EEN GROENE GEVEL REALISEREN - Leefmilieu Brussel

PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE DUURZAME BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -
EEN GROENE GEVEL REALISEREN
Bevordering van groene ruimten en biodiversiteit, door gehele of gedeeltelijke
gevelbegroeiingen
PRINCIPES
Hotel Manos, Sint-Gillis – foto:
E. Gobbo
TRENDS
Eenvoudig gesteld zijn er twee types groene gevels:
o De begroeide gevels
Verticaal traliewerk met klimplant,
Brussel – foto: B. Thielemans
o De van de gevel gescheiden groengordijnen
Elke gevel, ongeacht zijn oppervlakte, zijn samenstelling of zijn
ligging, heeft de mogelijkheid om een rijke en gediversifieerde
fauna en flora te herbergen.
Groene gevels, op dezelfde wijze als groene daken, dragen bij
aan de oplossing van milieuproblemen en aan de integratie van
de gebouwen in de openbare ruimte. Daarnaast zijn ze het middel
bij uitstek om de aanwezigheid van de natuur in de stad te
versterken (groen netwerk en biologische gangen). Groene gevels
nemen maar weinig grondruimte in, en toch kunnen ze heel wat
verticale oppervlakken bedekken.
De klimplanten groeien op de gevel zelf van het gebouw, vanaf
de grond of vanaf ingewerkte plantenbakken en meestal met
behulp van een draagstructuur.
Deze groene gevels zijn hoofdzakelijk bestemd om van buitenaf
te worden gezien en hun toegankelijkheid op een hoogte is
beperkt (uitgezonderd balkons).
De klimplanten groeien op een van de gevel gescheiden
draagstructuur (van hout, metaal of van een ander materiaal),
vanaf de grond of vanaf in het groengordijn zelf geïntegreerde
plantenbakken.
De achterkant van het groengordijn kan vanaf de binnenkant van
het gebouw worden gezien en is eventueel vanaf alle
verdiepingen toegankelijk.
Het Kameleongebouw in Sint-Lambrechts-Woluwe – foto: B. Thielemans
BLZ. 1 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -

Beide systemen zijn geschikt voor zowel verticale als schuine wanden (hellingshoek vanaf 45°),
die vlak of gebogen mogen zijn.
Ze kunnen zowel in nieuwbouw- als in renovatieprojecten worden toegepast.
De keuze van de klimplanten, van hun bevestiging en van hun beheer, is sterk afhankelijk van
het type en het ontwerp van de groene gevel.
INDICATOREN
De infofiche TER05 "Hogere ecologische productiviteit in de stad” gaat verder in op de
zogenaamde biotoop-oppervlaktefactor.
DOELSTELLINGEN
Aanbevolen:
o Begroeide gevel voor elke niet-beglaasde gevel of niet-beglaasd gedeelte van de
gevel.
Optimaal:
o Van de gevel gescheiden groengordijn voor elke beschikbare ruimte vóór een gevel.
OVERZICHT VAN DE VOORZIENINGEN VOOR GROENE GEVELS
Keuzecriteria Begroeide gevel
Van de gevel gescheiden
groengordijn
Nieuwbouw ja ja
Renovatie ja moeilijker
Verticale gevel ja ja
Schuine gevel maximaal 45°
vereist
maximaal 60°
Extra draagstructuur
(behalve voor klimplanten met
hechtwortels)
vereist
Beplanting in bakken moeilijk behalve op balkons mogelijk
Gevelbescherming goed merkbaar
Aangepaste gevelbekleding wenselijk niet nodig
Afstand van de gevel 1 - 15 cm > 60 cm
Plantdikte 5 - 50 cm 10 - 80 cm
Hoogte maximaal 30 m > 30 m indien hangbakken
Plantensoorten
klimplanten (afhangend en
andere indien hangbakken)
klimplanten (afhangend en
andere indien hangbakken)
Levensduur van de planten
lang, uitgezonderd voor
winterharde planten in bakken
lang, uitgezonderd voor
winterharde planten in bakken
Toegankelijkheid neen (behalve balkons) ja
Invloed op de watercyclus merkbaar merkbaar
Invloed op de luchtkwaliteit merkbaar aanzienlijk
Warmteregeling van het gebouw merkbaar merkbaar
Verrijking van de biodiversiteit merkbaar aanzienlijk
Uitvoering eenvoudig moeilijker
Uitvoeringskost laag hoger
Onderhoud beperkt regelmatiger
Bemesting beperkt beperkt
Beheerskosten laag gemiddeld
Invloed op de groene stad aanzienlijk aanzienlijk
BLZ. 2 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -

ELEMENTEN VAN EEN DUURZAME KEUZE
TECHNISCHE ASPECTEN
> Bescherming van de gevels tegen warmte en weersinvloeden
De planten op een groene gevel:
o beschermen de gevelbekleding tegen de zonnestralen (onder meer de ultraviolette
stralen) en tegen hevige regen en hagel
o beschermen de bekledingsmaterialen tegen de corrosieve werking van de
luchtverontreinigende stoffen
Voor oude gevels moeten evenwel voorzorgsmaatregelen worden getroffen want bepaalde
planten kunnen bijdragen tot hun beschadiging.
