1997 - 3 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

Nederlandse Orchideeen Vereniging
Leden van verdienste
H.e. van Eck; M.A.M. l'all /; e.M. de lNeijze;
H. WE. van Bruggc1 1; H.G. Kroncuberg; J.H. Posl;
E.H.M. Klinkenbcrsit-vnll Haagm; S. Sll'1IikslIll1;
L.M.e. de Lallge-vall Aa/derm; A. 5I11iI5-0ell$5.
Bestuur
Vo orzitter: , .G. de Graat;
Dageraadweg 32, 2141 VI'Vijfhui %en,
023-5581019
Secretaris: P'G .vall der Horst,
Ribespad 23,3852 GL Ermclo,
tel 0341-553482, fax 0341-563814
Lede1tlldmillistratie: l.. Kristelij l1,
Apollostraat 4, 1431 WR Aalsmeer,
0297-320707
Pe11lrillgmees ter: E. VIlIZ Holthe,
Warmelo 13,5655 }Z Eindhoven, 040-2525871
TiJdsclrrift-mlllzllger: T. Vllil dell Hell vel,
W.Drift 53,9752 LC Haren,
050-5341420 tvs. fax
Redactie
lV.A. vall del' Cillgci,
Hooiweg 185, 9765 IG Pa terswolde,
050-3091902, fax 050-3092011
A. Klaas;en,
Krayenhoffstraat 2,1222 RW Hilversum
035-683 2033, fax 035-6839064
(.-mail: rednov@knoware. nl
Realisatie
Prodllktie: Orllkkcrij KllijIlC1liJ('rg,
Zuiderhonfdstraat 70, 1561 AI' Krommeni e
Kopij: Bijdragen voor 'Orchideeen', te zend l'n
aan Redactie Orchideccn, Hooiweg 185, lJ765
EG Paterswolde, resp . vli6r 1 februari, 1 "pril,
1 juni, 1 augustus, 1 oktobcr en 1 december,
dus ruim 2 maanden voor verschijning.
Verschijnillgsdatllll1: 'Orchideeen' ontvangt u
rend het midden van de even maanden
Bibliotheek: A. Klaassen
Krayenhofstraat 2, 1222 RW Hilversum,
035-6832033, fax 035-6839064
e-mail: n:..dnov-@kno\vare.nl
AdIlertel1ties: Voor advertentics wende men
zich uitsluitend schriftelijk tot de hee l' T. van
den Hcuvd, W Drift 53, 9752 LC Haren.
Advertenties inzenden vlicir 16 febr., 13 april,
Bjuni, 22 aug., 19 okt. en 25 deccmber.
Contriblltie: Nederlandse led en (met huisgenoot)
f 55,- per kalenderjaar; jeugdleden
tot 21 jaM f 27,50. Betal.in g door storting of
oversd1rijving naar rek.nr. 191191 bij d e
Postbank of rek.nr. 45.04.09.376 b ij ABN
AMRO beide t.n. v. j OV Ledenadministratie
te Aalsmeer. Buitenlandse l.eden, die het tijdschrift
ontvangen op een Nederlands adrcs:
f 55,-. Buitenlandse led E'n, die lid zijn van
een kring en het tijdschrift op hun huisadres
wensen te ontvangen: f 60,-. Buitenlandse
led en, die gcen lid zijn van een kring f 70,-.
Verzending per luchtpost f 80,-. AUe bankkosten
(kosten VON a£schrijvi ng en bijschrijving)
voor het overmaken va n de contributie
va nuit he t buitenland kom en voor rekening
van het d esbetrcffende lid. Vcrmcld daarom
o p uw opdracht 'our costs'.
De Orchideevriend Belgie
Secretariaat: Mllllrier Caste/el/II,
Ossenstraat 70, 9000 Gent '
Contriblltie: 500 Bfr door storti ng of overschrijving
op rckening 737-5110609-13 van
De O rchidee-vriend, Bronstraat 21 tc
9700 Mater
Belgische Orchideeen Vereniging
Zetcl: fo fallsen, Fo rtlaan 16, 2070 Z\vijnd rccht
Secretarislpemr.: A. Co/art ,
Vuurkruislaan 4, 2610 Antwerpen
Lidgeld: Orchika (Orchideeenkiub Antwerpen)
550 BFr, inbegrepen tijdschrift Orchika
(6 nummers). Orchika + Orchideeen 1600 BFr.
Bijdragen te starten op rekening
068-2089058-93.
ISSN: 0030 4484
42 Orchideeen 3/97
Vijf eeuwen orchideeen
in beeld (20)
Alexandre Jean Baptiste Brun, geboren in Marseille in 1853 werd door de Parijse
verzamelaar Emile Libreck gevraagd planten uit diens co llectie te schilderen.
De kunstenaar, leerling van Cabanel, Carolus Duran en Machard maakte tekeningen
van zeeslagen voor kranten en vergaarde enige bekendheid door zeeschilderijen en
door famitieportretten, die o.a. in de bekende Parijse Salon werden tentoongesteld.
Hij heeft ook meegcwerkt aa n een muurschildering in het Ocenaografisch museum
in Monaco.
Emile Libreck
was een rijke
Parijzenaar die
orchideeen
kweekte, zoals in
die tijd, in de
tweede helft van
de vorige eeuw
door meerdere
rijke tied en werd
gedaan.
Geldbezit was
toen een voorwaarde
voor
deze hobby. Een
jong schoonzusje
van Brun, ZeJlie
genoemd (ze
heette eigenlijk
Louise-Emile),
werd als wees
verzorgd door
Emile's ouders,
en na hun dood
door Emile zelf.
Emile kende d us
Brun en vroeg
hem zijn
orchideeen te
vereeuwigen
voor het
nageslacht.
De schilderingen
Al1graecu /n sesquipeda/e
werden in twee
leren 'boekdelen'
opgeborgen. Bij de dood van Emile tiet hij, naar men aanneemt, de mappen na aan
Brun, tezarnen met een door Emile gewonnen bronzen medaille. De schoonzlIs
trollwde een Engelse arts, amateur-kunstenaar, maar hield vanuit Engeland contact
met haar zwager. In 1923 zond Brun haar de verzameling orchideeen-schiideringen"
die ze van aantekeningen voorzag en op naam probeerde te brengen. Dat lllkte niet
helemaa l en sommige afbeeldingen d roegen een verkeerde naam . Toen Zellie in d
jaren 50 overleed erfde haar dochter, ook een arts, net als haar vader, de mappen,
maar deze raakten in het vergeetboek, ergens op een zolder in een kluis.
