Er hangt een geurtje aan - Inagro

Miss Piggy is mijn naam!
Heb jij een identiteitskaart? Ik wel!
Ik heb hem altijd bij me. Zie je mijn oorring?
Wel, dat is hem, mijn identiteitskaart!
Iedereen die één of meerdere varkens heeft,
moet zijn varken(s) een oormerk geven.
Dat moet gebeuren als we nog biggen zijn
en zogen bij onze moeder, de zeug.
Op ons oormerk staat een sanitelcode.
Moeilijk woord, hè! Deze code bestaat uit de letters
BE (voor België), de beslagcode of code van het
bedrijf (4 letters/cijfers) en een volgnummer.
Bijvoorbeeld BE 86PE 000904.
Met deze code kunnen de mensen nagaan
wat er zoal met mij gebeurd is.
Ze zoeken mijn sanitelnummer op en weten
wanneer ik geboren ben, wanneer ik naar een
andere boerderij ben verhuisd,…
Als ik plots ziek zou worden, kunnen ze
opsporen waar ik zoal ben geweest.
Vijf dagen voor ik naar het slachthuis moet,
krijg ik een tatoeage met de beslagcode op mijn
linker- en rechterbil. Zo kunnen de mensen later
nagaan van welk geslacht dier het vlees is.
Heb jij al een
identiteitskaart?
Zou je er een willen?
Waarom wel of niet?
Waarom is het handig om
een identiteitskaart te hebben?
Maak zelf een sanitelnummer.
Geef je school een code en
maak zelf een volgnummer van
je lievelingsnummers. Je kan
er misschien met schrinkels
zelf een echt oornummer van
maken. Schrinkels is papier
waarop je kan schrijven en
waarin je kan knippen, om te
bakken. Je kan het kopen in
een hobbywinkel.

Kan je voor landbouwer studeren?
Johan, mijn baas, doet meer dan ons eten geven,
verzorgen en onze stallen poetsen. Hij moet alles
correct bijhouden wat er met ons, de varkens,
gebeurt: wanneer we geboren zijn, wat we te eten
krijgen, wanneer een van ons ziek wordt …
Sommige varkens dienen als fokvarken,
andere om vet te mesten.
Welke zeug er drachtig is, van welke beer
en wanneer ze moet werpen, dat wordt
allemaal zorgvuldig bijgehouden met een
computerprogramma.
Elke dag kan Johan kijken hoeveel een big,
zeug of beer kost. Als hij ons wil verkopen,
doet hij dat het liefst aan een goede prijs.
Wanneer hij biggen verkoopt of nieuwe fokzeugen
koopt, moet hij dat in zijn boekhouding noteren.
Al deze zaken moeten heel nauwkeurig bijgehouden
worden op een varkensbedrijf. Wanneer er een
deur klemt, er iets mis is met een werpkooi of er
iets anders stuk is, moet hij dat zo vlug mogelijk
herstellen.
Maar hoe weet Johan nu of er een van ons ziek is,
hoe hij ons moet voederen, wat hij moet doen om
een goede kweek te hebben…?
Dat leerde Johan in de landbouwschool. Want hij
moet van alles kunnen: met een computer werken,
ziektes herkennen, zijn boekhouding bijhouden,
kapotte gebruiksvoorwerpen herstellen, …
Kortom, hij is zowel landbouwer, boekhouder,
veearts, timmerman als mechanicien
– een echt manusje van alles!
Welke werken zou jij leuk
vinden op het varkensbedrijf?
Stel een dagschema van jezelf op:
wanneer stond je op, wat at je,
wat deed je in de klas, wanneer
maakte je je huiswerk,…?
Je kan ook je buur interviewen en zijn
of haar dagschema opmaken.
Vergelijk het dan met dat van jou. Is het
erg verschillend? Wat is er anders, wat is
hetzelfde,…?

