Managing PBS -gedeeld eigenaarschap of het feestje van de ...
Managing PBS -gedeeld eigenaarschap of het feestje van de ...
Managing PBS -gedeeld eigenaarschap of het feestje van de ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Conferentie SW<strong>PBS</strong>, Zwolle, 16 november 2012<br />
<strong>Managing</strong> <strong>PBS</strong> -<strong>ge<strong>de</strong>eld</strong> <strong>eigenaarschap</strong><br />
<strong>of</strong> <strong>het</strong> <strong>feestje</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> directeur?<br />
Hannelore Veltman & Machiel <strong>van</strong> <strong>de</strong> Laar
<strong>Managing</strong> <strong>PBS</strong>; <strong>ge<strong>de</strong>eld</strong> <strong>eigenaarschap</strong> <strong>of</strong> <strong>het</strong><br />
<strong>feestje</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> directeur?
Vraagje<br />
• Hoe bent u op <strong>het</strong> spoor <strong>van</strong> <strong>PBS</strong> gekomen?<br />
• Door wie/wat?<br />
• Waarom is <strong>het</strong> voor u interessant/<strong>van</strong> belang?
Veran<strong>de</strong>ren is voor an<strong>de</strong>ren
Veran<strong>de</strong>rmatrix <strong>van</strong> Camp<br />
Een integraal or<strong>de</strong>ningska<strong>de</strong>r voor veran<strong>de</strong>ringen:<br />
• Doet recht aan complexiteit<br />
• Brengt verschillen<strong>de</strong> kanten in beeld<br />
• Zorgt voor afstemming tussen …<br />
• Visualiseert spanningsveld har<strong>de</strong> – zachte kanten<br />
• On<strong>de</strong>rsteunt interactieprocessen
Matrix <strong>van</strong> Camp<br />
Technisch<br />
Politiek<br />
Cultureel<br />
Beleid Organisatie Personeel
Matrix <strong>van</strong> Camp<br />
Technisch<br />
Politiek<br />
Cultureel<br />
Beleid Organisatie Personeel
Matrix <strong>van</strong> Camp<br />
Technisch<br />
Politiek<br />
Cultureel<br />
Beleid Organisatie Personeel<br />
a. Doelen &<br />
Werkwijzen<br />
• Missie<br />
• Strategie<br />
e. Actoren<br />
• Partners<br />
• Netwerken & Keten<br />
h. Klimaat<br />
• Imago<br />
• Draagvlak<br />
b. Taken &<br />
Bevoegdhe<strong>de</strong>n<br />
• Organisatie<br />
• Informatie en<br />
Communicatie<br />
f. Besluitvorming<br />
• Betrokkenheid<br />
• On<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lingen<br />
i. Samenwerking<br />
• Feedback<br />
• Intervisie<br />
c. Deskundigheid<br />
• Diploma’s<br />
• Competenties<br />
g. Autonomie<br />
• Aspiraties<br />
• Inbreng<br />
j. Houding<br />
• Flexibiliteit<br />
• Collegialiteit
Matrix <strong>van</strong> Camp<br />
Technisch<br />
(formeel<br />
instrumenteel)<br />
Politiek<br />
(sociale<br />
verhoudingen)<br />
Cultureel<br />
(waar<strong>de</strong>n en<br />
normen)<br />
Beleid<br />
(richten)<br />
Waarom willen we<br />
dit?<br />
Wat vin<strong>de</strong>n:<br />
Ou<strong>de</strong>rs, lln,<br />
directie, overheid?<br />
Wat voor school<br />
willen we zijn?<br />
Organisatie<br />
(inrichten)<br />
Hoe zit <strong>het</strong> met<br />
taken en<br />
bevoegdhe<strong>de</strong>n<br />
Hoe komen <strong>de</strong><br />
beslissingen tot<br />
stand?<br />
Gewend om in een<br />
projectteam te<br />
werken?<br />
Personeel<br />
(verrichten)<br />
Hebben we <strong>de</strong><br />
juiste<br />
<strong>de</strong>skundigheid in<br />
huis?<br />
Is er draagvlak <strong>of</strong><br />
weerstand bij<br />
docenten?<br />
Hoe is <strong>de</strong><br />
werkhouding <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> betr. docenten?
