JellinekMinnesota

Foto: Kees C. Keuch
nul
Honderd jaar verslavingszorg
in Amsterdam
JellinekMinnesota
stoppen doe je zelf, maar niet alleen
Nieuwe kliniek geopend
11

0-nummer 11 oktober 2009
0-nummer is een cliëntgestuurd project van de
Cliëntenraad Arkin. Dit magazine is gemaakt
voor en door (ex) cliënten van de Jellinek.
colofon
Redactie:
Kees C. Keuch
Medewerkenden:
Mark Schramade
Bani da Lima
Richard
Johan van Glabbeek
Teun Baaijens
Pre-press en druk:
Grafisch Buro Haarlem
Anke Brinkman
Redactieadres:
Redactie 0-nummer
p/a Cliëntenraad JellinekMentrum
Postbus 75848
1070 AV Amsterdam
E: nulnummer@jellinek.nl
Site: www.jellinek.nl/clientenraad
Inhoud:
2 Van de redactie
3-8 Start JellinekMinnesota
9 ‘Gedachten’
10-11 Tweede pubertijd
12 Programma festiviteiten
13-18 U bent hier niet voor de lol.
100 jaar verslavingszorg
in Amsterdam
19 ‘deuren tellen’
20 Nulnummers op website
Voor reacties en ingezonden brieven en voor
toestemming voor het geheel of gedeeltelijk
overnemen van berichten en/of artikelen uit
het 0-nummer kunt u contact opnemen met
de redactie via ons e-mailadres.
De naam 0-nummer / nulnummer
0-komma-0 betekent volgens het
woordenboek: “totaal niets”.
Vaak is dit het gegeven waarin veel
mensen met verslavings-problematiek
terecht zijn gekomen. Aan het eind van
de rit,als de bodem bereikt is, moet je
constateren dat de patiëntcliënt, wil
die zichzelf weer op de rails zetten,
van onderaf weer opnieuw zal moeten
beginnen. Vanuit het absolute nulpunt
in een spiraal omhoog.
Redactioneel
Wat niet vaak gebeurt en waarschijnlijk ook niet snel een tweede keer zal voorkomen
is dat er binnen een maand twee 0-nummers van de pers zijn gerold. 0-nummer elf
heeft u nu in handen en hopend leest u het ook nog. Dit 0-nummer is voornamelijk
opgedeeld in twee flinke artikelen. Het eerste gaat over de JellinekMinnesotakliniek
welke officieel half oktober wordt geopend. Maar liefst 42 klinische plaatsen, dus
bedden, en 12 dagklinische plaatsen. Voor de groep mensen die het rigoureus willen
aanpakken en een duidelijke punt willen zetten achter hun uit de hand gelopen inname
gedrag maken in deze kliniek een goede kans dit te veranderen. Je moet maar kijken of
je erin past. Volgens JellinekMinnesota heeft de 12-stappen filosofie als uitgangspunt
dat de onderlinge verbondenheid tussen mensen bepalend is voor ‘een leven in
herstel’, zeker omdat mensen door verslaving vaak een geïsoleerd bestaan zijn gaan
leiden. Benadrukt wordt, dat iedereen áltijd onderdeel is van een groter geheel en dat
niemand er alleen voor hoeft te staan. Deze onderlinge verbondenheid geeft energie,
waaruit mensen de kracht putten om te herstellen, en kan gezien worden als de basis
van spiritualiteit.
Spiritualiteit speelt een belangrijke rol binnen de Minnesotabehandeling en heeft te
maken met de kijk op het leven en de relatie tot andere mensen en al het overige dat
belangrijk is in het leven. Essentieel bij verbondenheid – en in bredere zin spiritualiteit -
zijn respect en begrip voor elkaar; niet alleen tussen cliënten, maar ook tussen cliënten
en behandelaars. Toen ik hoorde van ‘geen wachttijden’ heb ik gelijk tegen Mark
Schramade gezegd: ‘dat mag je mij eens uitleggen hoe jullie dat dan flikken’. Helaas
is het maar al te vaak waar dat er wachtlijsten zijn voor je feitelijk met de behandeling
kunt beginnen. Dat liet de directie van JellinekMinnesota zich geen twee keer zeggen.
In no-time floepte er een lijvig verhaal op tafel waarin het keurig wordt uitgelegd. Te
lezen vanaf pagina 3 t&m 8. Bani da Lima legt op pagina 9 uit wat er zo anders is in
deze behandeling. Dit artikel is ook in het voorgaande 0-nummer gepubliceerd. De
middenpagina is deze keer weer ingeruimd voor een ‘ervarings’ verhaal. De tweede
helft van dit 0-nummer is ingeruimd voor de geschiedenis. Honderd jaar geleden, in
1909, is men in Amsterdam begonnen met aandacht te besteden aan het fenomeen
‘verslaving’. Honderd jaar verslavingszorg in woord en beeld te lezen en bekijken vanaf
pagina 13 t&m 18. Het is jammer dat er zo weinig mensen op de hoogte zijn van wat er
allemaal in die honderd jaar gebeurd is voorafgaand aan waar de verslavingszorg nu
staat. Praktisch zijn we nog niet zoveel verder als je kijkt naar het slagingspercentage,
maar wetenschappelijk is het
ontegenzeggelijk zo dat er
inmiddels heel veel meer bekend
is dan toen men in 1909 begon.
Wetenschap heeft nu eenmaal
tijd nodig zich te ontwikkelen. Op
pagina 12 kunt u lezen wat er in
dit jubileumjaar voor festiviteiten
op het programma staat. Achterin
op pagina 19 een beschouwing
van Johan van Glabbeek. In
de komende 0-nummers volgt
meer van deze gemotiveerde
man. Gemotiveerd ook omdat hij
JellinekMinnesota kliniek, Surinameplein.
schrijft! (KCK)
2 11

