in de literatuur of bij de verkoper, enz...).
Van de hiervoor besproken planten zijn C. cristala en V barbala
zonder twijfel matig koel te kweken. De andere vijf species
voelen zieh beter in een warme omgeving.
Sommige soorten ontwikkelen zich tot zeer grote plante.n en
ze voelen zieh best in hangende manden. Andere kunnen
gewoon in potten
gekweekt worden.
Gebruik het potmengsel
waannee u het beste
resultaat heeft.
De planten moete.n een
rustperiode krijgen als
de bulben en de bladeren
voliedig ontwikkeld
zijn tot aan de
bloeitijd en gedurende
deze periode moet het
gieten fel verminderd
worden. Doeh de bulben
verliezen hun blad
niet, zodat de planten
nooit volledig droog
mogen worden. Ze
waarderen allemaal een
sproeibeurt af en toe.
(VertaJillg:CocJogync.
H. Tel/ sellcr - A.o.S.B.
auglfstlf 1976,
p. 681-690
Uit: Orclzika seplember
1994
CacJogylle Inaja Foto: K.Eisscs
21 Orchideeen 6/95

"De kleuren en geuren van Indonesie"
IHortus Botanicus Leiden Pasen '95
prijswinnaars
gouden
medaille
J. Arends
Botanische Tuin
Gent
FOlo's: J . Meijvogel G.J. Keuris
H. van Campen
L. Hoistvoogd
A.P. Sijm
I.b .: Dracu la benedictii
1.0.: Dracula chestertonii
r.b.: Pap hiop ed il um robinsonii
r.o.: Ple ione formosanum
7 kring en, 10 kwekers en 5 botani sche
tui ne n zo nd e n hun mooiste p lanten in.
Fi rm a Mesman ui t Boskoop en res tau ran t
Wi sma Hilda uit Haa rle m ve rl ee nden bijzondere
medewer k in g . Er waren 4150 bezoe ke rs .
Mede door de inzet va n a ll en was het ee n
zeer geslaagde en mooie ten toonstel ling .
A il e inzenders kregen als premie ee n fra a ie
fo to vall een van hun ingezonden plantell.
Folo's J. Lodewijk
Aangeboden door Kring Haarlem . .s.m. Studio Beeldwerk Ie Haarlem