7-18 - Kees Boersma

12 onderwijs in de kennissamenleving — jaarboek 2007
achtergronden van kanker (ontwikkeling). De docenten bij het practicum zijn
onderzoekers van de afdeling Medische Natuurwetenschappen, onderzoekers
van het vu Medisch Centrum, de Faculteit Aard- en Levenswetenschappen, en
het Nederlands Kanker Instituut. In het practicum worden studenten serieus
genomen als deelnemers aan het proces van kennisontwikkeling en werken
ze samen met de docenten aan de oplossing van problemen op onderzoekend
leren gebaseerd onderwijs. De onderzoeksvragen in het practicum houden
verband met de hoofdvragen van het vakgebied en studenten leren met
de in de gemeenschap geldende methoden van onderzoek en de regels voor
samenwerking en communicatie te werken. Door het stimuleren van reflectie
worden studenten bewust van deze methoden en regels, zodat ze daarmee
ook in nieuwe probleemsituaties aan het werk kunnen. Tijdens het practicum
krijgen studenten als deelnemers in het proces toegang tot de voorzieningen
die onderzoekers ter beschikking staan. Beishuizen spreekt van een gemeenschap
voor wetenschappelijke kennisontwikkeling waarin studenten optimaal
worden voorbereid op het academisch burgerschap.
Zoals genoemd is de kennisintensivering een van de karakteristieken van
de kennissamenleving. Deze kennisintensivering kan voor een belangrijk
deel worden herleid tot de verbreiding van informatie- en communicatietechnologie
(ict) in de jaren negentig van de vorige eeuw. De doorontwikkeling
van deze faciliteiten maakt een brede ontsluiting van kennis en informatie
mogelijk. Hedendaagse studenten zijn opgegroeid in een omgeving waarin
de aanwezigheid van ict vanzelfsprekend is. De vaardigheden om met ict
om te gaan zijn bij de meeste studenten dan ook in ruime mate beschikbaar.
De vraag is hoe je daarop in het onderwijs effectief kan en ook moet inspelen.
Er is immers sprake van een must: je kan in het onderwijs niet anders dan
aansluiten bij de generatie die bediend moet worden.
Fransen werkt uit hoe je in het onderwijs rekening zou moeten houden met
de digitale vaardigheden van studenten. Hierin ligt een serieuze uitdaging: de
hedendaagse student is een digital native, terwijl verreweg de meeste onderwijsontwikkelaars
nog digital immigrants zijn. Fransen betoogt dat digital natives
al over specifieke vaardigheden beschikken die hen in staat stellen te functioneren
in de kennissamenleving. Deze vaardigheden hebben zij zelfstandig
opgedaan tijdens collectieve activiteiten in de virtuele wereld waarbij zij kennis
produceerden en uitwisselden. Het onderwijs zou gebruik moeten maken van
deze krachtige leeromgeving voor het behalen van leerdoelen in het onderwijs.
Echter, digital immigrants hebben door hun afkomst nog onvoldoende zicht op
hoe dit aan te pakken. Volgens Fransen heeft dit onder andere te maken met
een verouderd idee van de aard van kennis, een punt dat ook door De Jong in
zijn bijdrage wordt gemaakt. In de huidige kennissamenleving is het connectivisme
een betere basis voor nieuwe leertheorieën en toepassingen daarvan
dan het cognitivisme of constructivisme. In het connectivisme wordt het brein