19.09.2013 Views

Welkom bij SOVAK_vs2013_ def met automatische paginanummering

Welkom bij SOVAK_vs2013_ def met automatische paginanummering

Welkom bij SOVAK_vs2013_ def met automatische paginanummering

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Welkom</strong> <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong><br />

Informatie voor ouders, verwanten en andere<br />

contactpersonen van cliënten


WELKOM<br />

Geachte lezer,<br />

Graag heet ik u van harte welkom <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong>.<br />

<strong>SOVAK</strong> is er voor mensen <strong>met</strong> een verstandelijke beperking. En daarmee zijn wij er ook voor<br />

u als ouders en verwanten van de cliënt.<br />

Onze organisatie is zowel een leefgemeenschap als een werkgemeenschap. Of zo u wilt:<br />

zowel een thuis als een bedrijf.<br />

De ‘leefgemeenschap’ waar de cliënten wonen, werken en recreëren, bestaat uit talrijke en<br />

heel verschillende woningen en dagactiviteitencentra. Nu uw familielid <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> komt<br />

wonen of logeren, dagbesteding of andere opvang krijgt, zult u ongetwijfeld <strong>met</strong> enkele van<br />

die locaties nader kennismaken.<br />

De ‘werkgemeenschap’ bestaat uit teams van medewerkers die op de eigen locatie de<br />

dienstverlening in de praktijk gestalte geven. Zij worden ondersteund door het<br />

divisiemanagement en zes stafdiensten.<br />

Nu u voor het eerst gebruik gaat maken van de diensten van <strong>SOVAK</strong>, komt er veel op u af.<br />

Informatie, afspraken, regels, rechten en plichten; teveel om op te noemen. En zeker teveel<br />

om in één keer te onthouden.<br />

Daarom hebben wij dit naslagwerk voor u gemaakt waarin u de belangrijkste informatie terug<br />

kunt vinden.<br />

Natuurlijk is deze informatie erg algemeen. Voor meer specifieke informatie kunt u terecht <strong>bij</strong><br />

de persoonlijk begeleider, de manager zorg- en dienstverlening of <strong>bij</strong> de cliëntadviseur. Zij<br />

zijn u graag van dienst. En mochten zij geen antwoord op uw vraag weten, dan zoeken zij<br />

voor u uit waar u wel terecht kunt.<br />

Namens <strong>SOVAK</strong> en al haar medewerkers, wens ik u van harte een goede tijd <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong>,<br />

H.P. Griffioen<br />

Voorzitter Raad van Bestuur<br />

- 3 -


Inhoudsopgave<br />

WELKOM...................................................................................................................................... 3<br />

1. Wie en wat?............................................................................................................................ 5<br />

Uitleg over de mensen en begrippen die u <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> tegenkomt<br />

2. Persoonlijke ondersteuning.................................................................................................. 9<br />

Informatie over het persoonlijk ondersteuningsplan <strong>SOVAK</strong> (POS)<br />

3. Wonen .................................................................................................................................. 11<br />

Informatie over wonen en het huishouden<br />

4. Dagbesteding....................................................................................................................... 13<br />

Informatie over werken en dagbesteding<br />

5. Vrije tijd ................................................................................................................................ 15<br />

Informatie over besteding van de vrije tijd<br />

6. Behandeling......................................................................................................................... 17<br />

Informatie over de mogelijkheden voor ondersteuning <strong>bij</strong> intensieve of speciale hulpvragen<br />

7. Medische zorg...................................................................................................................... 19<br />

Informatie over huisartsenzorg en andere medische zaken<br />

8. Huisregels............................................................................................................................ 21<br />

Toelichting op algemeen geldende regels en afspraken<br />

9. Veilige zorg .......................................................................................................................... 23<br />

Informatie over diverse veiligheidsaspecten<br />

10. Privacybescherming............................................................................................................ 26<br />

Informatie over diverse aspecten van privacy<br />

11. Belangenbehartiging / medezeggenschap ........................................................................ 27<br />

Informatie over mogelijkheden om inbreng en invloed te hebben<br />

12. Kwaliteit en klachten ........................................................................................................... 29<br />

Informatie over waar u terecht kunt als u niet tevreden bent<br />

13. Geldzaken ............................................................................................................................ 31<br />

Informatie over financiën, verzekeringen en andere zakelijke aspecten van de zorg<br />

14. Algemene informatie en contact......................................................................................... 35<br />

Hoe houden we u op de hoogte en waar kunt u ons vinden?<br />

− Belangrijke adressen binnen <strong>SOVAK</strong>............................................................................... 36<br />

− Algemene contactgegevens <strong>SOVAK</strong>................................................................................ 37<br />

Wilt u ons een dienst bewijzen?............................................................................................... 39<br />

- 4 -<br />

Alle teksten zijn geschreven in de mannelijke vorm. Waar ‘hij’ staat kan natuurlijk ook ‘zij’ gelezen worden.<br />

Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend.


1. Wie en wat?<br />

Uitleg over de mensen en begrippen die u <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> tegenkomt<br />

Cliënt<br />

Het overkoepelende begrip ‘cliënt’ wordt gebruikt voor alle mensen <strong>met</strong> een verstandelijke<br />

beperking die diensten ontvangen van <strong>SOVAK</strong>. In het dagelijks leven spreken we eerder van<br />

bewoners of huisgenoten, deelnemers van dagactiviteitencentra, logees of bezoekers van de<br />

naschoolse opvang.<br />

Cliëntvertegenwoordiger<br />

De cliëntvertegenwoordiger is degene die in onze administratie genoemd staat onder het<br />

eerste contactadres. Deze contactpersoon beschouwen we niet alleen als postadres voor<br />

informatie, maar ook als de gesprekspartner die de belangen van de cliënt behartigt. Meestal<br />

zijn dit de ouders of een broer of zus. Wanneer de cliënt niet handelingsbekwaam is zal deze<br />

contactpersoon doorgaans ook de wettelijk vertegenwoordiger zijn.<br />

Wettelijk vertegenwoordiger<br />

De wettelijk vertegenwoordiger van een minderjarig kind is de ouder die het gezag over het<br />

kind heeft of de voogd aan wie het gezag door de kinderrechter is toegekend.<br />

Wanneer de cliënt niet in staat is om zijn eigen zaken te behartigen, moet de wettelijke<br />

vertegenwoordiging <strong>bij</strong> meerderjarigheid opnieuw geregeld worden. Daarvoor bestaan drie<br />

vormen van rechtsbescherming: onder curatele stelling of bewindvoering en/of mentorschap.<br />

De cliëntadviseur kan u daar nader over informeren.<br />

Diensten<br />

De dienstverlening van <strong>SOVAK</strong> bestaat uit diverse varianten van ondersteuning <strong>bij</strong> wonen,<br />

werken en welzijn. De diensten worden zowel <strong>met</strong> als zonder verblijf aangeboden. Ook<br />

ambulante dienstverlening behoort tot de mogelijkheden.<br />

Zorg- en dienstverleningsovereenkomst<br />

De zorg- en dienstverleningsovereenkomst is het contract dat u <strong>bij</strong> aanvang van de zorg<br />

ondertekent. Daarin staan alle voorwaarden en wederzijdse rechten en plichten waaronder<br />

<strong>SOVAK</strong> haar diensten aanbiedt. Denk daar<strong>bij</strong> aan informatieplicht, klachtrecht, inzagerecht<br />

dossier, privacybescherming en opzegtermijnen. Deze algemene voorwaarden zijn voor<br />

iedere cliënt hetzelfde. Per cliënt kunnen er <strong>bij</strong>zondere voorwaarden worden toegevoegd, als<br />

de situatie daarom vraagt.<br />

Persoonlijk Ondersteuningsplan<br />

Het persoonlijk ondersteuningsplan is de inhoudelijke invulling van het contract dat u <strong>met</strong><br />

<strong>SOVAK</strong> heeft afgesloten. Zie hoofdstuk 2 voor meer informatie over dit onderwerp.<br />

Dossier<br />

Alle gegevens van een cliënt worden digitaal bewaard in het elektronisch cliëntdossier. Het<br />

betreft onderzoeksgegevens, contracten en correspondentie, het meest recente<br />

ondersteuningsplan en de rapportages van alle begeleiders en behandelaars. Zo kan<br />

iedereen die betrokken is <strong>bij</strong> de ondersteuning aan uw familielid, altijd beschikken over de<br />

meest actuele informatie.<br />

Het medische dossier van een cliënt maakt geen deel uit van het cliëntdossier. Dit is apart in<br />

beheer <strong>bij</strong> de eigen huisarts. De medische informatie die noodzakelijk is voor de begeleiding<br />

wordt uiteraard wel opgenomen in het elektronisch cliëntdossier.<br />

- 5 -


Locatie<br />

De term locatie wordt <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> gebruikt als verzamelnaam voor alle woningen en<br />

dagactiviteitencentra die we hebben. In totaal zijn dat er <strong>bij</strong>na 80, verspreid over het westelijk<br />

deel van Noord-Brabant en het Land van Heusden en Altena.<br />

Team<br />

Op elke locatie werkt een team van begeleiders die samen zorgdragen voor de opvang en<br />

ondersteuning van de cliënten. In de woningen werken zij in een rooster <strong>met</strong> wisselende<br />

diensten. Zij houden elkaar via werkoverleg en rapportage op de hoogte. In de<br />

dagactiviteitencentra wordt in vaste dagdiensten gewerkt.<br />

Manager zorg- en dienstverlening<br />

De leidinggevende van een team van begeleiders heet <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> manager zorg- en<br />

dienstverlening. Deze persoon is verantwoordelijk voor de organisatie en uitvoering van de<br />

<strong>met</strong> u afgesproken dienstverlening.<br />

Persoonlijk begeleider<br />

Eén van de begeleiders van het team van de woning is de coördinator van de ondersteuning<br />

aan uw familielid. De persoonlijk begeleider is voor u het eerste aanspreekpunt. De<br />

persoonlijk begeleider stelt in overleg <strong>met</strong> de cliënt en <strong>met</strong> u het persoonlijk<br />

ondersteuningsplan op, coördineert alle overleg rondom de cliënt, regelt allerlei afspraken en<br />

bewaakt dat iedereen doet wat afgesproken is.<br />

Wanneer uw familielid niet <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> woont, maar andere diensten afneemt zoals<br />

buitenschoolse opvang of logeren, dan is iemand uit dat team persoonlijk begeleider.<br />

Werkbegeleider<br />

Eén van de activiteitenbegeleiders van het team van het dagactiviteitencentrum is de<br />

coördinator van de dagbesteding van uw familielid. Deze werkbegeleider stelt in overleg <strong>met</strong><br />

de cliënt en <strong>met</strong> u het onderdeel van het ondersteuningsplan op dat over werk/dagbesteding<br />

gaat en stemt dit af <strong>met</strong> de persoonlijk begeleider.<br />

Behandelaar<br />

Een behandelaar is een specialist op een bepaald gebied, zoals zelfredzaamheid, sociaalemotionele<br />

ontwikkeling, gedrag of lichamelijke beperkingen. Dit team bestaat <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> uit:<br />

orthopedagogen, psychologen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten,<br />

bewegingsagogen, een arts verstandelijk gehandicapten (AVG), een BOPZ-arts en de<br />

geestelijk verzorgers.<br />

Cliëntservice<br />

Cliëntservice is het centrale punt binnen <strong>SOVAK</strong> waar cliënten, contactpersonen en<br />

verwijzers terecht kunnen voor informatie over de diensten van <strong>SOVAK</strong>. De administratief<br />

medewerkers van Cliëntservice bewaken dat de cliënt over een geldige indicatie beschikt en<br />

verzorgen de administratieve afwikkeling van de intakes. Wanneer zij uw vraag niet kunnen<br />

beantwoorden, brengen zij u in contact <strong>met</strong> een cliëntadviseur.<br />

Cliëntadviseur<br />

De cliëntadviseurs kennen alle diensten en locaties van <strong>SOVAK</strong>. Zij zorgen voor een goede<br />

match tussen de hulpvraag van de cliënt en het ondersteuningsaanbod van <strong>SOVAK</strong>.<br />