JellinekMinnesota start!
Hét nieuwe verslavingsbehandelcentrum van Nederland
zonder wachtlijsten
door Mark Schramade
foto’s: Kees C. Keuch
Na 4 jaar voorbereiding is op 3
augustus 2009 JellinekMinnesota
volledig van start gegaan. Met trots
introduceren wij voor heel Nederland ons
nieuwe verslavingsbehandelcentrum met een
capaciteit van 42 klinische en 12 dagklinische
plaatsen.
In het 0-nummer is meerdere keren aandacht
geweest voor de Minnesotabehandeling die
is ontwikkeld op basis van de 12-stappen
filosofie van de Anonieme Alcoholisten (AA).
JellinekMinnesota combineert de 12-stappen
behandeling met ‘evidence based’ cognitief
gedragstherapeutische interventies. Elders in
dit nulnummer gaat Bani da Lima inhoudelijk
in op de Minnesota behandeling en ons credo
‘Stoppen doe je zelf, maar niet alleen’. Voor meer
informatie kunt u ook terecht bij onze tijdelijke
website www.jellinekminnesota.nl
De aanleiding om JellinekMinnesota te starten
is de toenemende vraag van cliënten naar de
Minnesotabehandeling. Deze cliënten voelen zich
niet aangetrokken tot de reguliere verslavingszorg
en/of zijn daar niet succesvol behandeld. Zij
beschouwen het als een gemis dat de reguliere
verslavingzorg in Nederland nauwelijks Minnesota
behandelingen aanbiedt. Hierdoor worden cliënten
vaak verwezen naar buitenlandse Minnesota
klinieken en/of particuliere klinieken. Arkin heeft
dit geluid ‘uit de markt’ opgepakt en samen met
de Stichting 12 Stappen 1 het initiatief genomen
om een landelijk Minnesota behandelcentrum
op te zetten. De cliëntenraad van Arkin
omarmt de Minnesotabehandeling en AGIS
Zorgverzekeraars ondersteunt de introductie van
de Minnesotabehandeling al vanaf het prille begin.
Er zijn 9 belangrijke redenen voor cliënten
om te kiezen voor de Minnesotabehandeling
11
(zie kader 1). Eén van die redenen is dat er geen
wachtlijsten zullen zijn. ‘Hoe gaan wij dit waarmaken?’
‘Het ontbreken van wachtlijsten is toch alleen
voorbehouden aan particuliere klinieken? Wachtlijsten
(of leegstand) ontstaan als er een verschil is tussen
de ‘vraag’ van cliënten en het ‘aanbod’ van Arkin. Het
is dus noodzakelijk om de vraag en het aanbod op
elkaar af te stemmen. Hiervoor moet je de organisatie
zo inrichten dat de ‘vraag’ en het ‘aanbod’ maximaal
beïnvloedbaar zijn.
Eenpersoons kamer
3

Receptie
Huiskamer Tieken
Tweepersoons kamer
Aangepast voor invaliden
De ‘vraag’: organisatie van de
instroom ofwel ‘marketing’.
Het team van JellinekMinnesota gaat niet
afwachten totdat de (ongeïnformeerde) cliënten
zich melden bij Arkin en daar als behandeloptie
JellinekMinnesota krijgen voorgeschoteld.
Ons doel is dat wij in de Nederlandse markt
dermate actief aanwezig zijn dat cliënten
naar óns toekomen en dan goed weten wat
de Minnesotabehandeling inhoudt en dat zij
hier wel oren naar hebben. Wij hebben als
JellinekMinnesota ook geen indicatiecriteria.
Iedereen is welkom! Wij hebben alleen
een aantal contra-indicaties. Als cliënten
gecontroleerd willen blijven gebruiken dan
is ons programma niet geschikt. Hetzelfde
geldt als cliënten niet willen deelnemen aan
zelfhulpgroepen.
Tevens is de Minnesotabehandeling geen
‘dubbele diagnose’ programma. Wij kunnen geen
(matige tot zware) co-morbiditeit behandelen.
Marketing is dus een belangrijke activiteit
en wij hebben daarom ook een eigen merk
‘JellinekMinnesota’ en slogan ‘Stoppen doe je
zelf, maar niet alleen’ zodat onze behandeling
een eigen imago en uitstraling krijgt in de markt.
Tevens is ons marketingbudget een substantieel
en structureel onderdeel van de begroting. Wij
hebben als één van de weinige behandelteams
een account/relatiemanager in dienst. Onze
relatiemanager onderhoudt bijvoorbeeld
persoonlijk contact met de huisartsen die cliënten
naar ons verwijzen. Maar hij pleegt zo nodig ook
‘koude acquisitie’. Verder zal de relatiemanager
aanwezig zijn op congressen en op bezoek
gaan bij bedrijven en arbodiensten. Hij is
verantwoordelijk voor alle ‘toeleidingskanalen’
inclusief het internet, waarvan wij verwachten
dat dit het allerbelangrijkste toeleidingskanaal
zal worden. Zo voeren wij thans onderzoek uit
naar hoe Amerikaanse (Minnesota)klinieken zich
marketeren op het internet.
Als de vraag achterblijft zal onze relatiemanager
‘actiever’ worden en meer (financiële) middelen
inzetten om de vraag te laten toenemen.
Als de vraag te groot wordt, gaat hij bij wijze
van spreke even op vakantie of zich meer
richten op het evalueren van de verschillende
toeleidingskanalen.
4 11

Huisartsen
Het ‘aanbod’: organisatie van
het proces en uitstroom ofwel
‘logistiek beheersing’
In de auto-industrie introduceerde de Japanners in de
jaren ’80 het ‘Just-in-time’ productieproces (JIT)
hetgeen hen een enorme voorsprong gaf op hun
Amerikaanse concurrenten. JIT reduceert de
complexiteit van het productieproces en zorgt voor een
betere logistieke beheersing. Het is bovendien een
klassiek bewijs dat een hogere kwaliteit en minder
kosten hand in hand gaan (zie voor een gedetailleerde
beschrijving kader 2).
Binnen de gezondheidszorg is het
ook van belang dat er een optimale
logistieke beheersing is van het
behandelproces. Het is natuurlijk
doodzonde als onze nieuwe evidencebased
zorgprogramma’s ‘landen’ in
een logistiek gezien on-beheerst
proces met wachtlijsten.
In de figuur staan de verschillende
processen van Jellinek-Minnesota
simplistisch weergegeven. Aan de
hand van enkele voorbeelden geven
wij aan hoe wij het proces gaan
flexibiliseren.
Detox
Het eerste voorbeeld is de detox. Vaak
is de detox een bottleneck capaciteit
doordat de instroom op een vaste dag
is (bijv. maandag), de doorlooptijd vast
staat (bijv. 12 dagen), de capaciteit vast
staat (bijv. 20 bedden) en het capaciteitstarief
vaststaat (voor een detox is
dit een hoog tarief waardoor je
11
via huisarts
Aanmelding
Minnesota
Detox
Minnesota
ZELFHULPGROEPEN
Primaire
behandeling
(dag/klinisch )
via huisarts
Verlengde
behandeling
(klinisch )
Safehouses
suboptimalisatie gaat krijgen van de detox). Alle
‘vastigheden’ zijn complicerende factoren voor de
logistiek beheersing van het volledige behandelproces.
Bovendien sluiten ze op geen enkele manier aan op de
specifieke behoefte van de klant. Wij moeten niet
vergeten dat ‘wij’ als Arkin gast zijn in het leven van
onze cliënten. Als het een cliënt beter uitkomt om op
donderdag opgenomen te worden dan nemen wij de
cliënt op donderdag op. Bovendien wordt de duur van
de detox bepaald door het individuele behandelplan.
Belangrijk is een flexibele detox capaciteit. Als de
instroom toeneemt ‘groeit’ de detox ook als het aantal
fysieke bedden dit niet toelaat. Bepaalde cliënten
worden dan alvast ‘doorgeschoven’ naar de primaire
behandelunit (zie figuur) terwijl zij nog niet aan dit
programma meedoen.
Dagbehandeling
5