Dertig jaar later werden ze ontdekt door Bridget Ross, de schoondochter va n Mary,
de dochter van Zellie. Ze raakte enthousiast en de goed bewaard gebleven afbeeldingen
werden tentoongesteld in 1981 op de jaarJijkse orchideeenshow van de
Royal Horticultural Society. Er werd na enig gedelibereer, een Gouden Medaille
uitgereikt aan Bridget Moss. Posthuum aan de schilder toekennen was blijkbaar
onmogelijk. Voor de tvveede keer werden dus ook indirect de kwcekresllitaten van
Emile Libreck bekroond. Brun overleed op hoge leeftijd in 1930 in zijn geboortestad
Marseille. Min of meer als vergeten kunstenaar. In artistiek opzicht behoren de
"vergeten orchideeen van Alexander Brun" tot de mooiste afbeeldingen ooit van
orchideeen gemaakt.
Het boek (teksten van Phillip Cribb) waarin ze vereeuwigd werden vond ik in het
jaar va n uitgave bij de Slegte, met een verwijderbaar vlekje op de omslag, tegen een
sterk gereduceerde prijs. Soms heb je geluk
vdC

Orchideeenreis
Een kassucces met prima stekjes
Inllet NOV-blad 1997, nr. lIas ik een tijdje terug ee/I advertel/tie,
er werd een reis georganiseerd naar de lle Ellropese orcllideeen-telltoollstelling
in Gellf?ve. Dit leek me wei wat dlls maar
eens informatie ingew011lle/l. Als echte weegsclU/al twijfe/de ik
/log even maar uiteil/delijk besloot ik Illee te gaal1. Er zOllden
ruilll 40 mel/sen deelllemen. Het was illmiddels de 15de maal dat
dhl'. Bruin een derge/ifke reis ol'galliseerde en altijd lIIet eell
goede sfeer ell 11100i weer! Ik vraag me tocll af hoe hif dat laatste
1111 regelt...
Helaas voor dhr. Bruin kon hij zelf door ziekte op het laatste
moment niet mee. Gelukkig was het zo geregeld dat een ander
het zonder problemen kon over nemen.
Woensdag 16 april vertrokken we. Wachtend op het Jaarbeursplein
in Utredlt op de bus werd ik aangesproken door de
vrouw van een kweker. Haar man was al in Geneve, maar
een doos met planten was hij vergeten en die zouden nu met
de bus mee. Ik heb ze van haar overgenomell zodat zij niet
hoefde te wachten op de bus. Er was nog een (voor mij)
ingewikkeld verhaal over mogelijk invoerproblemen bij de
grens, want de papieren daarvoor had haar man weer bij zich.
Maar iemand in de bus wist er ook van dus ik dacht: dat regelt
zich weI. En inderdaad geen enkel probleem bij de grens.
De eerste dag hebbenwe de hele dag in de bus gezeten.
Overnachten zouden we in een Duits hotel omdat Zwitserse
duur zijn. Onderweg werden we regelmatig "uitgelaten" bij
een Raststatte. Ik had in de bus inmiddels kennis gemaakt met
een echtpaar dat het, net als ik, heerlijk \lond om even de bermen
en de bossen in te gaan om te kijken wat daar groeide en
bloeide. De Raststiitte diende wat ons betreft aileen als toilet,
drinken konden we in de bus weL
Door een file kwamen we vee1te laat in het hotel aan, dus het
werd eten, naar de kamer en naar bed, want de volgende dag
was het weer bijtijds op.
Donderdag 17 april naar de tentoonstelling waar iedereen naar
uitkeek. Het was daJl ook zeker de moeite waard. De planten
waren mooi opgesteld en zagen er ook tantastisch uit. En dan
die verkoopafdeling..., zeer verleidelijk om weer van alles in
te slaan. Maar ja die ruimte. Maar dat dacht ik al toen ik er 25
had. Nu loopt het naar de 80 en nog steeds lukt het om ze
weer allemaal een plekje te geven. Een glazen plaat voor een
raam erbij en maar veel ophangen, stapelen enz. Dieht op
elkaar staan sehijnt goed te zijn voor een gunstig mio-oklimaat.
Oat wordt bij mij dan steeds beteL. Dus leuk plantjes
kopen. Kleintjes, want daar kun je er meer van kwijt. Nou blijven
ze niet allemaal klein maar dat zie ik tegen die hjd weI
weer. Dat vindt ik trouwens wei een voordeel van ordudeeen,
ze groeien langzaam dus het duurt ook langer voor ze groot
zijn. Nu kan je zeggen dat dat het probleem zich aileen maar
verplaatst maar ondertussen heb ik wei plezier van m'n planten.
En tot nu toe is er nag altijd een oplossing gekomen.
Uiteindelijk heb ik er daar 3 gekocht en 1 gekregen. Meestal
ben ik degene in mijn omgeving die zich te buiten gaat en het
meeste koopt. De vrouw van het eehtpaar die ik al eerder
noemde was gelukkig nog erger dan ik. Zelf kan ik het vaak
niet laten om meer te kopen dan ik van plan was van tevoren.
Nu kwam ik dus iemand tegen die mij hierin overtrof, nog
erger was dan ik, hartstikke leuk. Af en toe had ze even wat
aansporing nodig van mijn kant maar er werd goed gekochL
Ik kan niet anders zeggen dan dat ik erg genoten heb van de
hele tentoonstelling. Ik was aan het eind van de dag we.! volledig
uitgedroogd. Yond het zonde om tijd te verspillen met
even iets te gaan drinken, dat kon later weI weer in de bus.
[n de bus was het zeer voldaan ervaringen Llitwisselen en
elkaars aankopen bekijken. En wat ik dan 20 leuk vind is dat
er meer mensen zijn die zo kunnen opgaan in en genieten van
hun hobby. En er desnoods een flink bedrag voor over hebben
om iets speciaals te bemachtigen, iets waar een niet-liefhebber
niets in zou zien. Zo was er een man die had enkele flessen
met zaaiLingen gekocht die echt niet goedkoop waren. Maar
hij was zeer kontent met zijn aankopen en ik heb de indmk
dat hij er de rest van de reis over liep te glundcrcn. Fantastisch
toch dat iemand zoveel plezier kan hebben door zijn hobby.
De volgende dag naar de Palmengarten in Frankfurt. Er was
een rondleiding georganiseerd, maar toen we er aankwamen
wisten ze daar nergens van. Dan maar op eigen gelegenheid
en dat was ook prima te doen. Het voordeel is dan ook dat je
in eigen tempo alles kan bekijken. Minder interessant? gewoon
snel doorlopen. Met een rondleiding is dat toch wat las tiger.
De r t van de dag voornamelijk in de bus doorgebracht richting
Nederland.
Zaterdag 19 april werden we om ± half negen 'gedumpt' in
het stadje Marburg. Een voor een deel oud stadje dat tegen een
helling ligt. ledereen was vrij om te doen waar hij zin in had.