Bij de cliëntadviseur kunt u terecht voor informatie en advies over: open plaatsen, de<br />

wachtlijst, herindicaties, zorg- en dienstverleningsovereenkomsten, financieringsvormen,<br />

nieuwe huisvestingsprojecten, interne en externe verhuismogelijkheden, de verschillende<br />

dagbestedingmogelijkheden en de mogelijkheden voor <strong>bij</strong>voorbeeld logeren, buitenschoolse<br />

opvang of begeleid zelfstandig wonen.<br />

Ook helpen zij u graag op weg wanneer u op zoekt bent naar informatie op juridisch of<br />

financieel gebied, sociale voorzieningen en uitkeringen. Uiteraard voor zover dat verband<br />

houdt <strong>met</strong> de situatie van de cliënt.<br />

- 6 -


Divisiemanager<br />

<strong>SOVAK</strong> heeft alle locaties organisatorisch ondergebracht in twee divisies: Noord en Zuid. De<br />

divisiemanager stuurt <strong>met</strong> behulp van een team van gemiddeld tien managers zorg- en<br />

dienstverlening de divisie aan. Hij is, binnen de vastgestelde kaders en vooraf<br />

overeengekomen doelen, integraal verantwoordelijk voor de uitvoering van alle aspecten van<br />

het beleid (zorg- en dienstverlening, personeel, financiën en huisvesting).<br />

Centraal Kantoor<br />

De centrale diensten van <strong>SOVAK</strong> zijn gevestigd in Terheijden. Naast bestuur en<br />

divisiemanagement, heeft <strong>SOVAK</strong> zes stafdiensten die organisatiebreed ondersteunen en<br />

adviseren.<br />

Dit zijn:<br />

- dienst Behandeling & Innovatie<br />

- dienst Kwaliteit<br />

- dienst Personeel & Organisatie<br />

- dienst Cliëntservice & Communicatie<br />

- dienst Huisvesting & Facilitair<br />

- dienst Financiën, Informatie & Control.<br />

- 7 -


- 8 -


2. Persoonlijke ondersteuning<br />

Informatie over het persoonlijk ondersteuningsplan <strong>SOVAK</strong> (POS)<br />

Kwaliteit van bestaan<br />

<strong>SOVAK</strong> wil graag <strong>bij</strong>dragen aan een goed en gelukkig leven voor elke cliënt. Omdat ieder<br />

mens anders is, zal de invulling van het begrip ‘kwaliteit van bestaan’ voor iedereen<br />

verschillend zijn.<br />

We onderscheiden acht levensgebieden waarop we aandacht hebben voor de gewenste<br />

ondersteuning. Dat zijn: lichamelijk welbevinden, emotioneel welbevinden, materieel<br />

welbevinden, zelfbepaling, persoonlijke ontplooiing, relaties, er<strong>bij</strong> horen en meedoen in de<br />

maatschappij en een goede rechtspositie.<br />

Regie over eigen leven<br />

<strong>SOVAK</strong> vertrekt altijd vanuit de persoonlijke vraag van de cliënt. Voor zover dat mogelijk is,<br />

maakt iemand zelf keuzes die het beste passen <strong>bij</strong> het leven dat hij wil leiden. Daarom<br />

besteden we om te beginnen veel aandacht aan de beeldvorming<br />

Beeldvorming<br />

Het ondersteuningsplan wordt pas opgesteld nadat we ons een beeld hebben gevormd wie<br />

de cliënt is. De persoonlijk begeleider gaat, als dat mogelijk is, <strong>met</strong> de cliënt in gesprek om<br />

hem beter te leren kennen. Zo worden dromen, vragen, wensen en voorkeuren duidelijk. In<br />

het onderdeel ‘mijn vraag’ vullen zij samen in wat de cliënt leuk en niet leuk vindt, wat<br />

belangrijk voor hem is en welke ondersteuning hij van <strong>SOVAK</strong> vraagt.<br />

Daarnaast vragen we ook naar de voorgeschiedenis, levensbeschouwing en<br />

toekomstverwachting. We brengen de onderzoeksgegevens van specialisten in kaart en<br />

benoemen eventuele risico’s waar we in de begeleiding rekening mee moeten houden.<br />

Uiteraard is de informatie van ouders, andere familieleden en verwijzers, hier<strong>bij</strong> erg<br />

belangrijk.<br />

Samenwerken en afstemmen<br />

Voor <strong>SOVAK</strong> bent u als ouder / cliëntvertegenwoordiger, een belangrijke gesprekspartner in<br />

het overleg over de ondersteuning die we aan uw familielid bieden. Vanzelfsprekend wordt u<br />

nauw betrokken <strong>bij</strong> het opstellen en steeds opnieuw evalueren en <strong>bij</strong>stellen van de gewenste<br />

ondersteuning. Het ondersteuningsplan en de <strong>bij</strong>behorende rapportages en evaluaties zijn<br />

daar<strong>bij</strong> een goed hulpmiddel.<br />

Persoonlijk ondersteuningsplan<br />

De zorg en ondersteuning die we <strong>met</strong> elkaar afspreken, leggen we vast in een persoonlijk<br />

ondersteuningsplan. Binnen de eerste zes weken na aanvang van de zorg, wordt een<br />

voorlopig ondersteuningsplan opgesteld.<br />

Het persoonlijk ondersteuningsplan is de belangrijkste leidraad voor de dagelijkse<br />

begeleiding en eventuele specialistische behandeling. In dit plan staat concreet omschreven<br />

welke ondersteuning de cliënt de komende periode wenst of nodig heeft, welke afspraken<br />

daarover gemaakt zijn, hoe daaraan gewerkt gaat worden, door wie, <strong>met</strong> welk doel en <strong>met</strong><br />

behulp van welke middelen en activiteiten.<br />

De mate van ondersteuning die nodig is verschil per persoon en per situatie. We geven dit<br />

aan in de gradaties: toezien - stimuleren - corrigeren - sturen - helpen - gedeeltelijk<br />

overnemen - overnemen.<br />

- 9 -


Doelen<br />

Om gericht en meetbaar <strong>met</strong> de ondersteuning aan de slag te gaan, werken we <strong>met</strong> doelen.<br />

We onderscheiden stabilisatiedoelen en ontwikkelingsdoelen.<br />

Een stabilisatiedoel is een afspraak die gericht is op het behoud van wat de cliënt nu kan,<br />

waar<strong>bij</strong> wordt aangegeven wat de cliënt zelf doet en wat <strong>SOVAK</strong> doet.<br />

Een ontwikkelingsdoel is een afspraak die gericht is op het bevorderen van zelfstandigheid of<br />

welzijn. We geven aan wat de cliënt wil bereiken en wie hem daar<strong>bij</strong> op welke manier gaat<br />

ondersteunen.<br />

Voortgangsbespreking<br />

Ieder half jaar wordt aan de cliënt en/of aan u als cliëntvertegenwoordiger gevraagd of de<br />

afspraken worden nagekomen en de doelen worden behaald of misschien ook moeten<br />

worden <strong>bij</strong>gesteld. Dit kan telefonisch, als u op bezoek bent of in een apart gesprek. Hoe dit<br />

plaatsvindt is afhankelijk van uw wens.<br />

De voortgang wordt beschreven in een evaluatie- en <strong>bij</strong>stellingsformulier waarin alle<br />

gewenste aanpassingen komen. Met de ondertekening van dit formulier tekent u voor de<br />

beschreven aanpassingen in het ondersteuningsplan. Als er veel wijzigingen zijn krijgt u een<br />

nieuw ondersteuningsplan ter ondertekening aangeboden.<br />

Ondersteuningsbespreking<br />

De cliënt en u als cliëntvertegenwoordiger worden ten minste één keer per twee jaar<br />

uitgenodigd voor een ondersteuningsbespreking. Vaker kan ook wanneer dat nodig is.<br />

Aanwezig is in ieder geval de persoonlijk begeleider en, indien van toepassing, ook de<br />

werkbegeleider. Betrokken behandelaars kunnen op verzoek aansluiten. Ook de cliënt zelf of<br />

u als zijn vertegenwoordiger kunnen aangeven wie u er graag <strong>bij</strong> wilt hebben. De manager<br />

zorg- en dienstverlening leidt het gesprek.<br />

Tijdens de bespreking worden informatie en ervaringen uitgewisseld. Dat resulteert in nieuwe<br />

of gewijzigde afspraken over de ondersteuning aan uw familielid. Net als <strong>bij</strong> de<br />

voortgangsbespreking, is dit <strong>bij</strong> uitstek het moment om ook uw informatie, vragen en wensen<br />

naar voren te brengen. Na afloop worden de bevindingen verwerkt in een <strong>bij</strong>gesteld<br />

ondersteuningsplan. U of de cliënt zelf, krijgt dit op papier aangeboden <strong>met</strong> het verzoek om<br />

het voor akkoord te ondertekenen. Vanaf dat moment is het nieuwe ondersteuningsplan van<br />

kracht.<br />

- 10 -


3. Wonen<br />

Informatie over wonen en het huishouden<br />

Huisvesting<br />

Het huisvestingsaanbod van <strong>SOVAK</strong> is heel divers. De panden variëren van<br />

groepswoningen, twee-onder-een-kappers of patiobungalows tot een eigen studio of flat in<br />

een appartementencomplex. <strong>SOVAK</strong> probeert de bouwkundige eisen, de inrichting en de<br />

huiselijke sfeer zo goed mogelijk af te stemmen op de groep cliënten die er wonen.<br />

De woning<br />

<strong>SOVAK</strong> is verantwoordelijk voor de inrichting en het onderhoud van alle gemeenschappelijke<br />

ruimtes in en rond de woning.<br />

Binnen de woning heeft iedere cliënt doorgaans een eigen kamer. De kamer blijft echter wel<br />

eigendom van <strong>SOVAK</strong>. Dat betekent dat technische en bouwkundige ingrepen niet mogen<br />

worden uitgevoerd zonder toestemming van <strong>SOVAK</strong>.<br />

Inrichting eigen kamer<br />

<strong>SOVAK</strong> levert de kamer in ieder geval gestoffeerd op en kan deze desgewenst voorzien van<br />

een standaard inrichting bestaande uit een bed, kast, tafel en stoel. Natuurlijk is iedere cliënt<br />

vrij om te kiezen voor een eigen persoonlijke inrichting. Aanschaf daarvan is voor eigen<br />

rekening. Overleg voordat u eigen meubilair aanschaft <strong>met</strong> de persoonlijk begeleider.<br />

Misschien moet er rekening worden gehouden <strong>met</strong> bepaalde aspecten van veiligheid,<br />

hygiëne of bedieningsgemak.<br />

Huishouden<br />

De meeste woningen en dagactiviteitencentra beschikken over een eigen huishoudelijk<br />

medewerker / gastvrouw. De precieze taken van deze spil in het huishouden varieert per<br />

locatie. Er wordt gewerkt volgens de geldende hygiënevoorschriften op basis van een vast<br />

werkschema. Soms zijn bepaalde werkzaamheden uitbesteed. De afspraken over het<br />

schoonhouden van de privé woonruimte van de cliënt, verschillen per woning. Wat u op dit<br />

gebied wel en niet mag verwachten kunt u het beste navragen <strong>bij</strong> de manager zorg- en<br />

dienstverlening.<br />

Maaltijden<br />

Cliënten die <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> wonen, kunnen dagelijks rekenen op twee broodmaaltijden en een<br />

warme maaltijd, aangevuld <strong>met</strong> fruit, koffie/thee/melk/frisdrank en wat versnaperingen. Op<br />

minstens vijf van de zeven weekdagen wordt er een dagverse warme maaltijd aangeboden.<br />

Natuurlijk mag u <strong>bij</strong> bezoek wat lekkers meebrengen. U kent de wensen en voorkeuren van<br />

uw familielid daarin het beste en u weet of bepaalde dieetvoorschriften in acht genomen<br />

moeten worden. Overleg zonodig <strong>met</strong> de persoonlijk begeleider.<br />

Kleding<br />

Voor de garderobe die uw familielid nodig heeft bestaan <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> geen speciale<br />

voorschriften. U kent zelf de voorkeur van uw familielid het beste. Wij vragen u wel om voor<br />

voldoende onderkleding en goed wasbare bovenkleding te zorgen.<br />

Verder verdient het aanbeveling om de kleding te merken. U kunt kiezen om de merkjes er<br />

zelf in te naaien of u kunt het tegen kostprijs laten verzorgen door deelnemers van één van<br />

onze dagactiviteitencentra. Via de persoonlijk begeleider kunt u een abonnement nemen op<br />

deze service of een rol <strong>met</strong> kledingmerkjes aanschaffen.<br />

- 11 -


Wasverzorging<br />

Bij het verzorgen van de persoonsgebonden was maken we onderscheid in boven- en<br />

onderkleding en eventueel stoomgoed. U kunt kiezen om de was zelf te blijven doen, thuis of<br />

hier <strong>met</strong> gebruik van de wasmachine van de woning. Tegen een maandelijkse vergoeding<br />

kunt u de was ook geheel of gedeeltelijk door <strong>SOVAK</strong> laten verzorgen.<br />