Tijdelijk mededelingenbord
Huiskamer detox ‘Hazel’
Huiskamer detox ‘Hazel’
Zijgevel Surinameplein
Een ander voorbeeld is de capaciteitstoewijzing.
Bij een grotere instroom worden er extra
capaciteiten vanuit de behandelunits toegewezen
aan de aanmelding om de werkdruk op te vangen.
Belangrijk is weer de norm dat er geen
wachtlijsten zijn en dat de aanmelding daardoor
altijd prioriteit heeft. Ook als dit tot (tijdelijke)
aanpassingen leidt in de behandeling.
Een derde voorbeeld is de behandelduur voor
de cliënt die zal variëren tussen de 6 en 10
weken. Ook hiermee is de capaciteitsbezetting
te sturen zonder dat dit ten koste gaat van de
kwaliteit van zorg. Na de primaire behandeling
zullen de meeste cliënten uitstromen. Sommige
cliënten kunnen nog vier weken in onze verlengde
behandelunit verblijven. Bij een grote vraag
zullen de verlengingen echter niet klinisch
maar dagklinisch worden gegeven eventueel in
combinatie met een Safe House voor de cliënt.
Bij leegstand zullen ‘opfris’ cursussen worden
aangeboden.
Het laatste voorbeeld is het feit dat wij in de
vorm van de zojuist genoemde ‘Safe Houses’
een ideale ‘achterdeur’ hebben voor de
Minnesotabehandeling. Onze cliënten kunnen
hier voor een langere tijd wonen en indien nodig
bij ons in (deeltijd) behandeling blijven. In het
Safe House zelf wordt niet behandeld maar
wel begeleiding gegeven. De visie op mensen
met een verslaving en het doel naar een leven
in herstel, is in de Safe Houses identiek aan
onze visie. Dit betekent voor onze cliënten een
naadloze aansluiting.
Samenvattend
Om maximale invloed te hebben op de ‘vraag’
en het ‘aanbod’ is het noodzakelijk dat de
organisatie verantwoordelijkheid heeft over alle
bovengenoemde aspecten. Bij JellinekMinnesota
is dit het geval want zowel: a) de marketing en
instroom, b) de behandeling en doorstroom èn
c) de uitstroom worden door ons beheerst. Een
tweede belangrijke voorwaarde waaraan voldaan
is, is dat de norm van geen wachtlijsten wordt
gedeeld in het team en dat dit een belangrijk
en terugkomend onderwerp is binnen de
besprekingen over de kwaliteit van zorg. Alleen
een langdurig en structureel capaciteitstekort kan
roet in het eten gooien.
6 11

Gezien onze behoorlijke capaciteit van 42 bedden
en de relatief korte behandelduur verwachten wij
geen problemen. Hierdoor hebben wij voldoende
vertrouwen om onze norm van geen wachtlijsten breed
uit te dragen. Enkele weken geleden hebben wij álle
huisartsen in Nederland geïnformeerd over de start van
JellinekMinnesota en de negen redenen om hiervoor te
kiezen. Nu is het tijd om onze doelen te realiseren.
Kader 1: Negen redenen om te kiezen voor
JellinekMinnesota
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Onze addiction counselors zijn opgeleid in
Hazelden en gecertificeerd door de staat
Minnesota, VS;
De behandeling wordt volledig vergoed door
alle zorgverzekeraars in Nederland;
Er zijn geen wachtlijsten;
Het uitgangspunt is volledige abstinentie van
alle verslavende middelen en verandering van
het verslavingsgedrag;
Er is een korte opnameduur van 6-10 weken;
Er is een verplichte deelname aan 12-stappen
zelfhulpgroepen;
De familie is betrokken bij de behandeling;
De behandeling is in de Nederlandse taal;
2 Er is een verblijf in een Safe House mogelijk
tijdens en na de behandeling.
Kader 2: Just-In-Time
Vroeger werden alle auto’s nog op voorraad
geproduceerd en bij wijze van spreken door de
fabriek heen geduwd (‘push’) waarna het product in
de opslag kwam totdat een importeur of dealer het
kocht. Omdat het aantal uitvoeringen van een type
auto zoveel groter werd (denk bijvoorbeeld aan
alle verschillende kleuren), werd de noodzakelijke
voorraad natuurlijk onbetaalbaar en onbeheersbaar
groot. Met de Just-In-Time (JIT) werkwijze wordt
een auto bij wijze van spreke volledig door de
fabriek heen getrokken (‘pull’) op basis van een
concrete vraag en gaat de auto daarna direct naar
de importeur of dealer. Audi gaat zelfs zover dat
de eindgebruiker zijn auto komt ophalen bij de
fabriek en letterlijk van de lopende band ziet rollen.
Dit creëert voor de echte autofan natuurlijk een
onvergetelijke ervaring.
11
Buitenzitje
Eetzaal
Stilte-Meditatie kamer
Streep geeft richting Oosten aan
service voor moslims
7

De essentie van het Just-In-Time
(JIT) productieproces is:
1.
2.
3.
het ‘flexibiliseren’ van het productieproces
teneinde aan de wisselde klantbehoefte te
voldoen. Er zijn veel meer uitvoeringen van een
typeauto dan vroeger en deze worden in hetzelfde
productieproces gemaakt.
het introduceren van ‘integrale kwaliteit’ in het
productieproces in plaats van kwaliteitscontroles na
afloop hetgeen leidde tot een drastisch beperking
van afgekeurde producten;
het ontbreken van ‘voorraden’ hetgeen leidt tot
minder halffabricaten, minder ruimtebeslag, minder
goederenstromen in de fabriek èn daardoor minder
kosten. Dit leidt tot een aanzienlijke verkorting voor
het produceren van een auto maar stelt extreem
hoge eisen aan de toeleveranciers van goederen.
Deze moeten namelijk direct (just-in-time) worden
aangeleverd als er een goederenvraag komt.
JIT reduceert de complexiteit van het productieproces
en is een klassiek bewijs dat een hogere kwaliteit
en minder kosten hand in hand gaan. Om JIT te
introduceren waren er enorme investeringen nodig
in het flexibiliseren van machines en medewerkers.
Het flexibiliseren van machines betekent modernere
machines die gevarieerde producten kunnen maken.
Het flexibiliseren van medewerkers betekent meer
verantwoordelijkheden, een scherpere focus op kwaliteit
en deskundigheidsbevordering. Een voorbeeld: indien
een medewerker bij JIT-productie een fout constateert
in het product dan moet hij het gehéle productieproces
stilleggen. Er komt dan direct (Just-In-Time) een
noodteam naar hem toe om de productiefout snel te
herstellen en het productieproces weer op gang te
brengen. Het aantal productiefouten dat bij JIT aan het
einde van het productieproces nog wordt ontdekt is nihil.
Voor JIT waren er alleen kwaliteitscontroles na afloop
en was het aantal afgekeurde producten veel groter.
Bovendien was het moeilijker om de producten dan nog
te herstellen. Dit betekent dus veel hogere kosten.
1 De Stichting 12 Stappen heeft als missie het introduceren
van de Minnesotabehandeling in Nederland.
Zie: www.stichting12stappen.nl
² Eigen bijdrage voor Safe House is vereist.
Zie: www.stichtingsafehouses.nl
Gang bij Dagbehandeling
8 11

