Core & Non-Core - Jellinek

Foto’s: Kees C. Keuch
-nummer14
nul
Core
&
Non-Core
e.a. eigenaardigheden

02
Nul-nummer 14 januari 2012
0-nummer is een cliëntgestuurd project
van de Cliëntenraad Arkin. Dit magazine is
gemaakt voor en door (ex) cliënten van de
Jellinek Verslavingszorg Amsterdam.
colofon
Redactie & medewerkenden:
Kees C. Keuch
Teun Baaijens
Andy Bos
Johan van Glabbeek
Reinier Schippers
Hans 12 steps Buiskool
Niels Höfelt
Tony Raedecker
Gert de Haan
Lennart van Breemen
Pre-press en druk:
Drukgoed & Paardekooper display
Amsterdam
Redactieadres:
Redactie Nul-nummer
p/a Cliëntenraad Arkin
Postbus 75848
1070 AV Amsterdam
E: nulnummer@jellinek.nl
Site: www.jellinek.nl/clientenraad
Inhoud:
2 Redactioneel
3-4 Non-Core
Januskop in WMO
5 Behandeling op een eiland
6 Kleur Coaching
7 ‘Pyjama’
8-9 Kerst 2011
10-11 Opening Vlaardingenlaan
12-13 fotopagina
14-19 Kwam bij Jellinek binnen
19 Ingezonden
20-21 Oud en Nieuw
22 Slaapkamer delen
23 ‘Opgegeven’
Voor reacties en ingezonden brieven en voor
toestemming voor het geheel of gedeeltelijk
overnemen van berichten en/of artikelen uit
het Nul-nummer kunt u contact opnemen
met de redactie via ons e-mailadres.
Redactioneel
Het was eigenlijk de bedoeling in dit Nul-nummer een uitgebreid artikel
over de discipline Verslaving en Psychose (V&P) te plaatsen. Doordat er
nogal wat gebeurt de laatste tijd in ‘Zorgland’ wat direct uitwerking
heeft op de Verslavingszorg, vindt de redactie dat informatie hierover
nu meer op haar plaats is. Het artikel over V&P komt later in een
volgende uitgave, als er tenminste nog een Nul-nummer na deze wordt
gemaakt, dat moet je altijd maar weer afwachten. Dit Nul-nummer is
niet zo plezierig om te lezen. Dat klinkt niet bemoedigend maar helaas
is het zo dat de teneur van de kopij je ook niet vrolijk stemt. Maar het
is wel de harde realiteit. Je kunt de andere kant opkijken en net doen
alsof er niets aan de hand is; iets wat velen onder ons wel kennen ten
tijde van actief verslavingsgedrag. Je kunt ook de moeite nemen en
even doorbijten, de taaie teksten tot je nemen waarna je in ieder geval
een beetje inzicht hebt in het maatschappelijk gebeuren. Het feit dat
je vanaf nu geld moet meenemen om in behandeling te komen zal voor
velen een groot probleem geven. Vraag me niet hoe het komt maar dit
land zit opgescheept met een regering die rare capriolen maakt waar ze
zelf geen weet van heeft. Wat we op dit moment zien is hakken met de
botte bijl. Onder de noemer van krediet crisis moet bezuinigd worden.
Voor de GGZ en de Verslavingszorg betekent dit dat complete behandelunits
worden afgestoten, personeel wordt ontslagen. Het zijn niet
alleen de bezuinigingen die oorzaak zijn van de veranderingen in ‘Zorgland’.
Sinds vijf jaar heeft de zorgsector te maken met Marktwerking.
Hoe wordt hierover gedacht? Er zijn voorstanders en tegenstanders van
de invoering hiervan. In dit Nul-nummer wordt in verschillende artikelen
uit de doeken gedaan ‘hoe’ dit in elkaar steekt en wat de gevolgen (kunnen)
zijn. Zoals zo vaak is het één en ander weer het gevolg van iets
wat eerder reeds is besloten. Je zou soms denken dat het allemaal van
tevoren al bedacht is; in hoeverre liggen de draaiboeken voor reorganisatie
al klaar?
Een legaat van een tevreden cliënt uit het Jellinek tijdperk, geoormerkt
aan de Cliëntenraad, gaf de mogelijkheid voor de verslavingsafdelingen
recreatieve attributen aan te schaffen. In overleg met de afdelingen
zijn allerlei spellen zoals ‘Mens erger je niet’ en dam/schaak borden
met bijbehorende stukken aangeschaft. Populair op het wensenlijstje
was een voetbalspeltafel waarvan er maar liefst acht zijn aangeschaft.
Alsmede drie tafeltennistafels en een hometrainer. Voor het Tuinhuis
zijn aluminium keukentafels voor het bereiden van maaltijden aangeschaft.
Atelier Kunstkop heeft een paar grote ladekasten voor tekeningen
kunnen aanschaffen. De dag nadat de tafeltennistafel bij de Skuul
op Texel was afgeleverd kwam de directie uit Amsterdam daar op bezoek
met de mededeling dat de tent gesloten wordt begin 2012. Vanuit
het perspectief van de cliënt bezien is dit een aderlating waarover niet
goed is doorgedacht. Niemand wil het en toch gebeurt het.
(KCK 9-1-2012)
-nummer 14

Non-core
(van Dale: geen kerntaak)
De veerboot Den Helder- Texel ploegt door het
water van het onstuimige Marsdiep- het is windkracht
7 en behoorlijk koud. Als oud-bewoner en
cliëntenraadslid ben ik op weg naar “De Nieuwe
Skuul”,* waar op dat moment een vijf man/vrouw
sterke delegatie uit Amsterdam aanwezig is. Deze
zijn niet gekomen met een zak vol sinterklaasgeschenken,
integendeel zij waren gekomen met de
mededeling dat de Skuul defi nitief gesloten gaat
worden. Nog net niet besmeurd
met pek en veren verlieten zij
als boodschapper van het slechte
nieuws spoorslags het eiland.
Het valt in ieder geval te prijzen
dat zij het persoonlijk kwamen
vertellen.
Geruchten over sluiting van de
Skuul hing al weken in de lucht.
Maar toch kwam dit bericht als
een mokerslag binnen. De plusminus 30 personen
zaten onthutst en verbijsterd bij elkaar. Het besluit
houdt in dat de Skuul per 01-01-2012 ophoudt te
bestaan, de acht koppige staf is dan boventallig.
De deuren gaan per 01-04-2012 defi nitief op slot!
De Geestelijke Gezondheidszorg, waaronder verslavingszorg
ook wordt gerangschikt, krijgt van ijzeren
Edith (minister Schippers van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport, VWS) een fl inke bezuiniging opgelegd.
Ook Arkin ontkomt niet aan deze kaalslag.
Natuurlijk ben ik lichtelijk bevooroordeeld maar
met de Skuul heeft Arkin/Jellinek goud in handen,
wat nu als los zand door hun handen wegglipt.
Door VWS opgelegde volumekrimp, wat betekent
bedden inleveren, resulteert er nu in dat de Skuul
wordt opgeofferd. Dit is geen wijs doordacht besluit.
Verderop in dit blad is te lezen in enkele artikelen
hoe vandaag de dag de vrije marktwerking
-nummer 14
de gezondheidszorg beheerst. Laatst hoorde ik iemand
zeggen: ‘noem mij maar eens een aantal ambtenaren
op het ministerie die werkelijk verstand hebben van
de GGZ en de Verslavingszorg.
Veel gestuntel en onprofessioneel denken in Den Haag,
we moeten er mee leren leven’. Of niet? In al die
fraaie rapporten lezen we weinig over of de hulpvraag
van de cliënt wel wordt beantwoord. Het gaat echt
niet altijd op dat de zorg beter en goedkoper wordt
door onderdelen uit een instelling
te halen. Als een geïntegreerde
instelling gewoon goede
zorg levert is er geen reden om
zorg af te stoten.
Arkin heeft als beleid het strategisch
plan genaamd ‘Sterk in
de Stad’ wat zich richt op de
grote stad problematiek, het
liefst zwaar langdurige problematiek,
mensen met een dubbel-diagnose bijvoorbeeld.
De Skuul op Texel is misschien te ver weg, buiten het
zicht van Amsterdam. Geen controle van managers of
het programma wel evidence based wordt gebracht.
De Skuul past blijkbaar niet meer in dit strategisch
plan.
Arkin heeft het als Non-core bestempeld wat betekent:
geen kerntaak meer van ons. Dus omdat het niet
in het systeem past zet je een goed lopend project
overboord.
Als alcoholverslaafde ben ik zelf, na eerst vijf achter
elkaar korte opnames te hebben gehad, mede door de
behandeling die de Skuul mij bood, in zes maanden
een ander mens geworden. Hun werkwijze heeft mij
tot nu toe beter gemaakt; ik koester die prachtige plek
tot op de dag van vandaag en ik ben niet de enige.
Was maar eens naar een terugkomdag van oud bewo-
03