Ongeveer de helft wilde naar de winkels, de rest naar de
botanische tuin, waaronder ikzelf. Maar waar vinden we die??
1 avraag leverde op dat er twee waren. Een oud , met "aileen
maar oude bomen, dat was niet zovcel". En een nieuwe, deze
was zeker d e moeite waard maar lag wei ruim 5 kilometer
buiten het stadje. Niet haalbaar voor ons. We besloten de oude
op te zoeken. Nou het werd echt zoeken. Yolgens aanwijzingen
moesten we via een trap door het oude gedeelte naar
boven. Als je ervoor stond leek deze 2O'n beetje tot in de hemel
door te lopen!! Gezicn de gezichten en de kreten die er
geslaakt werden hadden meer mensen die indruk. Maar naar
boven! Toen we in een winkelstraat uitkwamen en nog verder
naar boven konden hebben we voor de zekerheid even
gevraagd waar we heen moesten... de trap af en aan het eind
links. Beneden geen tuin maar wei een plattegrond. Zo te zien
waren we dicht bij de tuin geweest... boven aan de trap iets
naar rechts. Dus weer naar boven en daar rechts. Niks geen
tuin dus maar weer vragen. We konden de weg uitlopen (die
geleidelijk naar beneden liep), dan rechtsaf en dan was links
de tuin. We waren dus toen weer zo ongevecr beneden. Maar
de tuin vonden we (met zijn vieren, de rest was inmiddels
afgevallen) en deze was zeker de moeite waard. Mooie oude
bomen en daaronder groeide allerlei fantastisch spul, werkelijk
schitterend. 1erug naar de bus was een peuleschiL Yanuit de
tuin misschien 200 meter lopen...
En toen naar Orchideen Rbhl te Soest in Duitsland. De familic
ontving ons met broodjes en soep. Daarna was er koffie, thee
of frisru·ank met 4 soorten cake. Hoewel er een aantal stonden
te popelen om de kassen in te gaan was het dus nog even
wachten. Maar toen de kassen in. Nu denk je dat iedereen al
voldoende gekocht had in Geneve, maar ook hier werd weer
goed ingeslagen. Ondertussen had de tamilie Rbhl de soep e.d.
opgeruimd en stonden er op tafel versdlLllende soorten likeur
(waaronder zelfgemaakte), schnapps e.d. Erg verleidelijk om
het een en ander te proeven maar ik krijg dan altijd zo'n raar
hoofd daarna...
10en als afsluiting nog een Chinees lopend buffet in Nederland
en vervolgens naar huis om aile aankopen een goed plekje te
geven. Nu maar hopen dat aIle planten goed gaan groeien en
bloeien. Hebben we allemaal prachtige souvenirs van deze
mooie en gezellige reis.
Mieke' Lammers.
43 Orchideeen 3/97

Laelia furfllracea K. Eisses
Schotland en werd beschreven in 1868, De lip was wit, m t
veel rood-paarse ilder ' in de keel, en de middenlob was
donker paars afgezet met wit. [n het artikel uit 1922 is te [ezen
dat veel van die p lanten uit het oorspronkelijke gebied rond
Cordoba komen, en dat ze ilLIemaal "dawsonii" werden genoemd,
deze naam gaf hier geen specifieke kloon aan,
Mr. Crashay zei in 1902 al dat het idee dat ze allemaal van
dezelfde plant zouden komen een misvatting was, De oorspronkelijke
plant werd door John Tucker vlak bij Juquila in
Mexico gev lIlden, "Holidayna " had karmozijnrode middenlob,
en aders in de keel, in plaats van het gebrui kel ijke
donker paar -rood, Ze had een kortere, br dere lip en was
gelijkvvaardig aan de varietei ten "ashworthian a" (een leikleurige
blauwe vorm),"simondsii", "waddoniensis" en "Whi.te
Queen", "Sanderiana" wa gelijk aan "dawsonii" maar met
kleinere, slankere petalen en s palen, en de lip toonde meer
paars in de aders, De voorste lob had een roze-paarse vlek, er
was minder geel op de ribbels en de rest is wit, Ze werd in
1885 beschreven en werd ontdekt tussen planten die "Stella"
werden genoemd. Die hadden bloemen met hetzelfde gemis
aan kleur maar aile bloemdelen waren forser. Zc kwamen van
de gebieden aan de Grote Oceaan, "Schroederae" of "Baroness
Schroeder" werd in 1887 beschreven en was sabjn-rose van
kleur met paarse uiteinden aan de sepalen en petalen.
De middenlob was donker ka stanjebruin-paars nilar het uiteinde
toc. Deze eigenschap was ook aanwezig bij de vormen
"amesiana", "ballantineana", "crawshyana" en "theodora".
"Schoederiana" werd in 1885 beschreve.n en had een grote,
volle varm in haar petalen, de lip en in de kleur van de
bloem. Ze 'Nas wit, en de enige klellr die Ze droeg was het
paars van de lijnen in haa r keel.
De zogenaamdc sllb-varieteiten van de L. nncep - zollden
eigenlijk de volgende vormen moeten herbergen, onder andere
werden ze gebasseerd op de klel.lrvariet -i ten, en ook zijn er
pelorische vormen, " Iba" of "virginal is" heeit witte bloemen
met aileen wat geel lJP de cirkel en in de lip "Bulls Alba" en
"Worthington's Alba" zijn ook in dez groep t plaatsen,
"Blanda" heeft witte sepalen en de petalen dragen een lichtroze
gloed, de zijlobben zijn roze-paars en de middenlob is
donkerpaars."Hilliana" heeft sepalen en petalen die bijna wit
zijn, de lip is afgezet met licht roze. De planten groeien aan
de Golfkustzijde. "Holocheila" i ' cen opvallende pelorische
vorm met een lip die op een pctaallijkt, de hele bloem is rozclila
van kleur."Percivaliana" heeft witte sepalen en roze-paarse
petalen, de laterale lobben van de lip zijn met amethist-paars
afgezet. Het is ook ccn plant van de Golfkustzijde.
"Roeblingiana" is eveneens een pelorische vorm met petalen
die op de lip lijkcn en de kleur is karmozijn-paars, "Rosea"
van d Golfkustzijde, is wit met een delicate roze gloed, 11001'al
op de lip, "Veitchiana" was blauwachtig i.p.v. de roze kleu-
Laelia purpurata K. Eisscs
ren. Deze cultivar, waarschijnlijk zijn het hier wei allemaal
delen van de oorspronkelijke kloon, hee.ft twee keer eell HCC
gekrl'gen van de OAS en 1 keer een AM, Eens te meer is er
verwarring over de varieteitsnaam- of was het echt erkenning
voor het goede kweken? Of r nl! al nieuwe blauwe cultivars
gevonden zijn of dat de oude orginele kloon is "geselfd" om
zo zaailingen op te kunnen kweken is me niet helemaal
duidelijk geworden.