Wanneer u de was door <strong>SOVAK</strong> laat doen, vragen wij uw medewerking om goed wasbare<br />

kleding te kopen. Wanneer u de was zelf doet is er wellicht iets meer voorraad voor in de<br />

kast nodig.<br />

Het huishoudlinnen en beddengoed worden door <strong>SOVAK</strong> gewassen.<br />

Verhuizen<br />

Als de hulpvraag van uw familielid zodanig verandert dat de ondersteuning niet goed meer in<br />

de huidige woning geboden kan worden, dan bespreekt de persoonlijk begeleider dat<br />

uiteraard <strong>met</strong> u. In overleg bezien we de mogelijkheden om te verhuizen naar een beter<br />

passende leefomgeving.<br />

Ook wanneer er vanuit begeleidingsoogpunt geen verhuisnoodzaak is, kan er <strong>bij</strong> u of uw<br />

familielid een verhuiswens leven. Een gewenste verandering van woonomgeving brengt u ter<br />

sprake <strong>bij</strong> de persoonlijk begeleider of tijdens de ondersteuningsbespreking. Vervolgens zal<br />

een cliëntadviseur samen <strong>met</strong> u de mogelijkheden verkennen. Na deze oriëntatie wordt uw<br />

familielid voor de meest geschikte woning(en) op de wachtlijst geplaatst tot er plaats is om te<br />

verhuizen.<br />

Weekendbezoek<br />

Wanneer uw familielid regelmatig de weekends <strong>bij</strong> u thuis doorbrengt, verzoeken wij u dit<br />

tijdig door te geven aan de persoonlijk begeleider. Er wordt dan rekening gehouden <strong>met</strong> het<br />

klaarmaken van kleding en medicijnen.<br />

Mocht u uw familielid vanwege onvoorziene omstandigheden eerder terug willen brengen<br />

dan afgesproken, belt u dan eerst naar de woning. Dit om te voorkomen dat u voor een<br />

gesloten deur komt.<br />

- 12 -


4. Dagbesteding<br />

Informatie over werken en dagbesteding<br />

Dagbesteding<br />

<strong>SOVAK</strong> hecht veel waarde aan een zinvolle, plezierige dagbesteding voor iedere cliënt. Ieder<br />

mens ontleent immers betekenis aan wat hij doet of maakt. Een vaste dagbesteding brengt<br />

bovendien regelmaat en structuur in het dagritme. En het is een goede manier om het<br />

sociale netwerk te verruimen.<br />

Welke activiteiten voor uw familielid mogelijk zijn wordt mede bepaald door de afgegeven<br />

indicatie. De precieze invulling hangt af van zijn persoonlijke interesses, spanningsboog en<br />

niveau van functioneren. Sommige cliënten gaan naar speciaal onderwijs of hebben werk in<br />

een sociale werkplaats of in het vrije bedrijf. Anderen bezoeken één van de<br />

dagactiviteitencentra van <strong>SOVAK</strong>.<br />

Dagactiviteitencentrum (DAC)<br />

Overdag bezoeken veel cliënten een dagactiviteitencentrum waar men terecht kan voor<br />

allerlei activiteiten, variërend van arbeidsmatige werkzaamheden tot meer belevingsgerichte<br />

en/of ontwikkelingsgerichte activiteiten. De deelnemers werken in taakgroepen die gericht<br />

zijn op <strong>bij</strong>voorbeeld groenvoorziening, dienstverlening, administratie, kunst en creativiteit,<br />

houtbewerking, montage- of inpakwerk.<br />

Voor deelnemers die niet kunnen werken zijn de activiteiten meer gericht op de beleving via<br />

spel, snoezelen en beweging.<br />

Voor cliënten die vanwege de leeftijd niet meer hoeven werken is er de mogelijkheid om een<br />

soos of speciale seniorengroep te bezoeken.<br />

School<br />

Kinderen en jongvolwassen die leerplichtig zijn en het qua niveau aankunnen, volgen<br />

(voortgezet) speciaal onderwijs (SO en VSO). <strong>SOVAK</strong> werkt nauw samen <strong>met</strong> de<br />

Liduinaschool die voor het stadsgewest Breda dit type speciaal onderwijs verzorgt. Vanuit de<br />

school lopen leerlingen ook <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> stage om zich te oriënteren op de mogelijkheden voor<br />

werk of dagbesteding.<br />

Jobcoach<br />

Voor cliënten die dit willen en kunnen, bestaat de mogelijkheid om te werken buiten de deur,<br />

<strong>bij</strong>voorbeeld in een bedrijf, winkel, verzorgingshuis of school. De jobcoach is een<br />

activiteitenbegeleider die gespecialiseerd is in dit type werkbegeleiding. Hij werft bedrijven,<br />

zoekt passend werk voor de cliënt, traint en coacht cliënten op de benodigde vaardigheden<br />

en onderhoudt het contact <strong>met</strong> de werkgever.<br />

Bij twee bedrijven in de regio is een groep cliënten gedetacheerd die daar <strong>met</strong> ondersteuning<br />

van een activiteitenbegeleider werkzaam zijn in de montage. <strong>SOVAK</strong> werkt ook samen <strong>met</strong><br />

twee zorgboerderijen, waar cliënten als hulpboer kunnen werken.<br />

Sociale Werkplaats<br />

Voor cliënten die zich niet zelfstandig in het vrije bedrijf kunnen handhaven, maar wel<br />

arbeidsmatig werk aankunnen, bestaat de mogelijkheid om te werken in wsw-verband (wet<br />

sociale werkvoorziening). De aanmelding en beoordeling van de zogenaamde<br />

‘arbeidshandicap’ vinden plaats <strong>bij</strong> het UWV WERKbedrijf.<br />

- 13 -


Veranderen van werk of dagbesteding<br />

De cliënt of u als vertegenwoordiger kunnen altijd aangeven dat er behoefte bestaat aan een<br />

andere taak of invulling van de dag.<br />

Bij elke ondersteuningsbespreking wordt bekeken welk dagprogramma past <strong>bij</strong> de persoon,<br />

zijn mogelijkheden en beperkingen, zijn interesses, voorkeuren en tempo.<br />

- 14 -


5. Vrije tijd<br />

Informatie over besteding van de vrije tijd<br />

Vrijetijdsbesteding<br />

<strong>SOVAK</strong> vindt dat cliënten in hun vrije tijd in principe kunnen doen en laten wat zij zelf willen.<br />

Toch hebben begeleiders de taak om oog te hebben voor een plezierige en afwisselende<br />

vrijetijdsbesteding. Dat geldt in ieder geval voor die cliënten die daar vanuit zichzelf moeilijk<br />

invulling aan kunnen geven.<br />

<strong>SOVAK</strong> stimuleert om zoveel mogelijk gebruik te maken van plaatselijke mogelijkheden die<br />

sport- en hobbyclubs bieden. Ook MEE heeft een gevarieerd aanbod dat zij jaarlijks<br />

presenteren in een vrijetijdsgids.<br />

Voor cliënten die hier vanwege de aard van hun beperking niet aan mee kunnen doen,<br />

organiseert <strong>SOVAK</strong> zelf de nodige ontspanningsactiviteiten. Door het jaar heen, maar vooral<br />

in de zomermaanden, is er een programma waarop men kan intekenen.<br />

Scholing en vorming<br />

Cliënten die graag wat willen leren, kunnen deelnemen aan de cursussen die in de regio<br />

worden georganiseerd. <strong>SOVAK</strong> is daarvoor aangesloten <strong>bij</strong> het Educatienetwerk zodat<br />

gebruik gemaakt kan worden van een op de doelgroep aangepast cursusaanbod. Het<br />

aanbod varieert van leren koken, dansen, vergaderen tot omgaan <strong>met</strong> geld, vrienden maken,<br />

weerbaar worden. Voor meer informatie kunt u terecht <strong>bij</strong> een regionale vestiging van MEE.<br />

Een overzicht van de MEE-organisaties vindt u op: www.mee.nl.<br />

Vakantie<br />

Iedere cliënt is vrij om een eigen invulling aan de vakantie te geven; individueel of in<br />

groepsverband. Vakantiekeuzes zullen afhangen van persoonlijke wensen en<br />

mogelijkheden, mede bepaald door wat iemand te besteden heeft. Wellicht gaat uw familielid<br />

<strong>met</strong> u mee op vakantie. Of hij boekt een reis <strong>bij</strong> één van de vele organisaties die aangepaste<br />

vakanties <strong>met</strong> begeleiding aanbieden. Sommige teams organiseren uitstapjes, een weekend<br />

of midweek weg <strong>met</strong> de hele groep huisgenoten. Overleg <strong>met</strong> de persoonlijk begeleider over<br />

de mogelijkheden.<br />

De kosten voor de vakantie (accommodatie, vervoer, entreegelden) zijn voor rekening van<br />

de vakantieganger. Wanneer <strong>SOVAK</strong> de groepsvakantie organiseert, wordt ook de extra<br />

inzet van begeleiders doorberekend aan de deelnemers. ‘Extra’ betekent in dit verband: de<br />

uren die bovenop de gebruikelijke personeelsbezetting komen.<br />

Vrijwilligers<br />

De dingen die het leven voor uw familielid wat aangenamer maken, zoals een wandeling of<br />

uitstapje, winkelen, zwemmen, <strong>bij</strong> iemand op de koffie gaan; vragen meestal om extra<br />

menskracht. <strong>SOVAK</strong> heeft ruim 450 vrijwilligers die zich belangeloos inzetten om net dat<br />

beetje extra te bieden. Sommige vrijwilligers komen voor de hele groep; anderen gaan een<br />

speciale band aan <strong>met</strong> één persoon.<br />

Als u denkt dat de inzet van een vrijwilliger voor uw familielid een fijne aanvulling kan zijn,<br />

dan kunt u dit aangeven <strong>bij</strong> de persoonlijk begeleider.<br />

Wanneer u zelf iemand kent die vrijwilligerswerk zou willen doen, dan horen wij dat natuurlijk<br />

graag.<br />

- 15 -


- 16 -


6. Behandeling<br />

Informatie over de mogelijkheden voor ondersteuning <strong>bij</strong> intensieve<br />

of speciale hulpvragen<br />

Behandeling<br />

De begeleiders die in de dagelijkse praktijk de ondersteuning bieden, zijn professionals die<br />

goed zijn toegerust voor hun taak. <strong>SOVAK</strong> beschikt daarnaast over een team van<br />

behandelaars. Dit team bestaat uit: gedragskundigen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten,<br />

logopedisten, bewegingsagogen, een BOPZ-arts, een AVG-arts en de geestelijk verzorgers.<br />

Wanneer een cliënt een specifieke hulpvraag heeft, kan de desbetreffende behandelaar een<br />

diagnose stellen en een daarop gerichte behandeling in gang zetten. Ook ondersteunen zij<br />

de teams <strong>met</strong> informatie en advies, ieder op hun eigen vakgebied.<br />

Wanneer u de hulp van één van deze behandelaars voor uw familielid nodig vindt, kunt u dit<br />

kenbaar maken aan de persoonlijk begeleider of melden in de eerstvolgende<br />

ondersteuningsbespreking.<br />

Wanneer voor een specifieke hulpvraag van een cliënt aanvullende deskundigheid nodig is,<br />

verwijzen wij naar <strong>bij</strong>voorbeeld een psychiater, diverse medische specialisten of wordt het<br />

CCE (Centrum voor Consultatie en Expertise) ingeschakeld.<br />

Gedragskundigen<br />

<strong>SOVAK</strong> heeft orthopedagogen en psychologen in dienst die deskundig zijn op het gebied<br />

van diagnostiek, begeleiding en behandeling van cliënten. Zij zijn eindverantwoordelijk voor<br />

de behandeling van cliënten die een ZZP (zorgzwaartepakket) van 3 of hoger hebben.<br />

