Intermezzo nummer 3 - Subsidieprogramma van de Europese Unie ...
Intermezzo nummer 3 - Subsidieprogramma van de Europese Unie ...
Intermezzo nummer 3 - Subsidieprogramma van de Europese Unie ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport<br />
intermezzo<br />
3.2002<br />
algemeen volksgezondheid welzijn zorg sport
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 2<br />
intermezzo<br />
2 Redactioneel<br />
3 Algemeen Column<br />
De internationale functie <strong>van</strong> VWS versterkt: Directie Internationale Zaken, een veelzijdig portret<br />
3.2002<br />
Redactioneel<br />
Het Witboek Europees Bestuur: reactie <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse regering<br />
Reactie <strong>van</strong> het LOIB op het Witboek Governance <strong>van</strong> <strong>Europese</strong> Commissie<br />
Standplaats Straatsburg<br />
De elektronische overheid<br />
10 Volksgezondheid Overeenstemming over EU-Actieprogamma Volksgezondheid<br />
GGD Flevoland kijkt over grenzen.<br />
12 Welzijn Kin<strong>de</strong>rrechtenverdrag<br />
Internationale expertmeeting; Participatie in <strong>de</strong> jeugdzorg<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse NGO’s goed in beeld op <strong>de</strong> 2e Wereldassemblee inzake Vergrijzing<br />
Een tien met een griffel: Het Ubumbano Eagle training programma voor jeugdwerkers in Zuid Afrika<br />
17 Zorg Verpleegkundigen: stopverf of kroonjuwelen? Een bijeenkomst <strong>van</strong> het LOIB<br />
Vrijwilligers in <strong>de</strong> gehandicaptenzorg<br />
Een impressie <strong>van</strong> een bezoek aan voorzieningen voor ou<strong>de</strong>renzorg in Denemarken<br />
22 Sport WADA: think positive, test negative<br />
En ver<strong>de</strong>r<br />
23 Samenwerken over <strong>de</strong> grenzen? Ja, maar hoe dan? - Aanbod: een praktijkgerichte cursus<br />
24 Bijeenkomst Welzijn goes Europe!<br />
24 Euro<strong>de</strong>sk Financieringsnieuws<br />
25 Conferenties<br />
In dit <strong>Intermezzo</strong> <strong>nummer</strong> veel aandacht voor mensen<br />
die door internationaal werken hun beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld<br />
en <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong> hun eigen werk proberen bij te<br />
stellen en te verfrissen. Zo vertelt Hans Simons in zijn<br />
column over <strong>de</strong> vorming <strong>van</strong> zijn wereldbeeld en hoe dat<br />
door zijn ervaringen in China recentelijk is verrijkt.<br />
In het <strong>de</strong>el ‘Algemeen’ is te lezen wat <strong>de</strong> Directie<br />
Internationale Zaken <strong>van</strong> VWS en <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
vertegenwoordiger bij <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> Europa in<br />
Straatsburg doen. Naast <strong>de</strong>ze portretten zijn er artikelen<br />
over <strong>de</strong> reactie <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse regering en die <strong>van</strong><br />
het LOIB op het Witboek Europees Bestuur <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Europese</strong> Commissie en over <strong>de</strong> elektronische overheid.<br />
In ‘Volksgezondheid’ bericht GGD Flevoland over <strong>de</strong><br />
conferentie <strong>van</strong> het Regions for Health Network dat zich<br />
binnen Europa bezighoudt met verbetering <strong>van</strong> <strong>de</strong> volksgezondheid<br />
op regionaal niveau.<br />
In ´Welzijn´ aandacht voor mensen <strong>van</strong> alle leeftij<strong>de</strong>n.<br />
Artikelen over kin<strong>de</strong>rrechten en <strong>de</strong> VN-Kin<strong>de</strong>rtop in New<br />
York, over <strong>de</strong> onlangs gehou<strong>de</strong>n VN-Ou<strong>de</strong>rentop in<br />
Madrid, en over jeugdwerk in Europa en Zuid Afrika.<br />
In het <strong>de</strong>el ‘Zorg’ wordt verslag gedaan <strong>van</strong> een LOIB<br />
bijeenkomst over <strong>de</strong> mobiliteit <strong>van</strong> zorg en zorgarbeid.<br />
Een belangrijk on<strong>de</strong>rwerp op <strong>de</strong>ze bijeenkomst was <strong>de</strong><br />
ervaring met <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> buitenlandse verpleegkundigen<br />
naar Ne<strong>de</strong>rland. In een an<strong>de</strong>r artikel staat <strong>de</strong><br />
vrijwilliger in <strong>de</strong> zorg centraal. In Ne<strong>de</strong>rland is het<br />
gewoon dat naast beroepskrachten ook vrijwilligers<br />
ingeschakeld zijn in <strong>de</strong> zorg. Niet in Mid<strong>de</strong>n- en Oost-<br />
Europa, daar is <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> vrijwilligers nog een nieuw<br />
verschijnsel. Deskundigen uit Roemenië en Litouwen<br />
waren laatst in Ne<strong>de</strong>rland om <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> vrijwilligers in<br />
ons zorgsysteem te on<strong>de</strong>rzoeken. Omgekeerd kan het<br />
ook: beroepskrachten <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>renzorgorganisaties in <strong>de</strong><br />
Achterhoek zijn op studiebezoek geweest in Denemarken<br />
en doen verslag in een artikel.<br />
In ‘Sport’ aandacht voor <strong>de</strong> wereldwij<strong>de</strong> strijd tegen<br />
doping.<br />
Achter in dit <strong>nummer</strong> vindt u nog nieuws over financieringsmogelijkhe<strong>de</strong>n,<br />
conferenties en publicaties. U vindt<br />
daar ook informatie over een cursus die het NIZW<br />
International Centre later dit jaar hoopt aan te bie<strong>de</strong>n<br />
over internationale samenwerking waarmee u uw eigen<br />
wereldbeeld kunt verfrissen.<br />
De redactie
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 3<br />
Column<br />
Mijn va<strong>de</strong>r is in 1946 huisarts gewor<strong>de</strong>n en heeft dat<br />
beroep – voor hem meer een roeping – lang beoefend in<br />
een vrij kleine en overzichtelijke plattelandspraktijk. Zo’n<br />
dokter waar<strong>van</strong> mijn kin<strong>de</strong>ren zich nauwelijks nog<br />
kunnen voorstellen dat ze beston<strong>de</strong>n. Over dat<br />
(huisarts)vak <strong>van</strong> vroeger en nu zou meer gesproken en<br />
gediscussieerd moeten wor<strong>de</strong>n. Zon<strong>de</strong>r nostalgie te<br />
bedrijven is het beroep misschien wel te zeer verzakelijkt!<br />
Maar daar wil<strong>de</strong> ik het nu niet over hebben.<br />
Als mijn va<strong>de</strong>r geen ‘huisdokter’ was gewor<strong>de</strong>n, dan zou<br />
zijn twee<strong>de</strong> keuze geschie<strong>de</strong>nisdocent zijn geweest. Al<br />
<strong>van</strong> jongs af aan werd onze opvoeding begeleid door zijn<br />
historische inzichten. Je kan wel zeggen dat die inzichten<br />
en opvattingen ons me<strong>de</strong> vorm<strong>de</strong>n.<br />
Uit al die verhalen die onze jeugd begeleid<strong>de</strong>n staat mij<br />
er één nog als <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> gisteren bij. Mijn va<strong>de</strong>r is door<br />
<strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r jaren meer dan gefascineerd en verbon<strong>de</strong>n<br />
geraakt met <strong>de</strong> gehele aanloop naar <strong>de</strong> 40-er jaren <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> vorige eeuw in Ne<strong>de</strong>rland, <strong>de</strong> oorlogsperio<strong>de</strong> zelf en<br />
<strong>de</strong> ontwikkelingen daarna. Naast een grote persoonlijke<br />
en wat emotionele betrokkenheid probeer<strong>de</strong> hij ook <strong>de</strong><br />
meer historische vraag te beantwoor<strong>de</strong>n hoe het in<br />
hemelsnaam zo ver kon komen. In één <strong>van</strong> zijn vertellingen<br />
over die perio<strong>de</strong> verhaal<strong>de</strong> hij <strong>van</strong> tal <strong>van</strong><br />
<strong>Europese</strong> politici met een buitengewoon geringe oriëntatie<br />
over wat zich buiten Europa afspeel<strong>de</strong>. Er waren<br />
maar weinigen die een goed en precies beeld had<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> potenties en militaire macht <strong>van</strong> vooral Amerika.<br />
Voor velen was dat een onbekend en veraf continent. En<br />
<strong>de</strong> continenten die cultureel en politiek nog ver<strong>de</strong>r <strong>van</strong><br />
ons af ston<strong>de</strong>n al helemaal!<br />
Iets <strong>van</strong> die ervaring waarover mijn va<strong>de</strong>r ons in<strong>de</strong>rtijd<br />
vertel<strong>de</strong>, maakte ik onlangs mee bij mijn reis naar China.<br />
Ik had met name Sjanghai al enkele keren als wethou<strong>de</strong>r<br />
Haven en Economische zaken <strong>van</strong> Rotterdam bezocht. Nu<br />
had ik <strong>de</strong> gelegenheid een symposium bij te wonen in<br />
één <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectste<strong>de</strong>n in China waar het NIZW met<br />
vele an<strong>de</strong>ren uit <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse gezondheidszorg<br />
behulpzaam is bij het opstellen <strong>van</strong> een meer a<strong>de</strong>quate<br />
eerstelijns gezondheids- en ou<strong>de</strong>renzorg.<br />
Wat ben ik in die week on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk geraakt <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