Andere varieteiten zijn benaamd omdat ze grotere dan normale
bloemen droegen, of omdat ze veel mooier va n kleur
Laelill cil1nebnrina K. Eisses
45 Orchideeen 3/97

Onze orchideeen
per maand (3)
C.J. Verweij
Juli
Op het moment dat ik dit schrijf is het al half maart. Nu kan
al worden vastgesteld dilt, in tegenstelling met vorig jaar,
de lente vroeg is begonnen. Derhalve is ook de groeitijd va n
onze orchideeen vrij vroeg aangeva ngen. We mogen dus
verwachten dat de meeste van deze planten in de maand juli
nagenoeg volgroeid zullen zijn. In deze zomermaand bij uitstek
kan de dagtemperatuur soms dagen achtereen zeer hoog
oplopen. Zelfs de nachten, die de gehele maand nog betrekkelijk
kort zijn, geven vaak weinig afkoeling.
-/I/ch ten ell schermen
Vooral op zonnige en hete dagen is het onze grootste zorg om
te voorkomen dat de dagtemperatuur in de kas en de vensterbank
hoger wordt dan de buitentemperatuur. Hierdoor kunnen
de planten oververhit raken met als gevolg verbranding.
Van zelfsprekend moet er optimaal geschermd worden. Het is
echter ook gewenst dat devloer en de paden in de kas meerdere
keren per dag met koel water worden besproeid.
Dit geeft niet aileen verkoeiing, maar handhaaft ook de zo
nodige luchtvochtigheid. Door middel van ventilatoren kan
voor de vereiste luchtbeweging worden gezorgd.
-verzorgillg
Des zomers in de vroege morgen van een warme dag vind ik
het fijn om in de kas bezig te zijn. Het is dan nog zo mstig en
de temperatuur is dan ook voor de mens nog aangenaam.
Meestal bloeH er wei een orchidee die een heerlijke geur verspreidt.
Ik krijg dan de indruk dat de planten het ook op prijs
stellen om op dat vroege tijdstip besproeid of gedompeld te
worden. je kan sommige luchtwortels bij het nat worden zien
verkleuren. De planten, waarvan de nieuwe scheu ten of uitlepers
bijna volgroeid zijn, worden al wat droger gehouden en
krijgen een weinig mest met een lager stikstof- en een hoger
fosforgehalte. Zij moe ten daardoor afrijpen om zich op de
bloei voor te bereiden. Als ze nu te veel verwend ,.vorden,
bestaat de kans dat de planten doorgroeien en gelijk al weer
nieuw cheuten gaan vormen. Meestal kan je de bloei dan
wei verge ten.
Pha/aenapsis vialacea van Maleis ie K. Eisses
48 Orchideeen 3/97
Omitl1Ophora radicarIs K. Eisses
-verpotten
De planten die om een of andere reden nog geen vers substraat
hebben gekregen, kunnen indien nodig nog verpot wOrden.
Jonge planten, zoals zaaiLingen die dit jaar zijn aangeschaft
en nog in het ootspronkelijk substraat staan, daarvoor
is het nu een gunshge tijd om ze van een eigen substraat te
Phalaenopsis violacCil alba K. Eisses

Hoe grote orchideeenplanten op te potten.
H.G. Kronenberg
Onder deze titel ZOU ik het probleem willen omsdlrijven dat
nu tweemaal aim de orde geweest is in "Orchideeen. Eenmaal
door mevrOllW Lopes Cardozo en eenmaal door de heer
Hoistvoogd.
Natuurlijk k n ik dit probleem ook en ik wit hierondcr een
paar oplo- 1I1gen be·chrijven. Uitgangspllnt is natullrlijk altijd
de omvang of beter de te verwachten omvang van de plant en
het wortelgestel. De doorsnee van de 'pot' wordt altijd z
gekozen, dat deze 'en of liever twee jaar ruimte biedt aan de
groei van de plant. Voor vee I planten zal dit ongeveer 5 cm
rondom zijn, d us de doorsnee van de nieuwe pot moet 10 cm
groter zijn, dan die van de oude. De te verpottcn plant zaJ een
zeker wortelgestel hebben en de dieptc van de pot moet
beslist niet groter zijn dan de lengte van de wortel.s. 1I weet
ik dus welke do r nee pot ik nodig heb en hoe diep die moet
zijn. Aan de nu ontstane vraag voldoe ik op verschillende
manieren.
Grote potten-emmers- zijn te koop. Deze hebben dan wei de
gewell5te doorsnee maar zijn vaak veel te diep. Dit te diepe
stuk 1I1 ik met potscherven. Ik beschik over een onuitpllttelijke
hOllveclheid potscherven afkomstig van oude, niet meer
gebrui.kte potten, aangevuld met brellkpotten uit tuince.ntra.
Zo'n emmer kan weI, tot de helft gevllid worden met die
scherven. Vroeger gebruikte ik ook wei eens omgekeerde
stenen bloempotten, maar het wortelklimaat is blijkbaar beter
als je de hele onderste rwmte uniform vult. Aile wortels
vinden dan hetzelfde wortclklimaat.
Wordt bovenstaande oplossing eigenlijk wat merkwaardig, bij
bijvoorbeeld 3/4 potscherven en 1/4 oppotmengsel, dan zoek
ik meestal een ondiepe pot. Vroeger waren er 'halve' bl mpotten
in de handel. In ngeland kun je deze ook in plastic
kopen. In Nederland bestaaan er wei chrysantenbakjes, die
echter niet in de dctailhandel gebracht worden. Ze zijn echteren
dan meestal gratis- te vinden bij de oppothoekjes van
tuincentra. U weet wei van die plaatsjes waar men in een
tuincentrum bloemstukjes sa menstelt en in de afvalbakken
daar zijn soms van die chrysantenbakjes te vinden.
Andere door mij in toenemende mate gebruikte 'potten' zijn
groene, ondiepe mandjes die in de handel gebracht worden
om bloembollen in te planten. Bloembollen die na de bloei
met mandje en al opgenomen worden en ergens anders
geplant worden om af te sterven. Dit zijn vrij ondiepe bakjes
met een gaasbodem en glellven in de zijkanten.
In dit soort bakjes plant ik soms grote Mnsdevallin's op. Of
Coelogynes of Plcio11e's. Ze zijn er tot een doorsnee van 32 cm.
Een keer had ik een Coelogyne cristata die ook daar niet meer
in paste. Toen heb ik een afwasteiJtje (0 42 cm) genomen met
met e.en vrij dikke laag potscherven onderin.
Nooit krijgt een plant bij mij een dikkere laag oppotmengseJ
dan de Ie.ngte van de wortels. Soms zelfs wat minder, omdat
zo een te natte poti.nhoud vermeden wordt.