ECONOMISCHE ASPECTEN
> Betere warmteregeling van het gebouw
Groene gevels dragen bij tot een betere thermische isolatie van de gebouwen tegen de
warmte. Dankzij de planten beperkt men namelijk aanzienlijk:
o de directe impact van de zonnestralen op de gevelmaterialen
o de temperatuurverschillen op de wanden zelf (tot 50%)
De betere isolatie van het gebouw zal eerder afhankelijk zijn van de totale beschaduwde
oppervlakte dan van de dikte van de begroeiing.
De door de planten verschafte schaduw verhoogt de isolatie van het gebouw tegen de
zomerse hitte, wat de installatie- en energiekosten van airconditioningsystemen beperkt. Een
vermindering van 5,50°C van de buitentemperatuur van een gebouw, beperkt de
energiefactuur voor airconditioning met 50 tot 70%.
In de winter laten de bladverliezende planten de muren de zonnestralen opvangen, terwijl de
altijdgroene planten, wanneer ze op de gevel zelf groeien, een scherm vormen tegen koude
luchtstromen en zodoende warmteverliezen beperken. (Bron: Dunnett & Kingsbury)
> Lage uitvoeringskost
Het budget van een groene gevel is van veel factoren afhankelijk (toegankelijkheid,
oppervlakte, specifieke uitvoeringsvereisten, draagsystemen voor de planten, plantensoorten
enz.).
Daarom geven wij hier enkel een orde van grootte voor het budget van een groene gevel.
Kost (€/m² excl. BTW) Begroeide gevel Van de gevel gescheiden
groengordijn
Planten 0,16 - 1,60 0,16 - 1,60
Lineaire draagstructuur 4,00 - 8,00 9,00 -18,00
Tweedimensionale
draagstructuur
10,00 - 25,00 25,00 - 55,00
Driedimensionale draagstructuur 100,00 - 200,00
De eventuele gevelreiniging van een oud gebouw is niet in deze prijzen inbegrepen.
De planten zelf lijken heel goedkoop. Eén plan kost zowat 15 à 30 € en is goed voor een
bedekking van 2 tot 10 m², wat de prijs brengt op 1,5 tot 15 € per vierkante meter.
> Premies
Bepaalde gemeenten kennen een premie toe voor de uitvoering van groene gevels. In
BLZ. 3 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -

Schaarbeek bijvoorbeeld is het bedrag van de premie 50% van de door het College
goedgekeurde totaalkost van de werken, met een maximum van 50 (per aanvraag, per
gebouw en per periode van 5 jaar).
Elk jaar ondersteunt Inter-Environnement Bruxelles projecten van inwoners die hun wijk
wensen te verfraaien ("Quartiers verts", www.ieb.be).
MILIEUASPECTEN
Omdat de geveloppervlakte van een gebouw altijd groter is dan de dakoppervlakte, kan de
invloed van groene gevels op het milieu des te groter zijn.
Bovendien kunnen groene gevels met hellende groendaken worden gecombineerd, waarbij de
draagstructuren voor de planten (kabels, traliewerk of andere) tot over het dak kunnen worden
verlengd.
> Opvang van het hemelwater
Naar het voorbeeld van de groendaken kunnen groene gevels, in zekere mate, het hemelwater
(regen, hagel, sneeuw) eveneens opvangen en vasthouden. Een gedeelte van het water dat
door de klimplanten en door de bodem/het substraat wordt opgevangen, komt terug in de
atmosfeer terecht (door verdamping en evapotranspiratie). De rest van het opgevangen water
voedt de planten zelf, eventueel het naburige groen, en, meer stroomafwaarts, de
grondwaterspiegel.