Vooral wanneer er sprake is van complexe hulpvragen en/of gedragsproblematiek, adviseren<br />

en ondersteunen zij de uitvoerend medewerkers <strong>bij</strong> de begeleiding van de cliënt. Ook<br />

leveren zij onderzoeksgegevens ter onderbouwing van <strong>bij</strong>voorbeeld een herindicatie.<br />

Geestelijk verzorgers<br />

<strong>SOVAK</strong> heeft een dominee en een pastor in dienst. Zij hebben aandacht voor levens- en<br />

zingevingvragen <strong>met</strong> respect voor ieders levensbeschouwing. Naast het verzorgen van<br />

(aangepaste) vieringen, onderhouden zij <strong>met</strong> veel cliënten een persoonlijk contact. Tot hun<br />

taak behoort ook het toerusten van medewerkers in het omgaan <strong>met</strong> zingevingvragen en<br />

ethische dilemma’s. Zij ondersteunen naasten en nabestaanden <strong>bij</strong> verlies- en<br />

rouwverwerking.<br />

Fysiotherapie<br />

<strong>SOVAK</strong> heeft fysiotherapeuten in dienst die alle fysiotherapeutische hulp die noodzakelijk is,<br />

kunnen bieden. De fysiotherapeuten helpen cliënten die in hun dagelijks functioneren<br />

beperkingen ervaren op het gebied van mobiliteit. Ook hebben zij een rol in de behandeling<br />

van cliënten <strong>met</strong> longproblemen.<br />

Verder richt de fysiotherapeut zich op het bieden van ontspanning aan cliënten <strong>met</strong> een<br />

verhoogde spierspanning. Naast de directe behandeling van de cliënt, adviseren zij de<br />

begeleiders, zodat de oefeningen en vaardigheden zoveel mogelijk in het dagelijks leven<br />

worden geïntegreerd.<br />

Ergotherapie<br />

De ergotherapeut helpt cliënten die beperkingen of problemen ervaren in het functioneren in<br />

het dagelijks leven. Rekening houdend <strong>met</strong> de mogelijkheden en eigen inbreng van de cliënt,<br />

reikt de ergotherapeut hulpmiddelen aan om de redzaamheid en zelfstandigheid te<br />

bevorderen of te behouden. Dit kan zijn in de vorm van een mobiliteitshulpmiddel (fiets,<br />

rolstoel, trippelstoel), aangepast eetgerei (bestek, borden, bekers) of een aanpassing in de<br />

woning (beugels, douchezitjes).<br />

- 17 -


In het uitvoeren van activiteiten van het dagelijks leven (ADL) en het juiste gebruik van<br />

hulpmiddelen, worden niet alleen de cliënten zelf getraind, maar uiteraard ook de<br />

begeleiders geïnstrueerd.<br />

Voor cliënten <strong>met</strong> een verstoorde verwerking van zintuiglijke prikkels adviseert de<br />

ergotherapeut, vaak in samenwerking <strong>met</strong> het CCE, over een passende benadering.<br />

Logopedie<br />

<strong>SOVAK</strong> heeft logopedisten in dienst die deskundig zijn op het vlak van alle mogelijke vormen<br />

van communicatie, eet- en drinkproblemen en het gehoor. De logopedist reikt hulpmiddelen<br />

aan die de cliënt in staat stellen zich te uiten en die bevorderen dat de cliënt beter begrepen<br />

wordt.<br />

Naast de directe behandeling van de cliënt zelf, heeft de logopedist een adviserende rol naar<br />

begeleiders, ouders/verwanten en andere betrokkenen over communicatie <strong>met</strong> de cliënt.<br />

Bewegingsagogie<br />

De bewegingsagogen zorgen ervoor dat de cliënt op een verantwoorde wijze blijft bewegen.<br />

Voldoende en gerichte lichaamsbeweging kan fysieke problemen voorkomen of een<br />

mogelijke verslechtering van de mobiliteit tegengaan. Dit werkt tevens preventief waardoor er<br />

minder snel hulp van de fysiotherapeut noodzakelijk is. Bewegingsagogie wordt gegeven aan<br />

cliënten van alle leeftijden en niveaus. De bewegingsagoog werkt individueel of in<br />

groepsverband en maakt daar<strong>bij</strong> gebruik van de gymzaal, het zwembad, speciale fietsen en<br />

andere hulpmiddelen.<br />

CCE<br />

Wanneer cliënten een <strong>bij</strong>zondere of complexe hulpvraag stellen, meestal op het vlak van<br />

ernstige gedragproblematiek, kan de hulp van het Centrum voor Consultatie en Expertise<br />

ingeroepen worden. De deskundigen van het CCE proberen <strong>met</strong> aanvullende diagnostiek,<br />

behandeladviezen en soms de inzet van een casemanager, in een vastgelopen situatie weer<br />

nieuw perspectief te bieden.<br />

Het CCE heeft daarnaast als taak om als onafhankelijke partij het ondersteuningsplan van<br />

een cliënt te toetsen wanneer voor de intensieve begeleiding / behandeling van die persoon<br />

extra financiering nodig is.<br />

Het adres:<br />

CCE Noord-Brabant en Limburg<br />

De Plank 100<br />

5504 ED Veldhoven<br />

Telefoon: (040) 25 39 478<br />

Website: www.cce.nl<br />

Psychiatrische hulp<br />

Wanneer zich <strong>bij</strong> uw familielid psychiatrische problematiek voordoet, wordt de hulp van de<br />

GGZ ingeroepen. <strong>SOVAK</strong> heeft <strong>met</strong> de GGz Breburg vaste afspraken gemaakt voor<br />

consultatie van een psychiater en/of psychiatrisch verpleegkundige. Het inroepen van deze<br />

expertise vindt plaats op verwijzing van de huisarts en/of gedragskundige.<br />

- 18 -


7. Medische zorg<br />

Informatie over huisartsenzorg en andere medische zaken<br />

Huisarts<br />

Voor de huisartsenzorg maakt <strong>SOVAK</strong> zoveel mogelijk gebruik van plaatselijke huisartsen<br />

waarmee een samenwerkingsovereenkomst is gesloten. Informatie over een bezoek van de<br />

cliënt aan de huisarts, krijgt u in eerste instantie van de persoonlijk begeleider. Natuurlijk is<br />

het ook mogelijk om rechtstreeks telefonisch of persoonlijk <strong>met</strong> de huisarts van uw familielid<br />

in contact te komen.<br />

Medicijnen<br />

Het gebruik van medicijnen vindt uitsluitend plaats op voorschrift van de huisarts of<br />

behandelend specialist. De begeleiders volgen dit voorschrift strikt op en hanteren daar<strong>bij</strong> de<br />

vastgestelde richtlijnen voor een veilige opslag en zorgvuldige toediening.<br />

Arts Verstandelijk Gehandicapten (AVG)<br />

<strong>SOVAK</strong> beschikt over een gespecialiseerde huisarts voor verstandelijk gehandicapten. Deze<br />

arts kan desgewenst <strong>bij</strong> opname de nieuwe cliënt zien voor een eerste screening. Verder kan<br />

de AVG collegiaal consult geven aan de eigen huisarts van de cliënt of ingeschakeld worden<br />

voor een second opinion.<br />

BOPZ-arts<br />

De heeft geen eigen BOPZ-arts (wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen)<br />

in dienst, maar huurt deze in <strong>bij</strong> een collega-instelling. De BOPZ-arts is verantwoordelijk voor<br />

de toepassing van vrijheidsbeperkende middelen en maatregelen <strong>bij</strong> cliënten. Ook wanneer<br />

een dwangbehandeling noodzakelijk is, is de supervisie van deze arts vereist.<br />

Tandarts<br />

Cliënten kunnen gebruik maken van een plaatselijke tandarts of zich laten inschrijven <strong>bij</strong> de<br />

tandartsenpraktijk in Terheijden. Deze tandarts is gespecialiseerd in de tandheelkundige<br />

behandeling van mensen <strong>met</strong> een verstandelijke beperking en houdt, ook in de omgang,<br />

rekening <strong>met</strong> de persoon die hij ‘in de stoel’ heeft.<br />

Huisartsenpost<br />

Wanneer er in de avond-, nacht-, of weekenduren een huisarts nodig is, kunnen de<br />

begeleiders de hulp inroepen van de huisartsenpost (HAP). De medische gegevens van de<br />

cliënt zijn daar bekend omdat de dienstdoende huisarts per computer de medische dossiers<br />

van zijn collega’s kan raadplegen.<br />

Wanneer uw kind of familielid in het weekend <strong>bij</strong> u thuis logeert en een dokter nodig heeft,<br />

dan kunt u het beste de huisartsenpost in uw regio benaderen.<br />

Ziekenhuisopname<br />

Bij een planbare ziekenhuisopname wordt u altijd vooraf geïnformeerd en voor de<br />

noodzakelijke ingreep of behandeling om toestemming gevraagd. Bij een spoedeisende<br />

ziekenhuisopname wordt u zo spoedig mogelijk na de opname geïnformeerd. U kunt <strong>met</strong> de<br />

persoonlijk begeleider afspreken door wie en hoe vaak u op de hoogte gehouden wilt<br />

worden. Natuurlijk kunt u zelf rechtstreeks contact opnemen <strong>met</strong> de behandelend specialist<br />

of via de huisarts horen wat de onderzoeksresultaten en behandelmogelijkheden zijn.<br />

- 19 -


Reanimatie<br />

Wanneer er <strong>bij</strong> uw familielid in de laatste levensfase risico bestaat op acuut hartfalen, is het<br />

goed om vooraf duidelijk uw wensen over wel of niet reanimeren kenbaar te maken. Bij het<br />

ontbreken van een niet-reanimatie verklaring wordt altijd gereanimeerd. Dit kan gebeuren<br />

door een bevoegd begeleider of, indien er niemand aanwezig is <strong>met</strong> een reanimatiediploma,<br />

door de ingeschakelde hulpdiensten.<br />

Niet-reanimatie verklaring<br />

Het besluit om onder bepaalde omstandigheden niet te reanimeren, komt tot stand in overleg<br />

tussen de wilsbekwame cliënt en de behandelend (huis)arts. Wanneer de cliënt<br />

wilsonbekwaam is, vindt dit overleg <strong>met</strong> de wettelijk vertegenwoordiger plaats. Om tot een<br />

zorgvuldige afweging te komen kan de huisarts of de familie van de cliënt, verzoeken om een<br />

extra toets door de AVG-arts.<br />

De schriftelijke verklaring ‘Niet Reanimeren’ wordt toegevoegd aan het dossier. De verklaring<br />

kan altijd door de cliënt of wettelijk vertegenwoordiger herroepen worden, tenzij de arts<br />

meent dat reanimatie kansloos is.<br />

Palliatieve zorg<br />

Wanneer uw familielid terminaal ziek is, biedt <strong>SOVAK</strong> ook in de laatste levensfase de nodige<br />

persoonlijke begeleiding en verzorging. We streven ernaar om het stervensproces voor de<br />

cliënt zoveel mogelijk in de eigen vertrouwde omgeving rustig te laten verlopen. Uiteraard<br />

tenzij een specialistische behandeling nodig is die alleen in een ziekenhuis geboden kan<br />

worden.<br />

Overlijden<br />

Bij het overlijden worden de naaste familieleden direct in kennis gesteld en wordt gehandeld<br />

naar de wensen die u of de cliënt zelf wellicht vooraf al kenbaar heeft gemaakt. De<br />

begeleiders zullen, in overleg <strong>met</strong> u, het lichaam van de overledene de laatste zorg verlenen.<br />

Uitvaart<br />

U bent als nabestaanden vrij om de uitvaart te laten verzorgen zoals u dat wenst. U kunt<br />

daar<strong>bij</strong> een uitvaartonderneming en voorganger van uw keuze in de arm nemen. De<br />

begeleiders en hun leidinggevende, en desgewenst ook de geestelijk verzorger van <strong>SOVAK</strong>,<br />

zullen u <strong>met</strong> raad en daad <strong>bij</strong> staan.<br />

- 20 -


8. Huisregels<br />

Toelichting op algemeen geldende regels en afspraken<br />

Huisregels<br />

Huisregels zijn er om de goede gang van zaken in een woning of dagactiviteitencentrum <strong>met</strong><br />

elkaar af te spreken. Denk daar<strong>bij</strong> aan afspraken over roken, bezoek ontvangen in algemene<br />

ruimtes, <strong>bij</strong> elkaar op de kamer komen, etc. Waar de cliënten dit kunnen, stellen zij zelf de<br />

huisregels op in overleg <strong>met</strong> de begeleiders. Als dat niet mogelijk is overlegt de manager<br />

zorg- en dienstverlening hierover <strong>met</strong> de gezamenlijke vertegenwoordigers van de groep<br />

cliënten.<br />

De huisregels van elke locatie worden jaarlijks opnieuw bekeken en waar nodig <strong>bij</strong>gesteld.<br />