ners gekomen zou ik tegen bestuurders willen zeggen;
daar kon je waarnemen wat de Skuul voor veel
verslaafden heeft betekend. Het onderbuikgevoel zegt
mij dat dit Amsterdam misschien wel allemaal goed
uitkomt- de Skuul is altijd al een buitenbeentje van
Amsterdam geweest.
Op het hoofdkantoor zien ze het toch meer als een
soort nazorg locatie.
Op Texel leer je omgaan met je verslaving wat bij
velen leidt tot absolute abstinentie en tevens leren
we ons leven weer op orde te krijgen. Voor Amsterdam
is deze methode van werken op de Skuul moeilijk in
kaders onder te brengen of ze weten er gewoon geen
raad mee. Volgens mij zijn alle andere redenen om de
Skuul te sluiten drogredenen; hiermee wordt een geweldige
locatie om zeep geholpen. Ik kan het nog maar
nauwelijks bevatten.
De Skuul is overstelpt met adhesie betuigingen tegen
de sluiting en diep in mijn hart hoop ik natuurlijk op
een doorstart, hoewel dat heel moeilijk te verwezenlijken
zal zijn. Wrang is natuurlijk dat een paar oude
getrouwen over niet al te lange tijd met pensioen
zouden gaan. Voor hen is de sluiting een nachtmerrie,
sommigen werken daar al meer dan 25 jaar. Voor hen
hoop ik op een mooie en respectvolle regeling en een
waardig afscheid.
Roep iedereen die de Skuul een warm hart toedraagt
op te reageren en plannen voor een doorstart bij De
Skuul, Cliëntenraad Arkin en redactie 0-Nummer te
deponeren.
Teun Baaijens, oud bewoner Skuul 2008.
Lid Cliëntenraad Arkin en redactie Nul-nummer.
04
Foto: Kees C. Keuch
Lokale overheid stedendriehoek:
Januskop in WMO?
Wanneer loopt goedkoop uit op duurkoop? In Kennisnetwerk
‘Het Zwarte Gat’ vragen we ons dat af na o.a. de
gebeurtenissen in de Stedendriehoek afgelopen week.
Zijn de lokale overheden die, zoals in de Stedendriehoek,
bezuinigen op godbeterhetwoord ‘kleintjes in de WMO’
wel in staat om de negatieve effecten op andere terreinen
dan hun blik reikt in te schatten? Zorg, veiligheid,
welzijn, huisvesting zijn communicerende vaten. Ook op
regionaal en lokaalniveau is een integrale benadering
nodig. Cliëntgestuurde initiatieven spelen daar een essentiële,
onmisbare rol in. Door hun heel specifi ek, op
de praktijk toegespitste, kennisinbreng zorgen ze ervoor
dat ze meehelpen om de (grondwettelijke) toegang tot
de zorg (mee) te waarborgen voor zorgwekkende zorgmijders.
De Januskop van lokale overheden heeft vanuit
dit blikveld een poundfoolish karakter. Doordat anders
het probleem van dakloze verslaafden blijft kaatsen
tussen de politiecel, de straat en de crisisopvang. Het
andere gezicht dat getoond wordt, uit politiek opportunisme(?),
is het voorval tijdens de prijsuitreiking voor
‘beste vrijwilligersorganisatie in de Stedendriehoek’’
door Margriet de Jager (lokale ADB partij), wethouder
o.a. WMO, niet tekenend voor de handelingsverlegenheid
van lokale overheden? Om met een uitgestreken smoel
tussen neus en lippen door mee te delen, dat de geringe,
fi nanciële ondersteuning voor het winnende project van
VIP* wegvalt. Is dat een mooi voorbeeld van het Bijbelse
hoe de linker en de rechterhand ….. ? De januskop van
de politiek steekt kennelijk in de stedendriehoek nu zijn
kop in het zand. Ze zijn er even niet. Waar hebben we
dat meer gehoord?
Gert de Haan.
* VIP: Verslavings Informatie Punt, Apeldoorn
-nummer 14

Behandeling op een eiland
De ontstaansgeschiedenis van de ‘Skuul’ op Texel Kees C. Keuch
U bent hier op Texel waar wij een drank- en drugvrije
en zo mogelijk pilvrije gemeenschap hebben.
Tegen deze regel mag niet worden gezondigd. Overtreding
moet helaas leiden tot vertrek; u wordt op
de boot gezet.
(Huishoudelijk reglement van ‘de Skuul’ oktober 1978,
door de eerste bewoners zelf opgesteld)
Begin 1978 stelde de burgemeester van Texel, Mr. W.
Sprenger, onder de indruk van een TV uitzending waarin
de toenmalige Jellinek directeur Dees Postma, zelf
alcoholproblematicus, het alcoholprobleem behandelde,
zijn huis ter beschikking. Hier zou iets kunnen worden
gedaan ter bestrijding van het alcoholprobleem.
De oude heer Krauweel* bedacht dat naast de reeds
bestaande wijzen van behandelen in Amsterdam, hier
op Texel iets experimenteels te doen, wat in therapievorm
kon worden aangeduid als het ‘harmoniemodel’.
Van de patiënten zou een vergaande samenwerking
moeten worden gevraagd op het gebied van het dagelijks
leven met het verwerven van kennis, het aanleren
van vaardigheden etc. In de aanloopperiode dat het
pand woonklaar gemaakt moest worden, droeg een
aantal leden van de AA* uit Amsterdam zorg voor de
bewaking.
In diezelfde periode werden gesprekken gevoerd met
de plaatselijke overheid. Deze stelde als voorwaarde
dat er een huisbewaarder zou worden aangesteld.
Toelating zou moeten plaatsvinden via één persoon, te
weten de legendarische mw. Zr. Timmer*. 17 augustus
1978 arriveerden de eerste patiënten. Twee maanden
later schreef dhr. Krauweel o.a. het volgende over de
eerste ontwikkelingen: de werkwijze met de patiënten
Foto: Kees C. Keuch
zal een sterk pedagogisch (opvoedend) accent moeten
hebben. Ze zullen ontgift moeten zijn, gemotiveerd
tot abstinentie en bereid tot medewerking in een proces
dat voert tot hun functioneren in het bestel van
gezin, werk en maatschappij.
De opzet was dus dat er gestreefd werd naar een vorm
van samenleven waarin geen ‘hiërarchie’ voorkwam,
wat een moeilijke opgave was en meer inspanning van
het individu vroeg, dan leven onder een duidelijke
regie. Naast de persoonlijke begeleiding van de
patiënten en de gesprekken over alcohologie moest er
een breed programma worden aangeboden om belangstelling
te wekken voor allerlei zaken, waarmee
de veelal ongereguleerde en van de maatschappij
afgekeerde alcoholist wat mee kan doen. Een aantal
Texelaars met onderwijs bevoegdheid werd aangetrokken
om hierbij te helpen. Het oogmerk zal duidelijk
zijn: er moest geleerd worden. Beter lezen; boeken
begrijpen; wat omgaat in de wereld begrijpen en de
krant beter te lezen etc.
De creatieve therapie was gericht op het maken van
werkelijk bruikbare dingen; de biologielessen op het
krijgen van oog voor bomen, planten en bloemen.
Duidelijk was dat het constateren van eigen bekwaamheden
diende te leiden tot herwinning van zelfrespect
en zelfvertrouwen.
* Dr. H. Krauweel: vanaf 1948-1972 directeur
* Zr. L. Timmer: 1948-1980 adj. directrice,
‘inzicht en mening van Zr. Timmer gold als
uitgangspunt’
* AA: Anonieme Alcoholisten, zelfhulpgroep
-nummer 14 05

06
Kleur Coaching is een nieuw initiatief, naar een idee
van Fleur de Vries, die inmiddels projectleider is.
Na maanden van voorbereiding en brainstormen met
meerdere mensen, hebben we in september 2011
groen licht gekregen om met ‘Kleur Coaching- te
beginnen.
Kleur Coaching is een laagdrempelige ondersteuning
in herstel na een periode van verslaving. De cliënt
staat er natuurlijk niet direct alleen voor, maar de
frequentie van zorg neemt snel af na de behandeling.
De cliënt moet het helaas nog vaak doen met
slechts een kort contact met de casemanager of
behandelaar en 1x per week een Nazorggroep. Het
idee is dat wij mensen met verslavingsproblematiek
praktisch en snel op weg helpen om na een behandeling
het dagelijks leven weer op te pakken. En dit
gebeurt door mensen die zelf met het verslavingsbijltje
hebben gehakt, waardoor het contact laagdrempelig
en gelijkwaardig blijft. Wie kent het niet,
de behandeling wordt afgerond… en dan?
Waar begin je, als je de puinhoop die je van je leven
hebt gemaakt op wil ruimen? Dagbesteding, betaald
of onbetaald werk, een sociaal leven, omgaan met
trekmomenten, herstel van vriendschappen en familiebanden,
afspraken met instanties; noem maar
op. Stoppen met drinken en\of middelen gebruiken
is één, gestopt blijven is een ander verhaal. Het
oppakken van het normale leven is voor de meesten
een hele opgave.
Gelukkig is er nu Kleur Coaching. Wij bieden een
luisterend oor met ervaringsdeskundigheid, we
weten waar de cliënt tegenaan loopt, kunnen onze
ervaringen met hen delen en samen met hen praktische
oplossingen zoeken op bepaalde gebieden.
We zijn, in tegenstelling tot de behandelaar, ook ’s
avonds en in het weekend bereikbaar.
Voor alle duidelijkheid, wij zijn geen behandelaar,
psycholoog, psychiater of therapeut. Wij zijn simpelweg
mensen die weten wat de cliënt meemaakt
in het vaak lastige herstelproces. Maar we weten
ook uit ervaring dat er een weg is uit diepe dal. Wij
hebben ook een signalerende rol zodat wanneer het
mis dreigt te gaan we de cliënt weer snel in contact
kunnen brengen met behandelaar of instantie die op
dat moment de juiste professionele hulp kan bieden.
Zo kan wellicht worden voorkomen dat de cliënt
afglijdt naar de oude situatie met alle gevolgen van
dien. Kortom, wij staan naast de cliënt als deze zijn
of haar leven weer oppakt en weer gaat deelnemen
aan de maatschappij. We hebben het genoegen om
nu al tien cliënten te helpen en de reacties zijn positief.
Er is nog ruimte voor nieuwe cliënten.
Aanmelden kan via het nummer 06-55391883 of via
de mail: kleurcoaching@arkin.nl
JvG 23-11-11
-nummer 14

