augustus-september - Meet- en Regeltechniek

“Het is natuurlijk zeer ongelukkig geweest dat kernenergie
zijn macht voor het eerst dramatisch heeft
gedemonstreerd met de atoombom.”
aire toepassingen. Onderzoek naar middelen
voor kankerdiagnose en kankerbehandeling
horen daarbij, maar ook metingen
van radioactiviteit en adviezen bij de
afvalbehandeling.
Necsa is een overheidsbedrijf dat 1.500
werknemers telt, maar het is tegelijk een
kennisorganisatie die tot de top-300 van
Zuid-Afrikaanse bedrijven behoort.
Necsa gaat voortdurend op zoek naar vernieuwing
binnen de mogelijkheden van
kernenergie en dan vooral nog op het vlak
van de kerngeneeskunde. Van Zyl neemt
geregeld deel aan activiteiten van het
Internationaal Atoomenergieagentschap.
Onlangs nam hij met een vijftiental Zuid-
Afrikaanse collega's in Brussel deel aan
een congres over de toepassingen van
kernenergie. Een gelegenheid voor een
gesprek met dr. Van Zyl de Villiers.
Alternatieve energie
Necsa kan een indrukwekkende staat van
dienst voorleggen inzake onderzoek en
ontwikkeling op het vlak van kernenergie
en toch is diezelfde kernenergie in Zuid-
Afrika maar goed voor 6% van de energievoorziening.
Ongeveer 90% van de Zuid-
Afrikaanse energievoorziening komt uit
steenkool, de overige 3% uit water en gas.
Ter vergelijking: Vlaanderen puurt ruim de
helft van zijn elektriciteit uit kernenergie.
In het pittige Zuid-Afrikaans licht dr. De
Villiers ons op een erg aimabele manier
de achtergronden toe.
“Wie voor een bepaalde energievorm
kiest, moet daarbij ook de opwekkings- en
de distributiekosten economisch tegen
elkaar afwegen. En in Zuid-Afrika is de
keuze snel gemaakt: steenkool is er goedkoop
als energie-opwekker en inzake distributie.
Bovendien is het een belangrijke
werkverschaffer voor ons land. Er loopt in
Zuid-Afrika nog wel een experiment met
windenergie. Maar hoewel we wind en zon
in overvloed hebben - in het voormalige
Pretoria, voortaan Tshwane, schijnt de
zon gemiddeld 320 dagen per jaar - , kiest
onze regering tot nu toe duidelijk niet voor
die alternatieve energiebronnen. De redenering
daarbij is dat wind- of zonne-energie
alleen een dure langetermijnkeuze kan
zijn. Zonnepanelen zijn duur. Ze worden
alleen gebruikt voor de opwekking van
energie in verafgelegen gebieden.”
Maar energie uit steenkool is erg vervuilend.
Daarmee warmen we de aarde op?
“Het is natuurlijk moeilijk te voorspellen
hoe de energievoorziening verder zal evolueren.
Zoiets moet men voortdurend
opvolgen. De Zuid-Afrikaanse regering
heeft een beleid van 'diversity of supply':
ze wil niet afhankelijk worden van één
energiebron. De olie- en gasprijzen veranderen
voortdurend. Als ze goedkoop
genoeg zijn, worden ze in bepaalde landen
automatisch de primaire energiebron.
Maar een oorlog kan plots roet in het eten
gooien. Als de olie- en gasprijzen stijgen,
gaan de energiekosten omhoog en
geraakt de economie ontwricht. Dat geldt
natuurlijk ook voor kernenergie. Als de
uraniumprijs stijgt, wordt ook kernenergie
wat minder interessant, want uranium is
de basisgrondstof voor kernenergie. Zeg
nooit dat je deze of gene energiebron definitief
gaat afbouwen. Politici moeten kunnen
aanvaarden dat standpunten in de
loop der tijden veranderen. Never say
never.”
Veilige energie
Een belangrijk argument in de handen van
de tegenstanders van kernenergie is de
veiligheid. Kernenergie zou niet veilig
genoeg zijn.
“Het is natuurlijk zeer ongelukkig geweest
dat kernenergie zijn macht voor het
eerst dramatisch heeft gedemonstreerd
met de atoombom. Zo is de energiebron
op een verkeerde manier voorgesteld aan
de wereldbevolking. Kernenergie werd
lang voor de oorlog al gebruikt voor medi-
“Kernenergie moet niet meer beter worden. We moeten er
beter over gaan communiceren en de wetenschappelijke
geletterdheid van de bevolking verhogen.”
Techno
Dr. Van Zyl de Villiers
sche toepassingen, maar die goede kanten
van nucleaire energie waren niet
bekend.”
Rond kernenergie hangt nog altijd een
waas van geheimzinnigheid en onwetendheid?
De wolken uit de koeltorens dienen
vaak als symbool voor kernenergie.
Iedereen denkt dan aan zware vervuiling,
slechts weinig mensen weten dat het maar
waterdamp is.
“De vrees voor het onbekende speelt
zeker een grote rol. Iedereen begrijpt het
risico van autorijden. We weten allemaal
dat er mensen doodgaan van autorijden.
En toch rijden we elke dag zelf met de
auto. Maar voor kernenergie ligt dat heel
anders: de mensen hebben geen inzicht in
de mogelijke risico's. Ook het argument
dat kerncentrales het doelwit zouden kunnen
worden van terroristische aanslagen
is zo'n paniekzaaier. Na 11 september is
de veiligheid van kerncentrales dramatisch
verbeterd. Het kernbedrijf is wellicht
het meest gereguleerde bedrijf ter wereld.
Kernenergie moet niet meer beter worden.
We moeten er beter over gaan communiceren
en de wetenschappelijke geletterdheid
van de bevolking verhogen, zodat ook
de gewone man zich met recht en reden
kan afvragen of wat gezegd wordt over
kernenergie wel wetenschappelijk verantwoord
is.”
U bedoelt dat kernenergie veel veiliger is
geworden?
“De nieuwe generatie kernreactoren - de
generation 4 of G4 - is inherent veel veiliger
en goedkoper dan de vorige. De kernreactoren
worden gekoeld met helium en
AUGUSTUS / SEPTEMBER 2005 5 I-mag