De kraamafdeling aub?
Eindelijk is het zover. Ik ben 8 maanden oud en klaar
om zelf biggetjes te krijgen. Johan, de boer, kiest een
geschikte beer voor me uit. Geen beer uit het bos,
maar een mannelijk varken. Op de boerderij zitten
geen beren. Mannelijke varkens wonen in speciale
fokbedrijven. Ik word drachtig via kunstmatige
inseminatie. Net zoals er bij jullie moeders zijn die
kiezen voor een baby, maar geen vader willen. Johan
koopt voor ons zaadcellen die in een rietje zitten.
Na 3 maanden, 3 weken en 3 dagen dracht werp
ik tussen de 9 en 15 biggen. De boer zet mij in een
werpkooi, zodat ik mijn biggen niet zou verpletteren.
De biggen gaan direct op zoek naar een tepel. Elke
big krijgt zijn eigen tepel. De sterkste biggen krijgen
de voorste tepels, waar er meer melk uitkomt. Na
het drinken kunnen ze rondlopen in het kraamhok.
Er hangt een rode lamp, waar ze lekker warm onder
kunnen liggen. Na enkele uren komt de boer om
hun tandjes kort te knippen, zodat ze mijn tepels
niet verwonden. Er wordt ook een stukje van
hun staartjes geknipt. Zo kunnen de biggen niet
in elkaars staarten bijten, want dat doen ze wel
eens. Na een viertal weken verhuizen mijn kleintjes
naar een andere stal. Ik mag nu terug bij mijn
vriendinnen.
Vergelijk de zwangerschap
van de mens met de dracht
van een varken:
* leeftijd voor de eerste zwangerschap;
* duur van de dracht/zwangerschap;
* voeding;
* alleen, tweelingen, meerlingen,…
Stel een varkensstamboom
op. Bedenk originele namen
voor alle varkens en noteer
hun leeftijd. Dit kan je ook
voor je eigen familie doen.
Bekijk het voorbeeld op
de website.

Dat is hier een echte varkensstal
Ufo’s die een stal binnendringen of reuzetrechters
aan de wand, rookpijpjes op het dak?
Neen hoor, die trechters zijn voedersilo’s. Hierin
wordt ons voeder gegoten. De ‘rookpijpjes’ zijn de
schoorstenen van het ventilatiesysteem. Wij varkens
hebben het graag warm, maar ook niet te warm.
Vandaar dat Johan een constante temperatuur
van ongeveer 22°C aanhoudt. In onze stal hangen
daarom digitale thermometers. Wij kunnen niet
zweten, vandaar dat we graag in de modder
ploeteren om af te koelen. In de stal vervangt de
ventilatie de modder.
Zie je ook die kleine raampjes? Die zorgen ervoor
dat er voldoende licht is, maar dat er niet te veel
warmte verloren gaat en het niet te veel tocht.
Johan zou niet willen dat wij verkouden raken.
Een mooie boomgaard voor de stal? Landbouwers
moeten een groenscherm voor hun stallen zetten
om de omgeving mooier te maken. Zeg nu zelf,
een rij mooie bomen ziet er leuker uit dan enorme
voedersilo’s.
Maak een maquette van
een varkensstal met
legoblokken, Playmobil,
karton,…
‘Vieze varkens
worden niet vet.’
Hoe warm is het in de
klas? Meet een hele
week de temperatuur
in de klas en vergelijk
de resultaten met elkaar.
Wanneer was het koud,
wanneer warm, is het
’s morgens kouder dan
’s avonds, …?
‘ We zullen dat
varkentje wel eens wassen.’

Is dat wel gezond?
Wie heeft er al eens een spuitje of een inenting
gekregen?
Als kleine big krijgen wij ook spuitjes, zodat we niet
ziek zouden worden. Niemand is graag ziek, daarom
gaat Johan ons preventief inenten tegen bepaalde
ziektes waar onze biggen van sterven of heel erg
ziek van worden. Net zoals jullie ingeënt zijn tegen
allerhande ziektes.
Als er een varken ziek is, moet Johan noteren welk
medicijn het heeft gekregen en hoelang.
Johan doet er net zoals de andere landbouwers alles
aan om ziektes uit zijn stal te houden. Bezoekers,
zoals de veearts, lopen eerst door een bad met
ontsmettingsmiddel. Ze dragen laarzen en een
overall van het bedrijf. Dat is nodig, want als een
ziekte eenmaal binnen is, wordt onze hele stal
besmet. Varkenspest is daar een voorbeeld van.
Het is niet besmettelijk voor de mens, maar heel
erg besmettelijk voor varkens. Als er op één bedrijf
varkenspest uitbreekt, volgen er al snel andere.
Daarom moeten boeren heel goed opletten wie er
in hun varkensstal binnenkomt en een hele hoop
voorzorgsmaatregelen nemen.
Jij wast toch ook je handen na een toiletbezoek?
Maak een maquette van
een varkensstal met
legoblokken, Playmobil,
karton,…
Zoek op tegen
welke ziektes wij zoal
ingeënt zijn.
Je kan dit vinden
op het internet
of via je eigen
vaccinatieboekje.