Pyjama ZR. Timmer vertelde mij enkele jaren geleden:
“als je ergens aan verslaafd bent, dan komt de motivatie denk
ik op het tweede plan, maar de ellende van dat moment doet
je besluiten om dan hulp te zoeken. En dan verwacht je niet
dat ze meteen je borreltje willen afnemen, maar dat ze begrip
voor je hebben, een toverstokje hebben die jou wel even van
die alcohol afhelpt, maar dat werkt natuurlijk zo niet. Wij
leerden van onze patiënten, als ze al kwamen om opgenomen te
worden, vol goede voornemens, je stuurde ze naar huis om de
pyjama op te halen, ze kwamen niet meer terug want ze zaten
in het eerste de beste café wat ze tegen kwamen. Maar wat
deden we, we schaften pyjama’s aan en we lieten ze niet meer
weggaan. We stopten ze in bed, en dan deden de medepatiënten
als het ware de rest. Ik zei: je moet je béste maatschappelijk
werksters bij de opname gesprekken zetten en niet jonge
kinderen die nog weinig ervaring hebben want die maken geen
indruk. Het contact van het eerste moment dat de mensen bij
je binnen komen is doorslaggevend. Maar nogmaals, ik zei altijd:
‘zeker mensen die nog een baan en een gezin hebben enz.,
die moet je in de nekvel grijpen; ik weet niet hoeveel mannen
ik tegen hun zin het bed ingestopt heb’.
In de tijd hebben we natuurlijk met van alles geëxperimenteerd.
Want wat zeiden ze toen: je kan leren de mensen matig
te laten drinken. Maar het is zo, je kunt de alcohol met de
suikerpatiënt vergelijken; als een suikerpatiënt niet accepteert
dat ie zich moet onthouden van bepaalde dingen, dan komt ie
-nummer 14
Foto: Ria Lochtenberg
in moeilijkheden.
Als je sociaal kunt drinken, dan kom je niet in moeilijkheden,
èn ook niet in de Jellinek. ik zeg altijd: ‘het is alleen maar de
spiegel voorhouden en je moet hopen dat de mensen erin willen
kijken, dan pas kun je wat beginnen’.
Toen we de kliniek op de Keizersgracht begonnen kwamen in
Amsterdam ook de drugsproblemen opzetten. We hebben op de
Keizersgracht nog wel drugs en alcohol met elkaar behandeld,
maar dat is niet zolang geweest. Op de eerste plaats kreeg je
te maken met het leeftijdsverschil; bij alcoholisten ging het om
mensen met een langdurige carrière, die werk hadden (gehad),
een gezin en waar de alcohol dit alles ontwrichtte. Drugsklanten
waren veel jonger, terwijl de oudere alcoholisten toch al
een stuk meer levenservaring hadden. Daarbij kwam dat alcoholisten
‘rechts’ zijn: je mag wel verslaafd zijn, maar niet aan
iets wat niet mag. Meneer Krauweel zei: ‘de jongeren moet je
leren werken en je moet ze bezig houden met plezier krijgen in
het leven, want die hebben nog nooit iets gepresteerd’. Krauweel
zei: “de sociale en culturele verschillen tussen de patiëncliëntgroepen
zijn zo groot, we gaan de drugs verzelfstandigen,
apart van de alcoholbehandeling, want die hebben gewoon een
andere benadering nodig”. (KCK 2003)
Zr. Lena Timmer was van 1948 tot 1982 adj. directrice van de Jellinek.
Zij stond dicht bij de patiëntcliënten en was altijd aanspreekbaar.
07

Kerst 2011
Reinier Schippers
Bezuinigingen? 600 miljoen minder budget
voor de GGZ? De afbraak van de solidariteit
in de zorg, die begon met de introductie
van de zogenaamde marktwerking, lijkt
de komende jaren verder zijn beslag te krijgen, met
als resultaat maatschappelijke kaalslag.
We weten het allemaal: Psychiatrie en Verslavingszorg
dreigen in versneld tempo te worden gemarginaliseerd
tot: zorg alleen als het echt niet anders
kan. De boodschap uit den Haag is helder: mensen
zijn zelf verantwoordelijk voor hun welzijn.
Voortaan zal GGZ zorg alleen als het strikt noodzakelijk
is, beschikbaar zijn en op termijn zal ook de
toegankelijkheid voor eenieder verder ter discussie
worden gesteld.
Keer op keer was ik verbijsterd als er in de
media weer een nieuwe bezuinigingsmaatregel
werd aangekondigd. Na verbijstering volgt dan
08
woede: het is toch om spinnijdig van te worden dat
blijkbaar in één van de rijkste landen in de wereld
achteloos het beleid wordt gedomineerd door de
koele rekenmeesters, die beredeneerd fors snijden
in de ene na de andere maatschappelijke infrastructuur
om Nederland zogenaamd economisch gezond
te maken? Het is om je dood te schamen dat we
blijkbaar, gezien de lauwe reacties die overheersen,
met zijn allen geen waarde hechten aan zaken als
cultuur, goed onderwijs en uiteraard goede zorg.
Het politieke debat over hoe de zorg dient te
worden ingericht wordt gedomineerd door kostenbeheersing.
Zo sneuvelt de menselijke maat. En dat
is onverteerbaar want de zorg dient te gaan over
mensen. Blijkbaar is de bereidheid om samen op te
draaien voor de kosten van een gezonde samenleving
niet langer meer een kwestie van beschaving.
Als de woede uitgeraasd is en je weer enigszins
bij zinnen bent gekomen,
probeer je te analyseren
wat de impact is van dit
beleidsvandalisme. En wat
dan opvalt is dat vooral de
meest kwetsbare mensen
zwaar de pineut zijn, als
gevolg van een opeenstapeling
van maatregelen. Dit
betekent voor de GGZ, dat
mensen die so wie so voor
een groot deel al leven
op een bestaansminimum,
verder worden gemarginaliseerd.
-nummer 14

Donkere wolken pakken zich samen en wat betekent
dat nu eigenlijk: mensen zijn zelf verantwoordelijk
voor hun eigen welzijn? Het valt trouwens op
hoe het woord zelf begonnen is aan een opmars in
het beleidsjargon dat wordt gebezigd: zelfmanagement,
zelfhulpgroepen, zelfsturing, eigen regie, wet
werken naar vermogen, zelfredzaamheidsmatrix, my
health on line…
We weten dat door de reductie van klinische bedden
in de GGZ in de 2e lijn’s zorg, mensen die afhankelijk
zijn van de GGZ in verhoogd tempo meer zullen
aangewezen zijn op ambulant behandelaanbod. Extramuralisatie:
ook zo’n woord dat, toen ik begreep
wat werd bedoeld, mij aan het denken heeft gezet.
Hier wordt toch niet bedoeld: “De poen is op. Dus
jammer maar helaas, u moet het voortaan maar zelf
doen. Anders heeft u vast wel een aardige buurman
of buurvrouw, die u wil helpen”
Het thema Maatschappelijke Participatie heeft de
afgelopen 30 jaar hoog op de agenda gestaan van de
cliëntenbeweging. Het gaat er immers om dat
cliënten uiteindelijk zo veel als mogelijk is
deelnemen aan de samenleving. We willen dat
mensen in staat worden gesteld om mee te doen.
We willen niet dat, in het extreemste geval, mensen
wegkwijnen in een residentiële setting met een pot
koffi e en een pak shag. De keten van lege zondagen
moet doorbroken worden. Of zoals verwoord in de
titel van het van het visiedocument van GGZ Nederland:
“Naar herstel en volwaardig burgerschap”.
Extramuralisatie zal de komende jaren een van de
leidende thema’s worden in de GGZ. Deze vermaatschappelijking
van de zorg dreigt, als er niets gebeurd,
voor velen te leiden tot eenzaamheid. Daarom
is het nu zaak om samen na te denken over hoe
het ambulante zorgaanbod wordt vorm gegeven. Ik
zou er voor willen pleiten dat herstelondersteunend
werken het leidende principe wordt.
Voor alle duidelijkheid: ik vind niet dat herstel be-
perkt is tot de uitkomstmaat van medisch handelen.
Mensen zijn zelf eigenaar van hun herstel. Herstellen
doe je zelf. De behandeling, het medisch model
dient dit individuele herstel zonodig te ondersteunen.
Maar herstel is ook wederkerig. Je moet het
zelf doen maar je hoeft het niet alleen te doen.
Voor het ontwikkelen van een systeem waarin herstelondersteunend
wordt gewerkt zal de focus, wat
mij betreft dan ook komen te liggen op het ontwikkelen
van een sociaal model. De verantwoordelijkheid
voor je eigen herstel betekent namelijk niet:
“Zoek het maar zelf uit, want er is geen geld meer”.
Die verantwoordelijkheid ligt besloten in een vraag.
“Wat ben je kwijt geraakt? Wat wil je hiervan terug?
Wat wil je persé niet terug? Hoe kan ik je daar bij
ondersteunen?”
Maak gebruik van ervaringskennis. Cliënten beschikken
over kennis van de aandoening, kennis van de
behandeling en kennis over het systeem. Alle
cliënten hebben naast de hinder die zij ondervinden
van hun aandoening, de mogelijkheid in zich om aan
de slag te gaan met het vormgeven van hun eigen
levensperspectief. Hierbij zou hun kracht veel meer
dan nu het geval is het uitgangspunt moeten gaan
vormen. Mensen zijn toch verantwoordelijk voor hun
eigen welzijn? Geef ze dan ook de kans dit welzijn
zelf vorm te geven.
Westermarkt, 22 december 2012
-nummer 14 09