De groene plastic bollenmandjes zijn in elk tuincentnJm te
koop, in drie maten, niet duur en de planten groeien er uitstekend
in. In de kas zet ik ze op drie kleine 5 em potjes om te
voorkomcn dOlt zich onder zo'n mandje een kolonie pissebedden
of slakken een prettige schuilplaats vinden.
Met bovenbeschreven hulpmiddelen lukt het me grote planten
of groepjes planten (Ph'io11e) een geschikte plaa ts te geven
in mijn kas. lk heb nooit gemerkt dat de planten na verpotten
slecht doorgroeien. Blijft het probleem of wortels uit de potten
groeien of niet. Naar mijn gevoel is dit een luchtvochtigheidsprobleem.
Is de Illchtvochtigheid hoog dan wilen de wortels
van schorsepiphyten, zoals Phalnel10psis en Catt/elja, zeker
buiten de potten gaan groeien. Wortels van hllmlls-epiphyten
(Calanthe, Cymbidium, Mnsdevallia, Odol1togloS5ul7I,
Paphiopedihll'11, Pleione) doen dit niet of nauwelijks. rk heb mij
over dit probleem nooit druk gemaakt al is het verpotten van
Phalaenopsis soms wei een wortelslaehterij. Gelukkig kunnen
deze planten daar (blijkbaar) tegen en maken, verpot, snel
weer !lieuwe wortels. Alsof er niets aan de hand is. Aileen het
verpotten van Plzalaenopsis moet cigenlijk in de zomer gebeuren,
vennoedelijk jllist om dit snelle herstel te sti mllieren.
Kalkaanslag op de bladeren van orchideeen.
H.G. Kronenberg.
Je bent nooit te oud om Ie leren. Sommige waarnemingen
kllnnen je tot nadenken aanzettcn, Zo constateerde ik, dOlt
door mijn regelmatige broezen over de planten in de warme
kas op de bladeren van mijn Paphiopedilums een lichte kalkaanslag
ontstond. Deze was er echter niet op de bladeren van
mijn Phalaenopsis en ook niet op die tvvee Vanda-planten in
de koele ka s. Dit is merkwaardig en \Taagt om een verklaring.
Blijkbaar nemen PhCilaenopsis- en Vanda-plilnten behalve
water ook mineralen (in dit geval kalk) met hun blilderen op,
terwijl Paphiopedilums dOlt niet (of in veel geringe mate)
doen. En eigenlijk is dat heel goed verklaarbaar. Yanda's worden
gekweekt zonder oppotmengsel in een houten korfje.
Ze beschikken dus niet over een zekere reserve aan vocht en
voedingsstoffen uit een oppotmengsel. Om tach goed te
kllnnen groeien is hun hele plant in stCiat vocht en voedingsstoffen
op te nemen. Paphiopedilllms staan wei in een
oppotmengsel en de worte.ls zijn in taat voedingsstoffen (en
natuurlijk water) op te nemen. En ik heb al eens eerder
betoogd dat juist die wateropname door de wortels wei eens
onvoldoende is. Paphiopedilums genie ten van een dagelijkse
broes, waarna ze water met hun bladeren opnemen. Maar
de planten kunnen blijkbaar geen voedingst ffen met hun blad
eren opnemen. De geringe hoevee1heden die ze daarvan
nodig hebben worden door de w rtels opgenomen.
Tenslotte Phalaenopsis. Deze planten nemen een tussenpositie
in hlssen Vanda's en Paphiopediluffis. Je kunt de planten heel
goed in een pot kweken, wat aile bedrijven doen. Ais de
planten daar bloeien worden ze verkocht. Maar een Liefhebber
die herhaalde bloei van zijn planten venvacht, kan een plant
als hangplant kweken en de wortels blliten de pot in de lucht
lCiten hilngen. Daa r gaat de watervoorziening (grotcndeels)
eigenlijk net zo Cils bij de Vanda's. En blijkbaar de voedingsvoorziening
ook. Eigenlijk is alles heel goed begrijpelijk, maar
je moet er maar op komen. Valt uit het bovenstaande nog een
les te leren ov I' hoe wij onze orchideecnplanten moeten
voeden? leder die d it leest weet dat orchideeen maar weinig
voedingssmffen nodig hebben. Om in die ge.ringe behoefte te
voorzien worden twee verschillende systemen aanbevolcn:
- regelmatig, om de zoveel (1-3) gietbeurten bemesten met
0,- (= 500 mg) - 1 gram kunstmest per liter.
- continu (dus bij elke watergift) met "veredeld" water
gieten, water dat bijvoorbeeld 200 mg zoutcn per liter bevat
(eell geleidingsvermogen van 200 m. Siemens heeft).
De eerste methode lijkt geschikt voor Paphiopedilllms, de
tweede methode voor zowel Vanda's, Phalaenopsis en
Paphiopedilums. En dan is de conclusie dllidelijk. Omdat
orchideecnplanten blijkbaar op verschillende manieren in hun
voedingsstoffen-behoefte voorzien is de tweed e manier van
voeden en watergeven voor een gemengde collectie planten
- zoals aile liefhebbers die hebben - te verkiezen boven de eerste,
maar die is m.i. wei gemakkelijker toe te passen!
P.5.
Wellicht bent u na het lezen van het bovenstaande benieuwd
naar de samenstelling van mijn lei dingwater, want hiermee
geef ik de planten water. De laatste analyse vermeldde een
totale zolltconcentratie van 120 mg per liter, waarvan 30 mg
kalkzouten. 30 mg is niet veei, ze ker niet schadelijk, eerder
gunstig omdat de planten wat kalk nodig hebben, maar het
geeft wei een witte aanslag op sommige planten.
51 Orchideeen 3/97

Orchideeen kweken als hobby
door H.G. Kronenberg
Hoofdstuk 3. Hoe groeien orchideeen in de natuur?
Groeiwijze
Bij de vTaag hoe groeien orchideeen in de natuur, kan meteen
antwoord gegeven worden op de vraag waar ze voorkomen.
Beide vragen zullen in het volgende dan ook tegelijk beantwoord
worden.
Naar hun wijze van voorkomen kunnen vier verschillende
groeiwijzen onderscheiden worden:
- gewoon in de grond, ook weI terrestrische groeiwijze
genoemd
- als humus-epifyten. Epifyt betekent op een plant groeiend.
Een omschrijving die niet zo goed past bij deze tweede
groep, die dan ook ten onrechte weI eens terristrisch
genoemd wordt.
- als schors-epifyt
- als tak-epifyt
Ook komt men weI tegen dat een orchidee als lithofyt wordt
beschreven. Een plant di e op een steen groeit. Die steen is
echter begroeid met mos en de wortels zitten onder het mos.