Voor en na<strong>de</strong>len<br />
Voor<strong>de</strong>len:<br />
• Doet recht aan div. belangen<br />
• Bevor<strong>de</strong>rt acceptatie<br />
• Vergroot draagvlak<br />
• On<strong>de</strong>rsteunt communicatie<br />
• Inzetbaar voor meer<strong>de</strong>re<br />
organisatievraagstukken<br />
• Snel en efficient<br />
• Begripsvorming<br />
Na<strong>de</strong>len:<br />
• Geen eenduidige interpretatie<br />
• Subjectief<br />
• Te bre<strong>de</strong> bena<strong>de</strong>ring<br />
• Verwor<strong>de</strong>n tot kunstje<br />
(Checklist)
Opdracht met <strong>de</strong> Matrix<br />
Vorm groepen <strong>van</strong> 5 personen.<br />
Opdracht a:<br />
Plaats <strong>de</strong> kaartjes in <strong>de</strong> Matrix<br />
Opdracht b:<br />
Vul <strong>de</strong> cellen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Matrix in voor je eigen school.<br />
- Waar heb je al wel aandacht aan besteed?<br />
- Waar moet je nog aandacht aan beste<strong>de</strong>n?
Aandachtspunten<br />
• De omschrijving <strong>van</strong> <strong>het</strong> thema, zoals beschreven in<br />
beleidsplan <strong>PBS</strong> zijn complementair aan <strong>de</strong>ze matrix. Dat<br />
vormt <strong>het</strong> inhou<strong>de</strong>lijk fundament<br />
• Sommige vragen zou<strong>de</strong>n in meer<strong>de</strong>re vakken kunnen<br />
passen<br />
• Analyses binnen een vak hebben consequenties voor <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>re vakken<br />
• Analyses moeten lei<strong>de</strong>n tot inzicht in die aspecten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
organisatie die verbetering behoeven om tot een goed<br />
<strong>PBS</strong>-beleid te komen<br />
• De analyse bepaalt <strong>het</strong> vertrekpunt <strong>van</strong> <strong>het</strong> beleid
Beleid formeel: doelen en werkwijze<br />
• Is <strong>de</strong> visie op <strong>PBS</strong> beschreven en zo ja, wat is die visie<br />
(hierbij ook: wat is <strong>de</strong> visie op verstoringen <strong>van</strong> <strong>PBS</strong>)<br />
• Bevat <strong>de</strong>ze visie alle aspecten <strong>van</strong> <strong>PBS</strong> (school,<br />
leerlingen, gebouw, personeel, omgeving, etc.)<br />
• Is actualisering nodig/wenselijk
Beleid procedureel: actoren<br />
• Welke personen en organisaties zijn <strong>van</strong> invloed op <strong>het</strong><br />
<strong>PBS</strong>-beleid<br />
• Op welke wijze doet hun invloed zich gel<strong>de</strong>n, formeel en<br />
informeel<br />
• Hebben <strong>de</strong>ze personen en organisaties (voldoen<strong>de</strong>)<br />
invloed op <strong>het</strong> beleid
Beleid cultureel: bedrijfsklimaat<br />
• Is <strong>PBS</strong> bespreekbaar?<br />
• Stralen directie en personeel goed voorbeeldgedrag uit?<br />
• Spreken mensen elkaar aan op gedrag dat in strijd is met<br />
<strong>het</strong> <strong>PBS</strong>-beleid?
Organisatie formeel: taken en<br />
bevoegdhe<strong>de</strong>n<br />
• Zij er draaiboeken en protocollen voor <strong>PBS</strong> en gedragsinci<strong>de</strong>nten?<br />
• Hoe is vastgelegd op welke wijze informatie wordt<br />
verkregen en verspreid (registratie, toegang,<br />
gegevensverwerking en –beveiliging)<br />
• Zijn er taakafspraken zoals wie doet wat, wie ver<strong>van</strong>gt<br />
wie, etc.
Organisatie procedureel:<br />
besluitvorming<br />
• Is er een regelmatige evaluatie <strong>van</strong> <strong>het</strong> <strong>PBS</strong>-beleid<br />
(beleidscyclus: voorberei<strong>de</strong>n, plannen, uitvoeren,<br />
evalueren, bijstellen etc.)?<br />
• Zijn alle belanghebben<strong>de</strong>n betrokken bij <strong>de</strong><br />
besluitvorming?<br />
• Wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemaakte afspraken nagekomen?
Organisatie cultureel: samenwerking<br />
• Zijn <strong>de</strong> betrokken personen en organisaties bereid om<br />
met elkaar samen te werken?<br />
• Zijn zij bereid leiding te accepteren <strong>van</strong> binnen <strong>of</strong> buiten<br />
hun organisatie?<br />
• Wisselen <strong>de</strong> betrokkenen kennis uit?