schaal en om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> die samenleving, <strong>van</strong> <strong>de</strong> enorme<br />
on<strong>de</strong>rnemingslust, <strong>de</strong> geweldige inhaalrace die men aan<br />
het on<strong>de</strong>rnemen is. Een land met potenties en macht<br />
waar we ons in Europa nog nauwelijks een voorstelling<br />
<strong>van</strong> kunnen maken.<br />
Met <strong>de</strong> huidige ambities, het veran<strong>de</strong>ringstempo en <strong>de</strong><br />
vernieuwingsgezindheid die ik aantrof zal China <strong>de</strong><br />
komen<strong>de</strong> 10 á 20 jaar uitgroeien tot een imposante<br />
machtsfactor.<br />
Terug naar ons project. Hier ligt een schitteren<strong>de</strong> kans<br />
voor <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse gezondheidszorg om zich te<br />
manifesteren. Het op een goe<strong>de</strong> manier exporteren <strong>van</strong><br />
onze kennis wordt door onze Chinese gastheren – ook op<br />
het hoogste ministerie in Peking – zeer op prijs gesteld.<br />
Er liggen naast een meer zorginhou<strong>de</strong>lijke invalshoek<br />
ook buitengewoon veel kansen voor ons exporterend<br />
bedrijfsleven in health-care business.<br />
Het is <strong>de</strong> bedoeling <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> perio<strong>de</strong> te werken aan<br />
een gemeenschappelijk op te zetten kenniscentrum. Een<br />
centrum waar intensieve communicatie en training<br />
plaatsvindt <strong>van</strong> allerlei professionals, betrokken bij <strong>de</strong><br />
vernieuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> Chinese gezondheidszorg.<br />
De Chinese overheid heeft ons gevraagd naast <strong>de</strong> twee<br />
projectste<strong>de</strong>n - Suzhou en Qingdao – <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> jaren<br />
ook in 8 à 10 an<strong>de</strong>re ste<strong>de</strong>n actief te wor<strong>de</strong>n. Dat kan<br />
lukken met steun <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse overheid en het<br />
beoog<strong>de</strong> kenniscentrum. Zo´n Ne<strong>de</strong>rlandse investering is<br />
uiterst zinvol en praktisch: een beperkt aantal jaren een<br />
stevige inzet <strong>van</strong> onze kant om <strong>de</strong> zo noodzakelijke<br />
vernieuwing daar een handje te helpen.<br />
Naast <strong>de</strong> directe steun die we kunnen bie<strong>de</strong>n aan hun<br />
eigen gekozen verbetering is <strong>de</strong> formule ook een belangrijke<br />
bijdrage voor ons om te zien wat er in dat machtige<br />
land aan het gebeuren is en voor velen <strong>van</strong> hen een<br />
uitgelezen mogelijkheid meer met Europa vertrouwd te<br />
raken.<br />
Een kenniscentrum zoals wij dat als NIZW samen met<br />
an<strong>de</strong>ren in China willen opzetten, is weer een heel klein<br />
stapje naar <strong>de</strong> vormgeving <strong>van</strong> die ‘grote’ maar nog zo<br />
anonieme wereld. En zon<strong>de</strong>r dit soort investeringen is er<br />
altijd weer het risico <strong>van</strong> een zeker etnocentrisme. Of<br />
hier in Europa, in Amerika of el<strong>de</strong>rs.<br />
De ervaring waar mijn va<strong>de</strong>r vroeger over verhaal<strong>de</strong> –<br />
men wist niet of nauwelijks wat zich el<strong>de</strong>rs afspeel<strong>de</strong> –<br />
zou <strong>van</strong>daag niet meer mogen voorkomen.<br />
Hans Simons<br />
algemeen
algemeen<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 4<br />
De internationale functie <strong>van</strong> VWS versterkt:<br />
Directie Internationale Zaken,<br />
een veelzijdig portret<br />
Het werkterrein <strong>van</strong> het Ministerie <strong>van</strong><br />
VWS heeft in <strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r jaren een<br />
steeds grotere internationale dimensie<br />
gekregen. Dat komt enerzijds door <strong>de</strong><br />
groeien<strong>de</strong> wet- en regelgeving vooral<br />
bij <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> <strong>Unie</strong>, en an<strong>de</strong>rzijds<br />
door toegenomen bilaterale betrekkingen<br />
als gevolg <strong>van</strong> ontwikkelingen<br />
in an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n. De internationale<br />
dimensie <strong>van</strong> het beleid, in het<br />
bijzon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> <strong>Europese</strong>, is daarmee een<br />
wezenlijk on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> VWS<br />
beleidsvorming.<br />
De directie Internationale Zaken (IZ)<br />
<strong>van</strong> het Ministerie <strong>van</strong> VWS bevindt<br />
zich op het kruisvlak <strong>van</strong> <strong>de</strong> politieke<br />
en ambtelijke leiding aan <strong>de</strong> ene kant,<br />
en <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> beleidsdirecties<br />
aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re. IZ initieert, coördineert<br />
en bevor<strong>de</strong>rt activiteiten <strong>van</strong> het<br />
ministerie die bijdragen aan <strong>de</strong><br />
kwaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> eigen beleidsontwikkelingen<br />
en die <strong>de</strong> <strong>de</strong>partementale<br />
belangen nationaal en internationaal zo<br />
goed mogelijk weerspiegelen.<br />
IZ is opge<strong>de</strong>eld in vier clusters, te<br />
weten cluster <strong>Europese</strong> <strong>Unie</strong> (EU,<br />
coördinator Elske Smith), Cluster EU<br />
Uitbreiding en Raad <strong>van</strong> Europa (UR,<br />
coördinator Fred Lafeber), cluster<br />
Mondiaal (MO, coördinator Lejo <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>r Hei<strong>de</strong>n) en cluster Informatie en<br />
On<strong>de</strong>rsteuning (IO, coördinator Ingrid<br />
Holleman). Tevens beschikt het<br />
ministerie over een aantal vertegenwoordigers<br />
buiten <strong>de</strong> landsgrenzen,<br />
namelijk in Washington (Peter<br />
Bootsma; VS en Canada), Parijs (Jos<br />
Draijer; bilateraal, OESO, UNESCO),<br />
Genève (Monique Mid<strong>de</strong>lhoff; VN), en<br />
Brussel (Eddy Engelsman en Marcel<br />
Floor; EU). De dagelijkse leiding <strong>van</strong> IZ<br />
wordt gevormd door Geert <strong>van</strong> Etten<br />
(directeur), Elske Smith (plv directeur)<br />
en Loes Stokman (hoofd Bureau<br />
Management On<strong>de</strong>rsteuning). De ruim<br />
20 (senior)adviseurs en on<strong>de</strong>rsteuners<br />
<strong>van</strong> IZ hou<strong>de</strong>n zich bezig met overleg<br />
binnen het <strong>de</strong>partement met an<strong>de</strong>re<br />
beleidsdirecties maar ook met an<strong>de</strong>re<br />
<strong>de</strong>partementen, ont<strong>van</strong>gen <strong>van</strong><br />
bezoekers en eventueel verzorgen <strong>van</strong><br />
een inhou<strong>de</strong>lijk programma, voorberei<strong>de</strong>n<br />
en verzorgen <strong>van</strong> buitenlandse<br />
dienstreizen <strong>van</strong> <strong>de</strong> minister en staatssecretaris,<br />
adviseren <strong>van</strong> <strong>de</strong> ambtelijke<br />
leiding en VWS-beleidsme<strong>de</strong>werkers<br />
over internationale aspecten <strong>van</strong><br />
beleid, vragen uit het veld beantwoor<strong>de</strong>n,<br />
etc.<br />
Enkele concrete on<strong>de</strong>rwerpen <strong>van</strong><br />
recente werkzaamhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> IZ zijn <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lingen over het nieuwe<br />
volksgezondheidsactieprogramma<br />
(EU), <strong>de</strong> voorbereiding voor en<br />
<strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong> Kin<strong>de</strong>rtop en <strong>de</strong><br />
Ou<strong>de</strong>rentop (VN), samenwerkingsprogramma<br />
met <strong>de</strong> Antillen, nieuwe<br />
Matra- en Phara/Twinning-projecten, en<br />
<strong>de</strong> voorbereidingen voor <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlandse voorzitterschappen <strong>van</strong><br />
Raad <strong>van</strong> Europa (nov 2003-juni 2004)<br />
en <strong>Europese</strong> <strong>Unie</strong> (juli 2004-<strong>de</strong>c 2004).<br />
Om haar functie goed uit te oefenen<br />
heeft IZ ook een eigen informatiebeleid.<br />
Dit omvat bijvoorbeeld <strong>de</strong><br />
verzorging <strong>van</strong> <strong>de</strong> Reeks An<strong>de</strong>rstalige<br />
Publicaties (zie <strong>de</strong> bestelbon), <strong>de</strong><br />
Lan<strong>de</strong>nbank Internationaal (zie website<br />
NIZW IC) en natuurlijk <strong>Intermezzo</strong> zelf.<br />
auteur Frank <strong>van</strong> Lin<strong>de</strong>n<br />
informatie f.v.lin<strong>de</strong>n@minvws.nl;<br />
www.minvws.nl<br />
foto: Oerlemans Van Reeken Studio /<br />
Joop <strong>van</strong> Reeken
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 5<br />
Witboek Europees Bestuur<br />
Op 25 juli 2001 publiceer<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Europese</strong><br />
Commissie het ‘Witboek <strong>Europese</strong><br />
Governance’ (hierna: het Witboek). Het<br />