Die groeiwijze komt zowel bij humusepifyten, vooral op grote
h ogte in de bergen, als bij schorsepifyten voor. Om deze,
nogal van ander planten afwijkende, groeiwijze te begrijpen
moet men bedenken dat toen de orchideeen zich ontwikkelden
de aarde al vol was met andere planten. Ze moesten zich
invechten en vonden aileen nog moeilijke plaatsen beschikbaar.
Om daar te kunnen groeien waren bijzondere aanpassingen
nodig en deze aanpassingen wisten de orchideeen te
maken. Het zijn specialisten onder de planten.
Een IitilOfytisch grocicnrie ol·cliirice.
Terristrische groeiwijze (aardorchideecl1)
Deze groep orchideeen groeit gewoon in de grond, vaak op
vochtige plaatsen, veelal ook in een samenlevingsvorm - symbiose
- met bodemschimmels.ze hebben wortelknollen die het
mogelijk maken dat ze een periode met ongunstige groeiomstandigheden
- koude of droogte - kunnen door 'taan. Van
de soorten die zo groeien wordt nauwelijks iets gekweekt
omdat de planten minder spectaculair bloeien en moeilijk te
kweken zijn.
Humus-epifyten
Deze planten groeien niet in minerale grond. Ze wortelen in
een luchtig humus- of mospakket dat boven op de grond ligt.
Ze kunnen echter net zo goed groeien in een boom, daar waar
een tak uit de stam komt en zich humus heeft verzameld.
Humus bestaat uit half verteerde planten en soms dierenresten.
Een humuspakket houdt vrij veel water vast en is erg
luchtig. Bekende gekweekte planten, zoals Cymbidium,
PaphiopedillllJl, Calantize en Masdevallia behoren tot deze groep
planten.
Schors-epifyten
Er is een groep orchideeen die zich vestigt in een heel dun
humus- of moslaagje. De wortels zetten zich daarna tegen de
schors van stammen of takken vast. Zo komen ze aan hun
I·vater. De schors-epifyten zijn dus sterker afhankelijk van de
regenval dan humus-epifyten. Ze stellen daarom hoge eisen
vooral aan de regelmaat van deze regenval. fen aantal heeft
knollen, ook weI blllben genoemd, aIs wateropslagorgaan.
Mooie gezwollen knollen wijzen op een goede watervoorziening,
gerimpelde op een veel minder goede. Een plant als de
Coelogync cristata toont dit prachtig.
Delldrobilllll n lfhlJt'rt'olli, in een nevelbos op 1200 meter
in Papua liclIw Guinea.
Tak-epifyten
De laatste groep orchideeen groeit op takken en zet zich daar
met kort he htwo[teIs vast. langere wortels hangen in de
lucht. Deze planten, die in het Engels zo typisch "air-plants"
genoemd I·vorden, zijn voor hun vochtvoorziening helemaal
op regen, dauw en hoge lllchtvochtigheid aangewezen.
Typische tak-epifyten lenen zich slecht voor de teelt in Nederland
omdat het zeer moeilijk is de planten hier te bieden wat
ze voor goede groei nodig hebben. Dit soort orchideeen wordt
weI kortstondig in collecties aangetroffen. E 11 beginner zal
vee 1 teleurstelling ondervinden als hij/zij 2ich aan de kweek
van tak-epifyten waagt.
(lees verdeI' op pagina 55)
53 Orchideeen 3/97
J

Waarom bloeit mijn
orchidee niet (goed) ?
Orchideeen kweek je voor de bloemen alhoewel ik ook
met plezier kan kijken naar een jonge scheId met witte
wortels en lange groene punten. Bloei is echter tot wei het
hoogtepllnt van een succesvolle groeiperiode en een
bekroning op het werk. Nu Moeien orchideeen meestal
maar in een voor hen specifieke periode van het jaar.De
DendrobilIIns bloeien in het voorjaar, de Cattleyas van
najaar-winter, de Cymbidillll1 van winter-voOljaar. Zo
heeft elke orchidee z'n favoriete bloeiperiode. Bij mij
komt het helaas voor dat een orchidee, ondal1ks dat z'n
bloeitijd is aangebroken niet bloeit. Waarom wi! deze
orchidee l1iet bloeien?
De plant is nog niet volwassell
Oat lijkt een open deur intrappen, maar tod1. Ik heb 8 jaar
geleden eens een partij zaailingen uit de Verenigde Staten
gekocht. Een daarvan heeft nog steeds niet gebloeid. Hij
begint elk jaa l' weer dapper met een nieuwe scheut en wartels,
heeft inmiddels aile hoeken van de kas gezien, maar het blijft
een miezertje die niet w i! bloeien. Nu heb ik mij door zaaiers
la ten uitleggen dat in een zaaisel plantjes zitten die snel groeien,
een middenmoot die redelijk groeit en een stel die maar
nauwelijks va n de grond willen komen. Deze laatste groep zal
het in de pot ook niet goed doen. Volgens de experts kan je
van zo'n zaaisel beter al die kleintjes in de prullebak gooien en
alleen met de snelle groeiers verder gaan. Mi sschien behoort
mijn plantje tot die "weggooi" groep.
Te veeI stikstoj
Ee.n plant krijgt te veel of te lang mest met veel stikstof (N).
Ze groeien daar vael k prima op. Mooie grote sa ppige donker
groen e bladeren (een 5-sterren diner voor luizen). \tIaar de
interesse voor nakomeJingschap wordt voor een plelnt die het
zo goed heclt veel minder.
De plant knjgt te weinig fieM
Des tij d, heb ik op onze kring, bij een verloting, een Coelogy/Jc
cristata gewonnen. In mijn koude kas groeide en bIocide deze
plant uitstekend. Tenslotte werd hij zo groot dat hij gesplitst
moest worden. Jel , dan heb je opeens twee belkken CoelogY l1e.
De ene bak werd weer op z'n oude plaatsje gezet mel Clr voor
die andere had ik geen plek. Nou deln maar even onder het
tablet tot ik een beter plaatsje gevonden heb. u dat is er niet
meer van gekomen. De p lant heeft het he I", jelelr in het halfdonker
onder het tablet gestaan. Hij kreeg aileen wate.r (en mest)
dat tus en de latten van het tablet naar benedcn vie!. Kort
geleden toen de eerste Coelogyne z'n bloemtakken ging maken
heb ik de andere Coelog!!lle ook maar weer opgezocht, ik was
hem helemaal vergeten. Tot mijn grote verbazing zag de plant
er prima uit, eigenlijk beter dan de eerste. De bladeren waren
groter en donkerder van kleur, de bulben even dik en glao2end
als van de eerste. Het enige verschil was dat de laatste geen
enkele bloel1ltak op Z'11 10 nieuwe bulben had terwijl de eerste
op al z'n nieuwe bulben een flinke bloeiwijze gel1laakt had .