Dat gebeurt in een bewoners- of deelnemersvergadering en/of tijdens een <strong>bij</strong>eenkomst van<br />

cliëntvertegenwoordigers. U krijgt een exemplaar van de vastgestelde huisregels.<br />

Bezoek<br />

Cliënten mogen uiteraard in hun eigen huis bezoek ontvangen van iedereen waarmee ze<br />

graag contact onderhouden. Iedereen is van harte welkom zolang zij zich houden aan de<br />

huisregels en goede omgangsvormen.<br />

Natuurlijk letten begeleiders erop dat het bezoek door de cliënt zelf gewenst wordt en voor<br />

de huisgenoten niet hinderlijk is. Vanzelfsprekend vragen wij u om rekening te houden <strong>met</strong><br />

het dagritme zodat <strong>bij</strong>voorbeeld etenstijden en bedtijden rustig kunnen verlopen.<br />

Post, telefoon en internet<br />

Er is <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> voor cliënten recht op vrij post-, telefoon- en internetverkeer. Cliënten<br />

worden daarin geen beperkingen opgelegd. Uiteraard <strong>met</strong> gebruik van eigen aansluitingen<br />

en op eigen kosten.<br />

Het is wel denkbaar dat de begeleiders bepaalde post meelezen, aanwezig zijn <strong>bij</strong> een<br />

telefoongesprek of meekijken wat de cliënt op de computer doet. Dit gebeurt alleen wanneer<br />

de cliënt dit niet zelfstandig kan of het vermoeden bestaat dat een onbegeleid contact tot<br />

misverstanden leidt of schadelijk is voor het welbevinden van de cliënt.<br />

Logeren<br />

De woningen van <strong>SOVAK</strong> beschikken doorgaans niet over een aparte logeerkamer. Toch<br />

kan de cliënt op verzoek wel eens een vriend, vriendin, partner of familielid laten logeren. In<br />

principe is een logee welkom nadat <strong>met</strong> de betrokken cliënt is nagegaan of hij dat zelf ook wil<br />

en op een verantwoorde manier kan hanteren. Vervolgens maken we in onderling overleg<br />

praktische afspraken over tijden, slaapgelegenheid, gebruik maaltijden, etc.<br />

Roken<br />

In de gebouwen van <strong>SOVAK</strong> is roken alleen toegestaan in die ruimtes die speciaal voor<br />

roken zijn aangewezen. Dit geldt zowel voor bezoekers als voor medewerkers en cliënten.<br />

Echter, cliënten die als groep huisgenoten unaniem besluiten dat in hun huiskamer wel<br />

gerookt mag worden, kunnen dit opnemen in de huisregels. Roken op de eigen kamer wordt<br />

niet aangemoedigd maar mag, mits de cliënt hier veilig en verantwoord mee om kan gaan.<br />

<strong>SOVAK</strong> heeft uiteraard geen zeggenschap over het roken wanneer de cliënt zelfstandig<br />

woonruimte huurt.<br />

- 21 -


Huisdieren<br />

Het houden van een huisdier is geen recht maar wordt onder bepaalde voorwaarden wel<br />

toegestaan. Zoek vooraf overleg <strong>met</strong> de persoonlijk begeleider, want per situatie wordt<br />

bekeken wat mogelijk is. Uitgangspunten zijn dat huisgenoten en medewerkers er geen last<br />

van mogen hebben en dat de cliënt het dier zelfstandig kan verzorgen.<br />

<strong>SOVAK</strong> aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade als gevolg van het houden<br />

van een huisdier.<br />

Afwezigheid melden<br />

Cliënten die <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> wonen, kunnen natuurlijk voor een weekendbezoek of vakantie<br />

buiten de deur verblijven. Wilt u in dat geval ruim van te voren, maar in ieder geval 24 uur<br />

vooraf, aan de dienstdoende begeleider doorgeven dat de cliënt afwezig zal zijn. Dit is<br />

belangrijk in verband <strong>met</strong> het tijdig klaarmaken van de medicijnen en kleding, het afmelden<br />

voor maaltijden en activiteiten en eventueel het aanpassen van de personeelsinzet.<br />

- 22 -


9. Veilige zorg<br />

Informatie over diverse veiligheidsaspecten<br />

Veiligheid<br />

Bij <strong>SOVAK</strong> gaat veilig werken voor alles. Voor de steeds terugkerende handelingen beschikt<br />

<strong>SOVAK</strong> over de nodige veiligheidsvoorschriften. Denk daar<strong>bij</strong> aan protocollen voor vervoer,<br />

baden en douchen, gebruik van tilliften, toedienen van medicijnen, bereiden en bewaren van<br />

voeding, toepassen van vrijheidsbeperkingen, wat te doen <strong>bij</strong> weglopen, brand, ontruiming,<br />

et cetera.<br />

Onveilige situaties direct melden<br />

Wanneer u op of rond een locatie een onveilige situatie aantreft of een gevaar of risico voor<br />

cliënten en/of medewerkers constateert, meld dit dan direct <strong>bij</strong> de aanwezige begeleider(s).<br />

Zij weten hoe zij moeten handelen of wie zij moeten inschakelen.<br />

Buiten kantooruren (in het weekend en op werkdagen vanaf ‘s avonds 17.00 uur tot<br />

’s ochtends 8.00 uur) kunt u voor het melden van een onveilige situatie terecht op<br />

telefoonnummer (088) 35 20 123.<br />

U wordt verbonden <strong>met</strong> een callcenter. De medewerker van het callcenter gaat <strong>met</strong> u na of<br />

het om een acuut veiligheidsrisico gaat waarop direct gereageerd moet worden of dat het<br />

een signaal betreft dat de eerstvolgende werkdag moet worden opgepakt. In het eerste geval<br />

wordt de dienstdoende manager zorg- en dienstverlening ingeschakeld. In het tweede geval<br />

wordt de melding geregistreerd en direct per e-mail aan <strong>SOVAK</strong> doorgegeven. Daar wordt<br />

de melding de eerstvolgende werkdag opgepakt.<br />

Bedrijfshulpverlening<br />

Voor de veiligheid van cliënten en medewerkers beschikt iedere <strong>SOVAK</strong>-locatie over één of<br />

meerdere bedrijfshulpverleners. Bij brand, ongelukken of andere calamiteiten komen zij<br />

direct in actie tot de aangewezen hulpdiensten ter plaatse zijn. Bedrijfshulpverleners en<br />

medewerkers hebben duidelijke instructies hoe te handelen <strong>bij</strong> brand en ontruiming.<br />

Brand en ontruiming<br />

Elke locatie beschikt over een ontruimingsplan. Brandalarmering en brandblusapparatuur<br />

worden regelmatig getest. Alle locaties zijn voorzien van plattegronden en de bekende<br />

groene bordjes die de vluchtroutes aangeven. Regelmatig vinden ontruimingsoefeningen<br />

plaats zodat iedereen in geval van nood goed weet wat wel en niet te doen.<br />

Open vuur<br />

In gevolge de vergunningsvoorschriften is het gebruik van open vuur overal <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong><br />

verboden. In verband <strong>met</strong> de veiligheid rekenen we daartoe ook het gebruik van kaarsen,<br />

fakkels, vuurkorven, barbecues, etc.<br />

Cameratoezicht<br />

<strong>SOVAK</strong> kan <strong>bij</strong> een bepaalde locatie tijdelijk cameratoezicht instellen. Er moet dan sprake<br />

zijn van (een vermoeden van) indringing, diefstal of ontvreemding. Het toepassen van<br />

cameratoezicht, wie de beelden mag bekijken en hoe lang de opnames bewaard blijven, is<br />

aan strikte regels gebonden.<br />

- 23 -


Nachtzorg<br />

Voor toezicht en ondersteuning tijdens de nachtelijke uren kent <strong>SOVAK</strong> verschillende<br />

vormen. Bij sommige woningen is een ‘slapende wacht’ aanwezig; andere woningen zijn<br />

aangesloten op een akoestisch afluistersysteem <strong>met</strong> de mogelijkheid om de hulp van een<br />

‘wakkere wacht’ in te roepen. Waar de nachtdienst voor meerdere locaties centraal geregeld<br />

is, lopen de medewerkers van de nachtdienst rondes langs de aangesloten woningen.<br />

Voeding<br />

<strong>SOVAK</strong> controleert regelmatig de kwaliteit van de voeding die verstrekt wordt. De<br />

voorschriften voor het veilig en hygiënisch opslaan, verwerken, bereiden, verpakken,<br />

vervoeren en uitserveren van voedingswaren, is vastgelegd in een hygiënecode die voldoet<br />

aan de eisen van de Voedsel- en Warenautoriteit.<br />

Water<br />

De kwaliteit van het water wordt regelmatig gecontroleerd in verband <strong>met</strong> het risico van<br />

legionellabes<strong>met</strong>ting. Zo nodig worden waterleidingen preventief doorgespoeld.<br />

Baden en douchen<br />

<strong>SOVAK</strong> hanteert als uitgangspunt dat cliënten nooit zonder toezicht baden of douchen, tenzij<br />

in het persoonlijk ondersteuningsplan is vastgelegd dat de cliënt dit zelfstandig kan. In de<br />

woningen van <strong>SOVAK</strong> zijn alle thermostaatkranen uitgevoerd <strong>met</strong> een vaste 40°C-begrenzer<br />

om de temperatuur van het water te regelen. Op verzoek van de cliënt of diens<br />

vertegenwoordiger kan hiervan worden afgeweken, mits de reden en verantwoordelijkheid<br />

voor deze keuze zijn vastgelegd in het ondersteuningsplan.<br />

Zwemmen<br />

Ook voor zwemmen geldt dat dit altijd onder begeleiding gebeurt. Afwijken van deze<br />

stelregel mag alleen als de cliënt aantoonbaar zelfstandig kan zwemmen en de toestemming<br />

voor het onbegeleid zwemmen is vastgelegd in het persoonlijk ondersteuningsplan.<br />

Vervoer<br />

Begeleiders die cliënten vervoeren <strong>met</strong> de eigen auto of <strong>met</strong> een personenbus van <strong>SOVAK</strong>,<br />

beschikken over een geldig rijbewijs. Voor rolstoelvervoer gelden strikte veiligheidseisen<br />

zoals het verankeren van de stoel in de auto of bus. De begeleiders zien er op toe dat ook<br />

taxichauffeurs afdoende maatregelen treffen om de cliënt veilig te vervoeren.<br />

Seksualiteit<br />

Het behoort tot de taak van de begeleiders om aandacht te hebben voor begeleidingsvragen<br />

op het gebied van relaties en seksualiteit. Uitgangspunt is dat deze menselijke gevoelens<br />

heel natuurlijk zijn en mogen bestaan, mits anderen niet gehinderd worden of in een<br />

ongelijkwaardige relatie tot seksuele handelingen gedwongen worden. Begeleiders geven,<br />

afhankelijk van leeftijd en niveau van de cliënt, seksuele voorlichting. Desgewenst<br />

begeleiden zij cliënten <strong>bij</strong> het gebruik van een voorgeschreven anticonceptiemiddel.<br />

Seksueel misbruik<br />

<strong>SOVAK</strong> tolereert geen grensoverschrijdend gedrag, seksueel geweld of andere vorm van<br />

seksueel misbruik. Bij seksueel misbruik of een vermoeden daarvan, zullen begeleiders dit<br />

onmiddellijk aan hun leidinggevende te melden. Intern worden, voor zover dat in ons<br />

vermogen ligt, passende maatregelen genomen om herhaling te voorkomen.<br />

Afhankelijk van de ernst en in overleg <strong>met</strong> de cliënt die slachtoffer is, of plaatsvervangend<br />

<strong>met</strong> u als wettelijk vertegenwoordiger, wordt bezien of melding danwel aangifte <strong>bij</strong> de politie<br />

wordt gedaan.<br />

- 24 -


Misbruik, huiselijk geweld of (kinder-)mishandeling buiten <strong>SOVAK</strong><br />

