Intermezzo nummer 3 - Subsidieprogramma van de Europese Unie ...

forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport
intermezzo
3.2002
algemeen volksgezondheid welzijn zorg sport

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 2
intermezzo
2 Redactioneel
3 Algemeen Column
De internationale functie van VWS versterkt: Directie Internationale Zaken, een veelzijdig portret
3.2002
Redactioneel
Het Witboek Europees Bestuur: reactie van de Nederlandse regering
Reactie van het LOIB op het Witboek Governance van Europese Commissie
Standplaats Straatsburg
De elektronische overheid
10 Volksgezondheid Overeenstemming over EU-Actieprogamma Volksgezondheid
GGD Flevoland kijkt over grenzen.
12 Welzijn Kinderrechtenverdrag
Internationale expertmeeting; Participatie in de jeugdzorg
Nederlandse NGO’s goed in beeld op de 2e Wereldassemblee inzake Vergrijzing
Een tien met een griffel: Het Ubumbano Eagle training programma voor jeugdwerkers in Zuid Afrika
17 Zorg Verpleegkundigen: stopverf of kroonjuwelen? Een bijeenkomst van het LOIB
Vrijwilligers in de gehandicaptenzorg
Een impressie van een bezoek aan voorzieningen voor ouderenzorg in Denemarken
22 Sport WADA: think positive, test negative
En verder
23 Samenwerken over de grenzen? Ja, maar hoe dan? - Aanbod: een praktijkgerichte cursus
24 Bijeenkomst Welzijn goes Europe!
24 Eurodesk Financieringsnieuws
25 Conferenties
In dit Intermezzo nummer veel aandacht voor mensen
die door internationaal werken hun beeld van de wereld
en de kwaliteit van hun eigen werk proberen bij te
stellen en te verfrissen. Zo vertelt Hans Simons in zijn
column over de vorming van zijn wereldbeeld en hoe dat
door zijn ervaringen in China recentelijk is verrijkt.
In het deel ‘Algemeen’ is te lezen wat de Directie
Internationale Zaken van VWS en de Nederlandse
vertegenwoordiger bij de Raad van Europa in
Straatsburg doen. Naast deze portretten zijn er artikelen
over de reactie van de Nederlandse regering en die van
het LOIB op het Witboek Europees Bestuur van de
Europese Commissie en over de elektronische overheid.
In ‘Volksgezondheid’ bericht GGD Flevoland over de
conferentie van het Regions for Health Network dat zich
binnen Europa bezighoudt met verbetering van de volksgezondheid
op regionaal niveau.
In ´Welzijn´ aandacht voor mensen van alle leeftijden.
Artikelen over kinderrechten en de VN-Kindertop in New
York, over de onlangs gehouden VN-Ouderentop in
Madrid, en over jeugdwerk in Europa en Zuid Afrika.
In het deel ‘Zorg’ wordt verslag gedaan van een LOIB
bijeenkomst over de mobiliteit van zorg en zorgarbeid.
Een belangrijk onderwerp op deze bijeenkomst was de
ervaring met de komst van buitenlandse verpleegkundigen
naar Nederland. In een ander artikel staat de
vrijwilliger in de zorg centraal. In Nederland is het
gewoon dat naast beroepskrachten ook vrijwilligers
ingeschakeld zijn in de zorg. Niet in Midden- en Oost-
Europa, daar is de rol van vrijwilligers nog een nieuw
verschijnsel. Deskundigen uit Roemenië en Litouwen
waren laatst in Nederland om de rol van vrijwilligers in
ons zorgsysteem te onderzoeken. Omgekeerd kan het
ook: beroepskrachten van ouderenzorgorganisaties in de
Achterhoek zijn op studiebezoek geweest in Denemarken
en doen verslag in een artikel.
In ‘Sport’ aandacht voor de wereldwijde strijd tegen
doping.
Achter in dit nummer vindt u nog nieuws over financieringsmogelijkheden,
conferenties en publicaties. U vindt
daar ook informatie over een cursus die het NIZW
International Centre later dit jaar hoopt aan te bieden
over internationale samenwerking waarmee u uw eigen
wereldbeeld kunt verfrissen.
De redactie

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 3
Column
Mijn vader is in 1946 huisarts geworden en heeft dat
beroep – voor hem meer een roeping – lang beoefend in
een vrij kleine en overzichtelijke plattelandspraktijk. Zo’n
dokter waarvan mijn kinderen zich nauwelijks nog
kunnen voorstellen dat ze bestonden. Over dat
(huisarts)vak van vroeger en nu zou meer gesproken en
gediscussieerd moeten worden. Zonder nostalgie te
bedrijven is het beroep misschien wel te zeer verzakelijkt!
Maar daar wilde ik het nu niet over hebben.
Als mijn vader geen ‘huisdokter’ was geworden, dan zou
zijn tweede keuze geschiedenisdocent zijn geweest. Al
van jongs af aan werd onze opvoeding begeleid door zijn
historische inzichten. Je kan wel zeggen dat die inzichten
en opvattingen ons mede vormden.
Uit al die verhalen die onze jeugd begeleidden staat mij
er één nog als de dag van gisteren bij. Mijn vader is door
de loop der jaren meer dan gefascineerd en verbonden
geraakt met de gehele aanloop naar de 40-er jaren van
de vorige eeuw in Nederland, de oorlogsperiode zelf en
de ontwikkelingen daarna. Naast een grote persoonlijke
en wat emotionele betrokkenheid probeerde hij ook de
meer historische vraag te beantwoorden hoe het in
hemelsnaam zo ver kon komen. In één van zijn vertellingen
over die periode verhaalde hij van tal van
Europese politici met een buitengewoon geringe oriëntatie
over wat zich buiten Europa afspeelde. Er waren
maar weinigen die een goed en precies beeld hadden
van de potenties en militaire macht van vooral Amerika.
Voor velen was dat een onbekend en veraf continent. En
de continenten die cultureel en politiek nog verder van
ons af stonden al helemaal!
Iets van die ervaring waarover mijn vader ons indertijd
vertelde, maakte ik onlangs mee bij mijn reis naar China.
Ik had met name Sjanghai al enkele keren als wethouder
Haven en Economische zaken van Rotterdam bezocht. Nu
had ik de gelegenheid een symposium bij te wonen in
één van de projectsteden in China waar het NIZW met
vele anderen uit de Nederlandse gezondheidszorg
behulpzaam is bij het opstellen van een meer adequate
eerstelijns gezondheids- en ouderenzorg.
Wat ben ik in die week onder de indruk geraakt van de
schaal en omvang van die samenleving, van de enorme
ondernemingslust, de geweldige inhaalrace die men aan
het ondernemen is. Een land met potenties en macht
waar we ons in Europa nog nauwelijks een voorstelling
van kunnen maken.
Met de huidige ambities, het veranderingstempo en de
vernieuwingsgezindheid die ik aantrof zal China de
komende 10 á 20 jaar uitgroeien tot een imposante
machtsfactor.
Terug naar ons project. Hier ligt een schitterende kans
voor de Nederlandse gezondheidszorg om zich te
manifesteren. Het op een goede manier exporteren van
onze kennis wordt door onze Chinese gastheren – ook op
het hoogste ministerie in Peking – zeer op prijs gesteld.
Er liggen naast een meer zorginhoudelijke invalshoek
ook buitengewoon veel kansen voor ons exporterend
bedrijfsleven in health-care business.
Het is de bedoeling de komende periode te werken aan
een gemeenschappelijk op te zetten kenniscentrum. Een
centrum waar intensieve communicatie en training
plaatsvindt van allerlei professionals, betrokken bij de
vernieuwing van de Chinese gezondheidszorg.
De Chinese overheid heeft ons gevraagd naast de twee
projectsteden - Suzhou en Qingdao – de komende jaren
ook in 8 à 10 andere steden actief te worden. Dat kan
lukken met steun van de Nederlandse overheid en het
beoogde kenniscentrum. Zo´n Nederlandse investering is
uiterst zinvol en praktisch: een beperkt aantal jaren een
stevige inzet van onze kant om de zo noodzakelijke
vernieuwing daar een handje te helpen.
Naast de directe steun die we kunnen bieden aan hun
eigen gekozen verbetering is de formule ook een belangrijke
bijdrage voor ons om te zien wat er in dat machtige
land aan het gebeuren is en voor velen van hen een
uitgelezen mogelijkheid meer met Europa vertrouwd te
raken.
Een kenniscentrum zoals wij dat als NIZW samen met
anderen in China willen opzetten, is weer een heel klein
stapje naar de vormgeving van die ‘grote’ maar nog zo
anonieme wereld. En zonder dit soort investeringen is er
altijd weer het risico van een zeker etnocentrisme. Of
hier in Europa, in Amerika of elders.
De ervaring waar mijn vader vroeger over verhaalde –
men wist niet of nauwelijks wat zich elders afspeelde –
zou vandaag niet meer mogen voorkomen.
Hans Simons
algemeen

algemeen
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 4
De internationale functie van VWS versterkt:
Directie Internationale Zaken,
een veelzijdig portret
Het werkterrein van het Ministerie van
VWS heeft in de loop der jaren een
steeds grotere internationale dimensie
gekregen. Dat komt enerzijds door de
groeiende wet- en regelgeving vooral
bij de Europese Unie, en anderzijds
door toegenomen bilaterale betrekkingen
als gevolg van ontwikkelingen
in andere landen. De internationale
dimensie van het beleid, in het
bijzonder de Europese, is daarmee een
wezenlijk onderdeel van de VWS
beleidsvorming.
De directie Internationale Zaken (IZ)
van het Ministerie van VWS bevindt
zich op het kruisvlak van de politieke
en ambtelijke leiding aan de ene kant,
en de verschillende beleidsdirecties
aan de andere. IZ initieert, coördineert
en bevordert activiteiten van het
ministerie die bijdragen aan de
kwaliteit van de eigen beleidsontwikkelingen
en die de departementale
belangen nationaal en internationaal zo
goed mogelijk weerspiegelen.
IZ is opgedeeld in vier clusters, te
weten cluster Europese Unie (EU,
coördinator Elske Smith), Cluster EU
Uitbreiding en Raad van Europa (UR,
coördinator Fred Lafeber), cluster
Mondiaal (MO, coördinator Lejo van
der Heiden) en cluster Informatie en
Ondersteuning (IO, coördinator Ingrid
Holleman). Tevens beschikt het
ministerie over een aantal vertegenwoordigers
buiten de landsgrenzen,
namelijk in Washington (Peter
Bootsma; VS en Canada), Parijs (Jos
Draijer; bilateraal, OESO, UNESCO),
Genève (Monique Middelhoff; VN), en
Brussel (Eddy Engelsman en Marcel
Floor; EU). De dagelijkse leiding van IZ
wordt gevormd door Geert van Etten
(directeur), Elske Smith (plv directeur)
en Loes Stokman (hoofd Bureau
Management Ondersteuning). De ruim
20 (senior)adviseurs en ondersteuners
van IZ houden zich bezig met overleg
binnen het departement met andere
beleidsdirecties maar ook met andere
departementen, ontvangen van
bezoekers en eventueel verzorgen van
een inhoudelijk programma, voorbereiden
en verzorgen van buitenlandse
dienstreizen van de minister en staatssecretaris,
adviseren van de ambtelijke
leiding en VWS-beleidsmedewerkers
over internationale aspecten van
beleid, vragen uit het veld beantwoorden,
etc.
Enkele concrete onderwerpen van
recente werkzaamheden van IZ zijn de
onderhandelingen over het nieuwe
volksgezondheidsactieprogramma
(EU), de voorbereiding voor en
deelname aan de Kindertop en de
Ouderentop (VN), samenwerkingsprogramma
met de Antillen, nieuwe
Matra- en Phara/Twinning-projecten, en
de voorbereidingen voor de
Nederlandse voorzitterschappen van
Raad van Europa (nov 2003-juni 2004)
en Europese Unie (juli 2004-dec 2004).
Om haar functie goed uit te oefenen
heeft IZ ook een eigen informatiebeleid.
Dit omvat bijvoorbeeld de
verzorging van de Reeks Anderstalige
Publicaties (zie de bestelbon), de
Landenbank Internationaal (zie website
NIZW IC) en natuurlijk Intermezzo zelf.
auteur Frank van Linden
informatie f.v.linden@minvws.nl;
www.minvws.nl
foto: Oerlemans Van Reeken Studio /
Joop van Reeken

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 5
Witboek Europees Bestuur
Op 25 juli 2001 publiceerde de Europese
Commissie het ‘Witboek Europese
Governance’ (hierna: het Witboek). Het
Witboek behelst voorstellen van de
Commissie voor de modernisering van
haar relaties met andere bestuurslagen
(nationale en regionale overheden),
sociale partners, Europese netwerken en
ook de wereld van de non-gouvernementele
en wat men noemt ‘Communitybased’
organisaties (NGO’s en CBO’s), en
analyseert de wijze waarop de instellingen
van de Unie omgaan met de hen
krachtens het Unie-Verdrag toebedeelde
bevoegdheden. In het Witboek worden
voorstellen gedaan om daarin verbeteringen
aan te brengen. Uitgangspunt is
dat de verbeteringen dienen te worden
Algemene opmerkingen: Kaderstelling
De regering onderschrijft de achterliggende gedachte en de
doelstellingen van het Witboek en spreekt waardering uit voor
het initiatief van de Commissie het bestuur van de Unie te
willen verbeteren.
De regering ondersteunt het standpunt van de Commissie, dat
verandering van Europees bestuur vraagt om een gezamenlijk
optreden van niet alleen de Europese instellingen, maar ook
van de lidstaten, de regionale en lokale overheden en de civiele
maatschappij. Daarbij verdient een aantal aspecten naar het
oordeel van de regering in het bijzonder de aandacht.
Allereerst wil de regering graag benadrukken dat het doel van
de voorstellen in het Witboek aldus wordt begrepen, dat niet
alleen de burger zich meer betrokken moet gaan voelen bij het
Europese bestuur, maar ook en met name het Europese bestuur
zich meer betrokken voelt bij de ideeën van de burger.
Ten tweede is de regering met de Commissie van oordeel dat
bij elk bestuursinitiatief steeds de vraag moet worden gesteld of
het Europese niveau het meest geschikte niveau is (subsidiariteit)
en vervolgens of het overheidsoptreden niet verder gaat
dan werkelijk nodig is (proportionaliteit). Met betrekking tot de
samenwerking tussen de Europese instellingen, de nationale
centrale overheden en regionale en lokale overheden wenst de
regering voorts te benadrukken, dat als uitgangspunt moet
worden genomen dat het Europese bestuur in de huidige
constellatie per definitie een aangelegenheid is van zowel de
Europese instellingen als de nationale (en via de nationale ook
de decentrale) overheden. Dat volgt reeds uit het feit dat verordeningen
en richtlijnen van de instellingen in veel gevallen
door nationale overheden worden uitgevoerd en Europese
gelden (subsidies) vaak door nationale overheden worden
besteed. Vanuit institutioneel oogpunt ligt het ‘dagelijks
gerealiseerd binnen de bestaande
Verdragen. Het Witboek loopt daarmee
vooruit op en tot op zekere hoogte
parallel met de institutionele hervormingen
waarover in de Conventie zal
worden gediscussieerd en waarover in
de Intergouvernementele Conferentie
(hierna: IGC) van 2004 beslissingen
dienen te worden genomen.
De aanleiding tot het opstellen van het
Witboek is de vaststelling van de
Commissie dat, ondanks de onmiskenbaar
positieve resultaten van het
Europese integratieproces, de Europese
burger zich weinig betrokken voelt bij het
bestuur van de Unie. De voorstellen die
in het Witboek worden gedaan, hebben
dan ook primair tot doel de betrok-
kenheid van de burger bij het Europese
bestuur te vergroten. De Commissie
tracht dit kort gezegd langs twee lijnen te
realiseren. De Commissie doet:
– voorstellen die beogen de beleidsvoering
opener en transparanter te
maken, alsmede de samenwerking
van de Europese instellingen met de
decentrale overheden te versterken
(bevorderen meer “open” bestuur) en
– voorstellen om het systeem van regelgeving
aan te passen, meer beleidsinstrumenten
dan alleen regelgeving te
hanteren en de onderlinge werkwijze
en taakverdeling tussen de instellingen
te verbeteren (bevorderen
kwaliteit bestuur).
Het Witboek Europees Bestuur:
reactie van de
Nederlandse regering
bestuur’ van de Unie dus steeds bij de Commissie en de
nationale overheden tezamen. Dat in het Witboek voorstellen
worden gedaan de samenwerking te intensiveren, beschouwt
de regering als een positief initiatief. Daarbij dient wel steeds in
ogenschouw te worden genomen dat het staatsbestel in de
lidstaten verschilt. Sommige lidstaten hebben een meer gecentraliseerd
staatsbestel waarbij de decentrale overheden ten
opzichte van de centrale overheid geringe en strak omschreven
bevoegdheden hebben, in andere Lidstaten zijn de decentrale
overheden bevoegd te handelen voor zover de bevoegdheden
niet aan de nationale autoriteit zijn gedelegeerd en in weer
andere lidstaten geldt een meer ‘open’ stelsel van bevoegdheidsverdeling
tussen gemeentelijke, provinciale en nationale
overheid (Nederland). Daarmee wil gezegd zijn dat moet
worden onderkend dat de samenwerking niet altijd op dezelfde
wijze gestalte kan krijgen en de voorstellen in het Witboek op
dat punt niet overal en altijd op dezelfde wijze kunnen worden
toegepast.
In de derde plaats dient te worden onderkend dat de waarde
van de Europese integratie door burgers sterk vanuit de eigen
nationale samenleving wordt beoordeeld. Teneinde onder de
burgers een zo groot mogelijk maatschappelijk draagvlak te
creëren voor de verdere verbetering van het Europese bestuur,
dient daarmee steeds rekening te worden gehouden.
De bovenstaande tekst is een samenvatting van de reactie van
de Nederlandse regering op het Witboek. De volledige tekst van
de reactie is te vinden op de website van het Ministerie van
Buitenlandse Zaken (www.minbuza.nl, actueel – brieven aan
parlement – 4 maart 2002).
informatie f.v.linden@minvws.nl
algemeen