01' plant is nict gczond
Aileen een gezonde pl

Psyglllorchis plisilllilll in een sinaasappelplantage.
(vcrvoig van pagina 53)
Ecologie
Humus, schors- en tak-epifyten kunnen zich bij ongunstige
groei-omstandigheden niet hieraan onttrekken, hetgeen
beperkingen oplegt aan hun voorkomen in de natum. De
temperaturen moeten altijd boven de 5 - 9° liggen en de
groeiplaatsen moetcn een vrij regeJmatige vochtvoorziening
hebben. De tropen en subtropen zijn daarom de gebieden
waar epifytische plantengroei mogelijk is. Als een gebied een
droogteperiode kent, zuJlen orchideeen daar aileen voorkomen
als de luchtvochtigheid uitgesproken hoog blijft en op
plaatsen die lang of albjd vochtig blijven zoals rivieroeve.rs en
drangwaterhellingen. Dus op plaatsen waar '5 nachts dauw
optrredt.
Centraal belang van de temperatuur
Om goed te groeien stellen planten sp ifieke eisen aan hun
om gevingstemperatullf. Aile processen in een plant worden
gestuurd door de temperatuur. Zowel dag- als nachttemperaturen
zijn van invloed. Bepaalde processen, zoals de 20
belangrijke assimilatie (fo tosynthese, suikeropbouw) vinden
aileen plaats als er licht is.
Zetmeelproduktie
Koolhydraten - suikers - worden overdag gemaakt en voorlopig
als zetmeel in de bladeren opgeslagen. 's Nachts wordt dit
zetmeel weer omgezet in suikers en afgevoerd naar stengel en
wortds. Als alles verloopt zoals het behoort zijn de bladeren
's morgens "leeg" en kan het assimilatieproces weer volop verlopeno
Een "lange" dag, die d e tropen niet kent, met voldoende
l.icht zal niet tot een veel grotere suikerproduktie leiden
dan een dag van 12 uur. De bladeren zullen na 12 uur "vol"
zijn. Maar een korte nacht zal onvoldoende tijd bieden am alle
assimilaten af te voeren. Dit heeft tot gevolg dat de bladeren 's
morgens niet leeg zijn en d e plant deze dag minder goed kan
assimileren. In de zomer groeien vee! orchideeen daarom minder
vlot dan in het voorjaar of najaar, waarbij niet het licht
maar de nachttemperatuur en de leng te va.n d e dag beperkend
zijn. De veel vermelde regel: geef orchideeen in de teelt
dezelfde omstandigheden en lichthoeveelheden als in de
natuLlf is onjuist, omdat de lengte van dag en nacht en de
daaIiP ij behorende temperaturen niet nagemaakt kunnen
worden. Bij vitrineteelt kan dit natuurlijk weI.
Planten ingedeeld naar hun temperatuurbehoefte
Omdat de temperatuur in de plantengroei zo'n centrale plaats
inneemt wordt voor orchideeen wei een indeling in drie
groepen gemaakt.
- WaJ"m te kweken orchideeen vragen een nachttemperatuur
van tenminste 16°. De dagtemperatuur mag zonder schade
tot 35° oplopen. Deze planten komen uit de tropische
laaglanden; bijvoorbeeld Vanda-soorten.
- Gematigd te kweken orchideeen. Deze komen uit de
tropische berglanden, tussen 900 en 2000 meter, en reageren
gunstig op temperaturell van '5 nachts minimaal 10° en
overdag tot 30°. Veel gekweekte orchideeen behoren tot
deze groep. Bijvoorbeeld Cattleya, en veel Paphiopcdilul1lsoorten.
- Koel te kweken sOOl"[en. Voorkomend in de tropische
hooglanden. 's Nachts 6 - 7° en overdag tot 25°.
OdOlltOgiosSlIlIl, Masdcva lLia.
Licht
Naast temperatuur is ook licht van veel belang voor planten.
Het reeds genoemde assimilatieproces verloopt alleen als er
Licht is en geeft pas een bijdrage aan de plantengroei ills er
voldoende licht is. Te veellicht is uit den boze. Het helpt niet
met de assimiIatie en laat de planten veel te warm worden.
Planten moeten zoveellicht krijgen dat ze goed groeien
De gewenste hoeveelheid licht wordt mede bepaald door het
feit of de planten in de natuur "zonneplanten" zijn, die op
zonnige plaa tsen goed groeien of "schaduwplanten", die hun
hele groei-activiteit bij relatief weinig licht laten verlopen. Het
feit dat planten licht nodig hebben, betekent dus beslist niet
dat de planten altijd een zo licht mogelijke standplaats moeten
hebben. Bekende zonneplanten zijn Cymbidium, Cailicya,
OClldrobiwll. Bekende schaduw planten zijn OdOlllogiosS lIlII,
Papiliopcdilu111. "Tussen"-planten, planten die goed groeien
zowel bij vrij veel licht als onder wat minder Licht zijn er ook:
Calanthe, Oncidiulfl. Als men dus eens veel o f juist erg weinig
licht geeft zuJIen deze planten toch nog goed groeien en ze
zijn, wat dit aspect betreft, dus makkelijke planten. Door deze
wat ingewikkelde reactie van orchideeen op licht is het
moeilijk regels te geven hoeveellicht ze precies nodig hebben.
Zonneplanten kunnen tegen een grote hoeveelheid licht. [n
kassen kunnen ze bijna ongeschermd geteeld worden, mits ze
d e met het licht meekomende hoeveelheid warmte kunnen
verdragen. Maar bij kamerteelt is het gewenst midden overdag
op zonnige dagen zo'n 25% va n het licht weg te nel11en.
Schaduwplanten moeten goed beschermd worden. In kassen
soms wei tot 75% in de zomer. Zonnevensterbanken komen
VoO[ deze planten niet in aanmerking. Een vensterbank op het
noord en in de zomer en in de w inter op het zuiden voldoet
goed . "Tussen"-planten staan in hun eisen, zuJt Ll begrijpen,
tussen bove.ngenoemde groepen in. Het is eigenlijk ondoenJijk
gewenste lichtsterkten te geven, zoals dit wei voor de
temperaturen mogelijk was. De veelal gebruikte eenheid van
licht, de "lux", is voor planten een verkeerde maat omdat
d eze uitgaat van de menselijke ooggevoeLigheid. De plantenfysiologisch
betere eenheid, de ca lorie of joule, spreekt echter
niet aan.
