beknopte omschrijving (in concept) - Landschapsmanifest

18. Landgoederen Zuid-Kennemerland
Deze landgoederenreeks ligt ingeklemd tussen de bebouwing van
Santpoort, Haarlem, Heemstede aan de oostzijde en de jonge duinen
aan de westzijde. De landgoederen ontwikkelden zich tussen de 16de
en de 20ste eeuw op strandwal, strandvlakte en afgegraven jonge
duinen. Ondanks de ruimtedruk van nabijgelegen stad en dorpen
is het karakter van een reeks landgoederen betrekkelijk goed in
stand gebleven. Het gebied vormt een aaneenschakeling van tuinen,
parken en bossen, waarbij naar inrichting vaak is ingespeeld op landschappelijke
kwaliteiten van strandwal, strandvlakte en duinen.
19. Naardermeer
Het Naardermeer is een mislukte droogmakerij aan de noordfl ank van
het Gooi, gelegen op de grens van de kleipolders langs de voormalige
Zuiderzee en het zuidwaarts gelegen veengebied. Dankzij de toestroom
van water uit het Gooi via doorlaatbare zandlagen in de ondergrond
is het meer de eeuwen door een open waterplas gebleven.
Het Naardermeer is dus niet door vervening ontstaan. Rond het meer
is de historische gegroeide structuur van het agrarische cultuurlandschap
nog goed herkenbaar.
20. Nijenburg/Kooimeer
Op de oostelijke fl ank van de strandwal Limmen-Heiloo ligt ten noorden
van Heiloo het landgoed Nijenburg. Het hoogteverschil tussen
de strandwal en de strandvlakte wordt nog geaccentueerd door het
opgaande hout van de Heilooër Bosschen. In de strandvlakte ligt het
Kooimeer, de naamgever van de aanpalende Alkmaarder stadswijk.
Het Kooimeer is één van de vele kleine droogmakerijen rond Alkmaar
die het begin vormen van de rijke bedijkingstraditie van Hollands
Noorderkwartier.
21. Stelling van Amsterdam
De Stelling van Amsterdam is een verdedigingslinie van onderling
samenhangende gebouwen, kaden, sloten, kanalen en sluizen met
een totale lengte van 135 km. De Stelling werd tussen 1883 en 1920
rond Amsterdam gebouwd en vormt de laatste fase in een lange militaire
traditie waarin water werd gebruikt om het land te beschermen
tegen vijandige dreigingen of aanvallen. Een echte waterlinie dus.
De meest tot de verbeelding sprekende onderdelen van de Stelling
zijn waarschijnlijk de 42 forten. In het oog springen ze niet, want de
meeste forten liggen verscholen in hoog opgaand hout.
22. Texel
De zuidpunt van Texel wordt gekenmerkt door een onregelmatige
oude verkaveling- en wegenstructuur en een grote landschappelijke
verscheidenheid op korte afstand. De jonge duinen in het westen
vallen op door lange ruggen die gescheiden worden door langwerpige
laagten. De Hoge Berg op Texel draagt haar naam met recht. De
hoge keileembult is gevormd tijdens één van de vroegere ijstijden
en vormt nog steeds de kern van het eiland. Keileem is een zeer
taaie, stenige grondsoort die goed bestand is tegen de slag van het
water. Dankzij de keileem in de ondergrond kan Texel al eeuwenlang
weerstand bieden tegen de oprukkende zee en heeft Nederland de
ons vertrouwde vorm. Niet zonder reden wordt de Hoge Berg dan
ook aangeduid als het ophangpunt van de Nederlandse kust. Op de
Hoge Berg treft men een bijzondere vorm van perceelscheiding aan.
Het gaat om de zogeheten tuunwallen, aarden wallen die zijn opgebouwd
uit graszoden. Meestal is een tuunwal een meter hoog en aan
de bovenzijde een halve meter breed.
23. Veengebied Midden Noord-Holland
Het Veengebied Midden-Noord-Holland valt uiteen in twee deelgebieden,
te weten het Schermereiland en het Wormer- en Jisperveld.
De ruimtelijke inrichting van beide deelgebieden wordt gekenmerkt
door een onregelmatige strokenverkaveling en brede sloten. Water is
dominant aanwezig in het landschapsbeeld. Met name de verkaveling
van het Wormer- en Jisperveld weerspiegelt duidelijk de ongeregelde
gang van zaken in de niet-landsheerlijk geleide veenontginningen.