Personeel formeel: <strong>de</strong>skundigheid<br />
• Is vastgelegd over welke competenties personeel moet<br />
beschikken om een integraal <strong>PBS</strong>-beleid te realiseren<br />
• Zijn <strong>de</strong> bij <strong>het</strong> <strong>PBS</strong>-beleid betrokken personen en<br />
organisaties voldoen<strong>de</strong> toegerust op hun taak<br />
• Wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> betrokkenen regelmatig bijgeschoold en is<br />
hierop toezicht
Personeel procedureel: autonomie<br />
• Op welke wijze kunnen <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werkers zelf vormgeven<br />
aan <strong>het</strong> <strong>PBS</strong>-besef<br />
• Hou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> betrokkenen zich aan <strong>de</strong> schoolafspraken<br />
• Vertonen <strong>de</strong> betrokkenen voorbeeldgedrag
Personeel cultureel: houding<br />
• Vertonen <strong>de</strong> betrokkenen voorbeeldgedrag, binnen hun<br />
geleding en ten opzichte <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re geledingen<br />
• Hou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> betrokkenen zich aan <strong>het</strong><br />
afgesproken/vastgestel<strong>de</strong> beleid<br />
• Zijn <strong>de</strong> betrokkenen bereid om zich bij te scholen (te<br />
investeren) in <strong>PBS</strong>
Het schoolteam<br />
…% vindt <strong>het</strong> maar niets, is tegen alles wat uit <strong>de</strong> VS<br />
komt, ziet geen noodzaak voor veran<strong>de</strong>ring etc.<br />
…% heeft enige twijfels over <strong>de</strong> aanpak, onzeker<br />
over <strong>het</strong> eigen han<strong>de</strong>len <strong>of</strong> schoolbre<strong>de</strong> aanpak etc.<br />
…% staat positief tegenover <strong>het</strong> met elkaar werken<br />
aan positief pedagogisch klimaat, verbeteren<br />
klassenmanagement, teamcultuur etc.<br />
Vraagje: Hoe liggen <strong>de</strong>ze<br />
percentages in uw situatie?
(veel)<br />
(Relatiegericht gedrag)<br />
On<strong>de</strong>rsteuning<br />
3<br />
Opper <strong>de</strong>nkbeel<strong>de</strong>n<br />
en help hen om<br />
besluiten te<br />
nemen...<br />
4<br />
<strong>de</strong>legeren<br />
Gedrag <strong>van</strong> <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>r<br />
overleggen<br />
Draag verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
voor beslis-<br />
singen en hun<br />
uitvoering over...<br />
overtuigen<br />
Geef specifieke<br />
instructies en houd<br />
streng toezicht op <strong>de</strong><br />
2<br />
Licht besluiten<br />
toe en geef ge-<br />
legenheid tot <strong>het</strong><br />
instrueren<br />
gelever<strong>de</strong> prestaties...<br />
(weinig) Sturing (veel)<br />
(Taakgericht gedrag)<br />
stellen <strong>van</strong><br />
vragen...<br />
1<br />
Hersey & Blanchard,<br />
1989
Situationeel lei<strong>de</strong>rschap<br />
Bekwaam, niet bereid/onzeker<br />
Bekwaam, bereid<br />
Onbekwaam, wel bereid/<br />
gemotiveerd<br />
Onbekwaam, niet bereid <strong>of</strong><br />
onzeker
Situationeel lei<strong>de</strong>rschap<br />
Veel relatie, weinig taak<br />
Bekwaam, niet bereid/onzeker<br />
Overleggen<br />
Weinig relatie, weinig taak<br />
Bekwaam, bereid<br />
Delegeren<br />
Veel taak, veel relatie<br />
Onbekwaam, wel bereid/<br />
gemotiveerd<br />
Overtuigen<br />
Veel taak, weinig relatie<br />
Onbekwaam, niet bereid <strong>of</strong><br />
onzeker<br />
Instrueren
Implementatie <strong>PBS</strong><br />
• Leerling<br />
• Groep<br />
• Schoolbreed<br />
• Team<br />
• <strong>PBS</strong>-team<br />
• Directie<br />
• Ou<strong>de</strong>rs<br />
• TSO/BSO<br />
• Externe partners<br />
• Trainen/ oefenen<br />
• Afstemmen<br />
• PR en communicatie<br />
• Ou<strong>de</strong>rbetrokkenheid<br />
• Dataverzameling<br />
• Scholing<br />
• Curriculumontwikkeling<br />
• Planning en organisatie<br />
• enz.