algemeen
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 6
Reactie van het LOIB op het
Witboek Europees Bestuur
van Europese Commissie
Tot 31 maart 2002 kon iedereen reageren op de voorstellen
van het Witboek Europees Bestuur. De reacties worden door
de Commissie verwerkt in een document dat eind van dit
jaar verschijnt en zo mogelijk aanhaakt bij de Conventie en
het aanpalende (burger)Forum. Dat is echter niet geheel
zeker. Reden is dat de voorstellen die de Commissie doet,
grotendeels uitgaan van de mogelijkheden binnen de
Verdragsteksten. Conventie en Forum daarentegen willen
juist – in het verlengde van de Verklaring van Laken uit
december 2001 – nieuwe Verdragsteksten ontwikkelen,
gebaseerd op nieuwe noties over het toekomstig functioneren
van de EU ná de uitbreiding.
Hoe dit alles ook zij, het LOIB pakte de handschoen van de
Commissie op verzoek van het Ministerie van VWS op en
stuurde op 27 maart jongstleden een reactie in het
Nederlands en Engels naar de Commissie onder de titel
‘Economie of burgerschap; of liever: Economie én burgerschap’.
De essentie van de reactie is in de titel vervat: het
gaat volgens het LOIB in de EU niet om een ogenschijnlijke
tegenstelling tussen het ontstaansprimaat van de economie
en een geïnvolveerd burgerschap, het gaat om een integratie
van beide. Dat vergt een actief burgerschap en een actief
betrekken van burgers – onder meer via NGO’s en CBO’s - bij
de EU.
Uitgangspunten
De LOIB-reactie stoelde op enkele uitgangspunten:
1 Het LOIB-veld bestaat uit NGO’s en CBO’s, die vorm
geven aan de stem van civil society in Europa. Dat
betekende dat de rol en inbreng van dergelijke organisaties
in de reactie centraal moesten staan en dus dat ook
met name de passages in het Witboek die op dit thema
betrekking hebben, werden becommentarieerd.
2 Daarnaast is ook nagedacht over de directe rol en inbreng
van burgers, anders gezegd: civic society. Deze gedachtegang
kwam voort uit het feit dat volgens
Commissievoorzitter Prodi het Witboek Governance
feitelijk over democratisering gaat.
3 Veel van de Commissievoorstellen behelzen ook andere
partijen dan de Commissie zelf. Het LOIB meende dat een
reactie hierop beperkt opportuun was, onder meer omdat
in dit stadium nog niet helder is wat die andere partijen
daar wel van vinden en dus: wat de status van de
voorstellen is. Van de voorstellen die het eigen functioneren
van de Commissie ter discussie stellen is dat veel
duidelijker, en eenvoudiger. Derhalve is daar de meeste
aandacht naar uit gegaan.
4 Tenslotte is in de LOIB-reactie uitgegaan van de door de
Commissie zelf gestelde diagnose (als aanleiding voor de
therapeutisch bedoelde maatregelen).
Een eerste conceptreactie is via LOIB-M@gazine aangekondigd
en op de LOIB-website geplaatst, voorzien van
zowel achtergrondinformatie als een uitnodiging aan het
veld om deel te nemen aan een discussiemiddag. Deze vond
op 28 februari – startdatum van de Europese Conventie –
plaats in Utrecht.
Vanuit theorie en praktijk werd de bijeenkomst geopend door
korte inleidingen van respectievelijk Ben Hoetjes van
Instituut Clingendael en Christine Marking van de Brusselse
ouderen-NGO AGE. De inleidingen waren prikkelend genoeg
om direct erna een buitengewoon breed en vruchtbaar debat
te doen ontstaan dat zich niet alleen op het Witboek – en de
LOIB-reactie - richtte, maar een veel breder perspectief
hanteerde.
Het debat bevestigde de hierboven toegelichte lijn en leidde
tot belangrijke aanvullingen en herformuleringen. Een
volgende conceptreactie is op basis van de uitkomsten van
het debat ter controle naar de debaters verzonden en
vervolgens redactioneel en inhoudelijk aangescherpt.
Kern van de LOIB-reactie is dat ‘Brussel’ weliswaar vanuit de
historie een vooral economische eenheid is, maar dat zij die
inmiddels verre overstijgt, waarin de democratische legitimiteit
nadrukkelijk aan de orde is. Het LOIB ondersteunt de
door de Commissie gestelde diagnose van teleurstelling
over de EU bij de bevolking en een grote afstand tussen EU
en bevolking, maar stelt dat de diagnose aanvulling behoeft,
evenals de door de Commissie voorgestelde maatregelen.
Het LOIB stelt onder meer voor:
– hernieuwing idealisme;
– aandacht voor burgerschap en het democratisch proces;
– een Europa dat niet, zoals in de historie, topdown werkt,
maar zich meer richt op bottom-up processen en daarmee
zowel civic als civil society een grotere rol geeft;
– dat de Commissie haar eigen verticale functioneren ter
discussie stelt en de grote afstand tussen werknemers en
NGO’s verkleint door in de arbeidsvoorwaarden van haar
functies stages bij NGO´s op te nemen;
– het Europese beleidsproces op te vatten als een interactief
proces samen met civil society;
– rekening te houden met niet alleen de gelaagdheid van
het bestuur, maar ook met de gelaagdheid en differentiatie
van civil society;

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 7
– het niet onderschatten van de positieve beeldvorming die
met het gebruik van de open methode van coördinatie
ontstaat, juist doordat daarmee een band ontstaat tussen
Europees beleid en de nationale, regionale en locale
NGO’s.
Na enige omzwervingen – in de Brusselse burelen bleek de
LOIB-reactie te zijn verwisseld met die van de Nederlandse
regering – is nu het LOIB-standpunt terug te vinden op de
aan governance gewijde website van de EU, inclusief een
Engelstalige editie. Het LOIB-standpunt is daarmee, naast de
overheidsreactie, de enige Nederlandse inbreng in het
Europese governance-debat.
Leuk om gevraagd te worden voor een
stukje in Intermezzo. Brengt weer
goede herinneringen boven aan de tijd
dat ik bij het ministerie van CRM
werkte, onder meer Woonwagenzaken:
bevlogen tijd, veel anekdotes. Nadien
heb ik jaren bij Justitie gewerkt (asiel,
migratie, samenwerking met Middenen
Oost-Europa) en nu alweer twee
jaar door Justitie gedetacheerd op de
Permanente Vertegenwoordiging (PV)
bij de Raad van Europa in Straatsburg.
Het is hier een klein team: drie diplomaten
van Buitenlandse Zaken en ikzelf
voor het Raadswerk, verder een
kanselier (beheer), twee secretaressen
en een chauffeur. De chauffeur bezit
een heuse écurie (stoeterij) hoewel
wedden op zijn paarden mij nog niks
heeft opgeleverd.
Bij de PV kennen we geen scherpe
portefeuilleverdeling maar werken we
met accenten: voor mij is dat het
juridisch/justitiële werk, mensenrechten,
ethisch-juridische VWS-onderwerpen,
samenwerking met het Hof
van de Mensenrechten, deelname aan
overleg over toezicht op de tenuitvoerlegging
van uitspraken in het Hof,
monitoring op allerlei gebied, politieke
gevangenen in Azerbeidzjan, de inventarisatie
van vergaderingen die voor
Den Haag interessant kunnen zijn, het
incidenteel waarnemen voor experts,
voorbereiding werkbezoeken en wat
dies meer zij.
Standplaats
Straatsburg
De – vele – bijdragen aan het Europese debat, inclusief die
van het LOIB, zijn in te zien via:
http://europa.eu.int/comm/governance/contributions/index_e
n.htm
Het LOIB-standpunt is ook op de LOIB-website te vinden:
www.nizw.nl/loib.
auteur Frits Tjadens
informatie f.tjadens@nizw.nl
De Raad van Europa kent een ruim
vergadercircuit: elke week Comité van
Ministers (CM), (lees de PV en/of hun
staf). Nogal wat delegaties zijn daar
voltallig aanwezig. Ik doe niet altijd de
hele dag mee, maar blijf vaak alleen
voor de onderwerpen die voor mij
interessant zijn (wat meer is dan mijn
strikte werkterrein). Tevens gebruik ik
de bijeenkomst als een soort markt:
een goede gelegenheid voor informeel
overleg met de diplomatieke collega’s,
en de veel goede contacten uit het
secretariaat van de Raad.
Naast de CM is er een veelheid van
rapporteursgroepen: een soort vaste
kamercommissies zonder besluitvormende
bevoegdheden, waarin onderwerpen
worden voorbereid voor
soepele besluitvorming in het CM. Dat
lukt niet altijd, want consensus is hier
het toverwoord, met afnemend effect
gegeven de nu 44 lidstaten bij de Raad.
De basis van de organisatie is voor mij
het intergouvernementele werk, de
vele commissies met experts, landenvertegenwoordigers
waarin de
‘standard-setting’ instrumenten
worden voorbereid: de conventies
(laatstelijk cyber-crime), de protocollen,
guidelines, best practises, aanbevelingen
en dergelijke. De Secretaris-
Generaal van de Raad, Walter
Schwimmer, mag hier naar buiten wel
eens meer nadruk op leggen, tenslotte
is het merendeel van het 1800 man
tellende secretariaat hierbij betrokken.
Collega’s uit Den Haag weten me te
vinden om wat te regelen of uit te
zoeken, en zo hoort het ook. Ik probeer
zoveel mogelijk ook de bezoekers te
spreken over de laatste ontwikkelingen:
heel nuttig en eigenlijk onmisbaar.
Verder is er natuurlijk veel contact met
het Secretariaat, vooral Legal Affairs en
Human Rights. Telkens blijkt weer
hoeveel kennis hier in de organisatie
aanwezig is en hoe bereidwillig de
mensen zijn om kennis over te dragen.
Wat dat betreft is het een transparante
organisatie die verder mank gaat aan
het feilen van een oudere grote
administratie: veel bureaucratie, nogal
wat schotten en de voortdurende
noodzaak de organisatie aan verande-
algemeen

algemeen
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 8
rende prioriteiten aan te passen. Maar
ook goede contacten met de griffie van
het hof en ‘onze’ rechter, mevrouw
Willy Thomassen.
Ik doe het meest zaken met Justitie,
Buitenlandse Zaken en VWS. Voor
VWS gaat het vooral om de (medisch-)
ethische onderwerpen, maar ook
emancipatie en sport (waaronder
doping-bestrijding). De positie van
Nederland is bepaald geen algemeen
goed. Integendeel, met de vloed aan
toetredingen de laatste jaren is sprake
van een toenemend conservatisme;
onderwerpen als euthanasie en het
homohuwelijk vinden geen breed
onthaal.
De
elektronische
overheid
“Bij een recente discussie in een
rapporteursgroep en het CM bleek
Portugal onze grootste opposant.
Interessant is het dan te zien hoe toch
een gemeenschappelijk standpunt
wordt geformuleerd, overleg met mw
Henriëtte Roscam Abbing
(Raadsadviseur VWS) erbij, overleg
met het Secretariaat (waarbij van
belang is te weten wat de persoonlijke
opvatting van betrokkene is) en uiteindelijk
uitkomen op een voor ieder
acceptabele herhaling van een elders al
eerder geaccordeerde tekst.”
“Zojuist heb ik een memo opgesteld
over de uitspraak in de zaak van mw
Pretty, een bizarre zaak: de vrouw komt
bij het Mensenrechtenhof haar dood
bepleiten. Naast de tragische aspecten
de zaak ook bezien op mogelijke consequenties
voor het Nederlandse beleid.
Voorzover ik het kan beoordelen laat
het Hof ruimte voor Nederland.”
E-government is nog een erg brede
term die een groot aantal activiteiten
dekt. Van het openbaar maken van
publieksinformatie tot het opzetten van
een gebruikersvriendelijk geïntegreerd
loket waar de burger de mogelijkheid
krijgt om te communiceren met de
overheid of zelfs on-line transacties uit
te voeren.
In het kader van het Intelogue project
(zie kader) werd tijdens de conferentie
‘Public Sector Information in Social
Welfare: Challenges & Solutions’, in
Wenen, Oostenrijk, februari 2002 de
stand van zaken met betrekking tot egovernment
in enkele Europese landen
besproken. Tijdens de conferentie werd
Intelogue gepresenteerd als een
eventuele tool om e-governmentactiviteiten
te ondersteunen.
Het wordt steeds duidelijker dat
Internet kansen biedt om de relatie
tussen overheid en de burger te verbeteren.
De burger kan sneller en beter
Meestal nemen we voor behandeling
van de onderwerpen even persoonlijk
contact op met de desbetreffende
beleidsmedewerker omdat het werken
met schriftelijke instructies niet altijd
voldoende is. Het is vaak noodzakelijk
telefonisch door te nemen hoe we de
zaken het best kunnen formuleren, hoe
een en ander het best is te presenteren
en te bespreken.
Dat alles in Straatsburgse context, de
tweede internationale stad van
Frankrijk, met drie grote universiteiten
met 15.000 studenten, die overigens
nauwelijks opvallen in het stadsbeeld.
En dat in de rustige Elzas, met het
Mensenrechtenhof en de Raad als
parels, maar waar Le Pen het hoogst
van Frankrijk scoorde. Reden te meer
hier door te gaan met het werken aan
rechtstaat en mensenrechten.
auteur Gerard de Boer, PV Raad van Europa
informatie gerard-de.boer@minbuza.nl
bediend worden als consument van
overheidsdiensten, zoals bij de
verstrekking van het paspoort, het
rijbewijs, een bouwvergunning et
cetera. In de tweede plaats kan de
overheid de burger via het internet
betrekken bij de besluitvorming. Te
denken valt onder meer aan inspraakprocedures,
elektronische referenda en
e-voting.
Belangrijk is wel dat dergelijke informatie
pas zinvol is wanneer zij gepresenteerd
wordt in de juiste context. Het
simpelweg voorschotelen van informatie
in een ondoorzichtige opeenvolging
van documenten leidt al snel
tot de bewuste ‘overdosis’ aan informatie
die de gebruiker in verwarring
achterlaat. Een groot gedeelte van de
e-government sites zijn op het moment
zover dat de overheid in staat is een
groot gedeelte van hun informatie aan
te bieden. Interactie met de burgers of
zelfs transactie blijkt nog niet zover
ontwikkeld.
Een belangrijke reden hiervoor is dat