10
Foto’s: Kees C. Keuch
Enkele maanden terug is de nieuwe kliniek aan de
Vlaardingenlaan in gebruik genomen. Een fl atgebouw
met zes bouwlagen en tachtig patiëntcliënt kamers
verdeeld over vier bouwlagen. Op de begane grond
zijn behandel en spreekkamers, therapieruimten o.a.
voor creatief, muziek en kookleskeuken. Ook het
‘stiltecentrum’ is op de begane grond. Een deel van
het gebouw heeft een vijfde en zesde etage. Op de
vijfde is een zeer ruim bemeten sportzaal en PMT
ruimte (psychomotore Therapie) compleet met kleedkamers.
Op de zesde is de klimaatbeheersing
installatie opgesteld. Het gehele complex ‘Vlaar’
wordt verwarmd d.m.v. aardwarmte. Een ander keer
zal hier uitgebreid op worden ingegaan want deze
methode is zeer interessant. De foto hieronder is zoals
de kamers met wc en douche er uit zien. De foto
op de pagina hiernaast is een deel van de
‘woonkamer’. Het inzetje is de ‘rookgelegenheid’, je
moet het maar bedenken.
Opening locatie
De middenpagina geeft een aardig beeld van het ruim
bemeten woongedeelte waarbij je moet voorstellen
dat achter je rug gezien nog zo’n vloeroppervlak is.
Daar staan o.a. een paar pc’s. En achter die ietwat
oudere man met witte kuif is een keukenblok met
kasten, koelkast en opwarm generator.
Per etage heb je een linker en rechtervleugel. Elke
vleugel heeft zo’n huiskamer, dus twee per etage.
Daar tussenin is de ‘verpleegpost’, stafkamer, groepswerkkamer
of hoe ook te noemen. Alle toegangsdeuren
zijn alleen te openen met een speciale sleutel
die alleen het personeel heeft. Per vleugel zijn tien
patiëntcliëntkamers. Deze slaapkamers kunnen in een
fl oep en een zucht tot ‘beveiligde kamers’ worden
omgebouwd.
-nummer 14

Vlaardingenlaan
Ook zijn er een paar zogenaamde ‘comfortrooms’
voor als er iemand even apart moet worden gezet.
Voor de goede verstaander is het wel duidelijk dat
het hier niet gaat primair om een verslavingskliniek
maar om een psychiatrische setting. Vanaf pagina
14 is te lezen hoe de ‘Vlaardingenlaan’ van Jellinek
veranderd is in Mentrum-Inforsa, beide psychiatrie.
Met de ingebruikname van deze nieuwe kliniek is een
specialistische faciliteit gerealiseerd voor (kortdurende)
intensieve behandeling van patiëntcliënten met
ernstige psychiatrische en verslavingsproblematiek.
In dit nieuwe pand gehuisvest: de afdeling Verslavings
& Psychose (dubbele diagnose) met 29 bedden. De
kliniek ‘Intensieve behandeling’ (KIB) met 27 bedden
en 9 bedden voor de kortdurende KIB. Eén vleugel
-nummer 14
met negen bedden voor mensen met een lichtelijk
verstandelijke beperking.
De bestaande gebouwen zijn geheel vernieuwd en is
ook de klimaatbeheersing aangepast. Hier zijn gehuisvest
de ‘Herstel’ afdeling, die tot voor kort in de
Portacabins tijdelijk waren ondergebracht, nu weer
terug op hun oorspronkelijke plek. Terug gebracht
naar twintig bedden waar dan ook nog de populatie
van het Surinameplein bijkomt. De afdeling die dus
tot voor kort de naam Jellinek Herstel had, daarvoor
CIZ heette voortgekomen uit de JOS afdeling van de
Obrechtstraat in 2003, nu dus Mentrum is geworden.
Verder hier onder dak de ‘High Care Detox’, de Intensieve
Crisis en één etage voor de ‘Gesloten afdeling’.
Vergelijken we nu het comfort van zowel de eigen
kamers en woonkamers in de nieuwbouw ten overstaan
van de ruimten in het ‘bestaande gebouw’ kan
gezegd worden dat dit ruim tweemaal zo groot is.
(KCK dec. 2011)
11

12
Foto: Kees C. Keuch
-nummer 14

er 14
13

14
‘ik kwam bij Jellinek binnen en ging
bij Mentrum naar buiten’.
Hoe komt het dat chronische verslavingszorg in Amsterdam plotseling een andere
naam heeft gekregen; ‘ik kwam bij Jellinek binnen en ging bij Mentrum naar
buiten’.
Deze verandering heeft namelijk te maken met diverse
eerder genomen beleidsmaatregelen. De reden
waarom kan op verschillende manieren worden uitgelegd.
Het tempo bij deze veranderingen ligt hoog
bij Arkin. Arkin is de naam van de koepelorganisatie
ontstaan uit fusie tussen Jellinek, Mentrum en AMC
de Meren. Op de werkvloer voor het personeel en de
patiëntcliënten, waar het feitelijk om (moet) gaat,
bijna niet bij te houden.
Hoewel ik geen cliëntvoorlichter ben zal ik proberen
deze verandering in het denken en de uitwerking
ervan in de praktijk te schetsen. Vanzelfsprekend
vanuit mijn simpele visie bekeken, vanuit een ander
perspectief.
Onder de paraplu van concernmerk Arkin is gekozen
om het bedrijf in te richten met negen zogenaamde
‘servicemerken’, zie schema. Jellinek is daar één
van. Hoewel alleen voor de ‘curatieve’ kant van de
verslavingszorg. Onder andere de locatie Obrechtstraat
valt hieronder. Alles wat op de Vlaardingenlaan
huist gaat verder onder de naam Mentrum chronische
verslavingszorg. Over de marktwaarde van de naam
Jellinek wil ik het hier verder niet over hebben, hier
is al eerder in voorgaande Nul-nummers over geschreven.
Via de website allemaal terug te lezen:
http://www.jellinek.nl/over_de_jellinek/clientenraad
Dat in verslavingsland onderscheid wordt gemaakt
tussen curatief en chronisch is een stupide gedachte.
Echt verslaafd geraakt is (m.i.) per defi nitie een
chronische kwestie geworden. Wel een kwestie die
getemd kan worden hoewel het een wispelturig beest
is.
Nu is deze ‘chronische’ zorg geplaatst in het ‘langdurend
circuit’ zoals dat wordt genoemd. Dat is niet
echt bemoedigend, het wijst op gebrek aan vooruitgang.
We moeten juist de andere kant benadrukken:
de kansen op remissie en herstel. Wat telt is dat er
beweging is en blijft, omdat dit stimuleert en inspireert
zowel voor patiëntcliënten als personeel. Dat
boven de voordeur geschreven staat: ‘Hier wordt
gewerkt aan remissie en herstel’ of ‘Hier worden
resultaten geboekt’. Het gaat om de ultieme doelstelling
van de zorg. Die moet zo zijn dat vooruitgang
zichtbaar wordt, ook al gaat die langzaam. Dit is
mogelijk in de zorg voor mensen met verslaving. De
term ‘chronisch’ heeft in de GGZ en de Verslavingszorg
een negatieve connotatie (gevoelswaarde). Het
negeert het gegeven dat ook deze mensen zich kunnen
ontwikkelen, vaardiger kunnen worden en meer
inzicht kunnen krijgen in hun eigenaardigheden.
(uit: J.C. van der Stel, Verslaving 2011)
-nummer 14