What’s in it for me?<br />
• leerlingen: prettige, dui<strong>de</strong>lijke, positieve leeromgeving<br />
• leerkrachten: consequente, positieve aanpak binnen <strong>de</strong><br />
school, samenwerking, structuur, cultuur<br />
• mid<strong>de</strong>nka<strong>de</strong>r/<strong>PBS</strong>-team: <strong>eigenaarschap</strong>, invloed, voldoening<br />
• directie: positief klimaat, goe<strong>de</strong> resultaten, imago, meer<br />
leerlingen<br />
• ou<strong>de</strong>rs: voorspelbaar klimaat, zeggenschap, blije kin<strong>de</strong>ren<br />
• TSO/BSO: aansluiting pedagogisch klimaat, handvatten, steun<br />
• externe partners: afstemming, dialoog, integratie
BELANG<br />
Plannen,<br />
agen<strong>de</strong>ren<br />
(Voorlopig)<br />
laten gaan<br />
URGENTIE<br />
Kwadrant <strong>van</strong> Eisenhower<br />
Meteen<br />
aanpakken<br />
Delegeren
Wat zijn <strong>de</strong> fundamentele<br />
implementatie stappen in <strong>PBS</strong> op jouw<br />
school <strong>de</strong> rest <strong>van</strong> <strong>het</strong> school jaar (en<br />
volgend schooljaar)?
Hoe creëer ik <strong>ge<strong>de</strong>eld</strong> <strong>eigenaarschap</strong>?<br />
Uit on<strong>de</strong>rzoek (Loeffen, Springer, 2010) blijkt dat <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong><br />
factoren een belangrijke rol spelen:<br />
• aan- <strong>of</strong> afwezigheid <strong>van</strong> een cultuur <strong>van</strong> samenwerking;<br />
• sterkte <strong>van</strong> wij/zij-beel<strong>de</strong>n tussen docenten en management;<br />
• aan- <strong>of</strong> afwezigheid <strong>van</strong> een leren<strong>de</strong> houding bij docenten en<br />
management.
Eigenaarschap <strong>van</strong> <strong>het</strong> team<br />
1. I<strong>de</strong>ntificatie met <strong>de</strong> taak. Passend bij ervaring, overtuiging,<br />
passie <strong>of</strong> interesse<br />
2. Verschillen<strong>de</strong> expertises inzetten om <strong>de</strong> taak te kunnen<br />
vervullen; <strong>de</strong> taak moet uitdaging bie<strong>de</strong>n<br />
3. Significantie; <strong>de</strong> taak moet betekenis hebben voor <strong>de</strong> docent<br />
en <strong>de</strong> organisatie <strong>of</strong> <strong>de</strong> omgeving<br />
4. Regelruimte voor docenten<br />
5. De docent geeft en ont<strong>van</strong>gt feedback. Feedback geeft<br />
verbinding met an<strong>de</strong>re taken, docenten en <strong>de</strong> organisatie en<br />
verschaft informatie over <strong>de</strong> plek en <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> taak<br />
en <strong>het</strong> functioneren
Ge<strong>de</strong>eld <strong>eigenaarschap</strong> binnen<br />
schoolontwikkeling (<strong>PBS</strong>-implementatie)<br />
• Eigenaarschap: mogelijkheid voor elk individu om invloed uit<br />
te oefenen op <strong>de</strong> schoolontwikkeling en sturing te geven aan<br />
<strong>de</strong> eigen ontwikkeling<br />
• <strong>PBS</strong>-implementatie: richten, inrichten en verrichten met <strong>het</strong><br />
doel om leer- en gedragsopbrengsten voor leerlingen te<br />
optimaliseren
Pr<strong>of</strong>essionele ruimte & autonomie lei<strong>de</strong>n tot meer controle over<br />
en invloed op <strong>het</strong> uitoefenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> pr<strong>of</strong>essie en tot meer<br />
<strong>eigenaarschap</strong><br />
Eigenaarschap leidt tot:<br />
• meer werkplezier<br />
• groter commitment naar <strong>het</strong> werk en <strong>de</strong> organisatie<br />
• bereidheid om meer energie te steken in <strong>de</strong> pr<strong>of</strong>essionele<br />
ontwikkeling<br />
Pr<strong>of</strong>essionele ruimte & autonomie kennen ook een keerzij<strong>de</strong>:<br />
• weerstand & territoriaal gedrag (pleidooi voor <strong>de</strong> teams)
Veel succes en maak <strong>PBS</strong> <strong>het</strong> <strong>feestje</strong><br />
Contactgegevens<br />
m.<strong>van</strong><strong>de</strong>laar@kpcgroep.nl<br />
06-10436501<br />
h.veltman@kpcgroep.nl<br />
06-12312749<br />
<strong>van</strong> ons allemaal!
Change language