Foto: Kees C. Keuch
‘Stoppen doe je zelf, maar
niet alleen.’
Door Bani da Lima
Op 3 augustus opent het JellinekMinnesota-behandelcentrum zijn
deuren aan het Surinameplein in Amsterdam. Vanaf die datum biedt
Arkin een nieuwe behandeling, die principieel anders is dan het
bestaande aanbod.
Anders, omdat het uitgangspunt is de cliënt te zien als
‘gelijkwaardig mens’. De cliënt wordt namelijk niet met zijn
verslaving vereenzelvigd: hij is iemand mét een verslaving.
Anders, omdat als gevolg van dat uitgangspunt de cliënt zichzelf
geen ex-verslaafde meer noemt, maar ex-gebruiker.
Anders, omdat stoppen met gebruiken van alle middelen, dus ook
van anti-trek of van vervangende middelen,
bovenal een gevolg is van de keus voor
een andere levensstijl, en omdat de cliënt
leert inzien dat hij – en niemand anders –
verantwoordelijk is voor die keus. Anders,
omdat de cliënt besluit dat hij geen
slachtoffer meer is. Anders, omdat in elke
fase van de behandeling het creëren van
verbondenheid essentieel is voor herstel.
Behandeling bij JellinekMinnesota betekent
ook dat nergens plek is voor moreel oordeel;
nooit is sprake van goed/slecht, sterk/
zwak of goed/fout. Bovendien zet het JellinekMinnesotateam zijn
energie in om de cliënt – én zijn partner, familie en andere dierbare
betrokkenen – te helpen inzien dat verslaving niet een kwestie is
van wilskracht. Verslaving is nl. een chronische hersenaandoening.
Herstel van deze aandoening is een proces van verandering.
Verandering van levensstijl, verandering van keuzes; herstel is
een kwestie van spirituele groei. De JellinekMinnesotabehandeling
is vooral anders, omdat de behandelaar de cliënt dit alles ook
daadwerkelijk vertelt.
Dit “anders zijn, en dus anders doen” heeft meer consequenties
voor behandelaar en cliënt. Zo krijgen de JellinekMinnesota-cliënten
van het hele team en van elkaar hulp om uit hun isolement – zo
typerend voor de ziekte verslaving – te komen. Het motto van
10
JellinekMinnesota is dan ook niet voor niets: stoppen doe je zelf, maar
niet alleen. Cruciaal hierbij is dat onze cliënt vanaf de eerste dag van
zijn behandeling wordt ondergedompeld in een sfeer van hoop op een
“leven in herstel”. Hoop op de mogelijkheid andere keuzes te maken.
Hoop op een toekomst zonder gebruik van middelen; een toekomst
die binnen handbereik ligt en reëel is. Onze cliënt went er langzaam
aan bewuste keuzes te maken en de verantwoordelijkheid voor die
keuzes te nemen. Hij leert vooral ook de gevolgen van die keuzes te
accepteren en er gezond mee om te gaan.
Stap voor stap zien onze cliënten in hoe belangrijk het is
anderen te betrekken in hun herstel. Actieve deelname aan 12stappenzelfhulpgroepen
is om die reden dan ook geen optie, maar
een onlosmakelijk onderdeel van de behandeling.
Zo simpel als het klinkt, zo moeizaam verloopt dat proces vaak.
Schuldgevoel, schaamte, angst en, simpelweg trots, vormen vaak
de drempels die op de weg naar herstel dwars kunnen liggen.
Geduld, compassie en het zichzelf gunnen van een ander leven
blijken dan belangrijke elementen in dat broze herstelproces.
Voor de JellinekMinnesota-behandelaar ligt vervolgens de
uitdaging in het meegaan met het tempo van onze cliënt. Niet
sneller, niet langzamer, niet te ver vooruit of achter lopend, maar
“dáár zijn, waar de cliënt zich in zijn proces bevindt”. Minstens zo
uitdagend is het loslaten van de gedachte of de wens een
afgeronde behandeling te (moeten) geven. Onze cliënt
begint tijdens de JellinekMinnesota-behandeling zijn
proces van herstel, dat door actieve deelname aan 12stappenzelfhulpgroepen
wordt voortgezet.
Niet meer, niet minder.
Regelmatig wordt mij gevraagd of cliënten erin
slagen om nu ook meteen clean te blijven. Het
antwoord is heel simpel: nee, niet elke cliënt lukt
dat. Het team maakt er dan ook geen geheim
van dat terugval hoort bij verslaving, bij een soms
wankel proces van herstel. Het omgaan met terugval betekent
“slechts” dat alle medecliënten worden betrokken in het
uitpluizen van wat er precies is gebeurd. In de feedback ligt
namelijk de kracht van de herkenning. Het groepsproces biedt de
kracht en de mogelijkheid om hulp te vragen en om hulp te geven.
Meer nog dan wanneer het alleen een zaak is tussen behandelaar
en de betreffende cliënt.
Hoe succesvol is deze behandeling? Voor het Jellinek-
Minnesotateam betekent succes dat onze cliënten weten dat ze
er niet meer alleen voor staan; dat ze zónder en zeker ook mét
eventuele terugvallen de verbondenheid voelen met anderen in
herstel; dat ze de verantwoordelijkheid nemen voor hun herstel.
Succes is vóór alles wanneer onze cliënten ons laten weten dat hun
veranderingsproces is begonnen en nog steeds voortduurt. Hoe
moeizaam en hoe broos het soms ook is. Boven alles is het juist die
verbondenheid die JellinekMinnesota zo anders maakt.
9

Tweede pubertijd door Richard
Tja, daar zit ik dan achter m’n computertje me suf te
prakkiseren wat ik in Gods naam wil schrijven. Het
grootste “writersblock” is de drang om zo goed mogelijk
te schrijven, want anderen gaan dit lezen en dus
moet het perfect zijn. Zie hier een van mijn grootste
angsten, de faalangst. Volgens mij is dit er met de
paplepel ingegoten, vroeger thuis, het was nooit goed
genoeg en als je het niet perfect kon doen, dan maar
helemaal niet. Ik werd er al vroeg mee geconfronteerd,
in plaats van mij te complimenteren met mijn “ briljante”
pianospel werd er geroepen of die herrie niet wat
zachter kon etc. Mijn mavo diploma heb ik niet gehaald
simpelweg door totale black out op het moment dat
ik kennis moest produceren, mijn rijbewijs idem dito,
totale paniek toen de examinator naast me kwam zitten
in de auto, 2 keer gezakt en mijn rijinstructeur begreep
er niets van. Ik reed immers fantastisch tijdens de
lessen!
Bijna mezelf zijn
Enfin, om een lang verhaal wat korter te maken, ik had
genoeg redenen om al op jonge leeftijd te ontdekken
dat met een glaasje van het een of ander alcohol, ik
veel minder last had van die onzekerheden, sterker
nog, ik kon met een slok op bijna mezelf zijn zonder
in angstzweet uit te barsten. Wat een ontdekking,
wat een wondermiddel, een medicijn om eindelijk
mijn diepst verborgen gehouden gevoelens omhoog
te laten borrelen, mijn allergrootste geheim, waar ik
jarenlang mee worstelde, mijn verlangen om jongens
lief te hebben! En God vergeef me, wat heb ik veel
liters van dit “medicijn” gedronken om even zoveel
jongens lief te hebben! Het leven was mooi, ik kwam
in de theaterwereld terecht, heb bijna alle buurthuizen,
clubs, theaters en schouwburgen van Nederland
van binnen gezien, heb furore gemaakt in Carré met
vleermuizen, die ik op wonderbaarlijke wijze over het
toneel liet vliegen. Het leven lachte me tegemoet aan
de buitenkant, er was echter niemand die wist en
voelde wat er binnen in mij woelde, een brandende
eenzaamheid, een overlevingsstrijd die zijn weerga niet
kent en ik was niet in staat om daar met iemand over
te praten. Gewoon maar doorgaan dan? Mijn beide
ouders waren inmiddels overleden, goede kennissen
en vrienden sneuvelden bij bosjes aan de nieuwe
gevreesde ziekte Aids.
Niet meer te verdoven
Ik had inmiddels het ultieme medicijn tegen
verlegenheid ontdekt: Cocaïne! Gelijk op met het
gebruik van al die middelen had ik weer anti-middelen
nodig om de paniekaanvallen en claustrofobieën
tegen te gaan, kortom de innerlijke pijn en strijd waren
bijna niet meer te verdoven en het was tijd voor mijn
eerste nederlaag. De gang naar de hulpverlening,
het CAD. De eerste poging om inzicht te krijgen
waarom ik zoveel gebruikte. Met behulp van pillen
die mij ziek zouden maken in geval van het nuttigen
van alcoholische dranken, lukte het mij om een korte
periode niet te drinken. Verder veranderde ik niet veel
aan mijn levensstijl, behalve de dingen die ik absoluut
10 11
foto: Kees C. Keuch

