Richard Serra_schaal en context - Wouter Davidts

materiaal, evenwel zonder dat er een (eind)doel vooropgesteld wordt. Een handeling die geen doel
kent, bezit een bijzondere verhouding tot tijd. Ze vindt plaats maar kent geen begin, midden of
einde. 11 Elk werkwoord verzinnebeeldt ondubbelzinnig een staat van actie of lopend proces. Een
reeks van 23-tal aanvullende termen representeert de materiële ‘staat’ die met dergelijke processen
gepaard gaat, zoals “of tension, of gravity, of entropy, (…) of time.”
In de periode 1967-68 test Serra deze werkwoorden gedurig in zijn studio uit op ruwe
materialen zoals rubber en lood: “The verb list allowed me to experiment without any preconceived
idea about what I was going to make and not worry about the history of sculpture. I wasn't burdened
by any predescribed definition of material, process, or end product.” Een van de eerste en tegelijk
meest programmatische werken in de reeks is To Lift uit 1967. Zoals de titel aangeeft, is de sculptuur
niet meer dan de directe afloop van een eenvoudige handeling: “When you lift [a] rubber sheet, it free-
stands and makes an interior and an exterior space with a continuous topological surface.” 12 Andere
bekende werken uit die periode, komen voort uit vergelijkbare handelingen met één materiaal, zoals
Splashing (1968) of Casting (1969). 13 In beide gevallen bepaalt architectuur de vorm. De notoire ruimte
tussen vloer en wand – waarvan Carl Andre ooit beweerde dat ze niet bestond, maar Frank Stella
vervolgens antwoordde dat ze dat wel deed sinds Robert Morris ze had bezet – levert in beide
gevallen de ‘mal’ waarin de kunstenaar gesmolten lood werpt. 14 Terwijl Splashing in de hoek zelf
‘plaatsneemt’, levert Casting er een ‘afgietsel’ van.
Al in de openingszin van Play it Again, Sam, laat Serra verstaan dat hij ontevreden is over de
uitkomst van de werken. Zowel Splashing als Casting, alsook andere werken in de reeks materiële
‘vervoegingen’ zoals Tearing Lead from 1:00 to 1:47 (1968), Thirty-five Feet of Lead Rolled Up (1968) of
Cutting Device, Base Plate-Measure (1969) hanteren de architectuur nog teveel als ‘achtergrond’ voor het
gevoerde proces: “[the] problem with the lateral spread of materials, elements on the floor in the
visual field, is the inability of this landscape mode to avoid arrangement qua figure ground: the
pictorial convention.” De handelingen slaan uiteindelijk neer in werken die zich laten lezen als ‘beeld’.
“One way of coming to terms with this problem,” zo gaat Serra verder, “is to reveal the fact of the
operative rationale that allows the work to find its place.” 15 Om te vermijden dat het geleverde proces
genadeloos door het picturale regime gerecupereerd wordt, dient het maakproces zich bestendig in de
ruimte te manifesteren en te articuleren.
De uitweg vindt Serra in een van werkwoord dat niet is opgenomen in zijn Verb List : to prop
of ‘stutten’. Prop (1968) bestaat uit een vierkante vel lood dat door middel van een ander, tot buis
opgerold, vel tegen de muur opgehouden wordt. De koker ‘torst’ het vel en draagt het gewicht over
op de vloer. Prop is niet langer de uitkomst van een handeling met een materiaal, maar van een
onophoudelijke arbeid die een materiaal an sich uitoefent: het ene loden element weerstaat de druk van
de zwaartekracht door het ander te ondersteunen. Prop geeft de aanleiding tot een serie werken die
4