Witboek behelst voorstellen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Commissie voor <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rnisering <strong>van</strong><br />
haar relaties met an<strong>de</strong>re bestuurslagen<br />
(nationale en regionale overhe<strong>de</strong>n),<br />
sociale partners, <strong>Europese</strong> netwerken en<br />
ook <strong>de</strong> wereld <strong>van</strong> <strong>de</strong> non-gouvernementele<br />
en wat men noemt ‘Communitybased’<br />
organisaties (NGO’s en CBO’s), en<br />
analyseert <strong>de</strong> wijze waarop <strong>de</strong> instellingen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Unie</strong> omgaan met <strong>de</strong> hen<br />
krachtens het <strong>Unie</strong>-Verdrag toebe<strong>de</strong>el<strong>de</strong><br />
bevoegdhe<strong>de</strong>n. In het Witboek wor<strong>de</strong>n<br />
voorstellen gedaan om daarin verbeteringen<br />
aan te brengen. Uitgangspunt is<br />
dat <strong>de</strong> verbeteringen dienen te wor<strong>de</strong>n<br />
Algemene opmerkingen: Ka<strong>de</strong>rstelling<br />
De regering on<strong>de</strong>rschrijft <strong>de</strong> achterliggen<strong>de</strong> gedachte en <strong>de</strong><br />
doelstellingen <strong>van</strong> het Witboek en spreekt waar<strong>de</strong>ring uit voor<br />
het initiatief <strong>van</strong> <strong>de</strong> Commissie het bestuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Unie</strong> te<br />
willen verbeteren.<br />
De regering on<strong>de</strong>rsteunt het standpunt <strong>van</strong> <strong>de</strong> Commissie, dat<br />
veran<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> Europees bestuur vraagt om een gezamenlijk<br />
optre<strong>de</strong>n <strong>van</strong> niet alleen <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> instellingen, maar ook<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> lidstaten, <strong>de</strong> regionale en lokale overhe<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> civiele<br />
maatschappij. Daarbij verdient een aantal aspecten naar het<br />
oor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> regering in het bijzon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aandacht.<br />
Allereerst wil <strong>de</strong> regering graag benadrukken dat het doel <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> voorstellen in het Witboek aldus wordt begrepen, dat niet<br />
alleen <strong>de</strong> burger zich meer betrokken moet gaan voelen bij het<br />
<strong>Europese</strong> bestuur, maar ook en met name het <strong>Europese</strong> bestuur<br />
zich meer betrokken voelt bij <strong>de</strong> i<strong>de</strong>eën <strong>van</strong> <strong>de</strong> burger.<br />
Ten twee<strong>de</strong> is <strong>de</strong> regering met <strong>de</strong> Commissie <strong>van</strong> oor<strong>de</strong>el dat<br />
bij elk bestuursinitiatief steeds <strong>de</strong> vraag moet wor<strong>de</strong>n gesteld of<br />
het <strong>Europese</strong> niveau het meest geschikte niveau is (subsidiariteit)<br />
en vervolgens of het overheidsoptre<strong>de</strong>n niet ver<strong>de</strong>r gaat<br />
dan werkelijk nodig is (proportionaliteit). Met betrekking tot <strong>de</strong><br />
samenwerking tussen <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> instellingen, <strong>de</strong> nationale<br />
centrale overhe<strong>de</strong>n en regionale en lokale overhe<strong>de</strong>n wenst <strong>de</strong><br />
regering voorts te benadrukken, dat als uitgangspunt moet<br />
wor<strong>de</strong>n genomen dat het <strong>Europese</strong> bestuur in <strong>de</strong> huidige<br />
constellatie per <strong>de</strong>finitie een aangelegenheid is <strong>van</strong> zowel <strong>de</strong><br />
<strong>Europese</strong> instellingen als <strong>de</strong> nationale (en via <strong>de</strong> nationale ook<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>centrale) overhe<strong>de</strong>n. Dat volgt reeds uit het feit dat veror<strong>de</strong>ningen<br />
en richtlijnen <strong>van</strong> <strong>de</strong> instellingen in veel gevallen<br />
door nationale overhe<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n uitgevoerd en <strong>Europese</strong><br />
gel<strong>de</strong>n (subsidies) vaak door nationale overhe<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
besteed. Vanuit institutioneel oogpunt ligt het ‘dagelijks<br />
gerealiseerd binnen <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong><br />
Verdragen. Het Witboek loopt daarmee<br />
vooruit op en tot op zekere hoogte<br />
parallel met <strong>de</strong> institutionele hervormingen<br />
waarover in <strong>de</strong> Conventie zal<br />
wor<strong>de</strong>n gediscussieerd en waarover in<br />
<strong>de</strong> Intergouvernementele Conferentie<br />
(hierna: IGC) <strong>van</strong> 2004 beslissingen<br />
dienen te wor<strong>de</strong>n genomen.<br />
De aanleiding tot het opstellen <strong>van</strong> het<br />
Witboek is <strong>de</strong> vaststelling <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Commissie dat, ondanks <strong>de</strong> onmiskenbaar<br />
positieve resultaten <strong>van</strong> het<br />
<strong>Europese</strong> integratieproces, <strong>de</strong> <strong>Europese</strong><br />
burger zich weinig betrokken voelt bij het<br />
bestuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Unie</strong>. De voorstellen die<br />
in het Witboek wor<strong>de</strong>n gedaan, hebben<br />
dan ook primair tot doel <strong>de</strong> betrok-<br />
kenheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> burger bij het <strong>Europese</strong><br />
bestuur te vergroten. De Commissie<br />
tracht dit kort gezegd langs twee lijnen te<br />
realiseren. De Commissie doet:<br />
– voorstellen die beogen <strong>de</strong> beleidsvoering<br />
opener en transparanter te<br />
maken, alsme<strong>de</strong> <strong>de</strong> samenwerking<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> instellingen met <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>centrale overhe<strong>de</strong>n te versterken<br />
(bevor<strong>de</strong>ren meer “open” bestuur) en<br />
– voorstellen om het systeem <strong>van</strong> regelgeving<br />
aan te passen, meer beleidsinstrumenten<br />
dan alleen regelgeving te<br />
hanteren en <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rlinge werkwijze<br />
en taakver<strong>de</strong>ling tussen <strong>de</strong> instellingen<br />
te verbeteren (bevor<strong>de</strong>ren<br />
kwaliteit bestuur).<br />
Het Witboek Europees Bestuur:<br />
reactie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlandse regering<br />
bestuur’ <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Unie</strong> dus steeds bij <strong>de</strong> Commissie en <strong>de</strong><br />
nationale overhe<strong>de</strong>n tezamen. Dat in het Witboek voorstellen<br />
wor<strong>de</strong>n gedaan <strong>de</strong> samenwerking te intensiveren, beschouwt<br />
<strong>de</strong> regering als een positief initiatief. Daarbij dient wel steeds in<br />
ogenschouw te wor<strong>de</strong>n genomen dat het staatsbestel in <strong>de</strong><br />
lidstaten verschilt. Sommige lidstaten hebben een meer gecentraliseerd<br />
staatsbestel waarbij <strong>de</strong> <strong>de</strong>centrale overhe<strong>de</strong>n ten<br />
opzichte <strong>van</strong> <strong>de</strong> centrale overheid geringe en strak omschreven<br />
bevoegdhe<strong>de</strong>n hebben, in an<strong>de</strong>re Lidstaten zijn <strong>de</strong> <strong>de</strong>centrale<br />
overhe<strong>de</strong>n bevoegd te han<strong>de</strong>len voor zover <strong>de</strong> bevoegdhe<strong>de</strong>n<br />
niet aan <strong>de</strong> nationale autoriteit zijn ge<strong>de</strong>legeerd en in weer<br />
an<strong>de</strong>re lidstaten geldt een meer ‘open’ stelsel <strong>van</strong> bevoegdheidsver<strong>de</strong>ling<br />
tussen gemeentelijke, provinciale en nationale<br />
overheid (Ne<strong>de</strong>rland). Daarmee wil gezegd zijn dat moet<br />
wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rkend dat <strong>de</strong> samenwerking niet altijd op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
wijze gestalte kan krijgen en <strong>de</strong> voorstellen in het Witboek op<br />
dat punt niet overal en altijd op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze kunnen wor<strong>de</strong>n<br />
toegepast.<br />
In <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> plaats dient te wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rkend dat <strong>de</strong> waar<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> integratie door burgers sterk <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> eigen<br />
nationale samenleving wordt beoor<strong>de</strong>eld. Tenein<strong>de</strong> on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
burgers een zo groot mogelijk maatschappelijk draagvlak te<br />
creëren voor <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>re verbetering <strong>van</strong> het <strong>Europese</strong> bestuur,<br />