niet durfde te doen zonder iets te gebruiken. De
periode van onthouding was slechts van korte
duur. Al snel kwam de verveling om de hoek kijken
en ik voelde me weer wat beter, dus besloot ik
deze keer gecontroleerd te gaan gebruiken!? Dat
lukte meestal 2 of 3 dagen, want al snel was er
wel weer een of ander excuus om de afgesproken
hoeveelheid ineens niet meer van belang te vinden
en compleet uit mijn dak te gaan.
12 dagen Detox
Zo ben ik nog jaren doorgegaan met vallen en
opstaan. De valkuilen werden steeds dieper
en het werd steeds moeilijker om er weer uit te
krabbelen, het “overleven” werd steeds zwaarder.
Wonder boven wonder bleef ik wel in staat om te
blijven “werken”, uiteraard in een door mij gezochte
werkomgeving waar het niet vreemd was om te
gebruiken. Ik had nog een dak boven mijn hoofd,
11
kon zelfs nog een autootje rijden, dus wat bedoel je
met verslaafd?! Ik woonde toch niet in een kartonnen
doos of liep niet op straat met een C-1000 karretje
volgestouwd met troep een uur in de wind stinkend!
Nee hoor, ik gebruikte wat veel, dat wel ja, maar verder,
ach dat viel wel mee toch? Uiteindelijk kon het natuurlijk
niet uitblijven dat ik lichamelijk, geestelijk en spiritueel
dusdanig naar de knoppen was, dat ik in de detox van
de Jellinek ben beland. Daar tot de conclusie gekomen
dat 12 dagen detox hoogstwaarschijnlijk niet genoeg
was om mijn sterk verziekte persoontje weer enigszins
te laten functioneren, dus 4 maanden afdeling JOS* er
achteraan. In die periode van 4 maanden waarin het
steeds een beetje helderder werd in mijn hoofd, kwam
ik er achter dat ik zeker op emotioneel gebied een grote
achterstand had opgelopen.
De vogeltjes floten zo hard
Toen ik dan ook weer in de “buitenwereld” kwam, had
ik vaak het gevoel dat ik aan een tweede pubertijd was
begonnen, alles was zo nieuw, zo indrukwekkend maar
ook angstig. Het licht was zo fel, de vogeltjes floten zo
hard en wat een herrie op straat met al die mensen,
trams, fietsen, auto’s, brommers… Die uitkomende
planten en bomen, wat waren ze mooi groen, wat
voelde dat lentezonnetje ontzettend lekker! Nu 8 jaar
later er op terug kijkend, verbaas ik me er over hoe ik
dat vol gehouden heb, 4 maanden intern op een zaaltje
met 3 andere snurkende, scheten latende lotgenoten. Ik
denk dat dit aangeeft hoe ik er aan toe was, hoe graag
ik wilde herstellen, hoe hongerig ik was naar een leven
zonder al die ellende. Ik heb iemand eens horen zeggen
dat godsdienst is voor mensen die bang zijn om naar
de hel te gaan en spiritualiteit voor mensen die uit de
hel zijn gekomen en geloof me, het was een hel waar
ik in leefde. Ik ben erg blij en dankbaar dat die periode
van mijn leven achter me ligt. Men kan veel kritiek uiten
over de behandeling in de Jellinek en die kritiek heb ik
zelf ook gehad, echter zonder die behandeling zou ik nu
niet de persoon zijn geweest die dit nu zit te schrijven.
De Jellinek heeft mij geholpen om te stoppen met
gebruiken, de zelfhulp groepen hebben mij geholpen
om gestopt te blijven. Als ik alleen gestopt zou zijn
met gebruiken en verder niets aan mijn leven hebben
veranderd, dan zou ik waarschijnlijk nu een hoopje
botten zijn “six feet under”.
*JOS: Jacob Obrechtstraat.
Tot 2003 waren er in het Jellinekhuis drie behandel
afdelingen: Heinzegroep, Vrouwen VKL,
en dus de JOS groep.
11

Programma Festiviteiten
Jellinek 100 jaar
Soms hoor je mensen wel eens zeggen: ‘de
Jellinek bestaat niet meer’. Maar dat is quatsch. In
ieder geval het komend jaar, vanaf nu tot juni 2010
zult u bijna niets anders horen dan over Jellinek.
Programma festiviteiten Jellinek
(onder voorbehoud)
24 september 2009 Kick Off Kunstveiling
Bijeenkomst bij Sotheby’s veilinghuis. Veiling
(voor genodigden) van kunstwerken van cliënten,
ex- cliënten en bekende kunstenaars die affiniteit
hebben met het thema verslaving. De opbrengst
van de veiling komt ten goede aan een nieuwe
atelierruimte voor Kunstkop.
Prijsvraag cliënten vanaf oktober 2009
Cliënten mogen nadenken over hun droomproject
om de zorg te verbeteren. De ideeën worden
beoordeeld door een vakjury en het beste idee zal
gerealiseerd worden. In het voorjaar van 2010 volgt
de uitslag.
Lezingenserie in de Openbare Bibliotheek
vanaf november 2009
Elke maand een lezing over verslavingszorg.
Thema’s o.a.: Toekomst verslavingszorg, nieuwe
verslavingen, drugsbeleid.
Symposium ‘Jellinek 100 jaar Toekomst’
25 februari 2010
Symposium over verslavingszorg met o.a. Gemma
Blok (geschiedenis), Wim van den Brink (biologie),
Gerard Schippers (onderzoek) en Job Cohen (soft
drugs).
Onderzoek O&S Amsterdam najaar 2009
Onderzoek & Statistiek Amsterdam zal een
onderzoek onder cliënten uitvoeren. Alledaagse
zaken worden onderzocht en vergeleken met de
antwoorden van de gemiddelde Nederlander. De
resultaten zullen verwerkt worden bij het symposium
en andere festiviteiten.
Glossy
Een mooi glossy magazine gemaakt door en
met mensen met verslavingsproblematiek over
onderwerpen die in hun leven spelen.
De Nationale ‘Kom uit de flesdag’
voorjaar 2010
Deze dag staat geheel in het teken van verslavingen.
Alle Nederlanders wordt gevraagd naar zijn/haar
verslaving en er ronduit voor uit te komen.
100 jaar reclame rondom
verslavingsproblematiek
voorjaar 2010
Overzichtstentoonstelling over 100 jaar landelijke
preventie campagnes voor verslaving.
Open Lucht Filmfestival
voorjaar 2010
Verspreid op diverse pleinen in de stad wordt een
filmfestival georganiseerd met films waarvan het
thema aansluit bij het werkveld van de Jellinek.
Toegang is gratis.
Cliëntenverwendag
voorjaar 2010
Medewerkersfeest Arkin
zomer 2010
12 11

