beknopte omschrijving (in concept) - Landschapsmanifest

het verleden werden de meidoorns ‘gevlochten’, een praktijk die de
laatste jaren opnieuw wordt toegepast.
79. Geuldal zuid
De omgeving van Epen vormt binnen Zuid-Limburg een afwijkend
gebied door de complexe geologische en bodemkundige gesteldheid.
Bijzonder is het grote aantal heggen, vakwerkboerderijen en
watermolens.
80. Gulpdal bij Wittem
Diep in het Heuvelland ingesneden beek, die in Gulpen uitstroomt
in de rivier de Geul. Het dal is smaller en intiemer dat het Geuldal.
Een groot deel van de nog gebruikte doorwaadbare plaatsen in
Nederland ligt in de Gulp. In het beekdal ligt het middeleeuwse huis
Neubourg met het bijbehorende landschapspark waarin enkele
oudere lanen.
81. Leudal
Diep in een Maasterras ingesneden beekdal. De middenloop van
de Leubeek werd als een van de weinige beken op de Nederlandse
zandgronden in de twintigste eeuw niet gekanaliseerd. Daarnaast
van belang als een zeldzaam voorbeeld van een middeleeuws kloosterlandschap,
met het klooster St Elisabethsdal en de daarbij horende
watermolens en bouwlandkampen.
82. Mookerheide - St. jansberg
De Mookerheide vormt een heide- en bosgebied op de meest zuidelijke
stuwwal van Nederland. Het gebied staat in het nationale geheugen
gegrift door de Slag op de Mookerheide (de beide schansen
hebben overigens niets met die slag te maken). Een grote Romeinse
villa, die al gebruik maakte van het nog altijd hoog gewaardeerde
uitzicht over het Maasdal, is enkele jaren geleden in de vorm van een
buizenframe gereconstrueerd. Onderaan de stuwwal ligt de Plasmolen,
een watermolen die wordt gevoed door gegraven sprengen.
83. Oud Valkenburg
De omgeving van Oud Valkenburg vormt een gaaf deel van het
lösslandschap, met de meanderende beek met de ernaast liggende
graslanden, het kerkdorp Oud-Valkenburg op de rand van de overstromingsvlakte
en de bouwlanden op de helling daarachter. In het
dal naast het dorp liggen de beide middeleeuwse kastelen Genhoes
(de naam betekent simpelweg Het Huis) en Schaloen, omgeven door
lanenstelsels.
84. Savelsbos
Bosgebied op de steile westhelling tussen het Maasdal en het Plateau
van Margraten. Een van de weinige gebieden in ons land die waarschijnlijk
nooit ontbost zijn. Wel is het bos vele eeuwen intensief als
hakhout geëxploiteerd. In het bos zijn nog sporen te vinden van prehistorische
mijnbouw: de gangen in de helling die door neolithische
mijnwerkers zijn uitgegraven om vuursteen te winnen.
85. Sint-Pietersberg
Krijtheuvel tussen de Maas en de Jeker, ten zuiden van Maastricht. In
de Middeleeuwen in gebruik als weidegebied van de bewoners van
het dorp Sint Pieter en van de boerderijen langs de Jeker. Zeker sinds
de 15e eeuw is er kalksteen (mergel) gewonnen in ondergrondse
gangen, die in de loop van de tijd uitgroeiden tot een dicht gangennet.
In de twintigste eeuw werd de berg grotendeels afgegraven
door kalksteenwinning in dagbouw. Daarnaast is er een lange militaire
geschiedenis, van het middeleeuwse kasteel Lichtenberg (met
Valkenburg het enige Nederlandse hoogtekasteel), via het in 1701
gebouwde fort St Pieter tot het gebruik van de gangen als Navohoofdkwartier
tijdens de Koude Oorlog.