De opvang door de groene gevels van een gedeelte van het water, draagt algemeen bij tot de
beperking van de afwatering en van de risico’s van overstroming.
> Luchtzuivering
o Verfrissende werking van de planten en opwekking van luchtstromen door de
oriëntatie en de beweging van de bladeren
o Beperking van het warmte-eilandeffect
o Beperking van stofontwikkeling: naar het voorbeeld van de bomen zijn klimplanten en
afhangende planten grote stofvangers. Ze absorberen bepaalde door de stofdeeltjes
meegedragen verontreinigende stoffen (zware metalen zoals lood, cadmium, …), die
vervolgens worden verwijderd. De hoeveelheid opgevangen stof is evenredig aan de
oppervlakte van de bladmassa in verhouding tot de gevels.
> Verrijking van de biodiversiteit
Groene gevels dragen bij tot de ontwikkeling van de biodiversiteit.
Groene gevel in Elsene –
foto: B. Thielemans
Groene gevel in Elsene – foto:
B. Thielemans
Klimplanten herbergen namelijk een grote variëteit aan ongewervelde
dieren, die een bron van voedsel zijn voor de (onder meer) zomerse
zangvogels en de vleermuizen.
Bepaalde planten zijn zelf een voedselbron voor insecten. Ze worden
gewaardeerd voor hun bladeren door sommige larven, of voor hun
nectar (klimop, een laatbloeier, wordt hiervoor bijzonder
geapprecieerd), of nog voor hun fruit, dat in de smaak valt bij vogels
en insecten (de wingerd bijvoorbeeld).
Bovendien bieden goed gevestigde klimplanten een schuil-, pleister-
en nestelplaats voor vogels (onder meer zangvogels zoals merels,
mezen, mussen, winterkoninkjes, enz.) en voor kleine insecteneters.
Ook zijn ze een goede overwinteringplaats voor insecten zoals
gaasvliegen (Chrysopidae sp.), vlinders (de citroenvlinder,
Gonopteryx rhamni, verbergt zich achter het klimopblad dat een
gelijke vorm heeft) of spanrupsvlinders. Bovendien bieden
altijdgroene planten een goede schuilplaats voor kleine vogels, die
zeer gevoelig zijn voor de kou.
BLZ. 4 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -

Groene gevels dragen dus bij tot het Brusselse "Groene netwerk" dat de groene ruimten
onderling met elkaar verbindt en de rijkdom van de stedelijke flora en fauna beschermt en
ontwikkelt.
SOCIALE EN CULTURELE ASPECTEN
In de stad, waar op de grond weinig of geen plaats is voor
groen, afhankelijk van de wijk of het perceel, zorgen groene
gevels bijkomend voor de voortzetting en de onderlinge
verbinding van groene zones, dreven enz. Die groene gevels zijn
dus een deel van de "vergroening" van Brussel en ondersteunen
de aanwezigheid van flora en fauna in de stad.
Blauweregen tegen een gevel in Elsene – foto: B. Thielemans
DE JUISTE KEUZE MAKEN
> Is het een goede investering?
In vergelijking met andere groenvoorzieningen (groendaken, binnen- en buitentuinen, …),
brengen groene gevels, zowel voor hun uitvoering als voor hun onderhoud, meestal geen
grote kosten mee. De klimplanten van groene gevels zijn qua bodemruimte, draagstructuur,
substraat en voeding, veel minder veeleisend en kunnen sneller grote oppervlakken bedekken.
De beplanting van klimplanten op of vóór een gevel, houdt wel in dat men vooraf maatregelen
ter bescherming van de gevelbekleding neemt.
Het is aanbevolen om een oude gevel vooraf te reinigen en met een extra verf- of pleisterlaag
te bedekken, want hun onderhoud kan na de beplanting moeilijk blijken te zijn.
UITVOERING - GEMEENSCHAPPELIJKE ASPECTEN AAN ALLE
VOORZIENINGEN
PROGRAMMERING
De aanwezigheid van groene gevels draagt, meer nog dan groendaken
(verticale dimensie, vooraanzicht), bij tot de natuurbeleving en het gevoel
van welzijn van de bevolking.
Overigens verleent de uitvoering van groene gevels een esthetische
meerwaarde aan het gebouw en kan ze bijdragen tot het imago van de
gebruiker.