U bent hier niet voor de lol…
1909 – 2009 Honderd jaar verslavingszorg in Amsterdam.
Een historische terugblik
Door Kees C. Keuch
Tot begin negentiger jaren was de wetenschappelijke
belangstelling voor (alcohol) verslaving
minimaal. Psychiaters en psychologen hadden
weinig affiniteit met verslaving, mede door het
stigma van verloedering en ‘on-verander-baarheid
dat mensen met verslavingsproblemen in
die tijd hadden. Deze status quo* vormde een
groot probleem voor de verslavingszorg die zich,
bij gebrek aan enige evidentie* baseerde op
ideologie. En dat deed de hulpverlening graag.
Dat was begin van de vorige eeuw wel anders.
De medicus dr. Herman Bouman en de
pedagoog- drankbestrijder Theodorus van der
Woude besloten dat de redding van dronkaards
met kracht ter hand moest worden genomen en
wel: ‘ten eerste om de drankzuchtige zelf, en
daardoor voor diens gezin, en ten tweede om
de gemeenschap zelf, daar elke drankzuchtige
minder betekent een uitgangspunt van bederf en
gevaar voor de samenleving minder’.
Mr. Den Tex, voorzitter van de afdeling Amsterdam
van de Volksbond tegen Drankmisbruik,
werd geraadpleegd als juridische voorlichting en/
of ondersteuning nodig mocht blijken.
Na enige publiciteit, waarbij toen al werd gezegd
dat ‘alcoholisme een ziekte is!’, werd de
deur van het Medisch Consultatiebureau voor
Alcoholisme opengezet. Aldus werd op ‘den
elfden september 1909 bij de bevolking van
Amsterdam het eerste zittingsuur geïntroduceerd’.
Dat werd gehouden in de lokalen van de
GGD aan de Kloveniersburgwal. Dat was niet
alleen goedkoop, het zorgde er ook voor dat het
publiek snel de weg leerde kennen en de ‘drempel’
verlaagd werd. De zittingsuren werden op
zaterdagavond gehouden en duurde al spoedig
tot na middennacht. Op dien dag ontvangen de
meeste werklieden hun loon en breekt voor de
alcoholist een kritieke avond aan.
11
achterzijde Weteringschans nr 4
Maatschappelijk werk
Wachtkamer
Slaapzaal Linnaeus Parkweg
13

Slaapzaal Linnaeus Parkweg
Groepsgesprek met Zr. Timmer en dhr. Krauweel
Ziekenzaaltje Keizersgracht
Conversatie eetzaal Keizersgracht met achterin het bijlart
Op verantwoord wetenschappelijk peil werd
medische- en sociaal pedagogische hulp
geboden. Tevens werd onderzoek gedaan
naar oorzaak en omvang van het alcoholprobleem.
Veel gegevens werden bijgehouden, tot en met de
kleur van haar en ogen. Beide heren noemde de
gebruikte behandelmethode de ‘moraaldidactische’.
Geneesmiddelen hadden zij in het geheel niet, al
kwamen veel patiënten voor het beruchte ‘Coza
poeder’, dat de drankzucht moest doen verminderen.
Een onwerkzaam middel bestaande uit keukenkruiden
en dubbel koolzure soda dat door kwakzalvers voor
veel geld te koop werd aangeboden.
In het jaar 1919 verhuist het Bureau naar het houten
gebouwtje aan de Weteringschans nr. 4, met aan de
ene kant het Huis van Bewaring en aan de andere
kant een oud kerkgebouw, het latere Paradiso. Het
geheel was netjes ingericht. Dat had duidelijk een
gunstige uitwerking op de bezoekers, voortaan
werden de voeten geveegd en er was geen spoor
van tabakssap op het linoleum te zien, hoewel er
dikwijls meer dan honderd mannen op een zitting
kwamen.
Het Bureau verleende niet alleen immateriële hulp,
ook de zogenaamde stoffelijke hulpverlening werd al
spoedig ter hand genomen. Velen waren in financiële
moeilijkheden geraakt. Van het Bureau kon geld
worden geleend dat in overleg met de betrokkene in
desnoods vele termijnen kon worden terug betaald.
Later kwam hierin verandering doordat de Sociale
Dienst een uitkering verzorgde die aan het Bureau
werd overgemaakt. Medewerkers brachten, op de
fiets, deze uitkering aan huis. Bij gehuwden werd zij
aanvankelijk aan de echtgenoot overhandigd en bij
ongehuwden aan de kostjuffrouw. Op deze manier
bleef men zicht houden op de patiënt. In 1946
kwam dhr. Krauweel ten tonele. Hij nam in 1949 het
directeurschap op zich. Hij werd op de voet gevolgd
door Zr. Lena Timmer, maatschappelijk werkster en
al vrij snel adj. directrice, trouwens tot 1981.
In 1959 verhuisde het Bureau van de Weteringschans
naar de Linnaeusparkweg 22. In 1960 was men
zover dat daar ook een kliniek kon worden ingericht.
Sinds die tijd draagt het Bureau de naam van dr.
Jellinek. Deze uit Amerika afkomstige dr. Jellinek heeft
Krauweel en zijn medewerkers bijzonder geïnspireerd
met zijn visie en onderzoek waaruit bleek dat bij velen
de vicieuze cirkel alleen doorbroken kan worden door
een tijdelijke klinische opname. Er waren daar tien
14 11