Wat staat er op het menu?
Wij varkens zijn eigenlijk omnivoren, alleseters. Mijn
betovergrootouders kregen de overschotten van wat
er op tafel verscheen. Maar de tijden zijn veranderd!
Nu krijgen we automatisch eten in onze trog. Biggen
krijgen biggenmeel, varkens krijgen varkensmeel. Elk
voeder heeft een speciale samenstelling, aangepast
aan de soort varkens of hun leeftijd. Mensenbaby’s
krijgen ook ander eten dan peuters en kinderen van
jouw leeftijd. Zwangere vrouwen letten ook meer op
hun voeding.
Algemene ingrediënten van ons voeder zijn
sojameel, lijnzaad, bietenpulp, maïs, tarwe, gerst,…
Maar net zoals elke kok zijn geheime recepten
heeft, heeft ook elk veevoederbedrijf zijn eigen
geheime voedersamenstelling. Dus weet enkel
de voederfabrikant wat wij eten. En Johan ook,
natuurlijk.
'Hij eet
als een
varken'
Wie heeft een huisdier?
Breng wat voeder mee en liefst
ook de verpakking ervan.
Wat eten onze huisdieren?
Vergelijk ze met het varken en deel ze
in de juiste categorie in: omnivoor,
carnivoor of herbivoor.
Stel een heel gezond menu samen
aan de hand van de voedingspiramide.

Koteletten, trommels en lijm ...
Wij varkens dienen voor heel veel zaken. Dat jullie
ons vlees gebruiken om te eten spreekt voor zich.
Maar wist je dat ook onze beenderen, ons haar, onze
oren en onze huid gebruikt worden?
Onze beenderen worden gebruikt om lijm van te
maken. Van ons haar maken jullie borstels, onze
blaas dient om trommels of ballen van te maken
en onze gedroogde oren en huid zijn ideaal als
bijtsnoepje voor de hond. Wat overschiet, eten jullie
op! Weet je dat er zelfs organen van ons gebruikt
worden om mensen te genezen? Een hartklep die
niet goed meer werkt, wordt soms vervangen door
de hartklep van een varken. Er is maar heel weinig
van een varken waar jullie niets mee doen.
Maak Vlaamse hutsepot of
een ander gerecht met
varkensvlees. Recepten vind je
op www.varkensvlees.be.
Noem delen van het
varken op in het Frans:
hoofd, staart, oog, oor,
poot, buik, rug, …
Je vindt een leuk
werkblad op de website.
‘Als je mensen goed doet,
krijg je modder. Als je varkens
goed doet, krijg je spek.’
Haal een trommel in
de klas, zoek een leuk
ritme en maak een lied
over een varken
op de boerderij.

Ondertussen bij de slager
Mie, mijn zus, is een vleesvarken. Als zij tussen de
100 en 110 kg weegt, is ze slachtrijp. Tijd om haar
naar het slachthuis te brengen. De varkens worden
elektrisch verdoofd en daarna slacht een slager ze
vakkundig. Op die manier hebben ze een pijnloze
dood. De haren worden van hun huid gebrand en
hun bloed wordt opgevangen om er bloedworst van
te maken. Dan snijdt men het lijf doormidden. Het
vlees wordt gekeurd en in een koelcel gehangen om
het later naar een slager te brengen.
Daar wordt het vlees netjes versneden tot
varkenshaasjes, koteletten, ribbetjes, hammen, …
Wat ervan overschiet, wordt gebruikt om gehakt van
te maken, worsten en blinde vinken, …
Ook de lever, nieren en darmen worden verkocht.
Zo zie je dat er niets verloren gaat van een varken.
Welk varkensvlees
ken jij? (Kijk eens op
www.varkensvlees.be)
Eet je dit graag?
Hoeveel weeg jij?
Hoeveel kinderen zijn er
nodig om evenveel te wegen
als een slachtrijp varken?
Leer het volkslied
‘ ’t Zwien’
(Smout, vet, hespe
en spek).
De tekst vind je
op de website.