Een cliënt kan ook buiten <strong>SOVAK</strong> te maken krijgen <strong>met</strong> een vorm van (seksueel) misbruik,<br />

(kinder-)mishandeling of huiselijk geweld. Bijvoorbeeld op straat, in de buurt, tijdens vervoer,<br />

<strong>bij</strong> een club, tijdens een familiebezoek, op school of werk. Cliënten verkeren <strong>bij</strong> dergelijke<br />

situaties vaak in een afhankelijkheidsrelatie en zijn niet altijd weerbaar genoeg om hun<br />

grenzen aan te geven.<br />

De begeleiders van <strong>SOVAK</strong> zijn getraind om signalen van misbruik, huiselijk geweld of<br />

(kinder-) mishandeling te onderkennen en zullen vermoedens daarvan direct <strong>bij</strong> de<br />

leidinggevende melden.<br />

<strong>SOVAK</strong> is wettelijk verplicht, en voelt zich ook moreel verplicht, om vermoedens en signalen<br />

van misbruik, mishandeling of geweld te melden <strong>bij</strong> de geëigende instanties.<br />

Cliënten en hun verwanten kunnen voor signalen of vermoedens op dit gebied, gebruik<br />

maken van een gesprek <strong>met</strong> de cliëntvertrouwenspersoon. (zie hoofdstuk 12)<br />

- 25 -


10. Privacybescherming<br />

Informatie over diverse aspecten van privacy<br />

Privacy persoonlijke levenssfeer<br />

Alle medewerkers van <strong>SOVAK</strong> zijn gehouden aan hun beroepsgeheim. Bovendien heeft<br />

<strong>SOVAK</strong> een gedragscode die voorschrijft dat wij de privacy van de cliënt respecteren. Dat<br />

komt tot uiting in tal van richtlijnen zoals het niet onaangekondigd de kamer betreden,<br />

zorgvuldig omgaan <strong>met</strong> eigendommen van de cliënt, oog hebben voor privacy <strong>bij</strong> de intieme<br />

lichaamsverzorging.<br />

U kunt ook denken aan het niet vrijgeven van persoonsgebonden informatie aan de pers en<br />

aan het zorgvuldig omgaan <strong>met</strong> fotomateriaal.<br />

Uiteraard worden keuzes die voortvloeien uit iemands levensbeschouwelijke overtuiging,<br />

zoveel mogelijk gerespecteerd.<br />

Privacy persoonsgegevens<br />

<strong>SOVAK</strong> legt alleen gegevens vast over de cliënt voor zover die noodzakelijk zijn voor de<br />

uitvoering van de dienstverlening. <strong>SOVAK</strong> beschikt daarvoor over een elektronisch<br />

cliëntdossier. De toegang tot deze digitale informatie is beveiligd <strong>met</strong> een systeem van<br />

inlogcodes dat per cliënt, medewerker en/of functie geregeld kan worden.<br />

Contracten en andere originele stukken <strong>met</strong> handtekening worden gescand en eveneens<br />

digitaal bewaard in het elektronisch cliëntdossier.<br />

Op dit dossier is het reglement bescherming cliëntgegevens van toepassing. Daarin zijn<br />

ondermeer opgenomen: het recht op inzage en afschrift; het recht op correctie en aanvulling<br />

en de bewaartermijnen die voor gegevens gelden.<br />

Voor het beschikbaar stellen van dossiergegevens aan instanties buiten <strong>SOVAK</strong> is<br />

schriftelijke toestemming van de cliënt of zijn vertegenwoordiger nodig. Dit hoeft niet<br />

wanneer <strong>SOVAK</strong> de gegevens beschikbaar moet stellen op basis van een wettelijk<br />

voorschrift. Ook interne en externe auditoren mogen steekproefsgewijs dossiers van cliënten<br />

inzien, uitsluitend voor zover noodzakelijk voor kwaliteitsonderzoek.<br />

Voor enquêtes en wetenschappelijk onderzoek worden uitsluitend gegevens beschikbaar<br />

gesteld die niet te herleiden zijn tot individuele personen.<br />

Fotograferen en filmen<br />

Voor het maken en gebruiken van foto’s of filmopnames wordt <strong>bij</strong> de aanvang van de<br />

dienstverlening eenmalig om toestemming gevraagd. Door het formulier <strong>met</strong> ‘ja’ te<br />

ondertekenen, verleent de cliënt of cliëntvertegenwoordiger aan <strong>SOVAK</strong> het recht om<br />

beeldmateriaal waarop de cliënt herkenbaar in beeld is gebracht, te gebruiken voor<br />

publiciteitsdoeleinden.<br />

Wanneer journalisten <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> fotograferen of filmen, vragen wij altijd om de privacy van<br />

de cliënten te respecteren.<br />

Uiteraard heeft <strong>SOVAK</strong> geen invloed op het gebruik van opnames die in het openbaar zijn<br />

gemaakt.<br />

Video-observatie<br />

Video-observatie kan worden ingezet als hulpmiddel <strong>bij</strong> een diagnose, observatie of<br />

behandeling. Een video-opname helpt om het gedrag van een cliënt beter te leren begrijpen.<br />

Soms wordt het toegepast om tijdens de nacht epileptische toevallen te registreren.<br />

Voor het toepassen van video-observatie is schriftelijke toestemming van de cliënt of zijn<br />

vertegenwoordiger nodig. Opslag en gebruik van dit beeldmateriaal is aan strenge eisen<br />

gebonden.<br />

- 26 -


11. Belangenbehartiging / medezeggenschap<br />

Informatie over mogelijkheden om inbreng en invloed te hebben<br />

Uw mening telt<br />

De mening van de cliënten zelf en van hun ouders of verwanten, telt <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong>. Uw inbreng<br />

wordt gewaardeerd, zowel op individueel als op organisatieniveau.<br />

Wanneer uw familielid zelf niet in staat is om zijn belangen te behartigen, bent u als ouders<br />

of verwanten van nature de aangewezen persoon om die rol te vervullen. <strong>SOVAK</strong> ziet u<br />

graag als gesprekspartner.<br />

Zeggenschap<br />

<strong>SOVAK</strong> bevordert waar en wanneer het mogelijk is dat de cliënt de regie blijft voeren over<br />

zijn eigen leven. We luisteren dus goed naar wat de cliënt zelf wil en belangrijk vindt.<br />

Zeggenschap over eigen leven kan zowel te maken hebben <strong>met</strong> de grotere beslissingen in<br />

het leven, als <strong>met</strong> kleine alledaagse dingen zoals je broodbeleg kiezen, je kleding kiezen,<br />

hoe laat je naar bed gaat, of je iets samen of alleen wilt doen.<br />

<strong>SOVAK</strong> geeft haar begeleiders in de basishouding mee dat zij werken <strong>met</strong> respect voor de<br />

keuzes die de cliënt zelf maakt.<br />

Inspraak<br />

Bij steeds meer woningen zijn de huisgenoten zelf actief in een bewonersraad. De<br />

bewonersraad vergadert <strong>met</strong> de manager en/of het team van die locatie over onderwerpen<br />

die zij zelf op de agenda zetten.<br />

Bij de meeste dagactiviteitencentra is een deelnemersraad actief. Dat is een door de<br />

deelnemers gekozen afvaardiging die inspraak heeft in de gang van zaken binnen het<br />

centrum. Zij vergaderen <strong>met</strong> de manager van het DAC of <strong>met</strong> de activiteitenbegeleiders.<br />

Enkele bewoners- of deelnemersraden hebben een eigen coach.<br />

Medezeggenschap<br />

<strong>SOVAK</strong> hecht sterk aan medezeggenschap en bevordert waar mogelijk de samenwerking<br />

tussen ouders / verwanten en medewerkers. De optelsom van uw ervaringsdeskundigheid<br />

en onze professionele deskundigheid is immers de beste garantie voor een goede<br />

begeleiding van de cliënt.<br />

Onder ‘medezeggenschap’ verstaan wij: de gelegenheid hebben en krijgen om een eigen<br />

inbreng te hebben op het moment dat nog daadwerkelijk invloed mogelijk is.<br />

<strong>SOVAK</strong> kent (mede)zeggenschap op drie niveaus, namelijk:<br />

1. individueel<br />

U hebt regelmatig contact <strong>met</strong> de persoonlijk begeleider van uw familielid, neemt deel aan de<br />

ondersteuningsbespreking en wanneer u ook de wettelijk vertegenwoordiger bent, is uw<br />

instemming nodig voor de uitvoering van het overeengekomen persoonlijk<br />

ondersteuningsplan.<br />

2. per locatie<br />

U kunt contact onderhouden <strong>met</strong> de manager zorg- en dienstverlening voor alle zaken die de<br />

locatie betreffen waar u familielid woont, werkt of dagbesteding ontvangt. Tijdens de<br />

jaarlijkse verwanten<strong>bij</strong>eenkomst wordt u geïnformeerd over en betrokken <strong>bij</strong> de plannen die<br />

er voor de komende periode zijn.<br />

3. stichtingsbreed<br />

De cliëntenraad is het overkoepelende medezeggenschapsorgaan en vergadert regelmatig<br />

<strong>met</strong> de bestuurder en de beide divisiemanagers. Naast het wettelijk vastgelegde adviesrecht<br />

is de CR voor hen een belangrijke gesprekspartner om te horen wat ‘de klant’ belangrijk vindt<br />

en van <strong>SOVAK</strong> verwacht.<br />

- 27 -


Cliëntenraad<br />

De cliëntenraad behartigen de belangen van de cliënten en hun ouders of verwanten. Dit<br />

doen zij op basis van een overeenkomst <strong>met</strong> de Raad van Bestuur van <strong>SOVAK</strong>. Hun taak is<br />

ook wettelijk verankerd in de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WKCZ).<br />

De cliëntenraad bestaat uit een afvaardiging van cliënten, cliëntvertegenwoordigers en een<br />

onafhankelijke voorzitter. De cliëntenraad adviseert over alle aspecten van het<br />

zorginhoudelijke beleid zoals benoemingen van managers, voedingsaangelegenheden,<br />

veiligheid, gezondheid en hygiëne, geestelijke verzorging en recreatiemogelijkheden.<br />

De cliëntenraad kan ook ongevraagd advies uitbrengen of signaleren hoe een beleidskeuze<br />

uitpakt in de praktijk.<br />

De cliëntenraad probeert zoveel mogelijk contact te onderhouden <strong>met</strong> haar achterban. Het<br />

streven is om per locatie een eigen contactpersoon te hebben zodat zij goed voeling kunnen<br />

houden <strong>met</strong> wat er onder cliënten en cliëntvertegenwoordigers leeft.<br />

Contact <strong>met</strong> de cliëntenraad?<br />

Cliëntenraad <strong>SOVAK</strong><br />

Postbus 4<br />

4844 ZG Terheijden<br />

Voorzitter: de heer P. Panis<br />

Secretariaat: mevrouw I. van der Ent<br />

Telefoon: (088) 35 20 142<br />

Mobiel: (06) 39 14 82 01<br />

E-mail: cr.sovak@gmail.com<br />

- 28 -


12. Kwaliteit en klachten<br />

Informatie over waar u terecht kunt als u niet tevreden bent<br />

Kwaliteit<br />

Kwaliteit is een moeilijk begrip omdat iedereen zijn eigen invulling geeft aan wat ‘kwaliteit’ is.<br />

In ieder geval zijn ‘kwaliteit van bestaan’ en ‘kwaliteit van dienstverlening’ nauw <strong>met</strong> elkaar<br />

verbonden. Dienstverlening is mensenwerk en dienstverlening kost geld. <strong>SOVAK</strong> probeert<br />

voortdurend om diensten te bieden tegen een goede prijs-/kwaliteitsverhouding. <strong>SOVAK</strong><br />

bewaakt de kwaliteit <strong>met</strong> behulp van een kwaliteitsmanagementsysteem.<br />

Keurmerk<br />

<strong>SOVAK</strong> hecht eraan dat u kunt vertrouwen op de kwaliteit en veiligheid van onze zorg- en<br />

dienstverlening. Daarvoor zijn ook landelijke normen gesteld; de zogenaamde HKZ-eisen<br />

(Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling Zorgsector). <strong>SOVAK</strong> voldoet aan alle kritische normen<br />

en is dus HKZ-gecertificeerd. Dit is hét kwaliteitskeurmerk voor onze branche.<br />