Parking van een gebouw aan de Bergensesteenweg, Anderlecht
> Ontwerp en samenstelling
Een groene gevel bevat de volgende basiselementen:
o Een draagstructuur
o Een bevestigingssysteem voor de draagstructuur
o Een voedingssysteem
o Planten
> Voorafgaande gegevens betreffende de gevel van het gebouw
Het is noodzakelijk om, van bij de uitwerking van het project, de belastingen te analyseren die
uit het ontwerp, de uitvoering en de eindbestemming van de groene gevel voortvloeien,
voornamelijk de totale mechanische belasting (de trekspanning ingevolge permanente en
occasionele lasten) en de windbelasting.
Zware lasten (plantenbakken bijvoorbeeld), zullen bij voorkeur worden geplaatst op plaatsen
waar de structuurelementen van de gevel zich bevinden.
BLZ. 5 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -

Draagstructuur
De draagstructuur moet toelaten dat de planten er zich aan vastzetten, natuurlijk groeien en
een dekkende en dichte groenbekleding vormen.
De materialen van de draagstructuur moeten een voldoende ruwe textuur hebben om de
vasthechting en de groei van de klimplanten te vergemakkelijken en te vermijden dat ze onder
hun eigen gewicht naar beneden zakken.
De opstelling van de elementen van de draagstructuur wordt meestal verticaal, horizontaal of in
beide richtingen (traliewerk) uitgevoerd, waarbij hun onderlinge afstand afhankelijk is van de
grootte van de klimplanten (min. 55 mm, tot 50 cm voor hooggroeiende klimplanten).
Bovendien moet de draagstructuur zo goed mogelijk voldoen aan de eisen van stevigheid,
stabiliteit, lichtheid, duurzaamheid en esthetiek.
> Bevestigingssysteem
De afstand tussen de gevelwand en de draagstructuur zal minstens 2 cm. groter zijn dan de
diameter van de dikste stengel die kenmerkend is voor de gekozen plantensoort.
Bij de berekening van de stevigheid en de stabiliteit van het bevestigingssysteem, moet
rekening worden gehouden met het gewicht van de draagstructuur en de planten (van 1 tot 50
kg/m 2 ), met de extra belasting van neerslag (gewicht x 2 indien bladverliezend / gewicht x 3
indien altijdgroen), en met de windbelasting op de planten en de draagstructuur.
Totale belasting in kN/m² volgens de hoogte van de draagstructuur
tot 8 m 0,5
van 8 tot 20 m 0,8
hoger dan 20 m 1,1
Slingerplanten kunnen zich zodanig rond de bevestigingen van hun draagstructuur wikkelen,
dat ze die uit de muur rukken: de bevestigingen moeten in dat geval een gladde textuur
hebben.
> Voedingssysteem
Klimplanten worden meestal in de grond geplant. In tegenstelling tot houtgewassen (heesters
en bomen), vereisen klimplanten niet zo een grote hoeveelheid voedingssubstraat. (minimale
plantkuil van 30 x 30 x 40 cm). De groeikracht van de planten zal des te groter zijn als ze
gezonde wortels en een voldoende diepe en frisse bodem hebben. (Met water verzadigde
bodems zijn te vermijden).
Indien de planten in bakken worden geplant, moet de inhoud van de bakken aan hun groei
aangepast zijn en voldoende voedingsstoffen bevatten.
Een grote proportie organische stoffen bevordert de retentie van vocht en groeimiddelen. De
regelmatige toevoeging van mulch (deklaag van organisch materiaal) op basis van mest of
goed ontbonden compost, beperkt de verdamping in droge periodes en houdt de proportie
organische stoffen in het substraat op peil.
> Planten
Klimplanten, waarvan de spichtige en zeer lange stengel op diverse dragers steunt,
onderscheiden zich, afhankelijk van hun bevestigingstype, in twee categorieën:
o Klimplanten met hechtwortels = met eigen bevestigingssysteem (luchtwortels met
haakjes of zuignapjes). Ze kunnen genoegen nemen met de bestaande
gevelbekleding als ondergrond (klimop, wilde wingerd, …).
Klimplanten met hechtwortels hebben de neiging verticaal te groeien (fototropisme).
Aan het begin van hun beplanting is het aangewezen om ze bij hun vasthechting te
helpen, door aan hun basis (± 60 cm) een fijn traliewerk te plaatsen dat ze tegen hun
ondergrond aandrukt.
