rapport - Provincie Drenthe

2.7.2. Kiezelwieren
Bemonstering
Voorbewerking
Determinatie en telling
Harmonisatie
Materiaal en methoden
en trends worden besproken en bediscussieerd, in het licht van de getroffen
beheersmaatregelen en veranderingen in de abiotische kwaliteit.
De gebruikte veld- en laboratorium methoden komen in hoofdzaak overeen met
die in het Handboek Hydrobiologie (Bijkerk e.a. 2010).
Kiezelwierenmonsters (één per ven per bemonstering) zijn in 2010 en 2011
genomen door een planktonnet (maaswijdte 30 µm) te trekken door het open
water, door water- en oeverplanten en voorzichtig over de bovenste bodemlaag.
Deze methode komt overeen met die in 1990 en 1991 (Van Dam & Arts 1993),
maar verschilt enigszins van die in 2003, toen er ook uitknijpsel van ondergedoken
waterplanten en mossen aan het netplanktonmonster werd toegevoegd.
Vanaf het eind van de dag van monstername tot aan de verdere bewerking
werden de monsters bewaard in de diepvries (ca -12 °C). Kliplo is in mei en
november 2010 en 2011 bemonsterd. Poort 2, Diepveen en het ven in het Echtenerzand
zijn bemonsterd op 4 oktober 2010 en de overige vennen op 15 en 16
augustus 2011. Deze bemonsteringsmaanden komen ongeveer overeen met die
van de eerdere onderzoekingen (Van Dam & Arts 1993, Bijkerk e.a. 2004).
In het laboratorium is zoutzuur (10%) toegevoegd aan het monster om de diatomeeën
los te weken en om eventueel aanwezig ijzer te verwijderen. Na verwijdering
van eventueel aanwezige grove plantendelen is het materiaal geoxideerd
door verhitting (80ºC) in zwavelzuur (96%) en waterstofperoxide (30%).
Na herhaald spoelen in water zijn twee preparaten vervaardigd 8 door inbedden
in Naphrax (brekingsindex 1,73) of Zrax (brekingsindex 1,72), waarbij dekglaasjes
zijn gebruikt met een dikte van 0,15-0,17 mm.
De vervaardigde preparaten zijn bekeken onder een Zeiss Axioskop 20 microscoop
met fase-contrastbelichting bij een vergroting van 1000 x (n.a. 1,30). Er
zijn 400 schaaltjes in aselect gekozen beeldvelden gedetermineerd en geteld 9 .
Daarbij is gebruik gemaakt van de in de literatuurlijst genoemde determinatieliteratuur.
Daarbij zijn de taxonomische indeling en naamgeving van Taxa Waterbeheer
Nederland (TWN) gebruikt (http://www.aquo.nl ). De resultaten van
de tellingen zijn ingevoerd in de EcoLIMS-database. Van veel preparaten worden
ook nog een of meer soorten buiten de telling vermeld. Omdat dit niet consequent
is gebeurd zijn deze niet bij de verdere verwerking betrokken. De aantallen
schaaltjes per monster zijn omgerekend naar procentuele hoeveelheden
door het aantal schaaltjes per soort te delen door alle getelde schaaltjes en te
vermenigvuldigen met honderd.
In de afgelopen dertig jaar is er veel taxonomisch onderzoek aan kiezelwieren
gedaan en zijn de criteria voor de indeling van soorten en geslachten aan verandering
onderhevig geweest 10 . Veel soorten zijn opgesplitst en zonder correc-
8 De preparaten worden bewaard in de collectie van Grontmij.
9 In een enkel geval met zeer lage dichtheden is volstaan met een telling van
200 schaaltjes. Een schaaltje is hier de helft van een individu. Een complete
kiezelwiercel bestaat uit twee schaaltjes.
10 Van de vele wijzigingen in de taxonomie moet er hier één apart worden genoemd.
Dat betreft Eunotia neocompacta, die eerder werd aangeduid als E.
nymanniana. Deze laatste naam bestaat nog wel, maar komt nu toe aan de
Adviseur Water en Natuur rapport 1010, Koeman en Bijkerk rapport 2012-076, Alterra-rapport 2351 24