Zorgstelsel en Marktwerking
In de afgelopen jaren hebben zich belangrijke veranderingen
voorgedaan in het zorgstelsel.
Eerst even om het helder te begrijpen de belangrijkste
begrippen op een rijtje.
• De invoering van de Zorgverzekerings
wet in 2006. Belangrijke motieven
voor de invoering van de ZVW zijn:
één basisverzekering voor iedereen en
de introductie van marktwerking in de
gezondheidszorg.
• De invoering van de Wet Maatschap-
pelijke Ondersteuning in 2007.
Belangrijke motieven voor de in
voering van de WMO zijn: budget
tering en het onder één kader bren
gen van gemeentelijke voorzieningen
voor kwetsbare burgers.
• Overheveling van onderdelen van de
AWBZ naar de ZVW en de WMO.
De rijksoverheid streeft naar meer marktwerking
in de gezondheidszorg. Marktwerking moet leiden
tot een betere kwaliteit en een grotere doelmatigheid
van de zorg. Een belangrijk instrument voor het
bevorderen van marktwerking is de nieuwe Zorgverzekeringswet.
Ook andere wettelijke maatregelen
moeten de marktwerking stimuleren. Bijvoorbeeld
lagere toetredingsdrempels voor nieuwe zorgaanbieders.
En het steeds meer vrijgeven van nu nog voor
een groot deel centraal vastgestelde tarieven voor
behandelingen.
Om de marktwerking tussen GGZ-aanbieders te
stimuleren is ook de fi nanciering van de GGZ voor
het grootste gedeelte ondergebracht bij de ZVW. In
de ZVW is het aan de zorgverzekeraars om namens
hun klanten (wij dus) goede en betaalbare GGZ in te
kopen bij GGZ-aanbieders naar keuze, bijvoorbeeld
Arkin. En het is aan de GGZ-aanbieders om in onderlinge
concurrentie contracten met zorgverzekeraars
binnen te halen.
Speelveld
Waar eerder de overheid een centrale, bewakende en
sturende rol vervulde in het veld van de (geestelijke)
gezondheidszorg, zijn de verantwoordelijkheden in
het nieuwe stelsel voor een belangrijk deel gedecentraliseerd
naar de aanbieders, de gemeenten en met
name de verzekeraars. De overheid treedt terug en
het speelveld is nadrukkelijker aan de marktpartijen.
Naast deze marktpartijen worden Cliëntenorganisaties
expliciet opgeroepen positie in te nemen in de
rol van derde marktpartij op dat nieuwe speelveld.
Daarmee wordt van deze niet alleen een grotere inzet
gevraagd dan voorheen; het krachtenveld waarin
zij die inzet moeten leveren is ook complexer geworden.
Bovendien wordt op de Cliëntenbelangen organisaties
ook bezuinigd.
-nummer 14 15

Vervolgens zien we de trend dat GGZ aanbieders
fuseren om marktmacht (concurrentie) tegenover
elkaar en tegenover de Zorgverzekeraars te ontwikkelen.
De veranderingen in de GGZ volgen elkaar in
hoog tempo op. In de komende paar jaar worden de
laatste restanten van overheidregulering weggenomen
en zijn de GGZ instellingen overgeleverd aan
de krachten van een ‘normale’ markt. Dit is te lezen
in een bedrijfseconomische studie van adviesbureau
Boer & Croon (10/2011). In dit rapport met als
titel ‘Van instituten naar ondernemingen in de GGZ’
schrijft zij ‘niet over een glazen bol te beschikken’
waarin de toekomst van de sector is af te lezen. Dat
is wel mooi gesteld maar helaas zie je dat in dit soort
processen wel degelijk rekening wordt gehouden met
gedane voorstellen en interpretaties van hoe het wel
of niet moet. Het is ook triest dat dit door de bril
van de bedrijfseconoom wordt bezien, zogenaamd de
man met verstand van zaken. Niet alleen triest maar
in mijn ogen zelfs gevaarlijk is, dat de zuiver medisch
en inhoudelijke kant in deze studie onderbelicht is
gelaten.
16
Quasi markt
Maar wat is nou een ‘normale’ markt? Vooralsnog
moet gesteld worden dat markten voor publieke
voorzieningen vanzelfsprekend anders zijn dan private
markten. De zorgsector is wat we noemen een
quasi (zogenaamde) markt. Omdat vandaag de dag
economische motieven de boventoon voeren lijkt
het me goed om hier enkele essentiële verschillen
in denken te noemen tussen een normale en een
quasi markt. Een effi ciënte markt vereist accurate
en volledige informatie over kosten en kwaliteit. Op
de markt voor publieke voorzieningen kan hieraan
lang niet altijd worden voldaan omdat de ‘producten’
vaak complex zijn; de administratieve lasten in de
zorgsector hoog zijn; er teveel managers rondlopen.
In een ‘normale’ markt met een economisch motief
moeten inkopers zich laten leiden door de wensen
en behoeften van de afnemers. Op de markt voor
publieke voorzieningen hebben veel aanbieders geen
winstoogmerk en bestaat er een grote afstand tussen
inkoper en klant, waardoor het risico ontstaat
dat de belangen van de aanbieder of de inkoper die
van de afnemers (cliënten) gaat domineren. Niet de
koopkracht maar de behoefte hoort op de markt van
publieke voorzieningen bepalend te zijn voor de behandeling.
Het is jammer dat dit belangrijke gegeven
niet (meer) als eerste wordt genoemd.
Als we nu de introductie van de Zorgverzekeringswet
als uitgangspunt nemen dan heeft de ‘marktwerking
in de zorg’ haar eerste lustrum (5 jaar) achter de rug.
Daarmee ook de ‘marketing’ in de zorg. Marketing
staat op de strategische agenda van bestuurders,
maar de vraag is of marketeers (vijf jaar geleden bestond
dit woord nog niet) ook de strategen in de zorg
zijn? Volgens een onderzoek van het ‘Zorgmarketing
platform’ uit 2009 niet. Terwijl economen de ‘zorg’
als collectieve lastenpost beschouwen zien
marketeers gezondheid als de grootste groeimarkt
die er is. Marktwerking en marketing horen bij elkaar.
Of moderne marketing strategieën in de Zorgsector
nu wel op zijn plaats zijn valt te bezien.
Met het ‘handboek voor moderne marketing’ in de
hand wordt het bedrijf klaargestoomd om hun marktaandeel
veilig te stellen. Wat zien we vervolgens
gebeuren?
Onderscheidend positioneren
Vijf sleutelwoorden staan op het lijstje van de
marketeer: Portfolio, segmentatie, differentiatie,
innovatie en branding. Voor veel lezers is dit misschien
enigszins saai maar om het te begrijpen is een
beknopte uitleg van deze begrippen noodzakelijk.
Daarna kunnen we bekijken wat dit voor Arkin betekent.
Bij een Portfolio analyse wordt gekeken naar de
marktpositie, de marktaantrekkelijkheid en het
-nummer 14

