Moskeebrand in Helden - Lokaal Centraal

Een analyse van de aanpak
Deze beoordeling is overigens gebaseerd op uitspraken van de verschillende leden
van de coördinatiegroep. Er is namelijk geen officiële verslaglegging van de bijeenkomsten
gedaan. De aanwezigheid van een (officiële) notulist is raadzaam in dergelijke
turbulente situaties, ook met het oog op een evaluatie.
Persconferentie en interviews
Enige uren na de moskeebrand hielden gemeente, politie en brandweer een persconferentie.
Bij de voorbereiding is in de coördinatiegroep afgesproken geen individuele
interviews te geven. Deze afspraak bleek al snel niet te handhaven – niet uit onwil
van de betrokkenen, maar omdat hij in de praktijk onuitvoerbaar was. Nu werden er
tóch individuele interviews gegeven maar zonder dat die waren voorbereid, zoals dat
wél gebeurde bij de persconferentie (door middel van een rollenspel).
De situatie in Helden zou gebaat zijn geweest bij een realistische inschatting van de
uitvoerbaarheid van genoemde afspraak. Zo’n inschatting had men kunnen baseren
op de landelijke en plaatselijke context waarin de moskeebrand plaatsvond (en op de
ervaringen van de geraadpleegde burgemeester van Uden). In dergelijke situaties kan
vrijwel nooit volstaan worden met een persconferentie.
Een link met ‘Lonsdale-jongeren’?
In de directe nasleep van de moskeebrand diende zich een belangrijke vraag aan:
heeft de burgemeester in zijn uitlatingen naar de pers een verband gelegd tussen de
moskeebrand en ’Lonsdale-jongeren’? Het belang van deze kwestie werd duidelijk
toen veel van de latere publieke discussies zich vooral op deze uitlatingen bleken te
richten. De reacties op de moskeebrand zelf raakten al snel geheel ‘ondergesneeuwd’
door discussies over de al dan niet vermeende link tussen ‘Lonsdale-jongeren’ en de
brand.
De bron van verwarring zou het acht uur-journaal van de NOS zijn geweest, op de
avond van de brand. Daarin zou de suggestie zijn gewekt dat de burgemeester de
brandstichter(s) onder die jongeren zoekt. Volgens de burgemeester heeft hijzelf dat
verband niet gelegd, maar werden zijn uitspraken door de NOS-redactie zodanig verknipt
en in een context geplaatst dat die suggestie inderdaad naar voren kwam.
Op de NOS-internetsite is een fragment van het journaal van die avond te vinden. Dat
begint met een voice over die melding maakt van “jongeren in de gemeente Helden
met extreemrechtse sympathieën”. Daarna komt burgemeester Kleijngeld in beeld,
die zegt dat er in Helden – net als in de rest van Nederland – allochtonen en autochtonen
tegenover elkaar staan met forse ideeën over de omgang tussen Nederlanders
en buitenlanders. Zie de uitgeschreven tekst van dit fragment in het kader op pagina
32. Nergens uit dit fragment blijkt dat de burgemeester een verband legt tussen
‘Lonsdale-jongeren’ en de brand in de moskee. Maar ook de journaalredactie zelf legt
geen rechtstreeks verband met die jongeren. De term ‘Lonsdale-jongeren’ komt in
de desbetreffende tekst helemaal niet voor. Toch waren er vijf maanden na dato nog
steeds mensen in Helden – ook onder de gesprekspartners van dit evaluatieonderzoek
– die zeggen de uitzending te hebben gezien, en die bevestigen dat de burgemeester
daarin het verband heeft gelegd tussen ‘Lonsdale-jongeren’ en de brand. Het is dan
ook de vraag of dit nu het gewraakte televisiefragment is geweest, of dat er nog een
ander beeldfragment moet zijn, zoals de burgemeester en andere direct betrokkenen
31