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 9
Intelogue
Intelogue is een initiatief van het European Social Welfare
Information Network (ESWIN, www.eswin.net), een samenwerkingsverband
van informatiespecialisten op nationaal
niveau met betrekking tot zorg en welzijn. De volgende
landen werkten mee aan het Intelogueproject: Oostenrijk,
België, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
Het is een proefproject waarin een nieuw systeem
ontwikkeld wordt dat in staat moet zijn de veelheid aan informatie
van diverse aard en binnen verschillende media bijeen
te brengen en te verwerken. Het informatieaanbod en het
gebruik ervan wordt gekoppeld aan de technologische
innovaties op Internet. De informatie zelf bleef, vanwege de
proef, beperkt tot één afgebakend gebeid, namelijk het gezin.
Hieronder wordt één onderdeel van het Intelogueproject wat
nader toegelicht, de thesaurus.
Het informatiesysteem van Intelogue geeft de mogelijkheid
om het zoeken naar informatie te beperken tot een taal, een
land, de gewenste soort informatie en een breed onderwerpsgebied
of een trefwoord. Het resultaat is een lijst met
links met korte omschrijvingen. De links kunnen voeren naar
een website, een pagina op een website, gegevens in een
externe database of gegevens in een speciaal voor het
project gebouwde database.
Trefwoorden
De Thesaurusafdeling van het NIZW is bij het project
betrokken voor het maken van een thesaurus in drie talen:
Engels, Duits en Nederlands. Een thesaurus is een trefwoordenlijst
waarbij relaties tussen de trefwoorden worden
gelegd en trefwoorden ook kort worden gedefinieerd. Een
op veel gebieden die traditioneel op
overheidsterrein liggen de laatste jaren
soms sprake is geweest van vormen
van privatisering en uitbesteding.
Sommige taken verhuisden naar een
lager bestuursniveau. Een groot aantal
instellingen en bedrijven houdt zich
bezig met zaken als arbeidstoeleiding,
sociaal-cultureel werk en kinderopvang,
waarbij de overheid zich
beperkt tot een regisserende rol.
Een andere reden is dat naast versnippering
op inhoudelijk gebied er ook
versnippering op technisch gebied
heeft plaatsgevonden. Elke organisatie
gebruikt haar eigen dataformats en
publiceert informatie op haar eigen
manier. Het zou wenselijk zijn wanneer
de overheid het (zuiver) gebruik van
internationale open standaarden (XML,
SOAP, SQL etc) ondersteunt. De burger
heeft in veel gevallen direct last van de
keuze voor leveranciersafhankelijke
oplossingen.
Herkenbaarheid van overheidsinstellingen
op het internet
De herkenbaarheid van de Nederlandse
overheidsinstellingen op internet kan
nog verbeterd worden. In de Verenigde
Staten en het Verenigd Koninkrijk
bijvoorbeeld gebruikt men de exclusieve
domeinnaam .gov, die alleen
voor de overheid beschikbaar is. De
websites van de EU instellingen
eindigen voor de herkenbaarheid op
eu.int. In Nederland worden de afzonderlijke
overheidssites gezamenlijk
aangeboden door www.overheid.nl
Het belangrijkste vraagstuk op het
gebied van internet en democratie blijft
dat van inclusiviteit. In 2000 was het
internetgebruik onder Nederlanders
met een inkomen onder modaal nog
geen derde van dat onder de hogere
inkomens. Deze laatste groep groeide
bovendien sneller. Het bereik van
internet op dit moment is dus niet
sociaal evenredig. Initiatieven op het
van de doelen van een thesaurus is de gebruiker via de
relaties te leiden naar het trefwoord dat zijn vraag het beste
omschrijft. Voor het maken van de Inteloguethesaurus is de
thesaurus Zorg en Welzijn van het NIZW
(www.nizw.nl/thesaurus) als uitgangspunt gebruikt.
De Inteloguethesaurus
De trefwoorden uit de Thesaurus Zorg en Welzijn zijn
aangevuld met trefwoorden die werden aangedragen door
de teams uit de partnerlanden. Tussen deze trefwoorden
werden relaties gelegd en ook werden synoniemen
opgenomen. Alle trefwoorden en de definities werden in de
drie talen vertaald.
Vertalen lijkt misschien eenvoudig, maar dat is het soms
niet. Het Engelse woord ‘family’ bijvoorbeeld kent twee
vertalingen in het Nederlands: ‘gezin’ en ‘familie’. Hoe kun je
dan aan de gebruiker duidelijk maken waarom dat zo is en
welk trefwoord hij/zij in welk geval moet gebruiken? Om
deze en andere problemen op te lossen is intensief overleg
gevoerd.
Het uiteindelijke resultaat is een thesaurus van 650
trefwoorden. Omdat de trefwoorden allemaal vertaald zijn, is
het mogelijk geworden om met een Nederlands trefwoord te
zoeken en informatie over de situatie in Engeland te vinden.
Het Nederlandse trefwoord wordt namelijk automatisch
omgezet in een Engels (en een Duits) trefwoord.
In februari 2002 werd de thesaurus gepresenteerd tijdens de
conferentie ‘Public Sector Information in Social Welfare:
Challenges & Solutions’ in Wenen.
auteur Richard Thielen
informatie r.thielen@nizw.nl, www.intelogue.com
gebied van e-democracy kunnen een
verschuiving in de representatie van de
bevolking teweegbrengen. Verhoogde
inspanning om mensen met een
handicap of sociale achterstand on-line
te krijgen, is daarom noodzakelijk.
Het bovenstaande geldt nog in sterkere
mate voor de Europese instellingen. De
tot standkoming van de Europese Unie
is dermate ondoorzichtig, dat juist daar
internet een verhelderende rol zou
kunnen spelen. De Nederlandse
overheid zou in Nederland de ontwikkelingen
in Europa inzichtelijk kunnen
maken en tegelijkertijd bovenstaand
gedachtegoed op Europese schaal
kunnen uitdragen.
E-Government wereldwijd
Het World Markets Research Centre
(WMRC) heeft een vergelijkende studie
uitgevoerd over de stand van zaken
van e-government op wereldvlak.
Daarbij werd een grote steekproef
algemeen

algemeen
volksgezondheid
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 10
genomen: in totaal werden 2.288
overheidssites doorgelicht in 196
landen.
Uit de studie blijkt dat het e-governmentpotentieel
op wereldvlak allerminst
volledig benut wordt:
– 6% van de sites leidt naar een
overheidsportal;
– Slechts 2% van de overheidssites op
wereldvlak hebben gedacht aan de
toegankelijkheid van gehandicapten;
– Slechts 33% van de overheidssites
biedt een zoekmachine aan;
– Op 8% van de sites kan de gebruiker
rechtstreeks on-line administratieve
formaliteiten verrichten.
Het Europees Parlement en de
Raad hebben na wekenlang overleg
op 8 mei j.l. overeenstemming
bereikt over het nieuwe EU-
Actieprogamma Volksgezondheid.
Dit programma onderscheidt drie
prioriteiten: verbeteren van informatie
en kennis over de
gezondheid, snel reageren op
gezondheidsbedreigingen en
Ook het bedrijf Accenture voerde een
onderzoek uit naar de elektronische
communicatie van de overheid met de
burgers en bedrijven. In dit onderzoek
werden drie niveaus van communicatie
onderscheiden:
– One way informatie (‘publish’)
– Eenvoudige tweewegscommunicatie
– bijvoorbeeld de aanvraag
van een formulier (‘interact’)
– De volledige afhandeling van een
dossier via Internet (‘transact’)
Het onderzoek toont aan dat de
Verenigde Staten en Singapore de
koplopers zijn. In die landen hebben
burgers al mogelijkheden om transacties
met de overheid uit te voeren via
Internet. Frankrijk en het Verenigd
beïnvloeden van gezondheidsdeterminanten.
Het belangrijkste punt van
discussie tussen Parlement en
Raad was de financiering van het
zesjarige programma. Hoewel de
diverse standpunten flink uitéén
lagen is het totaalbedrag uiteindelijk
vastgesteld op 312 MEURO
GGD Flevoland kijkt
over grenzen
Nyiregyhaza, hoofdstad van de meest oostelijke en nog
meest ‘Oostblokachtige’ provincie van Hongarije, op een
steenworp afstand van de Oekraïne. Twee dagen confereren
in een grauwgrijze regio waar de armoede zichtbaar en
voelbaar aanwezig is. De organisatie koos –overigens niet
verwonderlijk in deze regio- dit jaar voor het thema
‘Investment for Mental Health’.
Twee Nederlandse GGD’ers reizen per trein af naar deze
regio, op uitnodiging van het Regions for Health Network
(RHN) - een Europees netwerk afgeleid van de World Health
Organization (WHO) (zie kader). Doel van de Nederlandse
deelname was te onderzoeken in hoeverre lidmaatschap van
het RHN-netwerk zinvol kan zijn. Het RHN maakt zich sterk
voor Europese samenwerking op regio-niveau (dicht bij de
Koninkrijk komen respectievelijk op
plaats vijf en zes. Nederland staat,
omringd door Duitsland, Noorwegen
en Spanje op de twaalfde plaats.
Het moge duidelijk zijn dat overheden
wereldwijd nog een hoop te doen staat
op het gebied van e-government.
Meer informatie over dit onderwerp
wereldwijd is te vinden op:
http://www.accenture.com
Een interessant Nederlands project is
het concept OverheidsLoket2000, te
vinden op http://www.ol2000.nl
auteur Henk Vinken
informatie h.vinken@nizw.nl
Overeenstemming over
EU-Actieprogamma Volksgezondheid
(voor 6 jaar). Het nieuwe
programma zal vermoedelijk per 1
januari 2003 van start gaan. Het
ministerie van VWS is tevreden
met het behaalde resultaat.
auteur Raymond Goelabdien, VWS
informatie
ra.goelabdien@minvws.nl
mensen met gezondheidsvraagstukken van alle dag) en zet
zijn leden aan tot samenwerken, uitwisselen van kennis en
(koppelen) van projecten. Het RHN-netwerk kan hierbij
gezien worden als de motor en als sluis van kennisoverdracht
en tevens als discussieplatform waar de leden
gezamenlijk de prioriteiten vaststellen. De leden hebben dan
ook een grote mate van invloed.
Het RHN-netwerk streeft er tevens naar om de koppeling van
gezondheidregio’s met de regionale politiek (provincies,
deelstaten etc.) op Europees niveau tot stand te brengen. Via
het lidmaatschap is daar al min of meer sprake van want de
deelname van een gezondheidsregio gaat gepaard met een
intentieverklaring van het regionaal politieke orgaan, waarin
men de uitgangspunten van het netwerk onderschrijft en

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 11
Over het Regions for
besluitvormingsproces, en een goede aangespoord om andere sectoren te
Health Network (RHN)
balans tussen gezondheidsbevordering, betrekken bij het bevorderen van de
Het RHN werd in 1992 opgericht om de milieu, en gezondheidszorg.
gezondheid.
nadruk op gezondheidsontwikkelingen Vooruitgang wordt behaald door: Het RHN heeft 29 regio’s als lid
in regio’s, gezien hun toenemende rol – dynamische verbanden – leden verspreid over 17 Europese landen.
in Europa, te versterken. RHN vult het werken samen op regionaal / subna- Voor meer informatie:
werk op nationaal niveau aan, en
tionaal en lokaal niveau in heel www.who.dk/RHN
ondersteunt de ontwikkeling van beleid Europa;
en strategieën om gezondheid te verbe- – kennisuitwisseling – RHN biedt een
teren op het niveau direct onder het forum voor discussie en het delen
nationale. RHN bevordert gelijke
van ideeën en ervaringen;
gezondheid, brede participatie in het – intersectorale actie – leden worden
mede garant staat voor de jaarlijkse contributiebijdrage.
Maar ook actieve deelname van politici binnen het netwerk
wordt nagestreefd. Een streven dat in de praktijk nog meer
uit de verf moet gaan komen. Dit is het gevolg van twee jaar
stilstand in continuïteit als gevolg van personeelswisselingen
bij de WHO en RHN. Thans is er sprake van een
nieuw elan.
De conferentie was - voor ons Nederlanders - inhoudelijk
van een herkenbaar niveau met thema’s als suïcidepreventie,
preventieve jeugdgezondheidszorg, ouderenzorg en dergelijke.
Wat duidelijk in het oog sprong, waren de hoge suïcidecijfers
in Midden- en Oost-Europa. Landen als Rusland en
Hongarije laten hoge cijfers zien. Uitzichtloosheid en sociaaleconomische
achterstanden zijn hier onder meer debet aan.
Maar ook relatieproblemen tussen ouders en kinderen zijn
veelal aanleiding voor suïcide onder jongeren. Hongaarse,
Zweedse, Engelse en Duitse representanten gaven hun kijk
op dergelijke zaken weer, hetgeen veel herkenning bij ons
teweegbracht en soms ook verrassende accentverschillen
liet zien, waarover later dan verder werd gepraat.
De contactenuitwisseling en de diverse zienswijzen binnen
het netwerk zijn bijzonder waardevol. Er valt over en weer
nog veel van elkaar te leren. De cohesie tussen de regio’s uit
de diverse deelnemende landen verdient zeker nadere
aandacht, zowel op het gezondheids-inhoudelijke vlak alswel
op bestuurlijk niveau.
Interessant was te zien dat de contacten vierledig zijn.
Allereerst tussen de West- en Oost-Europese landen, ofwel
rijke en arme landen: hier gaat het om ondersteuning van
rijk naar arm. Voorts tussen de rijke landen onderling: hier
gaat het om uitwisseling van ontwikkelingen. Dan tussen de
arme landen onderling: hier gaat het om ondersteuning en
creativiteit. En tenslotte de relatie tussen gastsprekers, uitgenodigd
door de RHN vanwege hun inhoudelijke ‘state of the
art’, en de diverse regio’s die inhoudelijk en politiek over
grenzen kijken.
Onze conclusies:
Deelnemen aan de RHN kan zowel ‘halen’ als ‘brengen’
betekenen:
Brengen: de relatief rijke gezondheidsregio’s uit de West-
Europese landen – waaronder zeker ook de onze - kunnen
nog veel betekenen voor de relatief armere regio’s in
Midden- en Oost-Europese landen.
Halen: bottom up gaande ontwikkelingen, daarbij denkend
in regio’s in plaats van landen, doet grenzen vervagen en
geeft kans op snel binnenhalen van ontwikkelingen. Zo zal
onze GGD deelnemen in een Europees project over meten
van kwaliteit van leven en meewerken aan het verder
ontwikkelen van een minimale indicatorenset voor
monitoren op regioniveau.
De GGD Flevoland is op grond van de opgedane ervaringen
van plan een positief advies uit te brengen aan haar intergemeentelijk
bestuur en het provinciaal bestuur omtrent
toetreding tot het Europese netwerk.
De twee GGD’ers hopen dat het advies wordt overgenomen
en kunnen verwijzen naar een bestaand voorbeeld: in 1990
werd Flevoland als ‘Gezond Flevoland’ partner in het WHO
netwerk ‘Healthy Cities’. De in dit netwerk opgedane
ervaringen leerden onze GGD vooral ‘bottom up’ te werken.
De RHN biedt thans ook dat voordeel.
Niet alleen het halen en vergaren van kennis elders, maar
ook het brengen en uitdragen van onze rijkdom aan kennis
en expertise naar anderen – die een zekere achterstand
kennen – zal kunnen blijven bijdragen aan een stuk
verrijking van ons eigen dagelijks werk.
auteurs Wim Lanphen en Bernard Verhoeven
(GGD Flevoland)
informatie b.verhoeven@ggd-flevoland.nl
volksgezondheid

