2000 I t - Tento.be

De overgang van laatgotiek naar Renaissance
20 OPENBAAR KUNSTBEZIT IN VLAANDEREN 2000/3
Vanaf het tweede decennium van de 16de eeuw
werden in de Brabantse ateliers modellen en kartons
van Italiaanse meesters op het getouw gelegd. In
opdracht van paus Leo X werd in het weefatelier van
Pieter van Aelst tussen 1517 en 1521 een reeks van tien
wandtapijten met de Handelingen der Apostelen geweven,
naar kartons van Rafaël en diens atelier. Met deze
Italiaanse ontwerpen deed de hoogrenaissance haar
intrede in de wandtapijtkunst van onze gewesten.
Een uitmuntend voorbeeld in onze collectie zijn de
tien wandtapijten met de Geschiedenis van Jakob. Plaats
van uitvoering en atelier zijn gekend dankzij de merken
en monogrammen die in de stootboorden van sommige
stukken zijn aangebracht. De twee hoofdletters B,
gescheiden door een rood schildje, staan voor 'Brabant­
Brussel'. De letter W, bekroond met het cijfer 4, is het
monogram van de manufactuur van Willem de
Kempeneer. Voor het eerst wordt in de compositie
gesh·eefd naar een vrije, weidse ruimte rondom de
figuren, met aandacht voor breed opgevatte
landschappen en bosgezichten. De figuren zelf krijgen
een heroïsche dimensie, hun gebaren en gelaatsuitdrukkingen
benadrukken het dramatisch verhaal van
Jakobs leven. Op meesterlijke wijze wordt de pracht van
lumen, fluweel, damast en goudbrokaat bijna tactiel
nagebootst in een uitzonderlijk rijk palet van gekleurde
inslagdraden van wol, zijde, zilver- en gouddraad. Al zijn
de meeste figmen toegeschreven aan de schilder en
kartonontwerper Barend van Orley, toch kan men de
medewerking van andere kunstenaars vermoeden,
onder meer van Pieter Coecke van Aelst.
De verdeling van de kudde tussen Jakob en Laban uit
de reeks 'De Geschiedenis van Jakob'
Brussel, 1528-1534, wol en ziide, 430 x 6 I 0 cm, inv. 8587
Dit wandtapijt is het vierde uit een suite van tien stuks met het leven
van de aartsvader Jakob als thema. De reeks werd geweven tussen
1528 en 1534 in het Brussels atelier van Willem de Kempeneer
Kort nadien werd ze verworven door de Italiaanse kardinaal lorenzo
Compeggi. De voorstellingen worden beknopt verklaard in de Latijnse
opschrihen ingeweven in het midden van elke bovenste boord.
De kartons zijn toegeschreven aan Barend van Orley die duidelijk
werd beïnvloed door de hoogrenaissancistische stijl van Rofoël. WA
21