dient daarmee steeds rekening te wor<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n.<br />
De bovenstaan<strong>de</strong> tekst is een samenvatting <strong>van</strong> <strong>de</strong> reactie <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse regering op het Witboek. De volledige tekst <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> reactie is te vin<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> website <strong>van</strong> het Ministerie <strong>van</strong><br />
Buitenlandse Zaken (www.minbuza.nl, actueel – brieven aan<br />
parlement – 4 maart 2002).<br />
informatie f.v.lin<strong>de</strong>n@minvws.nl<br />
algemeen
algemeen<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 6<br />
Reactie <strong>van</strong> het LOIB op het<br />
Witboek Europees Bestuur<br />
<strong>van</strong> <strong>Europese</strong> Commissie<br />
Tot 31 maart 2002 kon ie<strong>de</strong>reen reageren op <strong>de</strong> voorstellen<br />
<strong>van</strong> het Witboek Europees Bestuur. De reacties wor<strong>de</strong>n door<br />
<strong>de</strong> Commissie verwerkt in een document dat eind <strong>van</strong> dit<br />
jaar verschijnt en zo mogelijk aanhaakt bij <strong>de</strong> Conventie en<br />
het aanpalen<strong>de</strong> (burger)Forum. Dat is echter niet geheel<br />
zeker. Re<strong>de</strong>n is dat <strong>de</strong> voorstellen die <strong>de</strong> Commissie doet,<br />
groten<strong>de</strong>els uitgaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n binnen <strong>de</strong><br />
Verdragsteksten. Conventie en Forum daarentegen willen<br />
juist – in het verleng<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Verklaring <strong>van</strong> Laken uit<br />
<strong>de</strong>cember 2001 – nieuwe Verdragsteksten ontwikkelen,<br />
gebaseerd op nieuwe noties over het toekomstig functioneren<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> EU ná <strong>de</strong> uitbreiding.<br />
Hoe dit alles ook zij, het LOIB pakte <strong>de</strong> handschoen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Commissie op verzoek <strong>van</strong> het Ministerie <strong>van</strong> VWS op en<br />
stuur<strong>de</strong> op 27 maart jongstle<strong>de</strong>n een reactie in het<br />
Ne<strong>de</strong>rlands en Engels naar <strong>de</strong> Commissie on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> titel<br />
‘Economie of burgerschap; of liever: Economie én burgerschap’.<br />
De essentie <strong>van</strong> <strong>de</strong> reactie is in <strong>de</strong> titel vervat: het<br />
gaat volgens het LOIB in <strong>de</strong> EU niet om een ogenschijnlijke<br />
tegenstelling tussen het ontstaansprimaat <strong>van</strong> <strong>de</strong> economie<br />
en een geïnvolveerd burgerschap, het gaat om een integratie<br />
<strong>van</strong> bei<strong>de</strong>. Dat vergt een actief burgerschap en een actief<br />
betrekken <strong>van</strong> burgers – on<strong>de</strong>r meer via NGO’s en CBO’s - bij<br />
<strong>de</strong> EU.<br />
Uitgangspunten<br />
De LOIB-reactie stoel<strong>de</strong> op enkele uitgangspunten:<br />
1 Het LOIB-veld bestaat uit NGO’s en CBO’s, die vorm<br />
geven aan <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> civil society in Europa. Dat<br />
beteken<strong>de</strong> dat <strong>de</strong> rol en inbreng <strong>van</strong> <strong>de</strong>rgelijke organisaties<br />
in <strong>de</strong> reactie centraal moesten staan en dus dat ook<br />
met name <strong>de</strong> passages in het Witboek die op dit thema<br />
betrekking hebben, wer<strong>de</strong>n becommentarieerd.<br />
2 Daarnaast is ook nagedacht over <strong>de</strong> directe rol en inbreng<br />
<strong>van</strong> burgers, an<strong>de</strong>rs gezegd: civic society. Deze gedachtegang<br />
kwam voort uit het feit dat volgens<br />
Commissievoorzitter Prodi het Witboek Governance<br />
feitelijk over <strong>de</strong>mocratisering gaat.<br />
3 Veel <strong>van</strong> <strong>de</strong> Commissievoorstellen behelzen ook an<strong>de</strong>re<br />
partijen dan <strong>de</strong> Commissie zelf. Het LOIB meen<strong>de</strong> dat een<br />
reactie hierop beperkt opportuun was, on<strong>de</strong>r meer omdat<br />
in dit stadium nog niet hel<strong>de</strong>r is wat die an<strong>de</strong>re partijen<br />
daar wel <strong>van</strong> vin<strong>de</strong>n en dus: wat <strong>de</strong> status <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
voorstellen is. Van <strong>de</strong> voorstellen die het eigen functioneren<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Commissie ter discussie stellen is dat veel<br />
dui<strong>de</strong>lijker, en eenvoudiger. Derhalve is daar <strong>de</strong> meeste<br />
aandacht naar uit gegaan.<br />
4 Tenslotte is in <strong>de</strong> LOIB-reactie uitgegaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> door <strong>de</strong><br />
Commissie zelf gestel<strong>de</strong> diagnose (als aanleiding voor <strong>de</strong><br />
therapeutisch bedoel<strong>de</strong> maatregelen).<br />
Een eerste conceptreactie is via LOIB-M@gazine aangekondigd<br />
en op <strong>de</strong> LOIB-website geplaatst, voorzien <strong>van</strong><br />
zowel achtergrondinformatie als een uitnodiging aan het<br />
veld om <strong>de</strong>el te nemen aan een discussiemiddag. Deze vond<br />
op 28 februari – startdatum <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> Conventie –<br />
plaats in Utrecht.<br />
Vanuit theorie en praktijk werd <strong>de</strong> bijeenkomst geopend door<br />
korte inleidingen <strong>van</strong> respectievelijk Ben Hoetjes <strong>van</strong><br />
Instituut Clingendael en Christine Marking <strong>van</strong> <strong>de</strong> Brusselse<br />
ou<strong>de</strong>ren-NGO AGE. De inleidingen waren prikkelend genoeg<br />
om direct erna een buitengewoon breed en vruchtbaar <strong>de</strong>bat<br />
te doen ontstaan dat zich niet alleen op het Witboek – en <strong>de</strong><br />
LOIB-reactie - richtte, maar een veel bre<strong>de</strong>r perspectief<br />
hanteer<strong>de</strong>.<br />
Het <strong>de</strong>bat bevestig<strong>de</strong> <strong>de</strong> hierboven toegelichte lijn en leid<strong>de</strong><br />
tot belangrijke aanvullingen en herformuleringen. Een<br />
volgen<strong>de</strong> conceptreactie is op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong><br />
het <strong>de</strong>bat ter controle naar <strong>de</strong> <strong>de</strong>baters verzon<strong>de</strong>n en<br />
vervolgens redactioneel en inhou<strong>de</strong>lijk aangescherpt.<br />
Kern <strong>van</strong> <strong>de</strong> LOIB-reactie is dat ‘Brussel’ weliswaar <strong>van</strong>uit <strong>de</strong><br />
historie een vooral economische eenheid is, maar dat zij die<br />
inmid<strong>de</strong>ls verre overstijgt, waarin <strong>de</strong> <strong>de</strong>mocratische legitimiteit<br />
nadrukkelijk aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> is. Het LOIB on<strong>de</strong>rsteunt <strong>de</strong><br />
door <strong>de</strong> Commissie gestel<strong>de</strong> diagnose <strong>van</strong> teleurstelling<br />
over <strong>de</strong> EU bij <strong>de</strong> bevolking en een grote afstand tussen EU<br />
en bevolking, maar stelt dat <strong>de</strong> diagnose aanvulling behoeft,<br />
evenals <strong>de</strong> door <strong>de</strong> Commissie voorgestel<strong>de</strong> maatregelen.<br />
Het LOIB stelt on<strong>de</strong>r meer voor:<br />
– hernieuwing i<strong>de</strong>alisme;<br />
– aandacht voor burgerschap en het <strong>de</strong>mocratisch proces;<br />
– een Europa dat niet, zoals in <strong>de</strong> historie, topdown werkt,<br />
maar zich meer richt op bottom-up processen en daarmee<br />
zowel civic als civil society een grotere rol geeft;<br />
– dat <strong>de</strong> Commissie haar eigen verticale functioneren ter<br />
discussie stelt en <strong>de</strong> grote afstand tussen werknemers en<br />
NGO’s verkleint door in <strong>de</strong> arbeidsvoorwaar<strong>de</strong>n <strong>van</strong> haar<br />
functies stages bij NGO´s op te nemen;<br />
– het <strong>Europese</strong> beleidsproces op te vatten als een interactief<br />
proces samen met civil society;<br />
– rekening te hou<strong>de</strong>n met niet alleen <strong>de</strong> gelaagdheid <strong>van</strong><br />
het bestuur, maar ook met <strong>de</strong> gelaagdheid en differentiatie<br />
<strong>van</strong> civil society;
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 7<br />
– het niet on<strong>de</strong>rschatten <strong>van</strong> <strong>de</strong> positieve beeldvorming die<br />
met het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> open metho<strong>de</strong> <strong>van</strong> coördinatie<br />
ontstaat, juist doordat daarmee een band ontstaat tussen<br />
Europees beleid en <strong>de</strong> nationale, regionale en locale<br />
NGO’s.<br />
Na enige omzwervingen – in <strong>de</strong> Brusselse burelen bleek <strong>de</strong><br />