welzijn
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 12
Het VN-Verdrag inzake de Rechten voor
het Kind werd voor Nederland van
kracht op 7 maart 1995. In de loop van
de tijd zijn een aantal facultatieve
protocollen geformuleerd over
seksuele uitbuiting van kinderen en
over kindsoldaten. Deze worden
hopelijk in de loop van 2002 geratificeerd.
Rapportages
In mei 1997 is voor de eerste maal
door Nederland over de voortgang in
de implementatie van het Verdrag in
Nederland gerapporteerd aan het
Comité voor de Rechten van het Kind.
Deze rapportage is afgesloten met een
brief van de Nederlandse regering met
een eerste reactie op de aanbevelingen
van het Comité, in november 1999.
De tweede rapportage is in maart 2002
aangeboden aan het Comité (coördinatie
door Buitenlandse Zaken,
bijdragen van VWS, Justitie, SZW,
OCW, BZK, Defensie). In dit tweede
rapport wordt de situatie van 1 oktober
2001 in Nederland weergegeven, en is
rekening gehouden met de aanbevelingen
van het Comité naar aanleiding
van de eerste rapportage (zie kader).
Enkele aanbevelingen eerste
rapportage op VWS-gebied met
vervolgactie in tweede rapportage
Aanbeveling 12: Nederland onderzoekt
de instelling van een kinderombudspersoon;
Aanbeveling 17: Sinds 1 januari 2000
heeft Nederland een landelijk dekkend
netwerk van Advies- en Meldpunten
Kindermishandeling (AMK’s);
Aanbeveling 18:
Voorlichtingsactiviteiten over vrouwenbesnijdenis;
Aanbeveling 28: In het najaar 2000 is
het Nationaal Actieplan Seksueel
Misbruik van Kinderen aangeboden
aan de Tweede Kamer;
Kinderrechtenverdrag
Vooral hoofdstuk VI van de tweede
rapportage betreft onderwerpen die
primair op het VWS-beleidsterrein
liggen. Dit deel van de rapportage gaat
over de basisgezondheidszorg en
welzijn. Hier wordt de Nederlandse
situatie beschreven op het gebied van
het gehandicapte kind (voorzieningen,
wachtlijsten), gezondheidszorgvoorzieningen
(toegankelijkheid voor allochtonen,
vrouwenbesnijdenis, samenwerking
ontwikkelingslanden), sociale
zekerheid en jeugdzorg, kinderopvang,
levensstandaard (inkomen, koopkracht,
bijstand).
VWS heeft verder bijgedragen aan de
rapportages over algemene beginselen
(hoofdstuk III; discriminatie, meningsuiting,
levensbeëindiging), gezin
(hoofdstuk V; verantwoordelijkheid van
ouders, huiselijk geweld, seksueel
misbruik, verwaarlozing), onderwijs,
vrije tijd en culturele activiteiten
(hoofdstuk VII; schooltijden, cultuur,
sport).
Enkele feiten
– op 1 januari 2000 telde Nederland
3,5 miljoen jeugdigen (0-17 jaar);
– er zijn in Nederland 109 dagverblijven
voor kinderen met een
verstandelijke of meervoudige
handicap;
– 15 tot 20 % van de kinderen geeft of
heeft problemen in hun ontwikkeling
of opvoeding;
– in 1999 leefde 14% van de 12-17jarigen
in een eenoudergezin;
bron: Tweede rapportage
Ten slotte
Het Verdrag is in het Nederlands
vertaald en gepubliceerd in het
Traktatenblad (Trb. 1990, nr. 170) en
verder beschikbaar via internet en
bibliotheken. Deze vertaling wordt ook
in boekvorm uitgegeven.
De Nederlandse NGO’s en jongeren
hebben aangekondigd een schaduwrapport
op te stellen over de implementatie
van het Verdrag in Nederland.
Tevens hebben VWS en Justitie in 2000
het initiatief genomen tot instelling van
het ‘Interdepartementaal Overleg
Kinderrechtenverdrag’, waarin
tweemaal per jaar vertegenwoordigers
van de betrokken departementen en
van NGO’s spreken over het verdrag.
Andere Nederlandse initiatieven op het
terrein van kinderrechten zijn het
Jeugddebat, het Jeugdreferendum en
het Kinderrechtenfestival.
Ten slotte kan worden gemeld dat van
8 tot en met 10 mei vertegenwoordigers
van 180 landen tijdens de uitgestelde
VN-Kindertop in New York onder
meer hebben gesproken over kinderen
moedersterfte, ondervoeding en
geboorteregeling. Uitgebreidere
verslaglegging hierover volgt.
auteur Hans Perrenet (VWS,
Directie Internationale Zaken) en
Frank van Linden
informatie jw.perrenet@minvws.nl
www.minbuza.nl

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 13
Internationale
expertmeeting:
Participatie
in de jeugdzorg
Op 13 en 14 maart j.l.vond er in Den Haag een bijeenkomst
plaats van experts op het gebied van participatie in de
jeugdzorg uit diverse Europese landen. Op initiatief van de
directie Jeugdbeleid van het ministerie van VWS en het
NIZW International Centre werden uit verschillende
Europese landen experts uitgenodigd om in besloten kring
met elkaar te discussiëren over het belang en de noodzaak
van participatie door de cliënten (het cliëntsysteem, met de
nadruk op de jongeren zelf) en de wijze waarop dat gestalte
kan worden gegeven. Hoofddoel was met elkaar te
bespreken op welke wijze overheden (nationaal, regionaal of
lokaal) een rol kunnen/moeten hebben bij het organiseren
van de ondersteuning van participatie in de jeugdzorg.
Hierbij kwamen zaken aan de orde als door de cliënt
gestuurde zorg, de formele/wettelijke positie van de cliënt bij
het verkrijgen van de door hem gewenste of door anderen
noodzakelijk geachte zorg, de maatregelen die genomen
kunnen worden om de afhankelijke cliënt mondig te (helpen)
maken en de wijze waarop vraag en aanbod van zorg zo
goed mogelijk op elkaar zouden kunnen aansluiten. Directe
aanleiding is de nieuwe wet op de jeugdzorg, waarin vooral
ook de positie van de cliënt, althans ten opzichte van de
huidige situatie, aanmerkelijk verbeterd zal worden. De
bedoeling was te leren van de ervaringen in andere landen
om de implementatie van de wet te vergemakkelijken.
Een tweede doel van de bijeenkomst was het starten van
een Europees netwerk van personen die, in hun land,
betrokken zijn bij de ontwikkeling van beleid met betrekking
tot wat wij in Nederland ‘Jeugdzorg’ noemen.
Aanwezig waren experts op het gebied van de Rechten van
het Kind en de participatie van jongeren in de jeugdzorg
vanuit de overheid of de praktijk uit Engeland, Schotland,
Ierland, Wales, Noorwegen, Zweden, Denemarken,
Duitsland, Oostenrijk en België (Vlaanderen en Wallonië).
Vanuit Nederland waren aanwezig VWS Directie
Jeugdbeleid, Ministerie van Justitie, directie Preventie,
Jeugd en Sanctiebeleid, de Raad voor de
Kinderbescherming, de secretaris van de ROA-Commissie
Jeugdhulpverlening (Regionaal Overleg Amsterdam) en een
vertegenwoordiger van het NIZW International Centre. De
stem van de jongeren werd vertegenwoordigd door JP 2000.
De bijeenkomst werd geopend door mw Lenie Kootstra,
directeur Jeugdbeleid van VWS. Zij benadrukte het belang
van de internationale uitwisseling van kennis op dit terrein
en sprak de hoop uit dat er daadwerkelijk een (informeel)
Europees netwerk van beleidsmakers zou ontstaan naar
aanleiding van deze eerste bijeenkomst. Tevens wees zij
erop dat er ook in Nederland al uiterst positieve ervaringen
zijn opgedaan in de samenwerking met jongeren en dat we
hopen samen met andere landen de mogelijkheden van
participatie van jongeren in de jeugdzorg verder te onderzoeken
en te ontwikkelen.
Hierna startte de bijeenkomst onder een gezamenlijke
gespreksleiding van de heren Baks en Maliepaard (resp.
directie Jeugdbeleid en NIZW International Centre) die elkaar
aanvulden om de discussies en de af en toe optredende
spraakverwarring in goede banen te leiden.
Het is onmogelijk om in dit artikel een uitgebreid verslag te
doen van alles wat door de experts uit de verschillende
landen werd gezegd. De verschillen tussen de systemen in
de verschillende landen zijn daarvoor te groot, terwijl ook
het scala aan voorbeelden en discussiepunten op zijn zachtst
gezegd zeer breed was. Daarom hier slechts aandacht voor
een paar vermeldenswaardige zaken.
Alle aanwezigen meldden dat de uitgangspunten voor participatie
in hun land gebaseerd zijn op het VN Verdrag van de
Rechten van het kind. Ook in Nederland wordt daar in de
nieuwe wet op de jeugdzorg expliciet rekening mee
gehouden Duidelijk werd dat in alle landen de participatie
van de jongeren in de jeugdzorg, en jeugdparticipatie in het
algemeen, een belangrijk punt van aandacht is. Tevens bleek
dat men het erover eens is dat betrokkenheid van jongeren
(en hun verzorgers) bij alle beslissingen die de jongere zelf
aangaan steeds meer als voorwaarde wordt gezien voor
goede zorg en hulp aan die jongeren. Als voorbeelden
werden genoemd; een kinderombudsman, ‘reference
groups’ van jongeren die zowel op nationaal als op lokaal
niveau geraadpleegd worden bij alle beslissingen die op een
of andere wijze van invloed zijn op het dagelijks leven van
jongeren. Op enkele afdelingen van ministeries (o.a. in het
Verenigd Koninkrijk) en lokale overheden zijn al zulke
‘reference groups’ aanwezig. Ook het inschakelen van jeugdinspectie
teams, die een oordeel geven over jeugdzorgorganisaties,
werkt kwaliteitsbevorderend en vergroot de betrokkenheid
van de jongeren enorm. Men was het erover eens
dat dit een grote verandering vereist in het denken en het
handelen van de professioneel bij de jongere betrokkenen.
Een vraag als “Hoe organiseer je bijvoorbeeld de ondersteuning,
landelijk, regionaal of lokaal, voor de jongeren in
de jeugdzorg” bleek lastiger te beantwoorden. Kan dat hulp
zijn aan individuele jongeren en kan dat gecombineerd
worden met ondersteuning voor de jongeren (en professionals)
bij het teweeg brengen van veranderingen in hun
jeugdzorgorganisatie of het beleid met betrekking tot de
welzijn

welzijn
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 14
regionale jeugdzorg? Dient die ondersteuning zoveel
mogelijk door de jongeren zelf georganiseerd te worden en
wie gaat ze de daarvoor benodigde training geven? Unaniem
willen de aanwezigen bijna alle verantwoordelijkheden ten
aanzien van deze punten bij de jongeren zelf leggen. Men is
zich er echter terdege van bewust dat het moeilijk is om
jongeren te vinden die voldoende geïnteresseerd zijn en de
verantwoordelijkheid willen en kunnen dragen. Hiermee
samenhangend werd er ook op gewezen dat het vaak lastig
is jongeren te vervangen die wat anders gaan doen of
gewoonweg volwassen worden. De continue begeleiding,
werving en training van geïnteresseerde jeugd verdient
daarom speciale aandacht.
Het was uitdrukkelijk niet de bedoeling van deze expertmeeting
om in detail allerlei vormen van participatie van
jongeren in de jeugdzorg en de ondersteuning daarvan, te
beschrijven. Het ging om beleidsvorming, mogelijkheden en
wenselijkheden, speciaal gericht op de ondersteuning van de
participatie in de jeugdzorg. Toch ontkwam men er natuurlijk
niet aan om allerlei gedachten met praktijkvoorbeelden te
verduidelijken. Dit leverde over het geheel genomen een
beeld op waarin zeer veel van de in het buitenland
bestaande praktijk ook in Nederland al, vaak nog als
experiment, bekend is. Enerzijds lijkt dat geruststellend,
maar anderzijds betekent dit dat er nog veel werk verzet
moet worden om de, in de nieuwe wet op de jeugdzorg
sterk verbeterde positie van de jongere, ook structureel vorm
te geven. De bijeenkomst heeft in ieder geval voor
voldoende inspiratie en motivatie gezorgd om dit deel van
de uitvoering van de Wet op de Jeugdzorg met vertrouwen
tegemoet te zien.
Alle aanwezige deelnemers waren zeer tevreden over de
bijeenkomst en hadden het idee nog lang niet klaar te zijn
met het onderwerp, dat, het moet gezegd, ook in de andere
landen nog op de volledige uitvoering van alle initiatieven
wacht.
Het tweede doel van deze bijeenkomst, een Europees
netwerk van beleidsmakers en beleidsadviseurs op het
terrein van de jeugdzorg, was met deze aanwezigen dan ook
gemakkelijk bereikt. Allemaal verklaarden ze zich bereid tot
een volgende bijeenkomst over ongeveer een jaar en twee
deelnemers boden zelfs aan om de bijeenkomst dan te
organiseren.
auteur Ronald Maliepaard
informatie r.maliepaard@nizw.nl
Nederlandse NGO’s goed in beeld
op de
2e Wereldassemblee inzake
Vergrijzing
Internationaal Actieplan inzake
Vergrijzing en politieke verklaring
aanvaard
Begin april 2002 vond in Madrid de 2e Wereldassemblee inzake Vergrijzing
plaats. De daar gevoerde discussies
mondden uit in twee slotdocumenten
met afspraken over een internationale
aanpak van vergrijzing. Vergrijzing is
namelijk een mondiale triomf en
uitdaging geworden: nu al woont de
meerderheid van de ouderen in ontwikkelingslanden.
De steeds hogere
levensverwachting is mooi, maar niet
overal is de samenleving er voldoende
op ingericht. Vandaar dus deze Top
over Vergrijzing waar de inrichting van
nationale samenlevingen in het licht
van de vergrijzing op de agenda stond.
Regeringen hebben hierover richtinggevende
afspraken gemaakt. De
mogelijkheden van ouderen vormen
een krachtige basis voor toekomstige
ontwikkeling, die de mondiale samen-
leving in staat stelt om in toenemende
mate te leunen op de vaardigheden,
ervaring en wijsheid van ouderen.
Ouderen die niet alleen de leiding
nemen voor verbetering van hun eigen
situatie maar ook actief participeren in
de ontwikkeling van de samenleving
als geheel, aldus de politieke slotverklaring.
Het tweede slotdocument, het
Internationaal Actieplan, bevat werkafspraken
op allerlei terreinen.
Bijvoorbeeld het scheppen van
mogelijkheden om langer te werken als
ouderen dat willen, het opzetten en/of
handhaven van een duurzaam
pensioenstelsel, het scheppen van
randvoorwaarden voor een gezonde
combinatie van zorg en arbeid, ‘active
ageing’, ‘sur place’ ouder worden,
bestrijding van leeftijdsdisciminatie en
beeldvorming, participatie van ouderen
in besluitvorming, ondersteuning voor
informele zorgers, integrale
ouderenzorg, en palliatieve zorg.
Spaanse vrees voor ‘granny power’?
Veel van de onderhandelingen waren
slechts toegankelijk voor regeringsdelegaties.
Contact tussen de
Nederlandse regeringsdelegatie en de
30 aanwezige Nederlandse NGO
vertegenwoordigers werd zo erg
moeilijk. ‘NGO vertegenwoordigers
niet welkom tenzij’ was het ethos van
de bewakers in het Palacio Municipal
de Madrid. Dat strekte zich uit tot