Aan de slag
Johans dagen zijn goed gevuld. Gisterenochtend
zorgde hij er zoals elke morgen voor dat onze trog
gevuld werd. Hij keek of er nog genoeg voeder in de
silo’s zat. Daarna ging hij zelf ontbijten. Na het ontbijt
waste hij de zeugen die moesten werpen. Dat
doet hij zodat er tijdens het werpen geen infecties
zouden ontstaan door het vuil. Ook de kraamhokken
maakte hij schoon. Toen was het etenstijd voor
hem. Na het eten kregen de biggen hun inentingen
tegen allerlei ziektes. Daarna controleerde Johan de
zeugen die niet drachtig waren en insemineerde hij
de bronstige zeugen met een rietje. Toen was het
weer tijd om ons te voederen. Daarna ging Johan
douchen en eten. Dan nog even de administratie
in orde brengen. Daarna keek hij eventjes tv, las
de krant en kroop hij vlug onder de wol. Vandaag
kwam hij langs met de hogedrukreiniger om onze
stallen te reinigen, morgen komt hij de gebruikte
kraamhokken wassen en overmorgen moeten er
weer zeugen verplaatst worden, biggen ingeënt,
staartjes geknipt… Zo weet hij elke dag wat te doen!
Bereid een interview
met een landbouwer voor.
Welke vragen zou je de
landbouwer willen stellen?
Neem het interview ook
echt af als dat mogelijk is.

Er hangt een geurtje aan …
Geen dier zonder mest. Ook van ons krijgt de boer
mest. Maar wat gebeurt er eigenlijk met onze
uitwerpselen? Mijn vriendin Tara vertelde dat er
onder onze stal een enorme kelder is, waar alle
mest in terechtkomt. Daarom heeft de vloer van
de stal allemaal gleuven, waar de mest doorheen
kan. Tara zei dat landbouwers van 15 februari tot
1 september hun mest mogen uitrijden op hun
land of dat van een andere boer. Dat zorgt voor
voedingsstoffen in de grond en doet de gewassen
goed groeien. Ik vroeg me af of ze zoveel mest op
het land mogen voeren als ze willen. ‘Neen hoor’,
zei Tara. In mest zitten stoffen zoals stikstof en
fosfor. Daarvan mag er maar een kleine hoeveelheid
in de bodem zitten, anders vervuilt de grond en het
water. Daarom moeten landbouwers zich aan een
MestActiePlan houden. Veel varkenshouders hebben
zelf niet genoeg grond om hun mest uit te rijden.
Daarom sluiten ze overeenkomsten met andere
landbouwers om hun mest op zijn land af te zetten.
Dat gaat niet zo makkelijk en het brengt heel wat
extra kosten met zich mee.
De landbouwers moeten zich ook aan regels houden
bij het uitrijden. De mest moet met slangetjes in de
grond geïnjecteerd worden, ofwel moet de grond
binnen de 24 uur omgeploegd worden. Zo hebben
de buren minder last van de geur en spoelt de mest
niet direct weg in de beek als het regent.
Pfff, zoveel regels voor onze mest, zeg!
Grond ontleden.
Doe een schop aarde in een emmer
en meng met water. Vul een grote glazen
bokaal voor twee derde met dit mengsel
en laat het staan.
De zware deeltjes zinken, de lichtere
deeltjes drijven boven.
Stel een
mestkringloop op.
Bekijk het
werkblaadje op de
website.

Luxevarkens? Knuffelvarkens? Scharrelvarkens?
Maak kennis met de alternativo’s onder de varkens.
Ja, je hebt ze in verschillende soorten en maten.
De meeste varkens wonen met velen op grote
boerderijen. Sommige hebben meer plaats. Ze
mogen buiten lopen of wroeten en snuffelen in
het stro. Varkens met vrije uitloop noemt men dat.
Meestal zijn het ook biologische varkens. Zij krijgen
dan ook speciaal biologisch voedsel.
Voor de varkens is dat natuurlijk heel leuk, maar ook
zij worden geslacht. Voor de mensen die van deze
scharrelvarkens willen eten is het vlees wel wat
duurder. Er zijn dan ook maar weinig scharrelvarkens
of biologische varkens te vinden.
Je hebt ook varkenshouders die een speciaal soort
varkens kweken, zoals everzwijnen, zuivere piétrain
of nog een ander ras. Net zoals je ook mensen met
een verschillende huidskleur of haarkleur hebt.
Op de kinderboerderij vind je ook wel varkens, maar
die leven daar meestal maar met één of twee. Ze
zijn ook veel groter, omdat ze niet geslacht worden.
Ze krijgen een knuffelnaam en mogen zolang leven
als ze kunnen. Dat zijn de echte luxevarkens.
Maak een collage met prenten
van allerlei verschillende
soorten varkens.
Zoek hiervoor op het internet.
Doe hetzelfde voor mensen.
Zoek foto’s op het internet
of maak foto’s van je klasgenoten.
Ontwerp een maquette
of tekening van een
super-de-luxe varkensstal.
(Kijk hiervoor ook naar
de kaart ‘Dat is hier
een echte varkensstal!’.)