BLZ. 6 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -

o Slingerplanten = waarvan de stengels en takjes zich rond een uit lineaire elementen
(bij voorkeur verticaal) samengestelde draagstructuur wikkelen. Ze vereisen een
draagstructuur die is aangepast aan hun groeiwijze (clematis, passiebloem, ...). Aan
het begin van hun beplanting is het aangewezen de slingerplanten langsheen de
lineaire elementen van de draagstructuur te leiden, door er de stengel en de eerste
takjes met een soepele band aan vast te maken.
Naarmate klimplanten hoger groeien, worden ze zwaarder en moeten ze meestal met halfstijve
banden aan de draagstructuur worden vastgemaakt.
Sommige planten kunnen horizontaal worden geleid, de glycine of blauweregen leent zich
hiertoe het best.
Andere planten zijn afhangend, vooral als er geen draagstructuur is. Ze kunnen aan de andere
planten worden toegevoegd:
o Om de groenbekleding aan te vullen
o Als op grondniveau weinig mogelijkheden voor plantenbedden zijn
o Als het voetgangersverkeer of vandalisme ze zouden kunnen beschadigen
o Als ze op het grondniveau te weinig licht krijgen voor een goede groei
Hun hanglengte kan maximaal 5 m bereiken. Andere kunnen kruipende stengels vormen en
het substraat of de bodem aan hun basis bedekken.
Hoe dikker en meer verstrengeld klimplanten zijn, hoe groter de variëteit van de fauna die ze
herbergen.
In de winter bieden altijdgroene klimplanten een welkome thermische bescherming, terwijl
bladverliezende klimplanten beter geschikt zijn voor gevels die aan de zon zijn blootgesteld en
zodoende de zonnestralen kunnen opvangen.
De keuze van de planten kan ook helpen om aan de verschillende gevels een eigen trekje te
geven, schermen te creëren en privéruimten in te richten (balkons enz.).
Hoe dan ook moet de voorrang gaan naar inheemse soorten eerder dan naar siergewassen of
exotische gewassen, en invasieve planten vallen te vermijden. Inheemse planten zijn even
esthetisch, minder vatbaar voor ziekten (afhankelijk van de stedelijke omgeving waar ze zijn
geplant) en zijn beter aan hun omgeving aangepast.
Evenzo zal men, voor een gemakkelijk onderhoud, de voorkeur geven aan winterharde planten
die gedurende meerdere jaren opnieuw groeien.
Voor de juiste keuze van klimplanten is het ten zeerste aanbevolen een deskundige
(boomkweker, bioloog, tuinarchitect) te raadplegen.
BLZ. 7 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -

Voorbeelden van klimplanten
1. Akebia met vijf blaadjes (Akebia quinata)
OPGELET: deze plant staat op de alarmlijst met invasieve planten (gematigd milieurisico
voor inheemse soorten)
2. Bosrank (Clematis vitalba)
3. Gewone klimop (Hedera helix)
4. Klimhortensia (Hydrangea petiolaris)
5. Boskamperfoelie (Lonicera periclymenum belgica)
6. Gewone wilde wingerd (Parthenocissus quinquefolia)
7. Blauwe passiebloem (Passiflora caerulea)
8. Chinese glycine (Wisteria sinensis)
9. Gewone hop (Humulus lupulus)
10. Trompetklimmer (Campsis radicans)
Akebia Bosrank Klimop Hortensia Kamperfoelie
Wilde wingerd Passiebloem Glycine Hop Trompetklimmer
Gebruikscriteria 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Inheems + + + +
Sierteelt + + + + + +
met hechtwortels + + + +
Slingerplant + + + + + +
+ Hechtranken + +
Altijdgroen + +
Hanger + + + + + + +
Klimmer + + +
Wordt houtachtig + + + + + +
Verdraagt schaduw + ± + + + ± ±
Geurend + + + + +
Verschaft beschutting en
voeding
± + ± ± ±
Bron van nectar + + + + + + + +
Dik en verstrengeld + + + + + + + +
Met dikke stengel + + +
Lineaire draagstructuur + + + + + +
Twee-/driedimensionale
draagstructuur
+ + + + + + +
Hoogte (m) 10 15 25 6 12 10 20 10
Maximaal
gewicht / m²
15 15 25 15 10 15 15 15 10 15
Bron: Belgian Forum on Invasive Species BFIS (http://ias.biodiversity.be).