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 15
persconferenties, zalen waar informele
onderhandelingen plaatsvonden en
zelfs liften. Ook de toegang tot onderhandelingsdocumenten
was moeilijk,
zelfs als dit volgens VN-normen wel
mogelijk had moeten zijn. Absurde
taferelen waarin documenten uit de
handen van lieve oude dametjes gerukt
werden waren het gevolg. Niet bepaald
de personificaties van de anti-globalisten
en terroristen die de Spaanse
gastheren wilden weren. De
toespraken van de regeringsvertegenwoordigers
waren wel toegankelijk,
alsmede diverse interessante side
events: workshops, ronde tafels, en
presentaties die landen, internationale
organisaties en NGO´s organiseerden.
Maar de onderhandelingen zelf: nee,
dat niet.
Süleyman Damra in het
Main Committee
De Nederlandse NGO´s, die met financiële
steun van VWS de Assemblee
bijwoonden, waren zeer actief. Eigen
workshops, een ‘Holland Promotie Kit’
met info over de 17 Nederlandse
organisaties, interviews met radio en
pers, voorstellen schrijvend voor
bijstelling van de slotdocumenten; er is
heel veel gedaan. Een van hen, de
Nederlandse Islamitische Bond voor
Ouderen (NISBO) slaagde erin zich op
de sprekerslijst te laten plaatsen voor
het Main Committee, de plaats waar de
officiële onderhandelingen gevoerd
werden. Suleyman Damra hield een
goed betoog over oudere migranten,
voor wie het slotdocument onvoldoende
concrete acties bevat. Zie
www. seniorweb.nl voor de tekst van
deze happening.
What happened to
the first Action Plan?
Een oude Afrikaanse vrouw stelde
bovenstaande vraag tijdens het NGO
Forum dat aan de Assemblee
voorafging. Een goede vraag. Want
stonden er in het eerste Actieplan uit
1982 ook geen mooie afspraken die
landen zouden uitvoeren? Daar is
weinig van terechtgekomen.
De zorg dat ook het tweede Actieplan
een papieren tijger zou worden, heeft
vervolgens een verbindende werking
gekregen in de NGO gemeenschap. Dit
leidde tot een slotverklaring van het
NGO forum dat pleitte voor serieuze
implementatie, concrete
afspraken voor internationale
samenwerking,
en periodieke
monitoring en toezicht.
De NGO´s gaven aan
zich bewust te zijn van
het feit dat sommige
regeringen bepaalde
doelen uit het Actieplan
vrij snel zullen bereiken.
Maar ook dat andere
doelen en andere
regeringen veel langere tijd nodig
zullen hebben, zelfs mét internationale
solidariteit.
Twee voorstellen waren in de NGO
gemeenschap populair: een UNICEF
voor de ouderen en de benoeming van
een speciale rapporteur, die de
voortgang van de implementatie van
het actieplan dient te bewaken en op
uitnodiging overal ter wereld
overheden en NGO´s kan bijstaan met
het formuleren en evalueren van
nationale actieplannen inzake
vergrijzing. Een soort ambassadeursfunctie
dus. Dit laatste voorstel is
gelanceerd in de manifestatie ‘Old Age
in a New Age’ van drie Nederlandse
NGO´s: Cordaid, Wemos en Unie KBO.
CONGO, de koepel van de NGO´s, is
achter het Nederlandse voorstel gaan
staan. Helen Hamlin, de CONGO
vertegenwoordiger, zei het als volgt in
haar speech tot de Plenaire Assemblee:
“To begin to implement this Plan,
some NGOs have suggested that a
special Rapporteur for Ageing be
appointed. This proposal has met with
broad acceptance by many at the NGO
Forum. We urge your serious consideration
of this item.”
Ondanks de acties van de NGO´s kent
het tweede Internationaal Actieplan
inzake Vergrijzing helaas geen sterke
implementatieparagraaf. Buiten enkele
ontwikkelingslanden (waaronder
Suriname) waren regeringen huiverig
voor meer VN conferenties of meer
geld naar de VN bureaucratie. Zoals de
voorzitter van de Main Committee,
Felipe Paolillo (Uruguay) het
verwoordde: “Het internationaal
actieplan en de slotverklaring vertegenwoordigen
de resultaten van het
onderhandelingsproces; meer was niet
mogelijk. Nu komen we echter bij de
volgende mijlpaal; die van de echte
uitvoering van de afspraken om de
mondiale situatie van ouderen te
verbeteren. Ik hoop dat de uitvoering
vorm krijgt in een gecoördineerde actie
van regeringen, internationale organisaties
en civil society.“
Vanuit de NGO-gemeenschap wordt nu
nagedacht over de mogelijkheid om
zelf de situatie van ouderen wereldwijd
te gaan monitoren, een AGE-Watch.
Ook het voorstel voor de speciale
rapporteur zal opnieuw op tafel komen
bij het VN-orgaan dat belast is met het
toezicht op de implementatie van het
Internationaal Actieplan, de Commissie
voor sociale ontwikkeling (CSD).
Volgende stappen
Voor de Europese regio is een followup
bijeenkomst in Berlijn (11-13
september) gepland waar de regionale
implementatie van de afspraken van de
Wereld Assemblee inzake Vergrijzing
centraal staat.
De Nederlandse NGO´s lopen zich hier
ook voor warm. De verkiezingstijd in
Nederland biedt verder mogelijkheden
om politici achter het opstellen van een
Nationaal Actieplan inclusief een
goede monitoringsfunctie en een internationale
samenwerkingsparagraaf te
krijgen. Een nieuw deltaplan?
auteur Annemiek Goris
informatie a.goris@nizw.nl
Eerder verschenen artikelen over
mondiale vergrijzing in Intermezzo
3/2001, 5/2001, 6/2001, 1/2002 en
2/2002.
welzijn

welzijn
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 16
Een 10 met een griffel
Het Ubumbano Eagle training programma
voor jeugdwerkers in
Zuid Afrika 1999-2002
Samenwerking VWS met Zuidafrikaans zusterdepartement
van Welzijn heeft effect
Inleiding
Van 4 tot 8 maart 2002 vond in Zuid Afrika de evaluatie
plaats van het project training van jeugdwerkers, een samenwerkingsproject
tussen de Zuid-Afrikaanse organisaties
Technicon SA en de South African Youth Workers
Association (SAYWA) en de Nederlandse partners Stichting
Kairos en de Hogeschool van Amsterdam/ ROC Landstede
uit Zwolle. De Nederlandse bijdrage aan het project werd
uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS en vindt
zijn oorsprong in het Memorandum of Understanding dat in
1997 werd getekend door de Zuidafrikaanse minister van
Welzijn en de Nederlandse staatssecretaris van VWS. Dit
akkoord verdween niet in de lade met goed bedoelde
beloften, maar leidde tot een gestage stroom activiteiten.
Deze training is daar uitgelicht.
Inhoud Ubumbano Eagle training programme
Umumbano Eagle is de naam die de eerste groep studenten
en hun leraren hebben gegeven aan de training. Het
betekent: eagles flying high in unity. De training van jeugdwerkers
is een 9 maanden durende opleiding waarbij de
studenten twee dagen per week theorie krijgen en drie
dagen per week stage lopen bij een organisatie die zich
bezig houdt met jeugdproblematiek. De training is gebaseerd
op de opleiding randgroep jongerenwerk van het ROC De
Factoor in Zwolle en is door Technicon SA in samenwerking
met Jan Terwisscha van Scheltinga, docent aan De Factoor
en aan de Faculteit Sociaal Agogische Dienstverlening van
de Hogeschool van Amsterdam aangepast aan de Zuidafrikaanse
situatie. De training heeft als doelstelling om
jongeren tussen de 18 en 25 uit gemarginaliseerde gemeenschappen
die geen werk hebben en niet op school zitten, op
te leiden tot jeugdwerker, waarna zij in staat moeten zijn om
met probleemjongeren uit hun eigen gemeenschap te
werken. Daarnaast is in de beginfase een tweede doelstelling
geformuleerd: het mogelijk maken dat de jongeren die de
training met succes afronden een vervolgopleiding kunnen
volgen binnen het hoger onderwijs (met name Technicon
SA) waardoor het persoonlijk toekomstperspectief verbetert.
Resultaten van de training:
37 studenten hebben de training met goed gevolg afgerond
5 studenten hebben de training niet afgemaakt waarvan een
ivm werk
32 studenten zijn begonnen aan een vervolg opleiding
9 van de afgestudeerden hebben een betaalde baan
gevonden, waarvan 8 in het jeugdwerk.
Daarnaast is de training zowel door Technicon SA (afstandsonderwijs)
als Technicon Natal (dagonderwijs) erkend als
opstapcursus voor de opleiding Child and Youth
Development. Technicon SA gaat bovendien haar formele
opleidingen tot jeugdwerker drastisch aanpassen naar
aanleiding van de ervaringen opgedaan met de training. Een
ander neveneffect is dat de training heeft geleid tot een
intensieve samenwerking tussen Technicon SA en de
betrokken NGO´s. Deze samenwerking bestond voorheen
niet, en krijgt ook op andere terreinen vorm. Tenslotte zijn de
NGO´s meer of juist voor het eerst aandacht gaan besteden
aan werkbegeleiding en supervisie voor hun eigen mensen.
Succesfactoren
De keuze voor dit trainingsinstrument voor de interventie in
de realiteit van veel werkloze onopgeleide jongeren in Zuid
Afrika is goed geweest. De stap naar het regulier afstandsonderwijs
was te groot; regulier onderwijs werd als van een
andere wereld ervaren. De opstaptraining heeft deelnemende
jongeren en hun gemeenschappen meer zelfvertrouwen
en een nieuw toekomstperspectief gegeven. Van
cruciaal belang hierbij is de aansluiting bij de reguliere opleidingsstructuur
geweest. De erkenning van de training als
opstap tot de landelijke opleiding jongerenwerk door de
reguliere opleidingen heeft immers niet alleen met de
klinkende resultaten van de training te maken. Goede
inbedding in de opleidingsstructuur is belangrijk, evenals de
aansluiting bij het centrale onderwerp voor jeugd uit de
MOU Welfare, integraal jeugdbeleid. De samenwerking
tussen VWS en de Nederlandse ambassade te Pretoria ten
aanzien van jeugd heeft tot synergie geleid, en in dat klimaat
kon de training goed gedijen.

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 17
Wachten op de nieuwe MoU
VWS en het Zuidafrikaanse zusterdepartement of Social
Development werken aan een nieuw MoU; een proces dat
enigszins traag verloopt. Aan deze ‘estafette’ namen deel de
Staatssecretaris van VWS, DG W&S, IZ, DJB, Buza en ten
slotte ook de secretaris jeugd op de Nederlandse ambassade
te Pretoria. Het kost tijd om elkaar te leren kennen, te
vertrouwen en elkaar te vinden ten aanzien van de vraag wat
in het nieuwe samenwerkingsakkoord op te nemen. Het is de
bedoeling dat er opnieuw een jeugdparagraaf zal komen.
Hopelijk zal daar voor deze laagdrempelige opstapopleiding
een afspraak worden gemaakt die de uitgroei naar een
landelijk project bewaakt en versoepelt met ondersteunende
maatregelen. Ook staat voortzetting van de samenwerking
rond lokaal jeugdbeleid genoteerd.
Nederland krijgt langzaam maar zeker
te maken met een toenemende internationalisering
van de zorgsector. Daarin
zijn te onderscheiden:
– Mobiliteit van zorgsystemen. Dit
betreft ‘verschepen’: import en
export van kennis, systemen en
stelsels. Internationale kwaliteits- en
benchmarktrajecten zijn hieronder
te begrijpen.
– Mobiliteit van method(iek)en en
instrumenten. Vergelijkende studies,
innovaties van elders en implementatie
daarvan bij ons, of juist
Kairos gaat dicht
Helaas zullen volgende stappen in de samenwerking met
VWS gezet moeten worden zonder Kairos, dat deze zomer
om financiële redenen de deur sluit. Daarmee gaat een brok
kennis en kunde in Nederland over de geschiedenis en
huidige situatie in Zuid Afrika teloor. Expertise die beslist
heeft bijgedragen aan de duurzaamheid van de samenwerkingscontacten.
VWS en het NIZW verliezen daarmee een
goede partner. En het wordt nog belangrijker om aan
duurzaamheid en reële betekenis van de contacten te
werken. Opschieten dus met het nieuwe samenwerkingsakkoord!
auteur Annemiek Goris
informatie c.vink@nizw.nl
Verpleegkundigen:
stopverf of kroonjuwelen?
Een bijeenkomst van het LOIB
andersom. Wat doen ze (voor wie),
hoe doen ze het en wat kunnen wij
daarvan gebruiken?
– Mobiliteit van zorg. Hier gaat het
over fysieke mobiliteit, de grensoverschrijdende
(en soms zelfs
meerdere grenzen overschrijdende)
zorg. Er ontstaat in Nederland een
trend dat patiënten de grens over
gaan voor hun behandeling. Deels
geschiedt dit op initiatief van de
verzekeraar, deels ook op eigen initiatief
waarbij men tot aan de
Europese rechter zijn of haar recht
zoekt. Omgekeerd horen we echter
nog weinig over de import van
patiënten vanuit andere landen.
– Mobiliteit van zorgarbeid: ook nu
staat de fysieke mobiliteit centraal:
verpleegkundigen die van elders
hier komen werken, maar ook ´brain
drain’ naar bijvoorbeeld de VS.
Het afgelopen jaar is er veel mediageweld
ontstaan over het laatste
aspect, vooral over de import van
verpleegkundigen. Ook in het
Parlement kwam het thema met grote
welzijn zorg

zorg
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 18
regelmaat aan de orde, veelal op basis
van vragen aan de regering. Het ging
daarbij onder meer om de komst van
circa 30 verpleegkundigen uit
Zuid Afrika. Ook werd een vorig jaar
door WEMOS en de Evert Vermeerstichting
een seminar gewijd aan de
komst van Filippijnse verpleegkundigen.
Samen met een SER-rapport in
2001 over arbeidsmobiliteit leidde dit
tot een workshop rond het thema
zorgarbeid in de LOIB-conferentie van
2 oktober 2001 ‘Europa, van doolhof
tot schatkamer?’. Al tijdens de
workshop verzocht men om een
vervolg in LOIB-verband en ook na de
conferentie kreeg het LOIB dergelijke
signalen. Het vormde de aanleiding om
in overleg met VWS een inventariserend
project in Nederland te starten.
Wat gebeurt er aan import van verplegenden,
wat zijn de meningen, welke
aspecten komen er bij kijken?
Samen met bureau Secondant voerde
het secretariaat van het LOIB in de
periode januari-maart 2002 een
documentatie-analyse uit en werd
zowel werkgevers, beleidsomgeving
als verpleegkundigen zelf die naar
Nederland toe waren gekomen, de
nodige informatie gevraagd.
Sleutelwoorden in dit proces: feiten,
meningen en ervaringen.
De vele politieke ophef en mediasignalen
geven een indicatie voor de
gevoeligheid van de discussie. Dat is
niet zo gek, want het thema raakt vele
essentiële vraagstukken in ons binnenlands
en buitenlands beleid, zoals
nationale en internationale solidariteit
en moraliteit, de financieel-economische
houdbaarheid van ons sociale
zekerheidsstelsel (met zijn vele
inactieven en de moraliteit om hen aan
het werk te helpen), de essentie van
het Nederlandse immigratiebeleid
waarin voor economische migratie
geen legitimering aanwezig is maar
wel voor humanitaire instroom in het
vluchtelingenbeleid, het minderhedendebat
en globaliseringsvraagstukken.
Ook raakt het thema vraagstukken rond
wachttijden, wachtlijsten en
vermijdbare sterfte en dus ook vragen
over de inrichting, organisatie en financiering
van onze gezondheidszorg, en
wijst het heel pregnant op
tekort(koming)en van ons zorgsysteem.
Daarnaast komt met het importeren
van verpleegkundigen ook de houding
van de samenleving ten aanzien van
verpleegkundige nadrukkelijk naar
voren. Volgens één van de aanwezigen
op de discussiemiddag (zie onder) doet
de verpleegkundige nog altijd dienst
als stopverf.
Het enthousiasme na de workshop in
oktober 2001 vertaalde zich naar de
toeloop op een discussiemiddag op 28
maart jongstleden: het aantal inschrijvingen
oversteeg de 50 beschikbare
plaatsen. Ook nadien bleek de
interesse groot. Op moment van
schrijven krijgt het LOIB gemiddeld
drie verzoeken per week om het
rapport.
Doel van de discussiemiddag was
zowel het zoeken naar aanvullingen op
de voorlopige uitkomsten van de
inventarisatie als het gezamenlijk
nadenken over een agenda voor de
toekomst. Don de Bruin van Medisch
Centrum Haaglanden hield het publiek
voor dat zijn ziekenhuis al jarenlang te
maken heeft met structurele tekorten
aan arbeid en dus inmiddels tegen de
tien jaar ervaring heeft met het naar
Nederland halen van verpleegkundigen,
zowel van binnen als van buiten
Europa.
Frits Tjadens van het LOIB stelde dat
de internationalisering van de
zorgsector leidt tot meer culturen en
nationaliteiten in en aan het bed, en tot
een bed dat over de grenzen gaat. Toch
stelt de werving in het buitenland
kwantitatief nog weinig voor. Werden
er in het Verenigd Koninkrijk in 2000
circa 20.000 mensen geworven
(waaronder grote aantallen uit Zuid-
Afrika en de Filippijnen), er kwamen in
heel 2000 en tot en met oktober 2001
welgeteld 166 verpleegkundigen naar
Nederland. Toch is het onderwerp ook
voor Nederland van belang. Want juist
de tekorten in de zorgsectoren in
Europa vormden voor
Eurocommissaris Trevino aanleiding
om een actief immigratiebeleid door
EU-lidstaten te bepleiten.
In ieder geval blijkt ons zorgsysteem
niet ingericht op een vrije Europese
arbeidsmarkt voor verpleegkundigen.
En, als het dat wél is, is het niet alleen
de vraag wat dit betekent voor een
mogelijke export van verpleegkundigen
naar elders, maar is het ook de vraag
of Nederland wel een aantrekkelijk
werkland is en dus kan of wil concurreren
met bijvoorbeeld het Verenigd
Koninkrijk. Taal is een hoge drempel,
de acculturalisatie ook, de maximale
vestigingsduur is – van buiten de EU -
relatief kort (inclusief verlenging
maximaal 2 jaar) en de procedures
bijten in elkaars staart, zijn stroperig en
onoverzichtelijk. Voor buitenlanders is
tenslotte het systeem van de Wet BIG,
inclusief de diplomavergelijking, niet
altijd een positieve ervaring.
Algemene conclusie is dat niemand,
noch in Nederland, noch op het niveau
van Europese en andere internationale
gremia (onder meer PCN en WHO)
werving van elders als een na te
streven lange-termijn strategie ziet.
Verpleegkundigen, zo lijkt het, zijn niet
zozeer stopverf als wel kroonjuwelen
van een land en landen dienen zelfvorzienend
te zijn. Toch zal – zeker bij een
weer aantrekkende economie – met
grotere regelmaat import te zien
blijven, ook in Nederland. Daaruit
ontstaan beleidsethische en praktijkethische
vraagstukken en volgt ook een
noodzaak tot beleidsvorming voor
binnenlands gebruik en voor Europees
gebruik en voor Nederlands beleid
gericht op het ontwikkelen van winwinsituaties
met het land van oorsprong.
Want, zo is iedereen van mening, het is
te kort door de bocht om alleen maar
een ´brain drain´ naar Nederland te
organiseren zonder iets terug te
bieden. Alleen: wat dat moet zijn, is
zeer de vraag, evenals de vraag hoe
dat te organiseren is.
Hans Roerink van Bureau Secondant
besprak praktijkervaringen van
werkgevers en buitenlandse verpleegkundigen.
Het meest tot de verbeelding
sprak de uitspraak van een Filippijnse
verpleegkundige: Nederlandse
patiënten zijn groot en zwaar en
mondig.
Werkgevers meldden dat er veel
aandacht is voor inburgering en
gefaseerd inwerken, dat de verpleegkundigen
na 3 tot 6 maanden goed
inzetbaar zijn met een goed verpleegtechnisch
handelen. De taalbeheersing,
zorgcoördinatie en het zelfstandig
werken vormen nogal eens een
probleem. Desalniettemin overheerst
tevredenheid bij de werkgevers: men