LOIB-reactie te zijn verwisseld met die <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
regering – is nu het LOIB-standpunt terug te vin<strong>de</strong>n op <strong>de</strong><br />
aan governance gewij<strong>de</strong> website <strong>van</strong> <strong>de</strong> EU, inclusief een<br />
Engelstalige editie. Het LOIB-standpunt is daarmee, naast <strong>de</strong><br />
overheidsreactie, <strong>de</strong> enige Ne<strong>de</strong>rlandse inbreng in het<br />
<strong>Europese</strong> governance-<strong>de</strong>bat.<br />
Leuk om gevraagd te wor<strong>de</strong>n voor een<br />
stukje in <strong>Intermezzo</strong>. Brengt weer<br />
goe<strong>de</strong> herinneringen boven aan <strong>de</strong> tijd<br />
dat ik bij het ministerie <strong>van</strong> CRM<br />
werkte, on<strong>de</strong>r meer Woonwagenzaken:<br />
bevlogen tijd, veel anekdotes. Nadien<br />
heb ik jaren bij Justitie gewerkt (asiel,<br />
migratie, samenwerking met Mid<strong>de</strong>nen<br />
Oost-Europa) en nu alweer twee<br />
jaar door Justitie ge<strong>de</strong>tacheerd op <strong>de</strong><br />
Permanente Vertegenwoordiging (PV)<br />
bij <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> Europa in Straatsburg.<br />
Het is hier een klein team: drie diplomaten<br />
<strong>van</strong> Buitenlandse Zaken en ikzelf<br />
voor het Raadswerk, ver<strong>de</strong>r een<br />
kanselier (beheer), twee secretaressen<br />
en een chauffeur. De chauffeur bezit<br />
een heuse écurie (stoeterij) hoewel<br />
wed<strong>de</strong>n op zijn paar<strong>de</strong>n mij nog niks<br />
heeft opgeleverd.<br />
Bij <strong>de</strong> PV kennen we geen scherpe<br />
portefeuillever<strong>de</strong>ling maar werken we<br />
met accenten: voor mij is dat het<br />
juridisch/justitiële werk, mensenrechten,<br />
ethisch-juridische VWS-on<strong>de</strong>rwerpen,<br />
samenwerking met het Hof<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Mensenrechten, <strong>de</strong>elname aan<br />
overleg over toezicht op <strong>de</strong> tenuitvoerlegging<br />
<strong>van</strong> uitspraken in het Hof,<br />
monitoring op allerlei gebied, politieke<br />
ge<strong>van</strong>genen in Azerbeidzjan, <strong>de</strong> inventarisatie<br />
<strong>van</strong> verga<strong>de</strong>ringen die voor<br />
Den Haag interessant kunnen zijn, het<br />
inci<strong>de</strong>nteel waarnemen voor experts,<br />
voorbereiding werkbezoeken en wat<br />
dies meer zij.<br />
Standplaats<br />
Straatsburg<br />
De – vele – bijdragen aan het <strong>Europese</strong> <strong>de</strong>bat, inclusief die<br />
<strong>van</strong> het LOIB, zijn in te zien via:<br />
http://europa.eu.int/comm/governance/contributions/in<strong>de</strong>x_e<br />
n.htm<br />
Het LOIB-standpunt is ook op <strong>de</strong> LOIB-website te vin<strong>de</strong>n:<br />
www.nizw.nl/loib.<br />
auteur Frits Tja<strong>de</strong>ns<br />
informatie f.tja<strong>de</strong>ns@nizw.nl<br />
De Raad <strong>van</strong> Europa kent een ruim<br />
verga<strong>de</strong>rcircuit: elke week Comité <strong>van</strong><br />
Ministers (CM), (lees <strong>de</strong> PV en/of hun<br />
staf). Nogal wat <strong>de</strong>legaties zijn daar<br />
voltallig aanwezig. Ik doe niet altijd <strong>de</strong><br />
hele dag mee, maar blijf vaak alleen<br />
voor <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerpen die voor mij<br />
interessant zijn (wat meer is dan mijn<br />
strikte werkterrein). Tevens gebruik ik<br />
<strong>de</strong> bijeenkomst als een soort markt:<br />
een goe<strong>de</strong> gelegenheid voor informeel<br />
overleg met <strong>de</strong> diplomatieke collega’s,<br />
en <strong>de</strong> veel goe<strong>de</strong> contacten uit het<br />
secretariaat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Raad.<br />
Naast <strong>de</strong> CM is er een veelheid <strong>van</strong><br />
rapporteursgroepen: een soort vaste<br />
kamercommissies zon<strong>de</strong>r besluitvormen<strong>de</strong><br />
bevoegdhe<strong>de</strong>n, waarin on<strong>de</strong>rwerpen<br />
wor<strong>de</strong>n voorbereid voor<br />
soepele besluitvorming in het CM. Dat<br />
lukt niet altijd, want consensus is hier<br />
het toverwoord, met afnemend effect<br />
gegeven <strong>de</strong> nu 44 lidstaten bij <strong>de</strong> Raad.<br />
De basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> organisatie is voor mij<br />
het intergouvernementele werk, <strong>de</strong><br />
vele commissies met experts, lan<strong>de</strong>nvertegenwoordigers<br />
waarin <strong>de</strong><br />
‘standard-setting’ instrumenten<br />
wor<strong>de</strong>n voorbereid: <strong>de</strong> conventies<br />
(laatstelijk cyber-crime), <strong>de</strong> protocollen,<br />
gui<strong>de</strong>lines, best practises, aanbevelingen<br />
en <strong>de</strong>rgelijke. De Secretaris-<br />
Generaal <strong>van</strong> <strong>de</strong> Raad, Walter<br />
Schwimmer, mag hier naar buiten wel<br />
eens meer nadruk op leggen, tenslotte<br />
is het meren<strong>de</strong>el <strong>van</strong> het 1800 man<br />
tellen<strong>de</strong> secretariaat hierbij betrokken.<br />
Collega’s uit Den Haag weten me te<br />
vin<strong>de</strong>n om wat te regelen of uit te<br />
zoeken, en zo hoort het ook. Ik probeer<br />
zoveel mogelijk ook <strong>de</strong> bezoekers te<br />
spreken over <strong>de</strong> laatste ontwikkelingen:<br />
heel nuttig en eigenlijk onmisbaar.<br />
Ver<strong>de</strong>r is er natuurlijk veel contact met<br />
het Secretariaat, vooral Legal Affairs en<br />
Human Rights. Telkens blijkt weer<br />
hoeveel kennis hier in <strong>de</strong> organisatie<br />
aanwezig is en hoe bereidwillig <strong>de</strong><br />
mensen zijn om kennis over te dragen.<br />
Wat dat betreft is het een transparante<br />
organisatie die ver<strong>de</strong>r mank gaat aan<br />
het feilen <strong>van</strong> een ou<strong>de</strong>re grote<br />
administratie: veel bureaucratie, nogal<br />
wat schotten en <strong>de</strong> voortduren<strong>de</strong><br />
noodzaak <strong>de</strong> organisatie aan veran<strong>de</strong>-<br />
algemeen
algemeen<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 8<br />
ren<strong>de</strong> prioriteiten aan te passen. Maar<br />
ook goe<strong>de</strong> contacten met <strong>de</strong> griffie <strong>van</strong><br />
het hof en ‘onze’ rechter, mevrouw<br />
Willy Thomassen.<br />
Ik doe het meest zaken met Justitie,<br />
Buitenlandse Zaken en VWS. Voor<br />
VWS gaat het vooral om <strong>de</strong> (medisch-)<br />
ethische on<strong>de</strong>rwerpen, maar ook<br />
emancipatie en sport (waaron<strong>de</strong>r<br />
doping-bestrijding). De positie <strong>van</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rland is bepaald geen algemeen<br />
goed. Integen<strong>de</strong>el, met <strong>de</strong> vloed aan<br />
toetredingen <strong>de</strong> laatste jaren is sprake<br />
<strong>van</strong> een toenemend conservatisme;<br />
on<strong>de</strong>rwerpen als euthanasie en het<br />
homohuwelijk vin<strong>de</strong>n geen breed<br />
onthaal.<br />
De<br />
elektronische<br />
overheid<br />
“Bij een recente discussie in een<br />
rapporteursgroep en het CM bleek<br />
Portugal onze grootste opposant.<br />
Interessant is het dan te zien hoe toch<br />
een gemeenschappelijk standpunt<br />
wordt geformuleerd, overleg met mw<br />
Henriëtte Roscam Abbing<br />
(Raadsadviseur VWS) erbij, overleg<br />
met het Secretariaat (waarbij <strong>van</strong><br />
belang is te weten wat <strong>de</strong> persoonlijke<br />
opvatting <strong>van</strong> betrokkene is) en uitein<strong>de</strong>lijk<br />
uitkomen op een voor ie<strong>de</strong>r<br />
acceptabele herhaling <strong>van</strong> een el<strong>de</strong>rs al<br />
eer<strong>de</strong>r geaccor<strong>de</strong>er<strong>de</strong> tekst.”<br />
“Zojuist heb ik een memo opgesteld<br />
over <strong>de</strong> uitspraak in <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> mw<br />
Pretty, een bizarre zaak: <strong>de</strong> vrouw komt<br />
bij het Mensenrechtenhof haar dood<br />
bepleiten. Naast <strong>de</strong> tragische aspecten<br />
<strong>de</strong> zaak ook bezien op mogelijke consequenties<br />
voor het Ne<strong>de</strong>rlandse beleid.<br />
Voorzover ik het kan beoor<strong>de</strong>len laat<br />
het Hof ruimte voor Ne<strong>de</strong>rland.”<br />
E-government is nog een erg bre<strong>de</strong><br />
term die een groot aantal activiteiten<br />
<strong>de</strong>kt. Van het openbaar maken <strong>van</strong><br />
publieksinformatie tot het opzetten <strong>van</strong><br />
een gebruikersvrien<strong>de</strong>lijk geïntegreerd<br />
loket waar <strong>de</strong> burger <strong>de</strong> mogelijkheid<br />
krijgt om te communiceren met <strong>de</strong><br />
overheid of zelfs on-line transacties uit<br />
te voeren.<br />
In het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> het Intelogue project<br />
(zie ka<strong>de</strong>r) werd tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> conferentie<br />
‘Public Sector Information in Social<br />