BLZ. 8 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -

Voor zover de leef- en beheersomstandigheden dit toelaten, kunnen niet-klimmende,
winterharde houtgewassen de gevel op grondniveau of in hangbakken aanvullen.
> Onderhoud van groene gevels
Plan een regelmatig onderhoud:
o Een tweejaarlijks onderhoud voor jonge planten.
o Een jaarlijks onderhoud voor goed ontwikkelde planten.
o Om de 5 jaar een controle van de draagstructuren en bevestigingen (de draden en
kabels moeten elk jaar opnieuw worden aangespannen).
o Composteer uw groenafval of gebruik het als mulch. Hebt u hiertoe niet de
mogelijkheid, neem dan contact op met Net Brussel voor de ophaling van groenafval.
o Beperk, bij het bestrijden van parasieten en ziekten, het gebruik van biociden
(herbiciden, insecticiden, …) waarvan de samenstelling schadelijk is voor uw
gezondheid en voor het milieu. Alternatieven zijn voorhanden (meer informatie in de
brochure "Mijn tuin en het milieu" – Leefmilieu Brussel – BIM - tweede kwartaal 2007).
> Eventuele problemen van groene gevels
Algemene problemen: schade kan ontstaan:
o Indien de draagstructuren te klein zijn in verhouding tot de plantensoort, niet stevig
genoeg zijn of slecht aan de gevel bevestigd zijn.
o Indien er onvoldoende ruimte is voor de volle groei van de planten (houd rekening met
de dikte van de volgroeide stam en takken): het risico bestaat dat de bevestigingen
van de draagstructuur loskomen.
o Indien de groene gevel niet regelmatig wordt gecontroleerd en onderhouden:
wildgroei, takken die goten verstoppen, de vensters belemmeren, enz.
o Sommige klimplanten worden mettertijd houtachtig; wanneer ze hun maximale hoogte
bereiken, hebben ze een struikachtige groeiwijze en lopen ze vanonder sterk uit. Vb.:
wilde wingerd, klimop, hortensia, glycine.
o Indien de planten te gemakkelijk aan vandalisme zijn blootgesteld.
Oplossingen:
o Bescherm de basis van jonge beplantingen (bijvoorbeeld met een koker van
metaalgaas).
o Snoei de planten wanneer nodig, de meeste klimplanten lenen zich ertoe.
> Beschadiging van de ondergrond
Tijdens snoei- en onderhoudswerkzaamheden kan het losrukken van planten met dode
hechtwortels bepleisterde, wit gekalkte of geschilderde gevels beschadigen. Klimplanten met
luchtwortels (vb. de klimop) kunnen in bestaande scheuren van verweerde bepleisterde gevels
of van bepleisterde gevels van slechte kwaliteit, ingroeien en ze verbreden. Deze
plantensoorten zijn niet geschikt voor gemetselde muren met een traditionele zachte mortel,
evenmin als voor gevelbekledingen van wandplaten en tegels. Die zouden kunnen loskomen
doordat de wortels tussen de muur en het materiaal doordringen.
Oplossingen:
o gebruik een draagstructuur die de planten op een bepaalde afstand van de muur
houdt om te vermijden dat de planten zich aan de wand vasthechten.
o geef de voorkeur aan klimplanten met een minder indringende vasthechting
(kamperfoelie, wilde wingerd).
Vermijd:
o te zware planten met dikke stengels, onder meer op houten draagstructuren. Planten
met een te weelderige groei zijn nefast voor houten draagstructuren: een van de gevel
gescheiden draagstructuur bevordert de luchtcirculatie en verlengt haar levensduur.
o draagstructuren met een onvoldoende hoogte voor bepaalde klimplanten.
BLZ. 9 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -

Vb.: de Chinese bruidsluier (Fallopia baldschuanica) met een maximale hoogte van 18
m, heeft de neiging om aan de top van onvoldoende hoge draagstructuren een grote
houtachtige massa te vormen, die de stabiliteit van de draagstructuur in gevaar brengt
en meer wind vangt. Dit probleem kan echter worden opgevangen door de
aanwezigheid van een groendak waarop de plant zich kan uitspreiden.
o planten die te overwoekerend zijn voor de gevelopeningen.
o planten met stekels (klimrozen) of weerbarstige planten: vereisen veel tussenkomst om
ze te leiden en vast te maken
o de klimop in combinatie met andere klimplanten waarmee hij kan concurreren, zozeer
dat hij ze geleidelijk aan overmeestert.