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 19
ervaart de buitenlandse instroom als
vriendelijk, leergierig, dienstbaar, en
met hoge inzet. Tegelijk benoemt men
soms een gebrek aan assertiviteit,
deels samenhangend met de cultuur in
het land van oorsprong en deels met
de kwetsbare arbeidspositie van de
instromende buitenlanders.
De uiteenzettingen werden gevolgd
door zeer geanimeerde discussies rond
vier thema´s (zie kader). De discussie
zal zich ongetwijfeld voortzetten op
basis van het komende LOIB-rapport.
De Europese dimensie hierin bleek
voor velen een eye-opener.
In Nederland is het vrij gewoon dat vrijwilligers naast de
professionele verzorger betrokken zijn bij de zorg voor
gehandicapte medeburgers. Zij helpen bij het doen van
inkopen, treden op als chauffeur bij verder weggelegen
bezoekjes, helpen mee bij het organiseren van dagbestedingsactiviteiten.
Zonder vrijwilligers zouden veel zorgvoorzieningen
nauwelijks te realiseren zijn.
In de ‘nieuwe’ landen van Europa, dat wil zeggen het
voormalig Oostblok, is de hulp en inzet van vrijwilligers in
de gehandicaptenzorg een nieuw verschijnsel. Dat men er
daar nog erg aan moet wennen, blijkt in de praktijk.
Beroepskrachten hebben soms moeite met de juiste rolverdeling
en vrijwilligers vergeten soms dat ze geen beroepskracht
zijn. Als er tenminste vrijwilligers gevonden worden
die mee willen werken. Want vrijwilligerswerk, dat deed je
vroeger in die landen alleen als je er door de overheid toe
verplicht werd; vooral de oudere generatie staat daardoor
niet te springen om ‘zomaar’ iets voor de gemeenschap te
doen.
Discussiethema´s tijdens de 28 maartbijeenkomst
van het LOIB:
1 EU-lidstaten met arbeidstekorten in
de zorgsector: concurrenten of
collega?
2 Lange termijnstrategie: Winwinsituaties
creëeren: wat is dat en
hoe doe je dat?
3 Vergrijzing en zorg: Export zorg,
import zorgarbeid? Wat betekent dit
voor ons stelsel?
4 De middellange termijn: welke
maatregelen zijn mogelijk en
wenselijk, bijvoorbeeld in EUverband?
Duidelijk werd in ieder geval dat, mét
het toenemen van de marktwerking in
de Nederlandse zorg, het steeds
moeilijker wordt te bepalen wie de
regie heeft. Daardoor zal het moeilijker
worden daadwerkelijk maatregelen op
het terrein van de import van verpleegkundigen
te bewaken en ook de export
van zorg tegen te gaan. De aanwezigen,
vanuit departementen als VWS
Vrijwilligers in de
gehandicaptenzorg
(IBE en MEVA) en SZW, de Inspectie,
werkgevers en werknemers, bemiddeling,
opleiders en onderzoek, concludeerden
dat het thema internationalisering,
ook wat betreft de import van
verpleegkundigen, vervolgacties
behoeft, zowel in Nederlands als in
Europees verband. Om te beginnen
lijkt het zaak nu leergeld te betalen en
te zorgen dat we op een rij hebben wat
we in Nederland goed en fout vinden
gaan in het hele proces, grondig te
evalueren en om met partijen om tafel
te gaan en te komen tot een – ook
daadwerkelijk te handhaven –
gedragscode voor bemiddelaars.
De globale conclusies van de
discussies en de presentaties van
Tjadens en Roerink zijn terug te vinden
op de website van het LOIB
(www.nizw.nl/loib).
auteur Frits Tjadens
informatie f.tjadens@nizw.nl
Op opleidingen in Midden- en Oost-Europa ontbreekt veelal
de deskundigheid om beroepskrachten voor te bereiden op
het samenwerken met vrijwilligers. Juist nu men in veel
landen bezig is met het introduceren van een reïntegratiebeleid
en nieuwe concepten als community care wordt dat
als een groot gemis ervaren. Men probeert daar, onder
andere via samenwerkingsprojecten met het buitenland, iets
aan te doen. Een van die projecten betreft de uitwisseling
van ideeën en knowhow tussen Roemenië, Litouwen en
Nederland. Participanten in het project zijn het Primavera
Pilot Center for Special Education and Recuperation for
Children in Resita, Roemenië en de Utena Medical School in
Utena, Litouwen. In het kader van het Socrates Grundtvig
programma van de EU werken zij gezamenlijk aan het
opstellen van een praktische leidraad voor leraren om
studenten te trainen in het omgaan met vrijwilligers. Tegelijk
wordt er ook een soort gids gemaakt die vrijwilligers uitlegt
hoe zij op de beste manier een bijdrage kunnen leveren.
Leidraad en gids worden uiteindelijk zowel in het Litouws als
zorg

zorg
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 20
in het Roemeens gepubliceerd. Het NIZW is bij het project
betrokken als expertorganisatie. In het komende jaar zal ook
het Wiener Hilfswerk uit Wenen, Oostenrijk, in het project
mee gaan doen.
Twee Roemeense en twee Litouwse projectbetrokkenen
hebben onlangs een studiebezoek gebracht aan Nederland.
Tijdens dat bezoek zijn zij onder meer te gast geweest bij ‘s
Heeren Loo in Ermelo en de Philadelphia-stichting in Huizen.
Ook bezochten zij de Barthimeus boerderij bij Langbroek
(Utrecht) en de Hogeschool van Amsterdam. Zaken die de
bezoekers het meest interesseerden waren de werving en
selectie van vrijwilligers en de manier om ze te motiveren en
bij het werk te betrekken en betrokken te houden. Wat dat
betreft was er dus niet zo’n groot verschil met wat
Nederlandse beroepskrachten en vrijwilligerscoördinatoren
in het bijzonder bezig houdt. Daarnaast toonde men vanzelfsprekend
veel belangstelling voor de training van vrijwilligers
en daarvoor ontwikkelde curricula.
Het project loopt door tot halverwege het volgend jaar en
wordt dan afgesloten met een slotconferentie in Litouwen.
auteur Henri Braakenburg
informatie h.braakenburg@nizw.nl
Een impressie van een bezoek
aan voorzieningen
voor ouderenzorg in Denemarken
Een intensieve tour langs lokale zorg-servicecentra in
Denemarken heeft de ideeën die leven omtrent het scheiden
van wonen en zorg en het integreren van welzijn en zorg een
flinke impuls gegeven bij de zorgaanbieders, de woningbouwcorporaties
en de gemeenten in de regio’s
Haaksbergen, Eibergen en Neede.
Neijenborch is een decentrale zorgorganisatie, bestaande uit
een regionaal zorgcentrum en drie lokale woonzorgcentra. In
het regionaal zorgcentrum (het verpleeghuis) wordt wonen,
welzijn en zorg geboden in de drie clusters Somatiek,
Psychogeriatrie en Jongeren. De lokale woon-zorgcentra
verlenen een compleet aanbod op het gebied van wonen,
welzijn en zorg.
Doel van het bezoek
De afgelopen jaren heeft Neijenborch de visie op zorgverlening
verder ontwikkeld tot een visie op welzijn, huisvesting
en zorg, waarin wordt uitgegaan van het basisprincipe dat
alle vormen van zorg worden geleverd, ongeacht de
huisvestingssituatie van de cliënt.
Het realiseren van een dergelijke visie kan een organisatie
niet alleen en zou een organisatie ook niet moeten willen. Dit
besef heeft ertoe geleid dat Neijenborch intensief contact
heeft gehad, en nog heeft, met gemeenten, woningbouwcorporaties
en thuiszorgorganisaties in het werkgebied
Haaksbergen, Eibergen en Neede. Om alle partijen de kans
te geven om te beoordelen of de toekomstvisie van
Neijenborch perspectieven biedt en om percepties op elkaar
af te stemmen, is een bezoek aan Denemarken georganiseerd,
waar de ouderenzorg het meest overeenkomt met de
planvorming van Neijenborch.
De volgende organisaties waren hierbij vertegenwoordigd:
Neijenborch, stichting “Breederveld” (beide organisaties
bieden o.a. huisvesting, verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg),
Thuiszorg Enschede-Haaksbergen, Sensire
Thuiszorg Oost Gelderland, de woningcorporaties Lucht en
Licht (Haaksbergen), Woonklavier (Eibergen, Neede, Borculo,
Ruurlo) en de Stiepel (Vorden, Hengelo Gld., Lichtenvoorde,
Zelhem) en de gemeenten Haaksbergen, Eibergen en Neede.
Het gebied dat is bezocht
De volgende drie gemeenten zijn bezocht: Århus, Silkeborg
en Rosenholm. Deze plaatsen liggen in Jutland en
verschillen in grootte van de tweede stad van Denemarken
(Århus) tot een plattelandsgemeente verdeeld over verschillende
kernen (Rosenholm). Århus heeft ca. 285.000 inwoners
en is verdeeld in 36 zelfstandige zorgdistricten. De plattelandsgemeente
Rosenholm heeft ongeveer 10.000 inwoners
en de twee grootste dorpen (Hornslet en Mørke) hebben
respectievelijk een woonzorgcomplex en een activiteitencentrum.
Silkeborg tenslotte, is een gemeente met ca.
55.000 inwoners en is verdeeld over vijf zorgcentra.
De structuur van de ouderenzorg in Denemarken
Op landelijk niveau wordt indirect en op afstand gestuurd en
wordt een aantal richtlijnen voor welzijn, zorg en huisvesting
geformuleerd. Op het gebied van zorg geldt de norm dat de
zorgvrager zelf bepaalt waar hij of zij de zorg wil ontvangen:
in de eigen woonomgeving of in één van de woningen bij
een lokaal zorgcentrum. Kleinschaligheid van wooncomplexen,
wijk- of buurtgebonden is het uitgangspunt en
voorzieningen worden belastinggefinancierd.

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 21
De gemeente in Denemarken is verantwoordelijk voor
strategie en beleid, financiering, organisatie en uitvoering
van welzijn, zorg en huisvesting en ontvangt dan ook een
groot percentage van de belastinggelden. De regie voor
verdeling is dus lokaal geregeld. In de praktijk blijkt echter
dat gemeenten niet veel variaties aanbrengen in de landelijke
richtlijnen.
Daar waar de gemeenten te kleinschalig zijn, worden de
voorzieningen op het gebied van psychiatrie en gehandicaptenzorg
nog provinciaal geregeld; zo ook een kenniscentrum
voor psychogeriatrie (Århus). Verder worden op provinciaal
niveau de algemeen ziekenhuizen en overige medische
voorzieningen gereguleerd.
Wat is bijzonder aan het Deense model?
De lokale voorzieningen voor ouderenzorg in Denemarken
worden gekenmerkt door kleinschaligheid, een uitgebreide
welzijnssector, de keuzevrijheid voor zorgvrager en de lage
bureaucratie doordat de gemeente alles initieert, reguleert
en financiert. Er zijn multifunctionele lokale zorg-servicecentra,
waarbij de welzijnsactiviteiten sterk de nadruk
krijgen. Veelal is aan de servicecentra een aantal woningen
gekoppeld voor mensen die 24 uur zorg behoeven en die er
zelf voor hebben gekozen om in die setting te gaan wonen
vanwege hun zorgvragen, of vanwege het ontbreken van
voldoende mantelzorg.
In ieder geval heeft elke bewoner zijn of haar eigen zitslaapkamer.
Door de landelijke richtlijnen is in de woonvormen
echter weinig variatie te herkennen.
Het grootste percentage zorgvragers blijft wonen in hun
eigen woonomgeving. De zorg daar wordt geleverd door
verpleegkundigen, verzorgenden en de eigen huisarts, die
allen in dienst zijn van de gemeente. Om ouderen de
mogelijkheid te bieden om sociale contacten in stand te
houden of op te doen en om eenzaamheid te voorkomen,
worden in de servicecentra diverse welzijnsactiviteiten met
een hoog ‘buurthuis’-gehalte georganiseerd. Verenigingen
organiseren veelal hun activiteiten in de servicecentra, er
worden lezingen gehouden en ook voorlichting op allerlei
gebied en verstrekking van hulpmiddelen kan daar plaatsvinden.
Vervoer naar en van het servicecentrum wordt
bekostigd door de gemeente.
De keuzevrijheid die zorgvragers hebben vormt een belangrijke
basis in het Deense model. Daar waar de mantelzorg
nog voldoende ondersteuning kan bieden, kunnen
zorgvragers alle vormen en hoeveelheid van zorg ontvangen
in hun eigen woning. Een wijkverpleegkundige kan in
contacten met cliënten thuis de zorg initiëren, toewijzen en
realiseren. Waar in Nederland met de indicering door de
RIO’s meer aan objectiviteit wordt gehecht, is de ervaring in
Denemarken dat er goed kan worden geïndiceerd door dicht
bij de zorgvrager te blijven.
Waar we in Nederland discussiëren over het bieden van
ongeplande zorg en de grenzen in het bieden van thuiszorg,
is in Denemarken de zorg- en dienstverlening al veel meer
vraaggericht en niet-tijdgebonden vormgegeven. Grenzen in
financiering of andere beperkingen mogen geen reden zijn
om een zorgvrager naar een woonzorgcomplex te laten
verhuizen. Dit kan alleen als de zorgvrager daar expliciet
voor kiest.
Reacties van de vertegenwoordigde partijen voor realisatie
in Nederland
De bezoeken aan de organisaties in Denemarken hebben
ertoe geleid dat de visie op welzijn, zorg en huisvesting bij
de aanwezige partijen meer op één lijn is komen te liggen.
Geconcludeerd is dat de toekomstvisie van Neijenborch
haalbaar is, maar alleen als alle partijen daarbij betrokken
zijn. Het Deense model kan echter niet als blauwdruk dienen.
De Nederlandse regelgeving is veel complexer. We hebben
te maken met meer partijen (zoals het RIO, Zorgkantoor,
CTG, etc.). En met name op verpleeghuiszorgniveau zijn er in
Nederland meer specialismen te onderscheiden (zoals
verpleeghuisgeneeskunde, gespecialiseerde ergotherapie,
psychologie). Tenslotte is het Deense model belastinggefinancierd
en ligt de regie volledig bij de gemeenten,
terwijl in Nederland de zorg op basis van verzekeringsaanspraken
(AWBZ) wordt ontvangen.
Met name de kleinschaligheid, het lokale karakter en de
nadruk die op welzijn wordt gelegd, spraken de betrokkenen
erg aan. Bij het realiseren van de plannen zullen deze
aspecten zeker worden meegenomen. In de huisvesting zal
echter worden gestreefd naar meer variatie in woonvormen.
De reis naar Denemarken is georganiseerd door Simone
Aarendonk (NIZW International Centre) en begeleid door Piet
Driest (NIZW, Innovatieprogramma Wonen en Zorg).
auteur Bertyl Lankhaar, beleidsmedewerker Neijenborch
informatie blankhaar@neijenborch.nl
zorg