Welfare: Challenges & Solutions’, in<br />
Wenen, Oostenrijk, februari 2002 <strong>de</strong><br />
stand <strong>van</strong> zaken met betrekking tot egovernment<br />
in enkele <strong>Europese</strong> lan<strong>de</strong>n<br />
besproken. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> conferentie werd<br />
Intelogue gepresenteerd als een<br />
eventuele tool om e-governmentactiviteiten<br />
te on<strong>de</strong>rsteunen.<br />
Het wordt steeds dui<strong>de</strong>lijker dat<br />
Internet kansen biedt om <strong>de</strong> relatie<br />
tussen overheid en <strong>de</strong> burger te verbeteren.<br />
De burger kan sneller en beter<br />
Meestal nemen we voor behan<strong>de</strong>ling<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerpen even persoonlijk<br />
contact op met <strong>de</strong> <strong>de</strong>sbetreffen<strong>de</strong><br />
beleidsme<strong>de</strong>werker omdat het werken<br />
met schriftelijke instructies niet altijd<br />
voldoen<strong>de</strong> is. Het is vaak noodzakelijk<br />
telefonisch door te nemen hoe we <strong>de</strong><br />
zaken het best kunnen formuleren, hoe<br />
een en an<strong>de</strong>r het best is te presenteren<br />
en te bespreken.<br />
Dat alles in Straatsburgse context, <strong>de</strong><br />
twee<strong>de</strong> internationale stad <strong>van</strong><br />
Frankrijk, met drie grote universiteiten<br />
met 15.000 stu<strong>de</strong>nten, die overigens<br />
nauwelijks opvallen in het stadsbeeld.<br />
En dat in <strong>de</strong> rustige Elzas, met het<br />
Mensenrechtenhof en <strong>de</strong> Raad als<br />
parels, maar waar Le Pen het hoogst<br />
<strong>van</strong> Frankrijk scoor<strong>de</strong>. Re<strong>de</strong>n te meer<br />
hier door te gaan met het werken aan<br />
rechtstaat en mensenrechten.<br />
auteur Gerard <strong>de</strong> Boer, PV Raad <strong>van</strong> Europa<br />
informatie gerard-<strong>de</strong>.boer@minbuza.nl<br />
bediend wor<strong>de</strong>n als consument <strong>van</strong><br />
overheidsdiensten, zoals bij <strong>de</strong><br />
verstrekking <strong>van</strong> het paspoort, het<br />
rijbewijs, een bouwvergunning et<br />
cetera. In <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> plaats kan <strong>de</strong><br />
overheid <strong>de</strong> burger via het internet<br />
betrekken bij <strong>de</strong> besluitvorming. Te<br />
<strong>de</strong>nken valt on<strong>de</strong>r meer aan inspraakprocedures,<br />
elektronische referenda en<br />
e-voting.<br />
Belangrijk is wel dat <strong>de</strong>rgelijke informatie<br />
pas zinvol is wanneer zij gepresenteerd<br />
wordt in <strong>de</strong> juiste context. Het<br />
simpelweg voorschotelen <strong>van</strong> informatie<br />
in een ondoorzichtige opeenvolging<br />
<strong>van</strong> documenten leidt al snel<br />
tot <strong>de</strong> bewuste ‘overdosis’ aan informatie<br />
die <strong>de</strong> gebruiker in verwarring<br />
achterlaat. Een groot ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
e-government sites zijn op het moment<br />
zover dat <strong>de</strong> overheid in staat is een<br />
groot ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> hun informatie aan<br />
te bie<strong>de</strong>n. Interactie met <strong>de</strong> burgers of<br />
zelfs transactie blijkt nog niet zover<br />
ontwikkeld.<br />
Een belangrijke re<strong>de</strong>n hiervoor is dat
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 9<br />
Intelogue<br />
Intelogue is een initiatief <strong>van</strong> het European Social Welfare<br />
Information Network (ESWIN, www.eswin.net), een samenwerkingsverband<br />
<strong>van</strong> informatiespecialisten op nationaal<br />
niveau met betrekking tot zorg en welzijn. De volgen<strong>de</strong><br />
lan<strong>de</strong>n werkten mee aan het Intelogueproject: Oostenrijk,<br />
België, Ne<strong>de</strong>rland en het Verenigd Koninkrijk.<br />
Het is een proefproject waarin een nieuw systeem<br />
ontwikkeld wordt dat in staat moet zijn <strong>de</strong> veelheid aan informatie<br />
<strong>van</strong> diverse aard en binnen verschillen<strong>de</strong> media bijeen<br />
te brengen en te verwerken. Het informatieaanbod en het<br />
gebruik er<strong>van</strong> wordt gekoppeld aan <strong>de</strong> technologische<br />
innovaties op Internet. De informatie zelf bleef, <strong>van</strong>wege <strong>de</strong><br />
proef, beperkt tot één afgebakend gebeid, namelijk het gezin.<br />
Hieron<strong>de</strong>r wordt één on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> het Intelogueproject wat<br />
na<strong>de</strong>r toegelicht, <strong>de</strong> thesaurus.<br />
Het informatiesysteem <strong>van</strong> Intelogue geeft <strong>de</strong> mogelijkheid<br />
om het zoeken naar informatie te beperken tot een taal, een<br />
land, <strong>de</strong> gewenste soort informatie en een breed on<strong>de</strong>rwerpsgebied<br />
of een trefwoord. Het resultaat is een lijst met<br />
links met korte omschrijvingen. De links kunnen voeren naar<br />
een website, een pagina op een website, gegevens in een<br />
externe database of gegevens in een speciaal voor het<br />
project gebouw<strong>de</strong> database.<br />
Trefwoor<strong>de</strong>n<br />
De Thesaurusaf<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> het NIZW is bij het project<br />
betrokken voor het maken <strong>van</strong> een thesaurus in drie talen:<br />
Engels, Duits en Ne<strong>de</strong>rlands. Een thesaurus is een trefwoor<strong>de</strong>nlijst<br />
waarbij relaties tussen <strong>de</strong> trefwoor<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
gelegd en trefwoor<strong>de</strong>n ook kort wor<strong>de</strong>n ge<strong>de</strong>finieerd. Een<br />
op veel gebie<strong>de</strong>n die traditioneel op<br />
overheidsterrein liggen <strong>de</strong> laatste jaren<br />
soms sprake is geweest <strong>van</strong> vormen<br />
<strong>van</strong> privatisering en uitbesteding.<br />
Sommige taken verhuis<strong>de</strong>n naar een<br />
lager bestuursniveau. Een groot aantal<br />
instellingen en bedrijven houdt zich<br />
bezig met zaken als arbeidstoeleiding,<br />
sociaal-cultureel werk en kin<strong>de</strong>rop<strong>van</strong>g,<br />
waarbij <strong>de</strong> overheid zich<br />
beperkt tot een regisseren<strong>de</strong> rol.<br />
Een an<strong>de</strong>re re<strong>de</strong>n is dat naast versnippering<br />
op inhou<strong>de</strong>lijk gebied er ook<br />
versnippering op technisch gebied<br />
heeft plaatsgevon<strong>de</strong>n. Elke organisatie<br />
gebruikt haar eigen dataformats en<br />
publiceert informatie op haar eigen<br />
manier. Het zou wenselijk zijn wanneer<br />
<strong>de</strong> overheid het (zuiver) gebruik <strong>van</strong><br />
internationale open standaar<strong>de</strong>n (XML,<br />
SOAP, SQL etc) on<strong>de</strong>rsteunt. De burger<br />
heeft in veel gevallen direct last <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
keuze voor leveranciersafhankelijke<br />
oplossingen.<br />
Herkenbaarheid <strong>van</strong> overheidsinstellingen<br />
op het internet<br />
De herkenbaarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
overheidsinstellingen op internet kan<br />
nog verbeterd wor<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong><br />
Staten en het Verenigd Koninkrijk<br />
bijvoorbeeld gebruikt men <strong>de</strong> exclusieve<br />
domeinnaam .gov, die alleen<br />
voor <strong>de</strong> overheid beschikbaar is. De<br />
websites <strong>van</strong> <strong>de</strong> EU instellingen<br />
eindigen voor <strong>de</strong> herkenbaarheid op<br />
eu.int. In Ne<strong>de</strong>rland wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> afzon<strong>de</strong>rlijke<br />
overheidssites gezamenlijk<br />
aangebo<strong>de</strong>n door www.overheid.nl<br />
Het belangrijkste vraagstuk op het<br />
gebied <strong>van</strong> internet en <strong>de</strong>mocratie blijft<br />
dat <strong>van</strong> inclusiviteit. In 2000 was het<br />
internetgebruik on<strong>de</strong>r Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>rs<br />
met een inkomen on<strong>de</strong>r modaal nog<br />
geen <strong>de</strong>r<strong>de</strong> <strong>van</strong> dat on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hogere<br />
inkomens. Deze laatste groep groei<strong>de</strong><br />
bovendien sneller. Het bereik <strong>van</strong><br />
internet op dit moment is dus niet<br />
sociaal evenredig. Initiatieven op het<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> doelen <strong>van</strong> een thesaurus is <strong>de</strong> gebruiker via <strong>de</strong><br />
relaties te lei<strong>de</strong>n naar het trefwoord dat zijn vraag het beste<br />
omschrijft. Voor het maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Inteloguethesaurus is <strong>de</strong><br />
thesaurus Zorg en Welzijn <strong>van</strong> het NIZW<br />
(www.nizw.nl/thesaurus) als uitgangspunt gebruikt.<br />
De Inteloguethesaurus<br />
De trefwoor<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> Thesaurus Zorg en Welzijn zijn<br />