edden. Op de bovenste verdieping woonde een
broeder met zijn vrouw. Oorspronkelijk waren het twee
villa’s, die bij elkaar waren getrokken. In deze panden
is in 1969 de drugskliniek van start gegaan. Toen de
eerste, dus ook de oudste drugskliniek in Nederland.
Eind vijftiger jaren zien we een explosieve stijging van
alcoholconsumptie. De gevolgen daarvan zijn pas
later voelbaar. Wie het erop aanlegt kan weliswaar
in twee jaar alcoholist worden, maar gemiddeld duurt
het langer. Het is een ‘leerproces’ met biologische
en psychologische aspecten. Er is een ‘tolerantie’
verschijnsel, men kan meer en meer alcohol verdragen,
psychisch schakelt men naar een flegmatisch
(‘onverstoorbaar’) drinken en doordrinken. Men leert
vluchten in een roes en krijgt een negatief zelfbeeld
en verliest elke persoonlijke vrijheid tegenover alcohol.
Elke alcoholist ontwikkelt een ‘verborgen drinken’, dat
kan in de letterlijke betekenis maar ook de kunst om
bijvoorbeeld op feestjes excessief te drinken zonder dat
dit opvalt. Het kan jaren duren voor het bekend wordt.
De zeer uiteenlopende ontstaansfactoren kunnen
niet alleen in de beginfase maar ook in het later
alcoholistisch drinken zeker verschillen veroorzaken.
Andere mechanismen, zowel van biologische als
psychologische aard, zijn verantwoordelijk voor
de procesmatige evolutie met nogal stereotype
karakteristieken. Eén van de grote verdiensten van
dr. Jellinek bestond er juist in dat hij getracht heeft dit
verloop te beschrijven volgens vier fasen*.
Waarom zijn er over verslaving zoveel definities en
omschrijvingen? Wel, voornamelijk omdat het eigenlijk
om een volstrekt onbegrijpelijk fenomeen gaat.
Nou, daar gaan we weer met ’t koffertje, net als
vier jaar geleden. Lang droog geweest. Dacht
toch dat het wel kon, een paar borrels per dag. Ja
ja, voor een week of drie. De puinhoop is weer
net als toen, geen weg meer terug. Heropname!
Is je enige kans, zeiden maatschappelijk werk
en arts, je enige kans om niet weer alles de
vernieling in te zuipen. God zij dank snapten ze
het op mijn werk. Het zal wel weer wennen zijn in
de kliniek, balen. Nou ja, als men hersens weer
een beetje op gang komen kom ik er misschien
wel achter… hoe het anders kan, of zo”.
11
Doorkijk grote slaapzaal Keizersgracht
Grote slaapzaal Keizersgracht
Persoonlijke wekdienst
Laatste stap voor opname
15

Het Jellinekhuis, geopend in 1982
De ‘ziekenzaal’ (detox) aangepast aan de moderne tijd
De leefgroep, belanrijke modernisering in de mannen kliniek
Zwembad Jellinekhuis, inmiddels verdwenen
Slaapzaaltje Obrechtstraat, iets meer recht op privé
En dan gaat het niet over de verschijnselen van
‘tolerantie’ en afkicken en zo. Die zijn nog wel te volgen.
Nee, wat moeilijker voor te stellen is, is het fenomeen
van de terugval, en dat is ook wat behandeling
noodzakelijk maakt. Als de afkick het probleem was
hadden we aan een paar ontwenningsklinieken genoeg
voor het hele verslavingsprobleem.
De stijging van tien jaar geleden is midden zestiger
jaren te merken bij de klinieken en opvangcentra. We
zien inderdaad een duidelijke toename in de hulpvraag,
óók van categorieën die vroeger niet tot de patiënten
behoorden, jongeren en vrouwen.
In 1967 kwam de verhuizing naar het pand aan de
Keizersgracht 674, waar ruimte was voor meer dan
vijftig patiënten, waarvan 8 bedden op de ‘ziekenzaal’.
Later is dit Detox gaan heten. Voor het publiek was
het een lachertje dat in dat prachtige huis alcoholisten
werden ondergebracht. In de rondvaartboten die langs
kwamen werd gezegd dat dit het alcoholpaleis was,
Motivatie
Het is pijnlijk te moeten toezien hoe een alcoholist
door zijn drinken de problemen opstapelt, lichamelijk
en psychisch aftakelt, zichzelf en zijn gezin ten gronde
richt. Vroegtijdige hulp zou heel wat energie en misère
kunnen besparen. Helaas moet men vaak ervaren dat
de alcoholist langdurig ieder aanbod tot hulp afwijst.
In een aantal gevallen schijnt het waar te zijn dat de
alcoholist eerst tot op de bodem moet gaan, dat er eerst
eens werkelijk iets ergs moet gebeuren, vooraleer men
tot inzicht kan komen en bereid is zich te laten helpen.
Vele hulpverleners stellen zich op als te kieskeurige
therapeuten die hun kennis en kunde alleen maar ten
dienste willen stellen van zogenoemd goed gemotiveerde
patiënten. Als bij de patiënt elke vorm van motivatie
ontbreekt is het inderdaad moeilijk positief opbouwwerk
te verrichten. Dit mag geen reden zijn om geen enkele
therapeutische poging te ondernemen. Eén van de meest
essentiële kenmerken van verslavingsproblematiek
is immers de relatieve onvrijheid ten overstaan van
het middel. Is het dan niet een beetje hypocriet om
van die mensen te eisen dat ze zich van in het begin
realistisch gemotiveerd, actief geëngageerd aanbieden
voor therapie. Maar allicht is er een zeker verlangen
naar een ‘uitkomst’, een verandering van hun lot
aanwezig is. Dat zij dit niet direct zien in de richting van
ophouden met drinken doet er niet toe. Het behoort tot
het begeleidingswerk om die motivatie geleidelijk te
stimuleren, te helpen groeien. Het beste is te opteren
voor onthouding als basisvoorwaarde voor verder
fundamenteel herstel.
16 11