sport
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 22
WADA,
‘think positive,
test negative
Eind 1999 werd het World Anti-Doping
Agency (WADA) opgericht om de strijd
tegen doping te promoten en te coördineren.
De dopingperikelen in de Tour
de France van 1998 waren in februari
1999 aanleiding voor een conferentie
over dit onderwerp. De conferentie
mondde uit in de Lausanne
Declaration. In deze verklaring zijn de
grondbeginselen vastgelegd voor een
onafhankelijk internationaal antidoping
agentschap. Het WADA is geïnitieerd
door het Internationaal
Olympisch Comité en wordt ondersteund
door intergouvernementele
organisaties, nationale overheden en
publieke en private organisaties actief
op het gebied van de strijd tegen
doping. Het WADA ontvangt financiële
bijdragen van EU-lidstaten en de
Europese Unie.
Op 20 maart j.l. spraken in Brussel
vertegenwoordigers van het IOC, de
Europese Commissie en de EUlidstaten
over het functioneren, de
toekomstige activiteiten en de financiering
van het WADA.
De rol van het WADA als katalysator,
monitor en coördinator van de diverse
activiteiten van de overheden en de
sportorganisaties en de mogelijke
samenwerking hiertussen, is van groot
belang voor een effectieve strijd tegen
doping. Zowel de overheden als de
sportorganisaties onderschrijven het
belang van een goede samenwerking
in de strijd tegen doping. Iedere
betrokkene voert vanuit de eigen
doelstelling en binnen de eigen verantwoordelijkheid
verschillende
activiteiten uit.
Één van de belangrijkste toekomstige
activiteiten van het WADA is het
harmoniseren van dopingsancties. Er
kunnen grote verschillen bestaan
tussen de dopingsancties die per
lidstaat of sportorganisatie opgelegd
worden. In sommige lidstaten is het
gebruik van doping zelfs strafbaar.
Andere lidstaten laten het straffen van
dopinggebruik over aan de sportorganisaties
zelf. Sommige sportbonden
hebben een heel streng anti-dopingbeleid
en andere sportbonden hebben
niet eens een dopingreglement. Hier
moet meer lijn in komen. Een
verplichte harmonisatie van wetgeving
is echter niet aan de orde. De lidstaten
en het WADA zullen de sportbonden
wel zoveel mogelijk stimuleren de
dopingsancties op een lijn te brengen.
De lidstaten kunnen dit doen door de
subsidie te korten. Het WADA kan
sportbonden uitsluiten van deelname
aan belangrijke wedstrijden bij het
ontbreken van een effectief dopingreglement.
Verdere aandachtspunten voor de
toekomst zijn de harmonisering van
dopingcontroles, het ontwikkelen van
een internationale anti-doping code,
het onderzoeken van de determinanten
van dopinggebruik en het ontwikkelen
van een internationaal informatiesysteem
over de samenstelling van
voedingssupplementen.
Ten slotte is in Brussel gesproken over
de financiële bijdragen van de deelnemende
partijen. De meeste lidstaten
van de EU zullen op korte termijn het
door hen verschuldigde bedrag hetzij
via de Raad van Europa, hetzij direct
aan het WADA overmaken. Duitsland
stelt zich echter op het standpunt dat
zij haar bijdrage voor dit jaar slechts
betaalt als er voor de opvolgende jaren
een concreet voorstel voor
Gemeenschapsfinanciering ligt. De
Europese Commissie kan echter niet de
EU-bijdrage aan het WADA voldoen.
Deze onvermogendheid tot betaling zal
implicaties hebben voor de bestuursfunctie
van Eurocommissaris Reding.
Op de informele EU
Sportministersbijeenkomst op 17 mei
j.l. in Alméria werden de financiering
door de lidstaten van de EU en de
vervulling van de bestuursfuncties van
de EU in het WADA verder besproken.
auteur Dorien Höppener
(VWS/Directie Sport), Frank van Linden
informatie d.hoppener@minvws.nl

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 23
Samenwerken over de grenzen?
Ja, maar hoe dan?
Aanbod: een
praktijkgerichte cursus
Het NIZW International Centre (NIZW IC) is van plan een
praktijkgerichte cursus te organiseren voor regionale en
plaatselijke zorg- en welzijnsorganisaties die willen samenwerken
met collega’s in West-, Midden en Oost Europa. Uw
inhoudelijke voorkeuren, verwachtingen en programmawensen
worden de leidraad. Op grond van een schriftelijke
behoefte-inventarisatie doet het NIZW IC eind juni een
definitief aanbod. Organisaties die in de startblokken staan
en zoeken naar manieren om de internationale samenwerking
succesvol aan te pakken, kunnen hun interesse voor
deelname aan ons melden. Bij voldoende belangstelling (15
personen) kan de cursus nog in november 2002 starten.
Waarom een cursus?
Non-profitorganisaties en zorg- en welzijnsinstellingen
zoeken samenwerking om van elkaar te leren hoe ze bijvoorbeeld
sociale uitsluiting kunnen tegengaan of hoe ze nieuwe
werkwijzen in de zorg kunnen introduceren. Men zoekt
uitwisseling van kennis om de mantelzorg te professionaliseren
of om nieuwe methoden uit te wisselen rond het
werken binnen de gezondheidszorg en het welzijnswerk met
ouderen, gehandicapten of chronisch zieken. Niet alleen
binnen de lidstaten van de Europese Unie. Sinds de val van
de Berlijnse muur hebben ook heel wat organisaties
contacten gelegd in Midden- en Oost-Europa. Vaak heeft dat
tot goede relaties met zusterinstellingen geleid en zijn er
hulpacties gestart of projecten opgezet. En met de
uitbreiding van de Europese Unie in het vooruitzicht zal dat
alleen maar toenemen.
Het doel van de cursus is deelnemers in staat te stellen
kwalitatief goede projectvoorstellen te ontwikkelen voor
internationale samenwerking met organisaties in West-,
Midden- en Oost-Europa. Bestaande projectplannen kunnen
als oefenmateriaal worden gebruikt.
Praktische kennis en ervaring uitwisselen
Hoe gaan we om met cultuurverschillen, welke cultuurverschillen
zijn er dan, hoe vinden we betrouwbare partners,
waar vinden we de middelen, wat maakt een projectidee
haalbaar en kwalitatief goed? Hoe werkt het achter de
Brusselse schermen? Welke prioriteiten worden gesteld in de
politieke Europese arena rond public health, care and
welfare? Wat kunnen we daar als organisatie precies mee?
Welke juridische aspecten moeten we in acht nemen?
Slechts een greep uit alle vragen die bij het NIZW IC binnenkomen.
Maar er is ook een grote hoeveelheid kennis en
ervaring beschikbaar bij Nederlandse collega-organisaties
die al langer internationaal samenwerken. Al die verzamelde
kennis en ervaring kan een krachtige informatiebron zijn
voor organisaties die nog geen contacten in het buitenland
hebben, maar dat wel willen. Het kan hen helpen de beste
aanpak te kiezen, de juiste fondsen te benaderen of de
aansluitende partnerorganisatie te vinden. Het NIZW IC wil
met de cursus de opgedane kennis en ervaring van collega’s
overdragen aan de nieuwe spelers op het internationale
speelveld.
De cursusopzet
Gedacht wordt aan vijf bijeenkomsten van een dagdeel (of 2
bijeenkomsten van een hele dag) om de twee weken met in
de laatste fase meer ruimte om eigen projectvoorstellen te
schrijven. Elke bijeenkomst behandelt een specifiek aspect
van de projectvoorbereiding, -ontwikkeling en -uitvoering.
Het NIZW IC zorgt voor permanente cursusbegeleiding en
wil zo veel mogelijk gebruik maken van contactpersonen en
organisaties die ruime ervaring hebben in samenwerken met
partners uit andere Europese landen. Er zijn dus steeds
wisselende gastdocenten/ informanten. Qua methodiek ligt
de nadruk op ‘learning by doing’. Informatieoverdracht en
informatieverwerking ontstaan door gebruik van interactieve
werkvormen met veel plaats voor eigen inbreng en zelfwerkzaamheid.
Heeft u in principe belangstelling?
Wilt u meewerken aan de behoeftepeiling en op de mailinglijst
voor het definitieve aanbod geplaatst worden? Mail of
bel dan naar Pink Hilverdink of Henri Braakenburg, mail:
p.hilverdink@nizw.nl of h.braakenburg@nizw.nl telefoon
030 - 2306 552. U ontvangt dan de vragenlijst en meer
achtergrondinformatie.

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 24
Bijeenkomst
Welzijn goes Europe!
Het Kennisnetwerk Sociaal beleid (KSB),
Odyssee en het NIZW International Centre
beleggen op 25 september een middag-bijeenkomst
over Europa. Vragen die aan de orde
komen zijn ‘Wat heeft het Nederlandse
welzijnswerk met Brussel en de EU te
maken?’, ‘Wat kun je aan Brussel hebben?’,
‘Wat heb je nodig om Europese projecten uit
te voeren?’. Ook zal een drietal korte
workshops worden gehouden rond de thema’s
Sociale uitsluiting, Leefbaarheid en Civil
society. Als informanten zullen optreden
vertegenwoordigers van het Ministerie van
VWS, het NIZW IC en instellingen met
ervaring in Europa.
FINANCIERINGSNIEUWS
Het Eurodesk Financieringsnieuws is een
elektronische attenderingsservice van het
NIZW International Centre. In het subsidienieuws
vindt u informatie over
Nederlandse en Europese subsidieprogramma’s
die op korte termijn een
deadline hebben, of waarin inhoudelijke
wijzigingen hebben plaatsgevonden. Het
subsidienieuws begeeft zich op de
terreinen zorg, welzijn en volksgezondheid.
U kunt het hele subsidienieuws
inzien op internet
(http://www.nizw.nl/nizwic). Eenmaal per
maand worden nieuwe berichten -
uitsluitend per e-mail - verstuurd aan
belangstellenden. Indien u deze
berichten wilt ontvangen, kunt u een email
sturen naar Tessa Kelder:
t.kelder@nizw.nl.
Bestrijding van Sociale Uitsluiting
De Europese Commissie heeft een
oproep gedaan in het kader van het
actieprogramma B3-4105, bestrijding van
sociale uitsluiting. Het programma is
gericht op het ondersteunen van
netwerken van sleutelorganisaties die
actief zijn in de bestrijding van armoede
en sociale uitsluiting op Europees
niveau. De budgetlijn is vastgesteld voor
de periode 2002 – 2006.
De belangrijkste doelen van het
programma zijn:
– het bevorderen van toegang tot
stabiel en kwalitatief goed werk voor
allen die kunnen werken, het
voorkomen van uitsluiting tot werk,
en het faciliteren van toegang tot alle
middelen, rechten, goederen en
diensten;
– het voorkomen van het risico op
uitsluiting;
– hulp bieden aan de meest kwetsbare
groepen mensen;
– het mobiliseren van alle relevante
actoren en ervoor zorgen dat de
bestrijding van uitsluiting deel wordt
van het gewone beleid.
De gedane oproep geldt voor twee
onderdelen van het actieprogramma:
1 steun aan Europese netwerken
betrokken bij de bestrijding van
armoede en sociale uitsluiting;
2 transnationale samenwerking en
uitwisselingsprojecten ter bestrijding
van sociale uitsluiting.
De deadline voor het indienen van
De middag is bestemd voor welzijnsinstellingen,
maatschappelijke organisaties,
woningcorporaties, instellingen op het terrein
van sociale veiligheid, waaronder de politie,
zorginstellingen.
De bijeenkomst wordt gehouden in gebouw
De Driehoek, vlakbij het centraal station in
Utrecht. Als follow-up activiteit volgt begin
november een driedaags studiebezoek aan
Brussel. Aan de middag en het studiebezoek
zijn kosten verbonden. Nadere informatie
volgt in het volgende nummer van Intermezzo.
Belangstellenden kunnen zich melden bij het
International Centre via e-mail:
h.braakenburg@nizw.nl, tel 030-2306373
projectvoorstellen is 17 juli 2002 voor
steun aan Europese netwerken, en 5 juli
2002 voor transnationale samenwerking.
Meer informatie:
http://europa.eu.int/comm/employment_s
ocial/soc-prot/soc-incl/calls_en.htm
Europees Initiatief voor Democratie en
Mensenrechten
Het Europees Initiatief voor Democratie
en Mensenrechten (EIDHR) bundelt
budgetlijnen ter bevordering van
mensenrechten, democratie en conflictpreventie
in landen buiten de Europese
Unie. Er zijn onlangs 4 nieuwe oproepen
verschenen voor het indienen van
projectvoorstellen voor dit initiatief. De 4
oproepen richten zich op prioriteit 2, 3 en
4, zoals die staan beschreven in het
EIDHR programma document voor de
periode 2002 – 2004:
1 steun voor de afschaffing van de
doodstraf;
2 het bestrijden van straffeloosheid en
het bevorderen van internationaal
recht;
3 het bestrijden van i) racisme en
xenophobie, ii) discriminatie tegen
etnische minderheden;
4 het voorkomen van marteling en het
bieden van steun aan de rehabilitatie
van slachtoffers van marteling.