aangevuld met trefwoor<strong>de</strong>n die wer<strong>de</strong>n aangedragen door<br />
<strong>de</strong> teams uit <strong>de</strong> partnerlan<strong>de</strong>n. Tussen <strong>de</strong>ze trefwoor<strong>de</strong>n<br />
wer<strong>de</strong>n relaties gelegd en ook wer<strong>de</strong>n synoniemen<br />
opgenomen. Alle trefwoor<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> <strong>de</strong>finities wer<strong>de</strong>n in <strong>de</strong><br />
drie talen vertaald.<br />
Vertalen lijkt misschien eenvoudig, maar dat is het soms<br />
niet. Het Engelse woord ‘family’ bijvoorbeeld kent twee<br />
vertalingen in het Ne<strong>de</strong>rlands: ‘gezin’ en ‘familie’. Hoe kun je<br />
dan aan <strong>de</strong> gebruiker dui<strong>de</strong>lijk maken waarom dat zo is en<br />
welk trefwoord hij/zij in welk geval moet gebruiken? Om<br />
<strong>de</strong>ze en an<strong>de</strong>re problemen op te lossen is intensief overleg<br />
gevoerd.<br />
Het uitein<strong>de</strong>lijke resultaat is een thesaurus <strong>van</strong> 650<br />
trefwoor<strong>de</strong>n. Omdat <strong>de</strong> trefwoor<strong>de</strong>n allemaal vertaald zijn, is<br />
het mogelijk gewor<strong>de</strong>n om met een Ne<strong>de</strong>rlands trefwoord te<br />
zoeken en informatie over <strong>de</strong> situatie in Engeland te vin<strong>de</strong>n.<br />
Het Ne<strong>de</strong>rlandse trefwoord wordt namelijk automatisch<br />
omgezet in een Engels (en een Duits) trefwoord.<br />
In februari 2002 werd <strong>de</strong> thesaurus gepresenteerd tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />
conferentie ‘Public Sector Information in Social Welfare:<br />
Challenges & Solutions’ in Wenen.<br />
auteur Richard Thielen<br />
informatie r.thielen@nizw.nl, www.intelogue.com<br />
gebied <strong>van</strong> e-<strong>de</strong>mocracy kunnen een<br />
verschuiving in <strong>de</strong> representatie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
bevolking teweegbrengen. Verhoog<strong>de</strong><br />
inspanning om mensen met een<br />
handicap of sociale achterstand on-line<br />
te krijgen, is daarom noodzakelijk.<br />
Het bovenstaan<strong>de</strong> geldt nog in sterkere<br />
mate voor <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> instellingen. De<br />
tot standkoming <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> <strong>Unie</strong><br />
is <strong>de</strong>rmate ondoorzichtig, dat juist daar<br />
internet een verhel<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> rol zou<br />
kunnen spelen. De Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
overheid zou in Ne<strong>de</strong>rland <strong>de</strong> ontwikkelingen<br />
in Europa inzichtelijk kunnen<br />
maken en tegelijkertijd bovenstaand<br />
gedachtegoed op <strong>Europese</strong> schaal<br />
kunnen uitdragen.<br />
E-Government wereldwijd<br />
Het World Markets Research Centre<br />
(WMRC) heeft een vergelijken<strong>de</strong> studie<br />
uitgevoerd over <strong>de</strong> stand <strong>van</strong> zaken<br />
<strong>van</strong> e-government op wereldvlak.<br />
Daarbij werd een grote steekproef<br />
algemeen
algemeen<br />
volksgezondheid<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 10<br />
genomen: in totaal wer<strong>de</strong>n 2.288<br />
overheidssites doorgelicht in 196<br />
lan<strong>de</strong>n.<br />
Uit <strong>de</strong> studie blijkt dat het e-governmentpotentieel<br />
op wereldvlak allerminst<br />
volledig benut wordt:<br />
– 6% <strong>van</strong> <strong>de</strong> sites leidt naar een<br />
overheidsportal;<br />
– Slechts 2% <strong>van</strong> <strong>de</strong> overheidssites op<br />
wereldvlak hebben gedacht aan <strong>de</strong><br />
toegankelijkheid <strong>van</strong> gehandicapten;<br />
– Slechts 33% <strong>van</strong> <strong>de</strong> overheidssites<br />
biedt een zoekmachine aan;<br />
– Op 8% <strong>van</strong> <strong>de</strong> sites kan <strong>de</strong> gebruiker<br />
rechtstreeks on-line administratieve<br />
formaliteiten verrichten.<br />
Het Europees Parlement en <strong>de</strong><br />
Raad hebben na wekenlang overleg<br />
op 8 mei j.l. overeenstemming<br />
bereikt over het nieuwe EU-<br />
Actieprogamma Volksgezondheid.<br />
Dit programma on<strong>de</strong>rscheidt drie<br />
prioriteiten: verbeteren <strong>van</strong> informatie<br />
en kennis over <strong>de</strong><br />
gezondheid, snel reageren op<br />
gezondheidsbedreigingen en<br />
Ook het bedrijf Accenture voer<strong>de</strong> een<br />
on<strong>de</strong>rzoek uit naar <strong>de</strong> elektronische<br />
communicatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> overheid met <strong>de</strong><br />
burgers en bedrijven. In dit on<strong>de</strong>rzoek<br />
wer<strong>de</strong>n drie niveaus <strong>van</strong> communicatie<br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n:<br />
– One way informatie (‘publish’)<br />
– Eenvoudige tweewegscommunicatie<br />
– bijvoorbeeld <strong>de</strong> aanvraag<br />
<strong>van</strong> een formulier (‘interact’)<br />
– De volledige afhan<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> een<br />
dossier via Internet (‘transact’)<br />
Het on<strong>de</strong>rzoek toont aan dat <strong>de</strong><br />
Verenig<strong>de</strong> Staten en Singapore <strong>de</strong><br />
koplopers zijn. In die lan<strong>de</strong>n hebben<br />
burgers al mogelijkhe<strong>de</strong>n om transacties<br />
met <strong>de</strong> overheid uit te voeren via<br />
Internet. Frankrijk en het Verenigd<br />
beïnvloe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> gezondheids<strong>de</strong>terminanten.<br />
Het belangrijkste punt <strong>van</strong><br />
discussie tussen Parlement en<br />
Raad was <strong>de</strong> financiering <strong>van</strong> het<br />
zesjarige programma. Hoewel <strong>de</strong><br />
diverse standpunten flink uitéén<br />
lagen is het totaalbedrag uitein<strong>de</strong>lijk<br />
vastgesteld op 312 MEURO<br />
GGD Flevoland kijkt<br />
over grenzen<br />
Nyiregyhaza, hoofdstad <strong>van</strong> <strong>de</strong> meest oostelijke en nog<br />
meest ‘Oostblokachtige’ provincie <strong>van</strong> Hongarije, op een<br />
steenworp afstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> Oekraïne. Twee dagen confereren<br />
in een grauwgrijze regio waar <strong>de</strong> armoe<strong>de</strong> zichtbaar en<br />
voelbaar aanwezig is. De organisatie koos –overigens niet<br />
verwon<strong>de</strong>rlijk in <strong>de</strong>ze regio- dit jaar voor het thema<br />
‘Investment for Mental Health’.<br />
Twee Ne<strong>de</strong>rlandse GGD’ers reizen per trein af naar <strong>de</strong>ze<br />
regio, op uitnodiging <strong>van</strong> het Regions for Health Network<br />
(RHN) - een Europees netwerk afgeleid <strong>van</strong> <strong>de</strong> World Health<br />
Organization (WHO) (zie ka<strong>de</strong>r). Doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
<strong>de</strong>elname was te on<strong>de</strong>rzoeken in hoeverre lidmaatschap <strong>van</strong><br />
het RHN-netwerk zinvol kan zijn. Het RHN maakt zich sterk<br />
voor <strong>Europese</strong> samenwerking op regio-niveau (dicht bij <strong>de</strong><br />
Koninkrijk komen respectievelijk op<br />
plaats vijf en zes. Ne<strong>de</strong>rland staat,<br />
omringd door Duitsland, Noorwegen<br />
en Spanje op <strong>de</strong> twaalf<strong>de</strong> plaats.<br />
Het moge dui<strong>de</strong>lijk zijn dat overhe<strong>de</strong>n<br />
wereldwijd nog een hoop te doen staat<br />
op het gebied <strong>van</strong> e-government.<br />
Meer informatie over dit on<strong>de</strong>rwerp<br />
wereldwijd is te vin<strong>de</strong>n op:<br />
http://www.accenture.com<br />
Een interessant Ne<strong>de</strong>rlands project is<br />
het concept OverheidsLoket2000, te<br />
vin<strong>de</strong>n op http://www.ol2000.nl<br />
auteur Henk Vinken<br />
informatie h.vinken@nizw.nl<br />
Overeenstemming over<br />
EU-Actieprogamma Volksgezondheid<br />
(voor 6 jaar). Het nieuwe<br />
programma zal vermoe<strong>de</strong>lijk per 1<br />
januari 2003 <strong>van</strong> start gaan. Het<br />
ministerie <strong>van</strong> VWS is tevre<strong>de</strong>n<br />
met het behaal<strong>de</strong> resultaat.<br />
auteur Raymond Goelabdien, VWS<br />
informatie<br />
ra.goelabdien@minvws.nl<br />
mensen met gezondheidsvraagstukken <strong>van</strong> alle dag) en zet<br />
zijn le<strong>de</strong>n aan tot samenwerken, uitwisselen <strong>van</strong> kennis en<br />
(koppelen) <strong>van</strong> projecten. Het RHN-netwerk kan hierbij<br />
gezien wor<strong>de</strong>n als <strong>de</strong> motor en als sluis <strong>van</strong> kennisoverdracht<br />
en tevens als discussieplatform waar <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n<br />
gezamenlijk <strong>de</strong> prioriteiten vaststellen. De le<strong>de</strong>n hebben dan<br />
ook een grote mate <strong>van</strong> invloed.<br />
Het RHN-netwerk streeft er tevens naar om <strong>de</strong> koppeling <strong>van</strong><br />