fi nancieel resultaat. Zorginstellingen moeten gaan
segmenteren. Segmentatie heeft te maken met de
doelgroepkeuze. Waar gaat de zorginstelling zich op
richten? Als voor meerdere marktsegmenten wordt
gekozen is differentiatie de volgende stap.
Doelgroepdifferentiatie ondergebracht in de ‘servicemerken’.
Innovatie is een zeer belangrijk aandachtsgebied.
De marketeer moet het cliëntperspectief
inbrengen. En nu juist bij dit gegeven moet je maar
afvragen door wie en vanuit welk oogpunt dit wordt
bekeken. Branding gaat over de ‘lading’, de identiteit
van de instelling, het onderscheidende zowel in
functionele zin als qua beleving.
Reorganisatie Arkin
Na de fusies beschikt Arkin over uiteenlopende en
gevarieerde expertise, die aanvullend en versterkend
op elkaar is. Maar waar ligt nu het onderscheidend
vermogen? Doelgroepdifferentiatie heeft geleid tot
een indeling in drie hoofdgroepen:
• Curatieve zorg, gericht op genezing, voor cliënten
met een complexe zorgvraag. Leidend voor de
zorgverlening zijn stoornisgerichte behandeling en
disease-management. Merken: PuntP, Jellinek, NPI en
Novarum.
• Wijkgerichte transmurale zorg, gericht op herstel,
voor cliënten met een complexe, intensieve en veelal
langerdurende (veelal chronische) zorgvraag. Leidend
principe voor de zorgverlening is supported living.
Merken: Mentrum en Roads.
• Forensische en hoogintensieve specialistische
zorg, gericht op stabiliseren en veiligheid, voor
cliënten met een dermate intensieve of specifi eke
zorgvraag (bijv. complexe verslaving, ouderen met
comorbiditeit) dat deze niet in een wijkgerichte of
curatieve setting geboden kan worden. Daar waar de
behandeling elders binnen de organisatie ontoereikend
blijkt te zijn, neemt de intensieve zorg cliënten
(zo tijdelijk als mogelijk) over van de wijkgerichte en
de curatieve zorg. Merken: Inforsa, Mentrum en SPA.
Welnu, dit onderscheidend vermogen resulteert in
dat de beste kansen voor Arkin liggen op het gebied
van de complexe en co-morbide stoornissen. De verdere
ontwikkeling zal zich de komende jaren primair
hierop richten. Arkin maakt daarbij keuzes gericht op
de toekomst. En nu ben ik zeer benieuwd naar wat
hiervoor moet worden ingeleverd?
Sterk in de Stad
Begin 2011 is het ‘strategisch kader’ vastgesteld welke
in de visie van de Raad van Bestuur zal fungeren
als een richtinggevend, verbindend en inspirerend kader
voor de komende jaren. En ze heeft er de naam
‘Sterk in de Stad’ aan gegeven. ‘In de Stad’ wat dus
inhoudt dat Arkin zich de komende jaren meer richt
op de complexe zorg in de grote stad. Maar in de
strategische koers moet ook rekening worden gehouden
met wat er om ons heen gebeurt. Voor een ieder
die de krant leest zal het bekend zijn dat de GGZ
geconfronteerd wordt met tal van ontwikkelingen en
veranderingen. Ten aanzien van (krimpende) fi nanciering,
marktpositie en concurrentie, kwaliteitszorg,
arbeidsmarkt, zijn onomkeerbare bewegingen in gang
gezet. Het hoge bezuinigingstempo van dit achterlijke
visieloze kabinet, in dit geval het ministerie van
VWS, slaat de komende jaren een gat van 10 á 20%
in de omzet van GGZ instellingen. Volgens PwC* is de
fi nanciële buffer van de sector onvoldoende om de
aangekondigde bezuinigingen op te kunnen vangen.
‘Penny wise, pound foolish’
PwC noemt het bezuinigingstempo: “penny wise,
pound foolish”. ‘Ze schieten hun doel, goedkopere
geestelijke gezondheidszorg met behoud van
kwaliteit, voorbij. Naar hun verwachting zullen de
maatschappelijke lasten groter zijn dan de op korte
termijn geboekte besparingen. Ook komen succesvolle
samenwerkingsprojecten met maatschappelijke
partijen onder druk. De sector moet weliswaar erkennen
dat de kosten van de GGZ harder zijn gegroeid
dan de economie, en dat maatregelen nodig zijn om
de sector doelmatiger te maken. Maar we mogen niet
-nummer 14 17

18
vergeten dat de sector mede gegroeid is door in Den
Haag afgedwongen maatregelen om de wachtlijsten
in te korten en de capaciteit uit te breiden. De GGZ
draagt daarmee bij aan de inzetbaarheid van arbeidskrachten
en de beperking van de overlastproblematiek.’
Portfolio discussie
Hoe gaat Arkin ‘Sterk in de Stad’ vormgeven? Met de
portfolio analyse de mogelijkheden en beperkingen
van je zorgaanbod bepalen. Hierin worden zowel
inhoudelijke als bedrijfsmatige aspecten betrokken.
Daarbij kijk je naar je sterktes, zwaktes en de markt,
cliënten, concurrenten, verwijzers, etc. Ook de kansen
en bedreigingen die er spelen, worden in kaart
gebracht. Op basis daarvan stel je vast op welk deel
van het zorgaanbod je concentreert, je zogenaamde
kernactiviteiten, ook wel core business genoemd. Het
kan ook betekenen dat delen van je zorgaanbod niet
langer gehandhaafd worden. Hiervoor kan dan een
andere exploitatievorm worden gekozen, zoals
uitbesteden aan andere partijen.
Foto: Kees C. Keuch
De uitkomsten van het portfolioproces binnen Arkin
heeft laten zien dat ruim 4% tot de non-core behoort.
Bij het besluit core of non-core is het voor de Cliëntenraad
niet duidelijk in welke mate het
cliëntperspectief hierbij is meegewogen.
Core en non-core
Welke productgroepen vallen er in de categorieën
core, ondersteunend en non-core? Dit zijn de nieuwe
begrippen uit de strategie van Arkin, Sterk in de Stad.
De Raad van Bestuur heeft het besluit genomen om
alles wat buiten de core valt af te stoten. Niet alleen
mijn persoon maar velen zijn nu natuurlijk reuze
benieuwd hoe dit uitpakt? Tegen mijn verwachting in
zie ik dat de Verslavingszorg behoorlijk gepakt wordt.
Houdt u vast: de Klinische Nazorg in Amstelveen met
19 bedden wordt gesloten. De Nieuwe Skuul op Texel
wordt gesloten. Lees het bericht van Teun Baaijens
hierover elders in dit blad. Jellinek Herstel op het
Surinameplein, voorheen Castricum, wordt gesloten.
De afdeling Herstel Surinameplein en Vlaardingenlaan
-nummer 14

worden samengevoegd. Formeel is er geen sprake van
een sluiting maar van een aanzienlijke inkrimping.
Het effect is hetzelfde. Het aantal bedden wordt
gereduceerd van 40 naar 20.
Cliëntenraad
Hoe reageert de Cliëntenraad (CR) nu op dit beleid?
In de Wet Medezeggenschap Cliëntenraden Zorgsector
(WMCZ) is bepaald dat dit soort veranderingen ‘adviesplichtig’
zijn.
De Cliëntenraad concludeert dat er op deze manier
sprake is van het verdwijnen van het zorgaanbod voor
cliënten met enkelvoudige verslavingsproblematiek.
Want de bedden die aanvankelijk beschikbaar waren
voor de Verslavingszorg zijn nu beschikbaar voor de
psychiatrie. De vraag komt naar boven waar deze
cliënten in de toekomst naar toe kunnen. De CR concludeert
dat met deze verandering en de sluiting van
de Klinische Nazorg en de Skuul het zorgaanbod in
de verslavingszorg drastisch afneemt. In haar reactie
aan de directie attendeert de CR op de belofte die
gedaan is bij het instellen van de kliniek Verslaving &
Psychose in 2008. Destijds is toegezegd dat deze kliniek
er zou zijn voor de doelgroep die tussen wal en
schip zou geraken. Nu slechts drie jaar verder zijn de
rollen omgedraaid en is er een andere categorie die
maar moet uitzoeken waar ze terecht kunnen. Met
de tachtig bedden in de nieuwe kliniek Vlaardingenlaan
is het geheel verworden tot een psychiatrische
instelling waarvan een aantal van de patiëntcliënten
blijkbaar ook een verslavingsprobleem hebben. De CR
heeft op al deze plannen negatief geadviseerd. Of dit
van invloed is en plannen worden gecorrigeerd betwijfel
ik ten zeerste. Het huidige politieke klimaat is
funest voor de verslavingszorg.
Persoonlijk ben ik tegen bezuinigingen, tenminste
zoals het nu gebeurt. Maar dat er best wat bezuinigd
kan worden en vooral effi ciënter kan worden gewerkt
is mij als insider wel duidelijk. KCK 1-1-2012.
* PwC: PricewaterhouseCoopers is een internationaal
accountants- en belastingadviseursbedrijf,
Informatie o.a. uit: documentatie Jaap van der Stel,
Gert de Haan, Trimbos instituut, rapport Boer &
Croon, ‘merkenbeleid in zorginstellingen’ uitgave
BSL, afd. Communicatie Arkin, PwC, Cliëntenraad
Arkin,
Ingezonden
Aan:
donderdag - 14 juli, 2011 4:51
Onderwerp: memorylane
Ik vroeg mij af of de Parkweg Binnen nog zou bestaan,
dus ging ik googlen en ja hoor. Weliswaar in een andere
vorm dan in die tijd(1986,1987) Eerst de detox
gedaan in de sarpatiestraat daar cold turkey met acupunctuur
afgekickt en na 6 wkn daar te zijn geweest
was het echt tijd om te gaan. Ik had een overstap garantie
wat betekende dat ik pas weg ging uit de detox
als er plek was in de parkweg, en dat duurde 6 wkn.
Daarna 9 maanden of zelfs iets meer op de lineusparkweg
gezeten. In die tijd werkte er al ervarings deskundigen.
Je had Marco die ons wakker maakte met:
mazzel en brochum voor de hele mispogem .En zijn
rise en shine hoorde bij het wakker worden. De andere
was frank die ook vrienden waren met elkaar. Toch nog
bijna 2 jaar clean geweest waarvan ik 17 mnd in het
buitenland verbleef,dat maakte het iets makkelijker.
Het lullige was dat ik geen offi cieel afscheid kreeg
wegens mijn vertrek naar het buitenland. Heb daar
ook mijn grote liefde ontmoet, ondanks het verbod op
relaties werd er wat afgevoosd. ook staat mij nog bij
dat we een huis kat hadden gijs die alles onder piste
en soms zomaar kon meppen. Ja de parkweg heefd
mij een hoop opgeleverd, van beste vriendin tot grote
liefde. Ed met zijn bakfi ets was ook een markant
fi guur,die mensen vergeet ik nooit meer. Nu loop ik al
4 jaar bij de Heroïne Behandel Unit in Leeuwarden en
dat bevalt mij prima eindelijk rust in mijn leven. Geen
gejaag meer en drukmakerij of ik de volgende dag wel
geld heb om te scoren. Ik heb mijn verslaving geaccepteerd
na 33 jaar gebruik . Dit moest ik effen kwijt.
Groetjes, liane de man
-nummer 14 19