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 25
De deadline voor het indienen van
voorstellen is 29 juli 2002.
Voor meer informatie:
http://europa.eu.int/comm/europeaid/proj
ects/ddh/ddh_en.htm
CONFERENTIES
De IC Conferentie-agenda is de elektronische
signaleringsservice van het NIZW
International Centre. Het
betreft een overzicht van zowel binnenals
buitenlandse conferenties, seminars
en cursussen met een internationale
dimensie, op de terreinen zorg, welzijn
en gezondheidszorg. Het integrale
overzicht kunt u vinden op de website
van het NIZW IC
(http://www.nizw.nl/nizwic/index.html).
Een overzicht met actuele aanvullingen
wordt eens per maand - uitsluitend per email
- verstuurd aan belangstellenden.
Indien u dit overzicht wenst te
ontvangen, kunt u een e-mail sturen naar
Loek Coenraad, L.Coenraad@nizw.nl.
Hierbij volgt een selectie uit de
Conferentie-agenda voor de komende
maanden.
JEUGD
Charting Our Progress toward Protection
of Children Worldwide
July 7-10, 2002, ISPCAN/Kempe
Children’s Foundation – Denver, USA
Organization: International Society for
Prevention of Child Abuse and Neglect
Contact: Kempe Children’s Found., c/o
MorSports & Events, Inc., 6000 E. Evans,
Suite 1-021, Denver, CO 80222, Fax: +1
303 782 5005, E-mail: 2002@kempecenter.org
,
Website: http://www.kempecenter.org
14th International Congress on Child
Abuse & Neglect.
Young People 2002: Research,
Practice and Policy
July 22-24, 2002, Keele University –
Keele, UK
Organization: National Youth
Agency/Keele University/a.o.
Contact: Wraith Conferences, 12
Mushroom Field, Kingston, Lewes BN 7
3LE (UK),
Fax: +44 1273 483 532 E-mail:
kfwraith@wraithconf.f9.co.uk
A three day conference for everyone
involved in youth research and policy,
and work with young people. Building on
Eurodesk Deadlinesoverzicht tot
oktober 2002
Azië Informatie- en Communicatieprogramma - 14 juni, 30 september
Bestrijding van Sociale Uitsluiting – 5 juli 2002, 17 juli 2002
INCO-programma - 16 juli 2002
Europese werkgelegenheidsstrategie - 20 juli 2002
Europees Initiatief voor Democratie en Mensenrechten – 29 juli 2002
JEUGD - Actie I (Uitwisselingen) - 1 september 2002
JEUGD - Actie II (European Voluntary Service) - 1 september 2002
JEUGD - Actie III (Jongereninitiatieven) - 1 september 2002
JEUGD - Actie V (Samenwerkings-, training- en informatieprojecten) - 1 september
2002
Azië Informatie- en Communicatieprogramma - 14 juni, 30 september
INCO-programma - 16 juli 2002
Europese werkgelegenheidsstrategie - 20 juli 2002
Azië URBS programma - 2 september 2002
ZON oproep Gezond Leven - 17 september 2002
Europees Jeugd Fonds - 1 oktober 2002
an earlier, highly successful event, Youth
Research 2000, Young People 2002 will
focus on new and ongoing research on
young people, but with a strong
emphasis on the links between research,
practice and policy.
Living in a Home - Feeling at Home?
August 8-11, 2002, Tampere, Finland
Organization: IFCO/Finnish Federation of
Foster Care Associations
Contact: IFCO 2002, Tampere Conference
Service Ltd., P.O. Box 630, FIN-33101
Tampere
Tel: +358 3 366 4400, Fax: +358 3 222
6440, E-mail: ifco@tampereconference.fi
Website:
http://www.perhehoitoliitto.fi/ifco2002/
In the IFCO 2002 conference, we will
return to the basic elements of family
care, which have hardly changed over
the years: responding to the needs of the
child, the importance of the bond
between the child and the adult, and the
role of the foster family as a harmonizing
force.
OUDEREN
Ageing and Diversity
August 30 - September 1, 2002, Bergen,
Norway
Organization: International Association of
Gerontology/EBSSRS/Nova
Contact: Norwegian Social Research,
P.O. Box 3223 Elisenberg, N-0208 Oslo,
Tel: +47 22 541 200,
Fax: +47 22 541 201, E-mail:
svein.o.daatland@nova.no
Website:
http://www.nova.no/nyheter/kalender/ebs
srssymp.htm
34th symposium of the European
Behavioural and Social Science Research
Section.
The focus of the 2002 symposium will be
on ageing and diversity - on variation,
differences and inequalities associated
with ageing, older years, and ageing
policies. You are invited to address
diversity that is related to for example
gender, class, ethnicity, and health.
GEHANDICAPTEN
Reframing Disability
July 8 - 12, 2002, Washington DC, USA
Organization: Association on Higher
Education and Disability
Contact: AHEAD, University of
Massachusets, 100 Morrissey Blvd.,
Boston, MA 02125-3393 (USA)
Tel: +1 617 287 3882, Fax: +1 617 287
3881, Website: http://www.ahead.org/
AHEAD Conference 2002. The conference
will be a time to reflect on our past
travels and plan the road ahead. The
theme, Reframing Disability, signifies an
opportunity to re-invigorate our conference
and our work by examining how
multiple perspectives on disability
(medical, student development, civil
rights, service delivery, social model...)
can illuminate our individual work and
guide our collective efforts.

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 26
8th International Conference on
Computers Helping People with Special
Needs
July 15-20, 2002, Linz, Austria
Organization: Austrian Computer Society
(OCG)/Johannes Kepler University Linz
Contact: Johannes Kepler Universität
Linz, Altenbergerstr. 69, A-4040 Linz, Tel:
+43 732 2468 9853
Fax: +43 732 2468 9322, E-mail:
k.miesenberger@aib.uni-linz.ac.at ,
Website: http://www.icchp.at/
ICCHP by its nature has a wide area of
topics involved and any list would be
incomplete. Therefore the topics are
outlined by the ICCHP cube. It demonstrates
the problems associated with
information technology for people with
special needs in the areas of communication,
medicine, environment, and
assistive-technology and their
relationship to educational, psychological,
sociological and legal fields.
New Visions: Moving Toward an
Inclusive Community
July 27 - August 2, 2002, Leeuwenhorst
Congress Centre, Noordwijkerhout,
The Netherlands
Organization: International Council for
Education of People with Visual
Impairment
Contact: Van Namen & Westerlaken
Congress Organization Services, P.O. Box
1558, NL-6501 BN Nijmegen, Tel: +31
(0)24 323 4471, Fax: +31 (0)24 360 1159,
E-mail: icevi2002@congres.net
Website: http://www.icevi.org/announcements/icevi2002/
The Programme Committee has
identified three main areas of focus:
Early Intervention; School Years;
Transition from school to work or continuing
education.
GEZONDHEIDSZORG
Action for Health in a New Millennium
June 23-28, 2002, Stockholm, Sweden
Organization: Swedish Association for
Occupational Therapists
Contact: SAOT, Box 760, S-13124 Nacka,
Tel: +46 8 466 2440, Fax: +46 8 466 2424,
E-mail: wfot2002@akademikerhuset.se ,
Website: http://www.wfot2002.com/
The purpose of the Congress Programme
is to provide an updated overview of
occupational therapy practice and
research from all over the world,
presenting Actions for Health in a New
Millennium. This purpose will be fulfilled
by the joint efforts on the part of colleagues
from more than sixty countries.
Managing the Pressures: Health,
Quality and Money
June 26-28, 2002, Gdansk, Poland
Organization: European Health
Management Association
Contact: EHMA, Vergemount Hall,
Clonskeagh, Dublin 6 (IRE),
Tel: +353 1 283 9299,
Fax: +353 1 283 8653, E-mail:
rdooley@ehma.org, Website:
http://www.ehma.org/conf2002/
index.html
Annual European Health Management
Association Conference 2002.
Global Engagement in Creating
Financially Viable Health Care Systems
July 15-17, 2002, Baskent University –
Ankara, Turkey
Organization: Baskent University, School
of Health Sciences/a.o.
Website:
http://www.congress.baskent.edu.tr/
The objective of the conference is to
bring practitioners academics, and
students to discuss, present papers,
posters, and panels relating to healthcare
systems around the world
Health and Society in Europe
August 29-31, 2002, University Medical
Centre Groningen – Groningen,
The Netherlands
Organization: European Society of Health
and Medical Sociology (ESHMS)
Contact: Conference Office, Otto
Eerelmanweg 8, NL-9761 HZ Eelde,
Tel: +31 50 309 5035,
Fax: +31 50 309 5035,
E-mail: j.jaarsma@hetnet.nl,
Website: http://www.eshms.org/
9th biennial ESHMS conference. Calls for
Papers may deal with the following
themes:
Health care system, Health and its determinants,
Chronic illness, Health
Promotion, Changing position of the
patient, Research Methodology, Medical
Sociology and its future
International Public Health Nursing:
Diversities and Commonalities
August 28-31, 2002, Queen’s University –
Belfast, UK
Organization: Queen’s University, School
of Nursing and Midwifery
Contact: Conference secretariat, QUB,
Medical Biology Centre, 97 Lisburn Road,
Belfast BT9 7BL (UK), Tel: +44 28 9033
5705, Fax: +44 28 9033 5878, E-mail:
l.matthews@qub.ac.uk
Website:
http://www.qub.ac.uk/nur/conf/index.htm
The conference will provide a forum to
examine innovative and contemporary
public health nursing innovations
through keynote speakers, concurrent
sessions, symposia and poster presentations.
International and local researchers
and clinical and public health practitioners
will share a breadth of intercultural
and global experiences.
SOCIAAL BELEID
Bridging the Gaps: Economic, Social, and
Cultural Opportunities at Global and
Local Levels
30th International Council on Social
Welfare conference
Keywords: social development
Date: June 24-28, 2002
Place: De Doelen - Rotterdam
Organisation: Netherlands Institute for
Care and Welfare (NIZW)
Contact: NIZW Conference Office, P.O.
Box 19152, NL-3501 DD Utrecht
Phone: +31 (0)30 230 6510 - Fax: +31
(0)30 230 6490- E-mail: icsw2002@nizw.nl
Website: http://www.nizw.nl/icsw2002
Contents: We live in a world with
enormous differences, between poor and
rich, between men and women, between
included and excluded, between the
powerful and those without power. At
the start of the 21st century we are more
aware than ever of diversity in the social
and cultural domain, between ethnic
groups, between ways of living, between
east and west, between north and south,
between religions, and between values.
Differences caused by economic and
social injustice can lead to tensions,
opposition, exclusion, violence and even
terrorism. The growing gap between the
haves and have-nots continues to cause
large sections of the world’s population
to live in poverty and social exclusion.
The 30th ICSW International Conference
will focus both on the reconciliation of
these differences as well as on the
continued fight against poverty and
exclusion. We need to strengthen social
policies that have a unifying effect, in
order to counteract the risks inherent in a
globalising world with an uneven

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 27
division of power. An open dialogue
about these issues and their root causes
is required across all levels; at a global
political level, a policy development level
and a local programme and practice
level.
The conference will include four plenary
sessions, in which the global themes
mentioned above will be addressed by
key note speakers. Nine symposium
sessions will give the floor to experts
who will be able to take the issues
further and debate in more detail their
impact on the work at local level.
4th International Conference on
Evaluation for Practice
July 4-6, 2002, Tampere, Finland
Organization: University of
Tampere/STAKES
Contact: University of Jyväskylä,
Department of Social Sciences &
Philosophy, P.O Box 35, FIN-40351
Jyväskylä, Tel: +358 14 260 2917 -
Fax: +358 40 522 9301-
E-mail: rostila@dodo.jyu.fi
Website:
http://www.uta.fi/laitokset/sospol/
eval2002/
The focus of the conference is on evaluation
research which has implications for
practice, defined broadly to include
social work, as well as education and
health and other human services. The
conference brings together researchers
and practitioners from a variety of
countries, to share their experiences for
studying effectiveness and processes in
practice at micro or macro levels,
providing evidence of the efficacy and
value of practice, and striving to help
practitioners improve their practice in
response to changing needs and
contexts. The theme of our conference is
’A Meetingplace for Various and
Complementary Approaches’.
Social Values, Social Policies - Normative
Foundations of Changing Social Policies
August 29-31, 2002, Tilburg University –
Tilburg
Organization: European Social Policy
Research Network/European Sociological
Association
Contact: TISSER - Tilburg Institute for
Social and Socio-economic Research,
Tilburg University, P.O. Box 90153, NL-
5000 LE Tilburg, Tel: +31 (0)13 466 2794,
Fax: +31 (0)13 466 8068,
E-mail: w.v.oorschot@kub.nl, Website:
http://cwis.kub.nl/~fsw_2/home/worschot/
esprn02/
Annual Conference 2002. The conference
aims at directing attention to the interrelations
between changes in social values
and social policies, thus contributing to a
wider understanding of the cultural
factor in welfare change.
DIVERSEN
Transforming Civil Society, Citizenship
and Governance: The Third Sector in an
Era of Global (Dis)order
July 7-10, 2002, University of Cape Town,
Groote Schuur Campus - Cape Town,
South Africa
Organization: International Society for
Third-Sector Research (ISTR)
Contact: Global Conferences, P.O. Box
44503, 7735 Claremont (S-AF), Tel: +27 21
762 8600,
Fax: +27 21 762 8606, E-mail:
5istr2002@globalconf.co.za,
Website: http://www.jhu.edu/~istr/conferences/capetown/
The theme of the conference is
‘Transforming Civil Society, Citizenship
and Governance: The Third Sector in an
Era of Global (Dis)Order.’ This theme was
selected to explore two distinct sets of
issues. First, how is the increasing
political, economic, and social
integration of the world impacting on the
Third Sector and its work? Second, how
is the internationalization of Civil Society
impacting on the nature of governance
and citizenship?

U kunt bij het NIZW International Centre terecht voor:
– electronische attendering op internationale conferenties, workshops etc., via de
website en op verzoek per e-mail aan belangstellenden;
– electronische attendering op subsidiemogelijkheden en deadlines voor internationale
activiteiten via de website en op verzoek per e-mail via Eurodesk;
– de nieuwsbrief Intermezzo, forum voor internationale ontwikkelingen en
activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport, een
gezamenlijke uitgave van het IC en het ministerie van VWS;
– informatie over en uit het Landelijk Overlegforum Internationaal Beleid (LOIB);
– coördinatie van projecten in het buitenland (met name Midden- en Oost-Europa)
om de kennis en expertise op het terrein van zorg en welzijn te vergroten;
Colofon
Redactie Floor Barnhoorn, Annemiek Goris, Liesbeth Julius, Tessa Kelder, Frank van
Linden
Vormgeving en opmaak
Ontwerpbureau WRIK
Intermezzo is een gezamenlijke nieuwsbrief van het NIZW International Centre en het
ministerie van VWS / Directie Internationale Zaken en verschijnt 6 keer per jaar. Het
blad wordt gratis verspreid onder zijn abonnees. De oplage is 1750 exemplaren.
Uw bijdragen en informatie over internationale activiteiten op het terrein van zorg,
welzijn, gezondheidszorg en sport zijn welkom en kunt u toesturen aan het redactieadres.
– financiering van jongerenuitwisselingsprojecten en vrijwilligerswerk voor
jongeren in landen van de Europese Unie en daarbuiten via het Agentschap
Jeugd;
– het European Social Welfare Information Network (ESWIN). Dit netwerk biedt
Engelstalige informatie over zorg en welzijn in een aantal Europese landen,
waaronder Nederland.
– En nog veel meer…
Meer informatie over het NIZW International Centre en bovenstaande diensten
vindt u op de IC website: http://www.nizw.nl/nizwic
Deadlines kopij
Intermezzo 4/02 21 juni 2002
Intermezzo 5/02 6 september 2002
Intermezzo 6/02 25 oktober 2002
Redactieadres
NIZW IC, tav Liesbeth Julius,
Postbus 19152
3501 DD Utrecht
fax 030 - 2306540
e-mail: IntCentre@nizw.nl
Website: http://www.nizw.nl/nizwic
ISSN 1569-0415
c ex Intermezzo (extra exemplaren) gratis
c ex P01 Tien jaar Nederlands jeugdbeleid gratis
c ex P02 Youth & Policy in the Netherlands – Ten years of developments gratis
c ex Fs03 Youth Policy in the Netherlands gratis
c ex Fs05 Early Childhood Education (VVE) gratis
c ex Fs06 Youth Participation in the Netherlands gratis
c ex Fs07 Child Abuse gratis
c ex 1E Health Insurance in the Netherlands (ook verkrijgbaar in Duits nr 1D en Frans 1F) gratis
c ex 2 The Medical Research Involving Human Subjects Act (WMO) gratis
c ex 3 The Organ Donation Act gratis
c ex 4 Psychiatric Hospitals (Compulsory Admissions) Act gratis
c ex 5 Sport for all incentive in the Netherlands Policy letter Sport for All gratis
c ex 6 Policy spearheads for 2001 and beyond gratis
c ex 7 Health Care, Health Policies and Health Care Reforms In The Netherlands gratis
c ex 8 The Application of Genetics in the Health Care Sector gratis
c ex 9 Modernization of Curative Care, Deliberatly and Cautiously Towards Demand-Oriented Care gratis
c ex 10 The individual health care professions Act gratis
c ex 11 Infectious diseases Act gratis
c ex 12 The status of general and university hospitals/Choosing With Care gratis
c ex 13 The equipping of patients and consumers in a demand driven care sector gratis
c ex Vrijwilligerswerk Wereldwijd, bestelnummer E32834 M 16.50
c ex Volunteering Worldwide, bestelnummer E328341 M 16.50
c ex De sector vertaald, bestelnummer E 71700 M 11.75
c ex Financieringswijzer Midden- en Oost-Europa E 72740 M 21.50
Organisatie Ter attentie van
Adres
intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 28
bestelbon
Postcode / Woonplaats Telefoon
Hierbij machtig ik het NIZW om éénmalig het totaal bedrag M , af te schrijven van bank / gironummer
Handtekening
Deze bestelbon opsturen naar NIZW IC, Postbus 19152, 3501 DD Utrecht, fax: 030 230 6540, e-mail: IntCentre@nizw.nl
Een afschrift van de leveringsvoorwaarden zal de koper op diens verzoek kosteloos worden verzonden.