UITVOERING – VOLGENS HET SYSTEEM
1. BEGROEIDE GEVEL
Gespannen kabels met klimplanten – foto: N. Dunnett Detail van de kabelbevestiging – foto: N. Dunnett
> Samenstelling
De begroeide gevel bevat de volgende basiselementen:
o een draagstructuur
o een bevestigingssysteem voor de draagstructuur
o een voedingssysteem
o planten
> Draagstructuur
De draagstructuur kan van de volgende types zijn:
o lineair: draden, kabels, buizen, kettingen, profielen
o tweedimensionaal: gevlochten kabels, frames met traliewerk, opengewerkte platen,
traliewerk
De gebruikte materialen:
o verzinkt of roestvrij staal, aluminium (soms geplastificeerd), hout (lork, eik, gewone /
valse acacia, olm) voor frames en traliewerk
o kunststof voor bepaalde tweedimensionale draagstructuren
o glasvezel: voor bepaalde draagstructuren
De diameter van de draden en kabels kan van 4 tot 30 mm variëren. (Kabels van glasvezel zijn
lichter met een minimumdiameter van 7,75 mm en een glasgehalte van 80%).
Tussenafstand tussen de
elementen van de
draagstructuur
Planten met kleine
groeiontwikkeling
BLZ. 10 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -
Planten met weelderige
groeiontwikkeling
lineaire elementen in netwerk 20 – 40 cm 40 – 80 cm
traliewerk 15 x 25 cm 30 x 40 cm
Een zelfde draagstructuur kan verschillende draagsystemen en verschillende materialen
combineren.

Buitentrappen en hun structuur kunnen eveneens als drager dienen, voor zover de
plantengroei hun functie niet belemmert en de extra belasting geen probleem vormt ten
opzichte van de wind. Vermijd dat de planten zich aan de trapleuning vasthechten of tussen de
treden groeien…
In het bijzondere geval waar de gevel als drager dient (uitsluitend voor planten met
hechtwortels zoals de klimop en de wilde wingerd), moet de gevelbekleding een goede
hechting mogelijk maken om een volle groei van de planten te waarborgen.
> Bevestigingssystemen van de draagstructuur
De stalen draden en kabels zijn met spanschroeven uitgerust en worden door kabellussen (om
de 2 m) geleid. Kabels van roestvrij staal uitgerust met spanmoffen zorgen voor spanning op
langere termijn.
Verschillende bevestigingssystemen van een stijve draagstructuur
1. Stijve draagstructuur met over de hele hoogte van de gevel gelijkmatig verdeelde verankeringspunten.
2. Stijve draagstructuur met hoofdverankering aan de bovenkant van de gevel. Bijkomende verankeringspunten
beletten zijdelingse verschuivingen.
3. Stijve draagstructuur met hoofdverankering in een bodemfundering. Bijkomende verankeringspunten beletten
zijdelingse verschuivingen.
3a. Variante met verankering aan de onderkant van de gevel door middel van hoekijzers.
4. Vrij flexibele draagstructuur: gespannen kabels of glasvezel met hoofdverankering aan hun uiteinden.
> Welke gevelbekleding is geschikt voor welke planten?
Materiaal
klimplanten met
hechtwortels
slingerplanten aanhechting
Natuursteen
Niet schisteus / niet
bros
+ ±
Baksteen + + +
Mortel
Indien gereinigde of
nieuwe gevel
+ ±
Beton + + +
Hout
Houtsoorten voor
buiten
+ ±
Metaal + + - (uitgezonderd klimop)
Kunststof + + - (uitgezonderd klimop)
Bebording van hout,
leisteen, kunststof, …
Te vermijden Te vermijden ±
Pleister of verf Beslist te vermijden Idem +
BLZ. 11 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -

2. GROENE GEVEL MET VAN DE GEVEL GESCHEIDEN GROENGORDIJN
> Samenstelling
De groene gevel met van de gevel gescheiden
groengordijn bevat de volgende basiselementen:
o een draagstructuur
o een bevestigingssysteem voor de draagstructuur
o een toegangssysteem
o een voedingssysteem
o planten
Het van de gevel gescheiden groengordijn maakt de
planten volledig onafhankelijk van het gebouw. Ook krijgt
het gebouw een extra visuele waarde, gezien vanuit de
ramen of andere gevelopeningen.