20
Vlaardingenlaan 5
Oud en Nieuw door Andy Bos
Foto’s: Kees C. Keuch
Pffffffffff, een mailtje in mijn inbox en nog wel van
de hoofdredacteur van dit blad hemzelf!
Of ik nog even een ‘’stukje’’ heb voor de uitgave van
december en dat het wel leuk zou zijn als het over
het nieuwe pand aan de Vlaardingenlaan 5 zou gaan.
“Tja, hoeveel stukjes wil je hebben?”, was het eerste
dat ik dacht, ik schreef er in de afgelopen 7 jaar
een stuk of 6, die zou ik natuurlijk makkelijk kunnen
sturen, alleen zijn ze allemaal veels te lang en het
nieuwe pand komt er geen enkele keer in voor, alhoewel...
Aan ervaringen aan de Vlaardingenlaan 5 heb ik helaas
geen gebrek, mijn 1e crisisopname was in oktober 2005
en op mijn laatste kom ik straks terug. Het nieuwe
pand heb ik letterlijk zien groeien, ik ben er niet trots
op maar ik heb vanachter het patatrooster gezien hoe
de grond bouwrijp gemaakt werd, de palen geheid
werden en enige tijd later was ik er getuige van hoe
de vloeren gestort werden. Tijdens een andere crisis
werd het geraamte geplaatst en de keer erop was men
de buitengevel aan het monteren, al met al geen saai
uitzicht voor iemand met een bouwtechnisch verleden
als ik. In het rookhol achter het patatrooster speelt
zich veel af, veel verdriet, eenzaamheid en ziek zijn,
maar gelukkig wordt er zo nu en dan ook vreselijk
gelachen om meestal inktzwarte humor en zelfspot en
dat is maar goed ook, het heeft mij altijd op de been
gehouden en door de grootste ellende heen gesleept.
Vorig jaar december was ik er getuige van hoe de oude
ingang werd vervangen door een automatische draaideur,
ik bekeek het met naast mij iemand van de staf,
ik kon niet laten te zeggen; ‘’Hèhè, eindelijk een architect
die met mij meedenkt’. ‘Afgelopen september
sprak ik haar weer en ze begon er direct weer over,
nu zult u denken afgelopen september? Hoezo afgelopen
september? Yep, helaas was het weer helemaal
mis met mij, ik ben nog altijd revaliderend alcoholist
en eigenlijk gaat het hartstikke goed met mij en mijn
probleem, over het algemeen heb ik de boel onder
controle, houd me aan mijn behandelplan en boek nog
steeds vooruitgang. Ik heb echter nog een paar zwakke
plekjes die zo af en toe een crisis kunnen veroorzaken,
daar werken mijn peut en ik hard aan en ik ben ervan
overtuigd dat we die foutjes er ooit uit krijgen. Voor
de goede orde, ik heb in de afgelopen jaren meer crisis-opnames
beleefd dan me lief was maar dat is mede
het gevolg van ervaring. Ik heb geleerd dat het verstandiger
is om aan de bel te trekken en me te laten
opnemen voordat het uit de hand loopt. Wil ik hiermee
belerend uit de hoek komen? Nou en of ik dat wil!
O jee! Dat is waar ook, het moest over het nieuwe
pand gaan. Inmiddels heb ik er dus vertoefd en heb
recht van spreken. Het nieuwe pand is prachtig, echt
waar, alles mooi strak, symmetrisch,
vooral alles heel ruim met mooie meubeltjes
en mooie kleurtjes en als kers
op de appelmoes, op iedere afdeling
een geweldige keuken. Op je kamer
een eigen douche en toilet en het is
lekker ruim, niets te wensen over, zou
je denken. Toch zijn er wat dingetjes
die mij aan het denken gezet hebben al
liggende in dit pand, ik dacht zo; ‘’Al
die ruimte en elke kamer een eigen
douche’’, dat geld en die ruimte hadden
toch ook benut kunnen worden
voor 3 of 4 extra kamers? Want neem
van mij aan, niets is zo erg als doodziek,
eenzaam thuis liggen wachten op
een telefoontje en dan te horen krijgen:
‘’Sorry, vandaag is alles nog vol’’.
En dan de woonkamer, alweer ruim! En
-nummer 14

Vlaar 1 Vlaar 3
strak, vlak en plat, met als gevolg dat er de akoestiek
heerst van een gymzaal, tijdens de bezoekuren kon
ik de gesprekken van fl uisterende mensen letterlijk
volgen en vond dat geen pretje. Als men er TV keek,
maakte het niet uit hoe laag het volume stond, je
hoorde het kreng overal!
De keuken? Werkelijk prachtig en van alle gemakken
voorzien, zelfs een inductie kookplaat, haha! Sorry als
ik nu cynisch wordt, ik ben vrij technisch, maar nuchter
vind ik zo een inductie-geval al lastig, dus het laat
zich raden wat voor een taferelen het bedienen van zo
een toestel op de crisis-afdeling op kan leveren, geloof
me je reinste slapstick! Maar voordat mijn hoofdredacteur
mijn verhaal gaat weigeren vanwege de lengte
moet me het volgende toch nog echt even van het
hart.
Uit ervaring weet ik dat crisis cliënten het meest behoefte
hebben aan slechts een aantal dingen: medicijnen,
roken, medicijnen, roken. Koffi e kan ook nog wel
maar verder graag medicijnen en veel roken! Nu heeft
volgens mij de architect van het prachtige nieuwe
pand bedacht dat als ik dan toch opgenomen ben om
af te kicken van om het even wat, het dan misschien
wel handig is dat ik ook gelijk maar stop met roken
en heeft daar het volgende op bedacht: de rookplek!
Er is een soort inpandig balkon bedacht met gaas
ervoor, je staat als het ware in een steenkoud, winderig
veredeld kippenhok, met van de vloer tot aan het
plafond een tralieachtig hekwerk, je waait er de tent
uit, en loopt er minimaal een zware verkoudheid op en
daar zat je nu net op te wachten! Nu hoop ik maar dat
er de komende maand december niet hetzelfde pak
sneeuw valt als vorig jaar, want met een beetje verkeerde
wind ligt er in dit architectonische hoogstandje
een halve meter sneeuw, daar ben ik van overtuigd,
waarmee ik maar zeggen wil: ‘’Roken ontmoedigen?,
oké dat zal best ergens goed voor zijn maar op deze
manier en ook nog eens op een plek waar mensen wel
even iets anders aan hun hoofd hebben? Ik heb zo mijn
twijfels”. Op de crisis ken ik het personeel goed en zij
mij, en zo af en toe als er tijd voor is hebben we fi jne
gesprekken. Slechts 1 van hen vertelde me dat hij de
nieuwe plek geweldig vond, maar 3 andere die ik al 6
jaar ken vinden het helemaal niets, zij vinden dat zij
op die nieuwe plek het gevoel van veiligheid en geborgenheid
niet goed kunnen overbrengen en zijn blij dat
ze inmiddels terug zijn in het oude gebouw, met zen
oude rookhol en patatrooster. Afsluitend nog 1 tip: de
deuren in het nieuwe gebouw hebben drangers, die
deuren klappen nu dicht en bij elke klap heb je het gevoel
dat er weer iemand een insult beleefd, je schrikt
je rot! Dat is per deur binnen 2 minuten te verstellen
met een simpel sleuteltje, ik heb recht van spreken
want tijdens mijn verblijf aan de Obrechtstraat in 2006
heb ik (stiekem) in een weekend, 45 deuren versteld
en iedereen sliep een stuk beter! Afsluitend, het
nieuwe pand is prachtig, maar wat mij betreft onnodig
ruim en er moet hier en daar nog wat aan gesleuteld
worden, en er moeten patatroosters in!!
-nummer 14 21

