7-18 - Kees Boersma

10 onderwijs in de kennissamenleving — jaarboek 2007
om het beoordelen van bronnen, maar anderzijds ook om het opzetten van
argumentaties. Waarlo bespreekt enkele lespakketten die kunnen worden ingezet
in het biologieonderwijs. Hij maakt daarbij inzichtelijk op welke wijze de
gekozen werkvormen leiden tot het ontwikkelen van de gewenste vaardigheden.
Het doel van het ontwikkelen van deze vaardigheden is burgerschapsvorming.
Gravemeijer richt zich in zijn artikel op de vraag hoe het wiskundeonderwijs
kan bijdragen aan de kennissamenleving. In zijn artikel laat de auteur
zich bij de beantwoording van deze vraag vooral leiden door de veranderingen
in de beroepssfeer. Gravemeijer laat zien hoezeer de wiskunde in beroepssituaties
verweven is geraakt met praktijkkennis. Als voorbeeld geeft hij de
functionele wiskundige kennis die onderdeel uitmaakt van het omgaan met
apparatuur in bepaalde werksituaties. Als je wiskundige kennis in deze situatie
goed wil inzetten en benutten, dan dient die te worden gecombineerd
met conceptuele kennis. Voor Gravemeijer betekent dit dat binnen het wiskundeonderwijs
een verschuiving noodzakelijk is van nadruk op routinematige
beheersing van algebraïsche en algoritmische vaardigheden naar meer
aandacht voor probleem oplossen, creativiteit en flexibiliteit. Het gaat daarbij
niet om regelgestuurde oplossingen maar om het oplossen van complexe
praktijkproblemen. Overigens betekent deze constatering niet dat het belang
van kennis en beheersing van complexe wiskunde afneemt en dat er ‘dus’
over deze onderwerpen geen onderwijs meer gegeven zou hoeven worden. Er
zijn immers veel mensen die met spreadsheets, rekenmachines en allerhande
software werken, die er baat bij zouden kunnen hebben als ze de onderliggende
wiskunde zouden begrijpen. Het wiskundeonderwijs zal zich echter
open moeten stellen voor conceptuele kennisvragen die vaak alleen maar in
multidisciplinair verband zijn te benaderen.
Als we deze (weliswaar toevallig samengebrachte) set vaardigheden overzien
(mediawijsheid, ontwerpend vermogen, geïnformeerde menings- en be-
sluitvormingvaardigheden), dan kunnen we concluderen dat schoolverlaters
in de kennissamenleving niet langer vers gevulde vaten met theoretische kennis
zijn. Het zijn mensen die over vaardigheden beschikken waarmee ze zich
verhouden tot de opgedane kennis en de wijze waarop ze deze kennis hebben
verworven.
Deze vaardigheden liggen in lijn met vaardigheden die in de verkenning
van de Onderwijsraad over leren in de kennissamenleving aan de orde kwamen.
4 Ze zijn van belang om een bijdrage te kunnen leveren aan kennisontwikkeling.
Hierbij is het bovendien relevant dat men het eigen leerproces
leert begrijpen en aansturen (‘leren leren’). De kennissamenleving heeft dus
mensen nodig die zelfstandig kunnen verder leren en aan kennisontwikkeling
kunnen doen.
Door de focus in het onderwijs gedeeltelijk te verleggen van kennisoverdracht
naar gezamenlijke kennisontwikkeling in bijvoorbeeld een ‘community