> Draagstructuur
Er zijn draagstructuren in verschillende soorten:
o lineair: draden, kabels, buizen, kettingen, profielen
o tweedimensionaal: opengewerkte platen of
schuttingen, gevlochten kabels, frames met raster,
traliewerk
o driedimensionaal: driedimensionale structuren,
architectonisch gemoduleerde elementen
De gebruikte materialen zijn voor alle soorten
draagstructuren geschikt:
o verzinkt of roestvrij staal, aluminium (soms
geplastificeerd)
o hout (lork, eik, gewone / valse acacia, olm) voor platen,
schuttingen, frames en traliewerk
o kunststof voor bepaalde twee- of driedimensionale
draagstructuren
o glasvezel: voor bepaalde draagstructuren
BLZ. 12 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -
Het Kameleongebouw in Sint-
Lambrechts-Woluwe – Foto: B.
Thielemans
Huis in Hamburg – Foto: P. Hill
> Bevestigingssystemen van de draagstructuur
De draagstructuur, ongeacht het type, steunt meestal op een funderingsplaat of op een
bevestigingssysteem in de grond. Beide systemen zijn onafhankelijk van de structuur en de
fundering van het gebouw. Idealiter is de fundering onzichtbaar door ze in de beplantingszone
in te werken.
De studie van de sterkte en de stabiliteit van het geheel moet met de hulp van deskundigen
worden uitgevoerd.
> Toegangssysteem
Doordat het groengordijn van de gevel gescheiden is, moet er een (occasionele of
permanente) toegang zijn tot de planten en hun eventuele niet-grondgebonden
plantenbakken, en dit over de hele oppervlakte van het groengordijn.
Mobiele ladders, haspels en gondels voor een regelmatig onderhoud.
Permanente loopbruggen tot de verschillende niveaus van de groene gevel, meestal langs de
achterkant, voor een regelmatig onderhoud, en eventueel om de bewoners van het gebouw
toegang te geven.
Van de toegepaste structuren en materialen moeten een studie worden gemaakt voor de
esthetische integratie, de stabiliteit en de veiligheid bij het gebruik.

Planten
Identiek aan de begroeide gevels, uitgezonderd de planten met
hechtwortels, behalve indien het hechtoppervlak toereikend is.
AANVULLENDE INFORMATIE
ANDERE AANDACHTSPUNTEN
Infofiches waarin groene gevels aan bod komen:
o EAU01 Het regenwater op het perceel beheren
o TER05 Meer biodiversiteit
o TER06 Een groene dakbedekking realiseren
o ENE03 Een koudestrategie ontwikkelen
o ENE13 De juiste zonwering
Zie eveneens:
BLZ. 13 VAN 13 – EEN GROENE GEVEL REALISEREN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
- PRAKTISCHE AANBEVELING TER07 -
Hôpital de Hullier in Rijsel – foto: C.
Stefulesco
o Advies over tuinen en de directe omgeving van de gebouwen op de website van
Leefmilieu Brussel - BIM
o De folder "Fleur uw gevel op. Voor een aangenamer, gezonder en rijker stadsmilieu"
(.pdf)" van Leefmilieu Brussel - BIM
o De brochure "Mijn tuin en het milieu" van Leefmilieu Brussel - BIM (2 e kwartaal 2007)
BIBLIOGRAFIE
o DUNNETT, N.; KINGSBURY, N., Toits et murs végétaux, Uitg. du Rouergue, Rodez,
2005
o HERMY, M.; SCHAUVLIEGE, M.; TIJSKENS, G., Groenbeheer, een verhaal met
toekomst, Velt en afdeling Bos & Groen, Berchem, 2005
o HILL, P., Tuinen van heden - Vernieuwende tuinarchitectuur in Europa, Mercatorfonds,
Antwerpen, 2002
o IEB (Inter-Environnement Bruxelles), Aménager votre habitation pour mieux préserver
le "patrimoine-eau" de la Région, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel, z.d.
o LONDO, G.; DEN HENGST, J., Tuin vol wilde planten, Natuur in tuin en park,
Vereniging Natuurmonumenten, In samenwerking uitgegeven door Ver.
Natuurmonumenten en uitg. Terra, 1993
o STEFULESCO, C., L’urbanisme végétal, Coll. Mission du paysage, Institut pour le
Développement Forestier, Parijs, 1993
o VANHOOF, J.; SLOOTMAEKERS, M., Natuurrijke Tuinen, Tips voor een harmonieuze
en ecologisch verantwoorde tuin, Lannoo en ARGUS, 2004