Verantwoording<br />

<strong>SOVAK</strong> is open en transparant in haar bedrijfsvoering en organisatie van de zorg- en<br />

dienstverlening. Op verschillende manieren leggen wij verantwoording af over het gevoerde<br />

beleid.<br />

We brengen ieder jaar in juni een jaarverslag uit en houden om de twee jaar een<br />

cliëntenraadpleging om te weten waar u kwaliteitsverbetering wenst.<br />

De cliëntenraad, ondernemingsraad en de raad van toezicht zijn belangrijke organen waar<br />

verantwoording aan wordt afgelegd.<br />

Toezicht<br />

Als externe toezichthouder speelt de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) een<br />

belangrijke rol. De aanbevelingen uit eventuele toezichtbezoeken leveren waardevolle<br />

informatie op voor kwaliteitsverbetering.<br />

De Inspectie behandelt zelf geen klachten. Wel moet de klachtencommissie aan de Inspectie<br />

melden wanneer <strong>SOVAK</strong> onvoldoende maatregelen zou treffen voor het oplossen van een<br />

zeer ernstige klacht die door de klachtencommissie eerder gegrond is verklaard.<br />

Als burger kunt u <strong>bij</strong> de Inspectie terecht <strong>met</strong> klachten over de toepassing van onze<br />

klachtenregeling en <strong>met</strong> meldingen over ernstige missstanden die u constateert in onze<br />

dienstverlening. Op de website van IGZ is een speciaal loket voor burgers ingericht. U kunt<br />

er ook de publieksfolder vinden die uitlegt hoe <strong>met</strong> meldingen wordt omgegaan.<br />

U kunt het Loket Burgers van de Inspectie bereiken via:<br />

Telefoon: (088) 12 05 000<br />

E-mail: loket@igz.nl<br />

Website: www.igz.nl<br />

Cliëntvertrouwenspersoon<br />

<strong>SOVAK</strong> beschikt over een vertrouwenspersoon waar cliënten en hun verwanten terecht<br />

kunnen voor een vertrouwelijk gesprek. Hij is er speciaal voor u om u te ondersteunen <strong>bij</strong><br />

zaken die moeilijk bespreekbaar zijn of gevoelig liggen. Het is iemand die een luisterend oor<br />

biedt, advies kan geven, kan helpen <strong>bij</strong> het formuleren van een klacht, kan verhelderen wat<br />

er aan de hand is of kan helpen zoeken naar een oplossing.<br />

De vertrouwenspersoon werkt onafhankelijk en onderneemt alleen actie naar derden als u<br />

daarmee instemt. Zie voor contactgegevens het overzicht achter in deze brochure.<br />

- 29 -


Klachten<br />

De medewerkers van <strong>SOVAK</strong> doen hun werk graag en goed. Toch kan er, waar zoveel<br />

mensen samen leven en samen werken, wel eens iets mis gaan. Wanneer de<br />

dienstverlening niet loopt zoals u had gewenst, verwacht of afgesproken, dan zien we het<br />

liefst dat u dit direct naar voren brengt. Want alleen als wij weten wat er speelt, kunnen we<br />

ervan leren en het een volgende keer verbeteren of voorkomen.<br />

Bij <strong>SOVAK</strong> maken we onderscheid tussen interne klachtbemiddeling en externe<br />

klachtbehandeling.<br />

Klachtbemiddeling<br />

Wanneer u niet tevreden bent over een aspect van de geboden ondersteuning of over de<br />

manier waarop u bejegend wordt, dan wil <strong>SOVAK</strong> dat graag direct van u weten. Bespreek uw<br />

punt <strong>bij</strong> voorkeur eerst <strong>met</strong> de persoonlijk begeleider. Als hij het niet kan oplossen, dan legt u<br />

uw klacht voor aan de manager zorg- en dienstverlening. Wanneer ook zijn bemoeienis niet<br />

tot een bevredigend antwoord leidt, dan kan bemiddeling gevraagd worden van de<br />

cliëntadviseur.<br />

Bij ernstige klachten worden ook de divisiemanager en het hoofd van de stafdienst<br />

Cliëntservice & Communicatie op de hoogte gesteld.<br />

Wanneer u er onverhoopt intern <strong>met</strong> ons niet uitkomt, dan zien wij graag dat u uw klacht<br />

voorlegt aan de externe klachtencommissie.<br />

Klachtbehandeling<br />

U kunt een klacht over de dienstverlening van <strong>SOVAK</strong> rechtstreeks richten aan de externe<br />

klachtencommissie. <strong>SOVAK</strong> is aangesloten <strong>bij</strong> een regionale klachtencommissie die<br />

uitsluitend werkt voor organisaties in de verstandelijk gehandicaptenzorg. De commissie<br />

bestaat uit een groep inhoudelijke deskundigen <strong>met</strong> een onafhankelijke voorzitter. Eerst<br />

wordt vastgesteld of uw klacht ontvankelijk is, dat wil zeggen in behandeling genomen kan<br />

worden. Vervolgens wordt via hoor en wederhoor beoordeeld of uw klacht gegrond of<br />

ongegrond is. In het advies aan de bestuurder geeft de klachtencommissie meestal<br />

aanbevelingen over punten die voor verbetering vatbaar zijn.<br />

Het adres van de Regionale Klachtencommissie is:<br />

Opaaldijk 4<br />

4706 LT Roosendaal<br />

Secretariaat: mevrouw E.H. Wouterson,<br />

Telefoon: (06) 15 53 74 13 (maandag tussen 10.00-12.00 uur)<br />

E-mail: klachtencommissie@home.nl<br />

- 30 -


13. Geldzaken<br />

Informatie over financiën, verzekeringen en andere zakelijke<br />

aspecten van de zorg<br />

Beheer privé-gelden<br />

De verantwoordelijkheid voor het beheer van de privé-gelden van een cliënt blijft <strong>bij</strong> de cliënt<br />

zelf (als hij handelingsbekwaam is) of <strong>bij</strong> zijn curator of bewindvoerder. <strong>SOVAK</strong> wil en kan<br />

niet verantwoordelijk zijn voor het beheer van de privé-inkomsten van uw familielid. Diensten<br />

verlenen en iemands geld beheren is een belangenvermenging die wij niet wenselijk vinden.<br />

Wanneer u het beheer en/of de <strong>bij</strong>komende administratie wilt uitbesteden, kunt u daarvoor<br />

terecht <strong>bij</strong> een stichting voor bewindvoering. De manager zorg- en dienstverlening of<br />

cliëntadviseur kunnen u informeren over de mogelijkheden.<br />

Geldzaken<br />

Begeleiders hebben in de praktijk wel <strong>met</strong> geldzaken te maken wanneer zij uitgaven voor de<br />

cliënt moeten doen. Denk aan kleding kopen, een taxi betalen, zakgeld uitkeren. De<br />

verantwoording en controle hierop zijn zorgvuldig geregeld op basis van een<br />

bestedingsrekening <strong>met</strong> machtiging, per kalenderjaar een individuele begroting vooraf en<br />

een overzicht van uitgaven achteraf.<br />

Medewerkers van <strong>SOVAK</strong> mogen geen contant geld van u aannemen om aankopen voor de<br />

cliënt te doen. Dit moet altijd via de bestedingsrekening verlopen.<br />

Bestedingsrekening<br />

Om de betalingen die begeleiders namens een cliënt doen, voor u en voor ons<br />

controleerbaar te houden, dient u daarvoor een aparte bestedingsrekening te openen. De<br />

persoonlijk begeleider wordt gemachtigd voor die rekening en mag daarvan de betalingen<br />

doen voor zover daarvoor toestemming is verkregen van u als wettelijk vertegenwoordiger.<br />

Deze toestemming wordt jaarlijks vastgelegd <strong>bij</strong> het opstellen van de individuele<br />

cliëntbegroting.<br />

Individuele cliëntbegroting<br />

Jaarlijks wordt in overleg <strong>met</strong> de cliënt zelf of <strong>met</strong> de curator of bewindvoerder een<br />

individuele cliëntbegroting opgesteld waarin vastligt welke uitgaven door begeleiders van<br />

<strong>SOVAK</strong> gedaan mogen worden. Via rekeningafschriften en het overleggen van kassabonnen<br />

of rekeningen kunt u de uitgaven volgen. Eén keer per jaar wordt schriftelijk verantwoording<br />

aan de cliënt of zijn wettelijk vertegenwoordiger afgelegd.<br />

Zakgeld<br />

U bent vrij om, in overleg <strong>met</strong> uw familielid en <strong>met</strong> de persoonlijk begeleider, te bepalen welk<br />

bedrag de cliënt per week vrij te besteden heeft als zakgeld. De hoogte van het zakgeld zal<br />

uiteraard afhangen van leeftijd, besteedbaar inkomen na aftrek vaste lasten, het<br />

bestedingspatroon en wellicht ook de inschatting in hoeverre uw familielid <strong>met</strong> geld kan<br />

omgaan.<br />

Het bovenstaande geldt uiteraard niet voor cliënten die zelfstandig hun geld beheren en<br />

besteden.<br />

Verzekeringen<br />

Voor cliënten <strong>met</strong> een woonindicatie heeft <strong>SOVAK</strong> een collectieve<br />

aansprakelijkheidsverzekering en inboedelverzekering afgesloten. Desgewenst kunt u deze<br />

zelf aanvullen <strong>met</strong> een kostbaarhedenverzekering, reisverzekering of wat u verder nodig<br />

acht.<br />

- 31 -


Aansprakelijkheid (WA-verzekering)<br />

De collectieve verzekering tegen wettelijke aansprakelijkheid voor cliënten <strong>met</strong> een<br />

verblijfsindicatie dekt schades veroorzaakt tijdens het verblijf binnen <strong>SOVAK</strong> en schades<br />

veroorzaakt buiten <strong>SOVAK</strong> onder begeleiding van een medewerker of vrijwilliger van<br />

<strong>SOVAK</strong>. Schades als gevolg van gebeurtenissen buiten <strong>SOVAK</strong>, <strong>bij</strong>voorbeeld <strong>bij</strong><br />

weekendbezoek of onbegeleid reizen, vallen in eerste instantie onder de WA-polis van het<br />

gezin waar cliënt mogelijk nog op voorkomt. Pas wanneer dat niet het geval is, komt alsnog<br />

de WA-verzekering van <strong>SOVAK</strong> in aanmerking. De polis van <strong>SOVAK</strong> doet in een dergelijke<br />

situatie dus alleen dienst als vangnet.<br />

Voor cliënten die alleen dagbesteding ontvangen, geldt de dekking gedurende de<br />

dagbestedingactiviteiten, maar alleen voor zover de schade niet door de WA-verzekering van<br />

het gezin waartoe de cliënt behoort, wordt vergoed.<br />

Voor cliënten die <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> wonen, maar buiten <strong>SOVAK</strong> werken, <strong>bij</strong>voorbeeld <strong>bij</strong> de sociale<br />

werkplaats, zorgboerderij of in het vrije bedrijf, geldt de WA-verzekering ook. Voorwaarde is<br />

wel dat er een arbeidscontract is opgesteld.<br />

Wanneer uw familielid een schade veroorzaakt en daarvoor aansprakelijk wordt gesteld, of<br />

andersom een schade heeft opgelopen veroorzaakt door een medecliënt of medewerker van<br />

<strong>SOVAK</strong>, dan kunt u dit melden aan de persoonlijk begeleider. Hij zorgt voor een interne<br />

schademelding zodat de juiste administratieve afwikkeling in gang wordt gezet.<br />

Inboedelverzekering<br />

Voor de cliënten die <strong>bij</strong> <strong>SOVAK</strong> wonen <strong>met</strong> een verblijfsindicatie is een collectieve<br />

inboedelverzekering afgesloten. De verzekering heeft een maximum dekking van €8000,- per<br />

cliënt / per gebeurtenis (prijspeil 2010) en kent geen eigen risico. De dekking betreft vooral<br />

de standaard inventaris en is niet van toepassing op kostbaarheden zoals sieraden,<br />

verzamelingen, vervoermiddelen. Wanneer de inboedel van uw familielid meer waard is, dan<br />

verdient het aanbeveling dat u de meerwaarde voor eigen rekening laat <strong>bij</strong>verzekeren.<br />