Luchtvochtigheid
De invloed van luchtvochtigheid op de groei van orchideeen
is ingewikkeld, vooral ook omdat d e luchtvochtigheid
normaalniet op een voor de plant zinvolle wijze beschreven
55 Orchideeen 3/97

Leuk om te hebben
door Bert van Zuylen
DClldrobiUlll spccioslim
Op de kringavond in januari bracht Herman 3 Dcndrobilllli
speciosllm-planten mee (dus geen D. speciosl7!!). Twee van de
plantcn wilden niet bloeien en hij wilde graag de oorzaak
ervan weten. Er werd gezegd dat het om verschillende varieteiten
ging. Maar omdat er over die verschillende varieteiten
niet zovcel bekend was, ben ik het boek van mr. David Jones:
"Native orchids of Austraba" ingedoken. Daar yond ik o.a. het
volgende:
Del1drobiulJI spcciosul1I groeit epifytisch (vooral hoog in de
bomen) of lithofytisch en heeft pseudobulben van 100 em lang
en 6 em in doorsnee. Het zijn stevige, vezelige bulben die
soms aan de basis wat dikker zijn en die smaller worden naar
de top toe. 1eestal zijn ze groen of gelig van kleur en vooral
als ze jong zijn, zijn ze bedekt met papieraehtige schutvellen.
De twee tot vijf bladeren worden 25 em lang en 8 em breed.
Ze zijn dik en leeramtig, donkergroen van klellr en eivormig.
De bloeiwijzes zijn tot 60 em lang en staan gebogen. Ze zijn
dicht bezet met heel veel, geurende bloemen die 20-45 mm in
doorsnee worden. De bloemkleur varieert van wit via raomkleurig
tot gee!. De planten groeien in het noord-oosten tot
zuid-oosten van Queensland en New South Wales en in het
oosten van Queensland. In Australie is het de orchidee met
het grootste v rspreidingsgebied, ze is in versehillende habitats
te vinden. Van de laaglanden

tot vi.er bladeren. Ze zijn hard, stijf en staan reeht omhoog.
De bloemen worden 35 mm in doorsnee. De bloemkleur is wit
met paarse tekeningen op de lip, soms zijn ze helemaal gee!.
Ze groeien in het centrale oosten van Queensland. Deze varieteit
groeit op zonnige plekken op rotsen van vulkanisehe gesteente.
De planten die verder landinwaarts groeien bloeien eerder
en hebben gcle bloemen. De bloei is van juni tot augustus.
Dcndrobium speciosul1l var. curvicaule heeft pseudobulben van
80 em lang en 4 em in doorsnee. De bulben die ietwat een go 1vend
uiterlijk hebben dragen twee tot vier bladeren, die groot
en leeraehtig zijn. Vaak hebben de jonge bladeren en de sehutvellen
die de jonge bulben omhullen een paarse gloed over
zieh. De bJoemen worden 30 em in doorsnee. De bloemkleur
is wit, roomkleurig en heel soms bleek-geel, met rode tekeningen
op de lip. Ze groeien in het noord-oosten en centrale
oosten van Queensland. Deze varieteit groeit op bomen en
soms op zonnige plekken op rotsen. Vaak zijn ze blootgesteld
aan de volle zon. Soms zijn er natuurhybriden te vinden:
D. spceiosum var. curvict7u/c x D. jonesii geeft D. x rIIpiosum.
Soms vormen ze ook natuurhybriden met D. graeilieaulc.
De bloei is van juli tot augustus.
Dcndrobiul17 speciosum var. grandij70rum heeft pseudobulben
van 80 em lang en 4 em in doorsnee. De bulben zljn vaak
slank en vaak donkergroen van kleur. De twee tot vijf bladeren
worden 25 em lang en 8 em breed. Ze zijn stijf, leeraehtig,
donkergroen van kleur. De bloemen worden 45 mm in doorsnee.
De bloemkleur is roomkleurig en tot diepgeel, en het
geel wordt donkerder als de bloemen wat ouder worden.
Ze groeien in het zuid-oosten en centrale oosten van Queensland.
Deze varieteit geeft de grootste bloemen. Deze varieteit
groeit op bomen en minder vaak op rotsen, meestal in de
regenwouden. Meestal zijn ze terug te vinden op plekken
met nogal wat sehaduw. De bloel is van mei tot september.
Dcndmbiul1l spcciosul1I var. hillii heeft pseudobulben van
100 em lang en vier em in doorsnee. De bulben worden
DC/ldrobilll1l aCl1llllulll
A. Klaassen
58 Orehideeen 3/ 97
Dendl"obillm jenktmsii
A. Klaassen
Dcndrobilll"ll sl1li/licne A. Klaassen
20-25 mm in doorsnee. De bloemkleur is wit tot roomkleurig,
en er is een overvloed aan bloemen. Ze groeien van het :wid­
005ten van Queensland tot in noord-oostelijk New South
Wales. Deze veelvoorkomende varieteit groeit op bomen en
rotsen, meestal in voehtige bossen en regenwouden. Vaak
worden bomen gevormd van 2-3 meter in doorsnee!
Sporadiseh duiken hybriden op met D. kingialllllll (x delicntum)
of met D. gracilicaulc (x gracilinul1l). De bloei is van september
tot oktober.
Dendrobillrll specioslllll val". pedlll1culatul11 heeft pseudobulben
van 16 em lang en 6 em in doorsnee, maar soms worden ze
niet hoger dan 6-8 em. De bulben zijn vaak dik aan de basis
en worden slanker naar boven toe. Vaak hebben de jonge bladeren
en de sehutvellen die de jonge bulben omhullen een
paarse gloed over zieh. De bloemen worden 20-25 mm in
doorsnee. De bloemkl.eur is wit tot roomkleurig, met paarse
teke.ns op de lip. De bl emen staan op een hele lange bloemtak.
Ze groeien in het noord-oosten van Queensland.
Deze interessante varieteit
groeit op rotsen, in het
volle zonlieht. Elke bulbe
heeft meestal maar een
bloemtak en heel soms een
tweede als het een heel stevige
bulb is. De bloei is van
juli tot augustus.
Del1drobium sPCCiOSll111 var.
specioslIm heeft pseudobulben
van 40 em lang en 6 em
in doorsnee. De bulben zijn
vaak dik aan de basis en
worden slanker naar boven
toe. Soms is ef ook hier de
paarse gloed bij de jonge
bladeren en de schutvellen.
De bloemen worden 30
mm in doorsnee.
De bloemkleuf is wit,
bleek-geel tot roomkleurig,
met paarse tekens op de
lip. Ze groeien van het
centrale oosten van New
South Wales tot oostelijk
Victoria. Deze varieteit
groeit op bijna aIleen op
rotsen, speeiaal de zandsteen-rotsen.
50m5 zijn er
natuurhybriden te vinden
met D. kingimlll1ll
(= x kestevcnli) en met
O. gracilicnllle (= x
Sll!!usllm).

Pizaiaellapsis via/acea Borneo. Folo: K. £isses