Pyjama’s
Zr. Timmer vertelde mij enkele jaren geleden:
“als je ergens aan verslaafd bent, dan komt de
motivatie denk ik op het tweede plan, maar de ellende
van dat moment doet je besluiten om dan hulp te
zoeken. En dan verwacht je niet dat ze meteen je
borreltje willen afnemen, maar dat ze begrip voor je
hebben, een toverstokje hebben die jou wel even van
die alcohol afhelpt, maar dat werkt natuurlijk zo niet.
Wij leerde van onze patiënten, als ze al kwamen om
opgenomen te worden, vol goede voornemens, je
stuurde ze naar huis om de pyjama op te halen, ze
kwamen niet meer terug want ze zaten in het eerste
de beste café wat ze tegen kwamen. Maar wat deden
we, we schaften pyjama’s aan en we lieten ze niet
meer weggaan. We stopten ze in bed, en dan deden
de medepatiënten als het ware de rest. Ik zei: je moet
je béste maatschappelijk werksters bij de opname
gesprekken zetten en niet jonge kinderen die nog
weinig ervaring hebben want die maken geen indruk.
Het contact van het eerste moment dat de mensen bij
je binnen komen is doorslaggevend. Maar nogmaals, ik
zei altijd: zeker mensen die nog een baan en een gezin
hebben enz., die moet je in de nekvel grijpen; ik weet
niet hoeveel mannen ik tegen hun zin het bed ingestopt
heb.
In de tijd hebben we natuurlijk met van alles
geëxperimenteerd. Want wat zeiden ze toen: je kan
leren de mensen matig te laten drinken. Maar het is
zo, je kunt de alcohol met de suikerpatiënt vergelijken;
als een suikerpatiënt niet accepteert dat ie zich moet
onthouden van bepaalde dingen, dan komt ie in
moeilijkheden.
Als je sociaal kunt drinken, dan kom je niet in
moeilijkheden, èn ook niet in de Jellinek. ik zeg altijd:
het is alleen maar de spiegel voorhouden en je moet
hopen dat de mensen erin willen kijken, dan pas kun je
wat beginnen.
Toen we de kliniek op de Keizersgracht begonnen
kwamen in Amsterdam ook de drugsproblemen
opzetten. We hebben op de Keizersgracht nog wel
drugs en alcohol met elkaar behandeld, maar dat is
niet zolang geweest. Op de eerste plaats kreeg je te
maken met het leeftijdsverschil; bij alcoholisten ging
het om mensen met een langdurige carrière, die werk
hadden (gehad), een gezin en waar de alcohol dit
alles ontwrichtte. Drugsklanten waren veel jonger,
terwijl de oudere alcoholisten toch al een stuk meer
levenservaring hadden. Daarbij kwam dat alcoholisten
‘rechts’ zijn: je mag wel verslaafd zijn, maar niet aan
iets wat niet mag. Meneer Krauweel zei: ‘de jongeren
11
moet je leren werken en je moet ze bezig houden met
plezier krijgen in het leven, want die hebben nog nooit
iets gepresteerd’. Krauweel zei: ‘de sociale en culturele
verschillen tussen de patiëntcliëntgroepen zijn zo
groot, we gaan de drugs verzelfstandigen, apart van
de alcoholbehandeling, want die hebben gewoon een
andere benadering nodig”.
In de zeventiger jaren ontstond de mogelijkheid tot
nieuwe huisvesting van de kliniek. Dit leidde tot een
herbezinning op de behandeling. Jarenlang zijn er
oeverloze beraadslagingen aan vooraf gegaan voordat
eindelijk de opdracht kon worden gegeven tot de bouw
van een nieuwe kliniek aan de Jacob Obrechtstraat.
De ‘buurt’ was er niet zo gelukkig mee. Lees zelf
maar hoe men in 73 jaar anders is gaan denken over
alcoholisme.
Op 4 juni 1982 werd het ‘Jellinekhuis’ in gebruik
genomen. Hierin gehuisvest: de mannenkliniek, de
vrouwenkliniek, en de detoxificatieafdeling afgekort
detox. Een totale opnamecapaciteit van 103 bedden.
In een brief van 8 april 1993 berichtte het ministerie
in te stemmen met de beoogde nieuwbouw voor een
drugskliniek met 80 plaatsen. Onbegrijpelijk dat het
tien jaar heeft moeten duren voordat de kliniek aan de
Vlaardingenlaan in maart 2003 in gebruik kon worden
17
Het Parool oktober 1977

Kliniek Vlaardingenlaan 2003
genomen. Het ene na het andere Stadsdeel verzocht
de Jellinek dringend doch beleefd vooral in het volgende
Stadsdeel te gaan zoeken. De buurtbewoners
ageerden buitengewoon fel: ‘Jellinekkliniek prima,
maar niet in mijn achtertuin’. We zien dat het brede
publiek inmiddels nog steeds niet ‘anders’ is gaan
denken over verslaving.
Middelenonafhankelijk
In maart 2003 werd het nieuwe pand aan de
Vlaardingenlaan in gebruik genomen. Wat tegenwoordig
de zogenaamde ‘chronische markt’ wordt genoemd
is hier in onder gebracht. Aanvankelijk was de
nieuw te bouwen kliniek alleen bedoeld voor drugspatiëntcliënten.
Een niet mis te verstane ingreep is
het besluit om middelenonafhankelijk te gaan werken.
Toen de Jellinek dit besloot, is het plan om naast
de bestaande alcoholkliniek een nieuwe drugskliniek
te bouwen losgelaten. Het typische is dat er geen enkel
bewijs is dat middelenonafhankelijk behandelen op
enige wijze voordelen biedt. De voornaamste ingeving
lijkt te zijn: efficiency, dus financieel voordeel voor de
instellingen. Voor en nadelen in therapeutisch opzicht
kunnen niet worden gegeven, niets ‘evidence based’.
Wat is de reden om mensen middelonafhankelijk bij
elkaar te zetten? In de landelijke cliëntenbeweging
snapt niemand de logica erachter. Zoals al eerder
gezegd hebben de diverse groepen ‘verslaafden’ ieder
een eigen gebruiksaanwijzing. De stelling dat verslavingsmechanismen
niet samenhangen met het gebruik
van specifieke middelen vind ik persoonlijk iets te kort
door de bocht. Er wordt gezegd dat het steeds moeilijker
is om een onderscheid te maken tussen drugs- en
alcohol patiëntcliënten. Een beetje ontwikkelde ervaringsdeskundige
kan dit zo uitleggen. Het verschil
zit ‘m bijvoorbeeld in de ‘koektrommel’. Denkt u daar
maar eens over na. Reacties graag naar de redactie
van het 0-nummer.
Na het in gebruik nemen van het gebouw Vlaardingenlaan
is het ‘Jellinekhuis’ aan de Obrechtstraat ingrijpend
verbouwd. Op 16 juni 2005 is het Jellinekhuis
officieel heropend. Het modulair behandelen is vanaf
heden nu mogelijk. Niet iedereen is het eens met het
vrijblijvend invullen van de modules. Er is bijvoorbeeld
een speciale keuken gebouwd voor praktische scholing
inzake voedselbereiding. En wat zien we: de keuken
wordt in zen geheel niet gebruikt. Logica is soms
moeilijk te begrijpen.
* Status quo: toestand waarin iets zich op een bepaald
moment bevindt
* Evolutie in 4 fasen volgens Dr Jellinek:
een soort prototype van een drinkcarriere
fase 1 de préalcoholische fase
fase 2 de prodromale fase
fase 3 De kritieke fase
fase 4, De chronische fase
Jellinekhuis, Jac Obrechtstraat na verbouwing 2005 Leslokaal keuken. Vrijblijvende module
18 11

11
19

Foto: Willem Kees Voors C. Keuch
nummer 8
eten
&
de strijd om het bestaan
Vanaf heden zijn op de website van de Jellinek onder
een speciale pagina alle O-nummers terug te lezen.
Foto: Kees C. Keuch
nul
Klik: www.jellinek.nl/clientenraad
Gered
van de
ondergang?
9
Angst?
6
www.jellinek.nl/clientenraad
fotoarchief: Kees C. Keuch
Foto: Kees C. C. Keuch
Verslavingservaringsdeskundigheid
&
Maatschappelijk herstel:
het zwarte gat na de behandeling
EXTRA
Foto: Kees C. Keuch
Foto: Willem Voors
nul
berichten
uit de periferie
Verslavingszorg zal veranderen
in Zorg voor Verslaafden
Het wetenschappelijk onderzoek
omtrent alcoholgebruik
Jaap van Ginkel
100 jaar Jellinek
Subject: Tandarts
Maaltijdbeleving
1 0