Ziektekostenverzekering<br />

Een ziektekostenverzekering (basis en aanvullend) voor de cliënt dient u zelf af te sluiten. U<br />

bent vrij om een zorgverzekeraar te kiezen en daarmee een pakket af te sluiten voor de<br />

dekking van de ziektekosten. Indien de cliënt een indicatie heeft voor ‘verblijf zonder<br />

behandeling’ dan maakt hij gebruik van de eigen huisarts, fysiotherapeut en andere<br />

(para)medische behandelaars. Indien de cliënt een indicatie heeft voor ‘verblijf <strong>met</strong><br />

behandeling’ dan regelt <strong>SOVAK</strong> de basiszorg zoals huisarts, fysiotherapie en<br />

tandheelkundige zorg. Een ziektekostenverzekering blijft echter ook in het laatste geval<br />

nodig. Bijvoorbeeld voor de vergoeding van ziekenhuisopnames en kosten van medisch<br />

specialistische zorg die niet onder de AWBZ vallen.<br />

De premie betaalt u rechtstreeks aan de zorgverzekeraar zonder tussenkomst van <strong>SOVAK</strong>.<br />

Compensatie eigen risico ziektekosten<br />

Bij de basisverzekering hoort een verplicht eigen risico van €350,- per jaar (norm 2013).<br />

Cliënten die minstens een half jaar aan één stuk in een AWBZ-instelling wonen, ontvangen<br />

aan het eind van het jaar een eenmalige financiële compensatie. Het Centraal<br />

Administratiekantoor (CAK) keert de compensatie automatisch uit. Een aanvraag is dus niet<br />

nodig.<br />

Uitvaartverzekering<br />

U dient zelf zorg te dragen voor een uitvaartverzekering of op een andere manier te regelen<br />

dat de kosten voor de begrafenis of crematie gedekt zijn.<br />

- 32 -


Wie betaalt wat?<br />

Welke kosten <strong>SOVAK</strong> op grond van de AWBZ betaalt en welke kosten voor eigen rekening<br />

van de cliënt zijn, kunt u vinden in het overzicht ‘Wie betaalt wat?’ op de website van<br />

<strong>SOVAK</strong>. De brochure is ook verkrijgbaar <strong>bij</strong> de medewerkers van Cliëntservice.<br />

Aanvullende services<br />

U kunt tegen betaling gebruik maken van een aantal extra services die <strong>SOVAK</strong> biedt. Het<br />

betreft: de wasverzorging, de kosten van begeleiding en vervoer <strong>bij</strong> het kopen van<br />

<strong>bij</strong>voorbeeld kleding of de meerkosten van begeleiding en vervoer <strong>bij</strong> uitstapjes en vakanties.<br />

Ook <strong>bij</strong> overlijden worden bepaalde kosten doorbelast, zoals het verzorgen van de<br />

overledene en het verzorgen van een uitvaartdienst.<br />

Wanneer van deze services gebruik maakt wordt, brengt <strong>SOVAK</strong> daarvoor kosten in<br />

rekening volgens een vaste en jaarlijks te indexeren tariefstructuur.<br />

Waskosten<br />

Wanneer u de was door <strong>SOVAK</strong> laat verzorgen brengen wij u daarvoor een vaste <strong>bij</strong>drage<br />

per maand in rekening. De waskosten worden jaarlijks opnieuw vastgesteld.<br />

De persoonlijk begeleider informeert u over de verschillende keuzemogelijkheden en<br />

<strong>bij</strong>behorende kosten.<br />

Uw keuze wordt schriftelijk vastgelegd voor een correcte verwerking in onze administratie.<br />

Wanneer u uw keuze wilt wijzigen, gelieve u deze verandering door te geven aan de<br />

persoonlijk begeleider zodat de administratie daarop wordt aangepast.<br />

Sociaal vervoer<br />

Onder ‘sociaal vervoer’ wordt verstaan het reizen in verband <strong>met</strong> familiebezoek, winkelen,<br />

vakantie en andere vrijetijdsbesteding. Wanneer meerdere cliënten samen aan een activiteit<br />

deelnemen, worden de kosten voor vervoer en begeleiding naar rato over het aantal<br />

meereizende cliënten verdeeld.<br />

Sociaal vervoer is voor eigen rekening van de cliënt. Maar de Wet Maatschappelijke<br />

Ondersteuning (WMO) kent een tegemoetkoming in de kosten voor gebruik van openbaar<br />

vervoer, aangepast vervoer of deeltaxi. Een aanvraag loopt via de gemeente waar de cliënt<br />

woonachtig is.<br />

Vervoer naar dagbesteding<br />

Wanneer de cliënt niet zelfstandig kan reizen, kan vervoer van en naar dagbesteding door<br />

het CIZ geïndiceerd worden. In dat geval regelt <strong>SOVAK</strong> het vervoer voor de cliënt zonder<br />

meerkosten.<br />

Facturen<br />

Wanneer u de zorg <strong>met</strong> een persoonsgebonden budget betaalt, ontvangt u per maand een<br />

rekening van onze financiële administratie. Datzelfde geldt voor de inning van de kosten voor<br />

aanvullende services, zoals de kosten voor sociaal vervoer, vakanties, wasverzorging. De<br />

rekening gaat naar de cliënt of het contactadres, tenzij iemand anders verantwoordelijk is<br />

gesteld voor de financiën.<br />

Voor de vergoeding van de waskosten kunt u kiezen om maandelijks een rekening te<br />

ontvangen of aan <strong>SOVAK</strong> een machtiging te verlenen voor een <strong>automatische</strong> incasso.<br />

- 33 -


- 34 -


14. Algemene informatie en contact<br />

Hoe houden we u op de hoogte en waar kunt u ons vinden?<br />

Informatie<br />

De persoonlijk begeleider en eventueel de werkbegeleider zijn de aangewezen medewerkers<br />

die regelmatig contact <strong>met</strong> u onderhouden. U kunt naar behoefte <strong>met</strong> hen bellen of tijdens<br />

bezoek even <strong>bij</strong>praten over de dagelijkse dingen die aandacht vragen.<br />

Tijdens de voortgangs- en ondersteuningsbesprekingen wordt nadrukkelijker stilgestaan <strong>bij</strong><br />

de vraag hoe het <strong>met</strong> uw familielid gaat. Schriftelijke informatie over uw familielid ontvangt u<br />

via een afschrift van het persoonlijk ondersteuningsplan en daarmee samenhangende<br />

rapportages.<br />

Informatie over de locatie hoort u tijdens de ouder- en verwanten<strong>bij</strong>eenkomst, waarvoor de<br />

manager zorg- en dienstverlening u jaarlijks uitnodigt. Naast deze meer formele vergadering<br />

kan naar behoefte een tweede <strong>bij</strong>eenkomst georganiseerd worden <strong>met</strong> een informeel<br />

karakter.<br />

Vier keer per jaar ontvangt u het huisblad Maggezien en voor cliënten is er een eigen blad<br />

dat Maggezegd heet.<br />

Voor algemene informatie over <strong>SOVAK</strong> kunt u ook terecht op onze website: www.sovak.nl.<br />

Adreswijziging<br />

Wanneer u contactpersoon van een cliënt bent, beschikken wij uiteraard over uw<br />

adresgegevens. Wanneer uw adres of burgerlijke staat wijzigt of iemand anders wordt<br />

contactpersoon, dan ontvangen we daarvan graag bericht.<br />

Natuurlijk geeft u de wijziging door aan het team waar uw familielid woont of andere diensten<br />

ontvangt.<br />

Daarnaast dient u de wijziging schriftelijk door te geven aan de afdeling Cliëntservice voor<br />

een correcte verwerking in de zorgadministratie. Het adres vindt u in het overzicht achter in<br />

deze brochure.<br />

Contact<br />

De begeleiders van de woning of het dagactiviteitencentrum kunnen u het best vertellen<br />

wanneer zij aanwezig zijn en welke momenten van de dag het best geschikt zijn voor<br />

telefonisch contact.<br />

De manager zorg- en dienstverlening is doorgaans op werkdagen tijdens kantooruren<br />

aanwezig. Wanneer hij u niet direct te woord kan staan, spreekt u de voice-mail in. U wordt<br />

dan zo spoedig mogelijk teruggebeld. Of u belt <strong>met</strong> het divisiesecretariaat waar altijd bekend<br />

is wanneer de manager weer bereikbaar is. Het telefoonnummer staat achter in deze<br />

brochure.<br />

Noteer de contactgegevens van de locatie(s) waar uw familielid woont en/of werkt, in het<br />

overzicht op de volgende pagina.<br />

- 35 -


Belangrijke adressen binnen <strong>SOVAK</strong>*<br />

* <strong>bij</strong> aanvang dienstverlening handmatig invullen<br />

Woning<br />

Adres :.................................................................<br />

Telefoon :.................................................................<br />

Naam persoonlijk begeleider :.................................................................<br />

Naam manager zorg- en dienstverlening :.................................................................<br />

Bereikbaar op (werkdagen) :.................................................................<br />

Telefoon :.................................................................<br />

E-mail :.................................................................<br />

Werk / dagactiviteitencentrum<br />

Adres :.................................................................<br />

Telefoon :.................................................................<br />

Naam werkbegeleider :.................................................................<br />

Naam manager zorg- en dienstverlening :.................................................................<br />

Bereikbaar op (werkdagen :.................................................................<br />

Telefoon :.................................................................<br />

E-mail :.................................................................<br />

Vertrouwenspersoon <strong>SOVAK</strong><br />

De heer B. Fockens<br />

Telefoon: (088) 35 20 181<br />

Mobiel: (06) 23 87 98 64<br />

E-mail: b.fockens@sovak.nl<br />

Cliëntservice<br />

Postadres: Postbus 4, 4844 ZG Terheijden<br />

Bezoekadres: Zeggelaan 110, 4844 SK Terheijden<br />

Telefoon: (088) 35 20 123<br />

Fax: (088) 35 20 125<br />

E-mail: clientservice@sovak.nl<br />

- 36 -


Algemene contactgegevens <strong>SOVAK</strong><br />

Centraal Kantoor <strong>SOVAK</strong><br />

Postadres: Postbus 4, 4844 ZG Terheijden<br />

Bezoekadres: Zeggelaan 110, 4844 SK Terheijden<br />

Algemeen telefoonnummer (tijdens kantooruren): (088) 35 20 100<br />

Fax: (088) 35 20 125<br />

E-mail: info@sovak.nl<br />

Website: www.sovak.nl<br />

Divisiemanagement<br />

Divisiemanager divisie Noord: de heer P. Turkenburg<br />

Divisiemanager divisie Zuid: mevrouw E. de Groot<br />

De divisiemanagers zijn bereikbaar via het divisiesecretariaat<br />

Divisiesecretariaat<br />

Gezamenlijk secretariaat van de divisies Noord en Zuid<br />

Post- en bezoekadres: zie Centraal Kantoor<br />

Telefoon: (088) 35 20 154<br />

E-mail: divisiesecretariaat@sovak.nl<br />

Meldpunt onveilige situaties<br />

Wanneer u <strong>SOVAK</strong> buiten kantooruren en in het weekend dringend wilt bereiken voor het<br />

melden van een onveilige situatie, bel dan <strong>met</strong> (088) 35 20 123. U wordt doorgeschakeld<br />

naar een callcenter. De medewerker van het callcenter schakelt, als dit nodig is, de<br />

dienstdoende manager in.<br />

- 37 -


- 38 -


Wilt u ons een dienst bewijzen?<br />

Dit naslagwerk is tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid van de afdeling<br />

Cliëntservice. We hopen hiermee in een behoefte te voorzien.<br />

Wij vinden het belangrijk om deze informatie volledig, juist en actueel te houden.<br />

U kunt ons daar<strong>bij</strong> helpen. Hebt u zaken gemist of is iets niet duidelijk omschreven?<br />

Geef uw opmerkingen door via dit formulier. Dan bekijken wij of we uw suggestie in de<br />

volgende oplage kunnen verwerken.<br />

Ik zou het fijn vinden als in deze brochure ook informatie te vinden zou zijn over:<br />

Wat er op pagina …. geschreven staat over ……………………..……….…………(onderwerp)<br />

vind ik niet duidelijk / niet volledig. Ik heb de volgende suggestie om dat te verbeteren:<br />

U kunt uw suggestie kosteloos insturen aan:<br />

<strong>SOVAK</strong> t.a.v. Cliëntservice<br />

Antwoordnummer 11004<br />

4840 VC Terheijden<br />

Hartelijk dank voor uw moeite!<br />

- 39 -


© Cliëntservice <strong>SOVAK</strong> 2013

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!