Wantij, nummer 1 2008 - ZMf

Historicus Van Schuppen:
‘Luister naar de stem van het water’
Gerda Spaander
Als historicus, publicist en geboren Zeeuw, presenteerde
Steven van Schuppen zíjn verhaal over de 'Groenblauwe
Deltawerken: een eeuw verder' op de Thijs Kramerlezing,
2008. Hij deed dat in de rol van coreferent, waarbij hij
vooral de levenshouding beschouwt die invloed heeft op
de ontwikkeling van het landschap.
d
“De Zeeuwse samenleving
beleeft op het gebied van
natuur en landschap een
onstuimige periode. Veel natuur
is en wordt gecreëerd, hectaren grond
gaan verloren voor de landbouw. Het
Natuurbeleidsplan was volgens Thijs
Kramer in Zeeland succesvol ingevuld.
Nu beleven we de natuurcompensatie als
gevolg van de verdiepingen van de
Westerschelde. Het speelveld komt nu
ook buitendijks. “Het is zo langzamerhand
genoeg geweest”, zo wordt er steeds
luider gemord door de 'tegenpartij' , de
direct belanghebbenden. Is dat te negeren?
Hoe gaan we met de natuur om en
hoe vinden we een dialoog?”
Ratio
In zijn betoog gaat Steven van Schuppen
in op onze houding ten aanzien van de
natuur. Dat doet hij met gebruikmaking
van de klassieken, waarbij Apollo en
Dionysus centraal staan. “De eerste vertegenwoordigt
de ratio en de andere de
schoonheid en het genot. De ratio is
decennia lang de motor geweest achter
het bedwingen van de natuur. De triomfen
die de waterstaatstechniek in vorige
eeuwen behaalde, maakte Nederland
overmoedig.
Een reactie hierop was de natuurbeweging,
maar die kon de gevolgen van de
technische vooruitgang nauwelijks tegenhouden.
De Club van Rome brengt hierin
verandering, want vanaf dan wordt er
gesteld dat we niet alleen de natuur maar
ook onze eigen bestaansgrond bedreigen
als we zo doorgaan. Dit beroep op de leefwijze
van mensen vindt maar ten dele
gehoor, en daardoor raakt de milieubeweging
in een isolement.” Van Schuppen
spreekt van 'verzuurd moralisme'.
Verleiden
“Na verloop van tijd komt Dionysus weer
om de hoek kijken. De milieubeweging
wil niet meer impopulair zijn en neemt al
dan niet uit strategische overwegingen
een andere houding aan. Het nieuwe
motto is dat je mensen niet moet dwingen
of verbieden, maar moet proberen te
verleiden. Het schoonheidsideaal van de
natuurromantiek speelt dan geen rol
meer.”
Maar Van Schuppen is daar niet tevreden
over. “Het leven is niet alleen maar leuk,
en als je wilt overleven moet je toch rekening
houden met de onberekenbaarheid
van zowel natuur als mens.” Daarvoor is
volgens hem een sociaal -economische
kosten-batenanalyse niet genoeg. “Ook
het beroep dat Al Gore op de wereld doet,
leidt nog niet tot een fundamentele
omslag. Minder energie gebruiken is niet
genoeg, je zult ook moeten inspelen op
veranderingen die er waarschijnlijk toch
gaan komen.”
Zivilcourage
Van Schuppen pleit voor ‘Zivilcourage’,
een levenshouding waarin ruimte is voor
het offer, voor het vieren van de terug-
10 WANTIJ April ‘08
Foto: Jaap Wolterbeek
Steven van Schuppen
Steven van Schuppen is geboren, maar niet getogen in Noord-Beveland. Hij is historicus
en werkt als onderzoeker en publicist op het gebied van landschap, ruimtelijke ordening,
mentaliteit en geschiedenis. De aanleiding hem uit te nodigen is zijn boek ‘Onland en
geestgrond’ met als ondertitel: het mentale landschap in de ruimtelijke orde van de lage
landen. Met name het hoofdstuk ‘Wassend water, slinkend volk’ heeft veel raakvlakken
met het thema van de Thijs Kramerlezing.