22
Het verhaal van het delen van een slaapkamer.
Het afkickproces betreft de wiet en de coke
waarvoor ik me heb laten opnemen. Zat na een
week detox (ontgiften) erg veel vooruitgang in
en voelde me weer opknappen. Ook voelde ik
mezelf weer een stuk zekerder worden. Dat kon
ik ook goed gebruiken want na de detox ging
mijn behandeling voor 12 weken verder in de
KBO (Klinische Behandeling Obrechtstraat). Aan
het eind van de detox week hoorde ik van een
mede cliënt dat de kans vrij groot was dat ik
met nog iemand een slaapkamer moest delen.
Daar had ik tot nu toe nog geen rekening mee
gehouden, werd daar ook onrustig van. Veranderingen
die ik niet zie aankomen komen bij
mij extra hard aan in verband met mijn ADHD.
Dit hoorde ik zaterdag en ging maandag over
naar de KBO. Dacht bij mezelf ‘maak je niet al
te druk, dit zien we maandag wel, misschien
valt het allemaal wel mee’. Toen het maandagochtend
was en de overdracht van detox naar
KBO stond te gebeuren voelde ik mij zenuwachtig
en onzeker omdat ik nog moest wachten tot
mijn kamer werd toegewezen. Op de gang zag
ik een jonge homofiele man staan die net van
de Vlaardingenlaan af kwam. Als ik daar maar
niet de kamer mee moet delen want dan wordt
ik gek. Na de lunch werd ik opgehaald door
twee begeleiders van de KBO. Met mijn spullen
in de lift, op naar mijn kamer. In de lift kon ik
het niet meer houden en vroeg of ik alleen of
met iemand anders op de kamer moest slapen.
Kreeg het ineens Spaans benauwd en begon
enigszins te hyperventileren. De begeleider
vroeg wat er aan de hand was. Ik vertelde hem
dat ik vroeger in mijn jeugd een nare ervaring
heb gehad met een homofiele man die mij
probeerde aan te randen, wat gelukkig hem
niet was gelukt. Vertelde de begeleider dat als
ik met een homofiel op de kamer moest slapen
ik nu direct zou opstappen. O, zij hij, waarom
dan? Dat heb ik je net verteld, mijn trauma
komt weer omhoog terwijl het net zo goed gaat
met mij. Dit totaal niet verwacht had en dit
mij van tevoren ook niet is meegedeeld, want
dan had ik dit kunnen vertellen. Raakte dus
totaal in paniek waardoor de trek naar middelen
gelijk begon te stijgen. Toch ging ik mee de
kamer in omdat ik mij van me’n beste kant wou
laten zien en niet op deze manier mijn behandeling
wil beëindigen. Toen ik zag dat ik dus
wel met de homofiele man op een kamer moest
slapen werd ik helemaal gek, begon weer te
hyperventileren, werd erg onrustig en begon te
huilen. De twee begeleiders begonnen op mij in
te praten en konden mij een beetje kalmeren.
Alleen moest ik het wel van hun proberen,
‘het valt best wel mee, hij is al
getrouwd’. Ik had echt het gevoel dat er
niet naar mij geluisterd werd, ondanks dat ik
mijn verhaal met snikken en tranen twee keer
had verteld. Ook toen ik hun mijn schaar gaf
en zei ‘hier neem deze a.u.b. mee want ik sta
niet voor mijzelf in’. Weer begonnen zij op mij
in te praten. Toen dacht ik: dit gaat niet werken,
moet dit zelf oplossen. Heb mijn spullen
in de kast gezet en ben toen gefrustreerd helemaal
in paniek naar beneden gerend. Eenmaal
beneden bij de receptie kon ik twee dingen
doen: of de kliniek uitlopen en gaan blowen en
snuiven, of naar de binnentuin toe rennen en
op een bankje gaan zitten. Gelukkig ben ik de
binnentuin in gerend. Heb daar een half uur in
de regen trillend van de angst en de trek zitten
af te koelen. Daarna heb ik mijn EVB’er (verantwoordelijk
behandelaar) gebeld, het hele
verhaal uitgelegd en in tranen verteld dat het
helemaal niet goed gaat op dit moment. Zij is
direct naar mij toegekomen, vertelde dat dit
niet kan en ging kijken voor een oplossing. Ik
kon voor drie dagen nog op de detox blijven tot
er een eenpersoons kamer zou vrijkomen.
Resumé
Gelukkig is dit probleem voor mij toen opgelost.
Het personeel heeft dit goed opgepakt en
geregeld. Alleen blijf ik het nog steeds raar
vinden dat na drie keer in paniek te hebben
verteld dat dit niet gaat, vervolgens er niks
aan wordt gedaan en ik gewoon niet serieus
werd genomen. En dat mijn EVB’er dit wel in
een keer regelt. Ook vind ik het nog steeds
raar dat er niet werd gekeken naar de achtergrond
van de cliënt voordat deze op een
tweepersoons kamer wordt gezet. Bovendien
kwam ik erachter dat mijn kamergenoot ook
nog seks verslaafd is! Kortom, dit was een dag
die ik niet snel vergeet. Daarna heb ik gewoon
contact met deze jongen gehad gedurende de
behandeling. Hij begreep mij ook, en wist ook
dat het niet aan hem lag. Tevens heb ik mijn
behandeling positief kunnen beëindigen.
Lennart van Breemen.
21-8-2011
-nummer 14

‘Opgegeven’
Geachte heer B.,
Na allerhande overwegingen, gebaseerd op uw verleden
en de complexiteit van uw problematiek zijn we
tot de volgende diagnose gekomen: U bent hierbij
offi cieel opgegeven. Ons ‘Harm Reduction Programma’
is voor u helaas nog het hoogst haalbare en voor
verdere behandeling
is dit nu ons
uitgangspunt. Wij
zullen U niet meer
lastig vallen met
al te veel ingewikkelde
programma
onderdelen die
U inzicht kunnen
verschaffen in de
schade die gebruik
bij u aanricht. Die
U inzicht kunnen
verschaffen in
de onderliggende
factoren van uw
vluchtgedrag. Van
nu af houden wij
ons minimaal bezig
met het motiveren
tot en streven naar
abstinentie want
uw geschiedenis
toont aan dat dit in uw geval weinig zin heeft. Uw
nieuwe behandelplan zal daarom als uitgangspunt
hebben dat u binnen uw opname veruit het leeuwendeel
van uw tijd mag doorbrengen met eten, roken
en slapen. Daartussenin op gezette tijden heeft u
ruimschoots de gelegenheid tot ‘gecontroleerd gebruik’,
zodat u bij vertrek direct weer de draad van
uw gewone leven kunt oppakken. Over de nadelige
kanten van uw gebruik hoeft u zich verder niet al
te veel zorgen te maken. Wij beschikken over een
ruimschoots scala van medicamenten die het voor
u mogelijk zullen maken te blijven functioneren op
voor uw toch niet hoger dan dit haalbare niveau.
Wij kiezen er van nu af voor om de prioriteit van uw
beperkte behandeling te leggen op uw psychische
klachten en uw maatschappelijke problemen. Wij
denken dat het voor u geen goed uitgangspunt meer
is om te onderzoeken hoe veel van de hier genoemde
zaken door het
gebruik veroorzaakt
of minimaal
verergerd
worden, want dat
zou niet meer
stroken met de
doelen die berusten
op de door ons
gestelde diagnose.
Wij wensen u
natuurlijk wel een
prettig verblijf en
hopen u de volgende
keer weer
als tevreden klant
terug te mogen
ontvangen. Met
vriendelijke groet,
uw toegewijde
behandelaar.
Ps.
Laat dit voor u nog een geruststellende gedachte
zijn : ondanks dat u zelf opgegeven bent zult u niet
in een positie gebracht worden dat het opgeven van
uw geliefde gebruik een serieuze optie wordt. Wij
begrijpen heel goed hoe moeilijk u het nu al heeft
en zien het als functioneel om d.m.v. het in stand
houden van uw verslaving uw situatie en geestestoestand
niet nog verder te belasten. En ook u de
uiterst vermoeiende mogelijkheid tot het opbouwen
van een geheel nieuw bestaan te besparen.
Hans Buiskool 20-10-11
-nummer 14 23

Foto: Willem Kees Voors C. Keuch
Foto: Kees C. Keuch
nul
nummer 8
eten
&
de strijd om het bestaan
Honderd jaar verslavingszorg
in Amsterdam
JellinekMinnesota
stoppen doe je zelf, maar niet alleen
Nieuwe kliniek geopend
Op de website van de Jellinek onder een speciale
pagina zijn alle 0-nummers terug te bekijken en lezen.
Klik: www.jellinek.nl/cliëntenraad
11
www.jellinek.nl/cliëntenraad
Foto: Kees C. Keuch
Foto: Kees C. Keuch
Uit collectie Kees C. Keuch
nul
Gered
van de
ondergang?
9
-nummer12
Foto: Kees C. Keuch
fotoarchief: Kees C. Keuch
3
Verslavingservaringsdeskundigheid
&
Maatschappelijk herstel:
het zwarte gat na de behandeling
EXTRA
nul
nul-nummer13
Cue-exposure
&
bejegening, merkenbeleid, participatie,
hallucineren, poldermoskee, gedachten,
spiegelen, regenpak, zwarte gat,
existentialisme, naamsbekendheid, enz.
Foto’s: Kees C. Keuch
Verbazing
&
de visie van G. Reve
op behandeling van alcoholisten
informatieavonden voor familie en vrienden
kapitein Haddock - leugens bij de dokter –
WTC en Sinterklaas - urinecontrole
Enzovoorts.
Foto: Kees C. Keuch
Foto: Kees C. Keuch
Foto’s: Kees C. Keuch
nul
Verslavingszorg zal veranderen
in Zorg voor Verslaafden
Het wetenschappelijk onderzoek
omtrent alcoholgebruik
Jaap van Ginkel
100 jaar Jellinek
Subject: Tandarts
Maaltijdbeleving
nul
10
-
Core
&
Non-Core
e.a. eigenaardigheden