gezondheidregio’s met <strong>de</strong> regionale politiek (provincies,<br />
<strong>de</strong>elstaten etc.) op Europees niveau tot stand te brengen. Via<br />
het lidmaatschap is daar al min of meer sprake <strong>van</strong> want <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>elname <strong>van</strong> een gezondheidsregio gaat gepaard met een<br />
intentieverklaring <strong>van</strong> het regionaal politieke orgaan, waarin<br />
men <strong>de</strong> uitgangspunten <strong>van</strong> het netwerk on<strong>de</strong>rschrijft en
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 11<br />
Over het Regions for<br />
besluitvormingsproces, en een goe<strong>de</strong> aangespoord om an<strong>de</strong>re sectoren te<br />
Health Network (RHN)<br />
balans tussen gezondheidsbevor<strong>de</strong>ring, betrekken bij het bevor<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Het RHN werd in 1992 opgericht om <strong>de</strong> milieu, en gezondheidszorg.<br />
gezondheid.<br />
nadruk op gezondheidsontwikkelingen Vooruitgang wordt behaald door: Het RHN heeft 29 regio’s als lid<br />
in regio’s, gezien hun toenemen<strong>de</strong> rol – dynamische verban<strong>de</strong>n – le<strong>de</strong>n verspreid over 17 <strong>Europese</strong> lan<strong>de</strong>n.<br />
in Europa, te versterken. RHN vult het werken samen op regionaal / subna- Voor meer informatie:<br />
werk op nationaal niveau aan, en<br />
tionaal en lokaal niveau in heel www.who.dk/RHN<br />
on<strong>de</strong>rsteunt <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> beleid Europa;<br />
en strategieën om gezondheid te verbe- – kennisuitwisseling – RHN biedt een<br />
teren op het niveau direct on<strong>de</strong>r het forum voor discussie en het <strong>de</strong>len<br />
nationale. RHN bevor<strong>de</strong>rt gelijke<br />
<strong>van</strong> i<strong>de</strong>eën en ervaringen;<br />
gezondheid, bre<strong>de</strong> participatie in het – intersectorale actie – le<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
me<strong>de</strong> garant staat voor <strong>de</strong> jaarlijkse contributiebijdrage.<br />
Maar ook actieve <strong>de</strong>elname <strong>van</strong> politici binnen het netwerk<br />
wordt nagestreefd. Een streven dat in <strong>de</strong> praktijk nog meer<br />
uit <strong>de</strong> verf moet gaan komen. Dit is het gevolg <strong>van</strong> twee jaar<br />
stilstand in continuïteit als gevolg <strong>van</strong> personeelswisselingen<br />
bij <strong>de</strong> WHO en RHN. Thans is er sprake <strong>van</strong> een<br />
nieuw elan.<br />
De conferentie was - voor ons Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>rs - inhou<strong>de</strong>lijk<br />
<strong>van</strong> een herkenbaar niveau met thema’s als suïci<strong>de</strong>preventie,<br />
preventieve jeugdgezondheidszorg, ou<strong>de</strong>renzorg en <strong>de</strong>rgelijke.<br />
Wat dui<strong>de</strong>lijk in het oog sprong, waren <strong>de</strong> hoge suïci<strong>de</strong>cijfers<br />
in Mid<strong>de</strong>n- en Oost-Europa. Lan<strong>de</strong>n als Rusland en<br />
Hongarije laten hoge cijfers zien. Uitzichtloosheid en sociaaleconomische<br />
achterstan<strong>de</strong>n zijn hier on<strong>de</strong>r meer <strong>de</strong>bet aan.<br />
Maar ook relatieproblemen tussen ou<strong>de</strong>rs en kin<strong>de</strong>ren zijn<br />
veelal aanleiding voor suïci<strong>de</strong> on<strong>de</strong>r jongeren. Hongaarse,<br />
Zweedse, Engelse en Duitse representanten gaven hun kijk<br />
op <strong>de</strong>rgelijke zaken weer, hetgeen veel herkenning bij ons<br />
teweegbracht en soms ook verrassen<strong>de</strong> accentverschillen<br />
liet zien, waarover later dan ver<strong>de</strong>r werd gepraat.<br />
De contactenuitwisseling en <strong>de</strong> diverse zienswijzen binnen<br />
het netwerk zijn bijzon<strong>de</strong>r waar<strong>de</strong>vol. Er valt over en weer<br />
nog veel <strong>van</strong> elkaar te leren. De cohesie tussen <strong>de</strong> regio’s uit<br />
<strong>de</strong> diverse <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n verdient zeker na<strong>de</strong>re<br />
aandacht, zowel op het gezondheids-inhou<strong>de</strong>lijke vlak alswel<br />
op bestuurlijk niveau.<br />
Interessant was te zien dat <strong>de</strong> contacten vierledig zijn.<br />
Allereerst tussen <strong>de</strong> West- en Oost-<strong>Europese</strong> lan<strong>de</strong>n, ofwel<br />
rijke en arme lan<strong>de</strong>n: hier gaat het om on<strong>de</strong>rsteuning <strong>van</strong><br />
rijk naar arm. Voorts tussen <strong>de</strong> rijke lan<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rling: hier<br />
gaat het om uitwisseling <strong>van</strong> ontwikkelingen. Dan tussen <strong>de</strong><br />
arme lan<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rling: hier gaat het om on<strong>de</strong>rsteuning en<br />
creativiteit. En tenslotte <strong>de</strong> relatie tussen gastsprekers, uitgenodigd<br />
door <strong>de</strong> RHN <strong>van</strong>wege hun inhou<strong>de</strong>lijke ‘state of the<br />
art’, en <strong>de</strong> diverse regio’s die inhou<strong>de</strong>lijk en politiek over<br />
grenzen kijken.<br />
Onze conclusies:<br />
Deelnemen aan <strong>de</strong> RHN kan zowel ‘halen’ als ‘brengen’<br />
betekenen:<br />
Brengen: <strong>de</strong> relatief rijke gezondheidsregio’s uit <strong>de</strong> West-<br />
<strong>Europese</strong> lan<strong>de</strong>n – waaron<strong>de</strong>r zeker ook <strong>de</strong> onze - kunnen<br />
nog veel betekenen voor <strong>de</strong> relatief armere regio’s in<br />
Mid<strong>de</strong>n- en Oost-<strong>Europese</strong> lan<strong>de</strong>n.<br />
Halen: bottom up gaan<strong>de</strong> ontwikkelingen, daarbij <strong>de</strong>nkend<br />
in regio’s in plaats <strong>van</strong> lan<strong>de</strong>n, doet grenzen vervagen en<br />
geeft kans op snel binnenhalen <strong>van</strong> ontwikkelingen. Zo zal<br />
onze GGD <strong>de</strong>elnemen in een Europees project over meten<br />
<strong>van</strong> kwaliteit <strong>van</strong> leven en meewerken aan het ver<strong>de</strong>r<br />
ontwikkelen <strong>van</strong> een minimale indicatorenset voor<br />
monitoren op regioniveau.<br />
De GGD Flevoland is op grond <strong>van</strong> <strong>de</strong> opgedane ervaringen<br />
<strong>van</strong> plan een positief advies uit te brengen aan haar intergemeentelijk<br />
bestuur en het provinciaal bestuur omtrent<br />
toetreding tot het <strong>Europese</strong> netwerk.<br />
De twee GGD’ers hopen dat het advies wordt overgenomen<br />
en kunnen verwijzen naar een bestaand voorbeeld: in 1990<br />
werd Flevoland als ‘Gezond Flevoland’ partner in het WHO<br />
netwerk ‘Healthy Cities’. De in dit netwerk opgedane<br />
ervaringen leer<strong>de</strong>n onze GGD vooral ‘bottom up’ te werken.<br />
De RHN biedt thans ook dat voor<strong>de</strong>el.<br />
Niet alleen het halen en vergaren <strong>van</strong> kennis el<strong>de</strong>rs, maar<br />
ook het brengen en uitdragen <strong>van</strong> onze rijkdom aan kennis<br />
en expertise naar an<strong>de</strong>ren – die een zekere achterstand<br />
kennen – zal kunnen blijven bijdragen aan een stuk<br />
verrijking <strong>van</strong> ons eigen dagelijks werk.<br />
auteurs Wim Lanphen en Bernard Verhoeven<br />
(GGD Flevoland)<br />
informatie b.verhoeven@ggd-flevoland.nl<br />
volksgezondheid
welzijn<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 12<br />
Het VN-Verdrag inzake <strong>de</strong> Rechten voor<br />
het Kind werd voor Ne<strong>de</strong>rland <strong>van</strong><br />
kracht op 7 maart 1995. In <strong>de</strong> loop <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> tijd zijn een aantal facultatieve<br />
protocollen geformuleerd over<br />
seksuele uitbuiting <strong>van</strong> kin<strong>de</strong>ren en<br />
over kindsoldaten. Deze wor<strong>de</strong>n<br />
hopelijk in <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> 2002 geratificeerd.<br />
Rapportages<br />
In mei 1997 is voor <strong>de</strong> eerste maal<br />
door Ne<strong>de</strong>rland over <strong>de</strong> voortgang in<br />
<strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> het Verdrag in<br />
Ne<strong>de</strong>rland gerapporteerd aan het<br />
Comité voor <strong>de</strong> Rechten <strong>van</strong> het Kind.<br />
Deze rapportage is afgesloten met een<br />
brief <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse regering met<br />
een eerste reactie op <strong>de</strong> aanbevelingen<br />
<strong>van</strong> het Comité, in november 1999.<br />
De twee<strong>de</strong> rapportage is in maart 2002<br />
aangebo<strong>de</strong>n aan het Comité (coördinatie<br />
door Buitenlandse Zaken,<br />
bijdragen <strong>van</strong> VWS, Justitie, SZW,<br />
OCW, BZK, Defensie). In dit twee<strong>de</strong><br />
rapport wordt <strong>de</strong> situatie <strong>van</strong> 1 oktober<br />
2001 in Ne<strong>de</strong>rland weergegeven, en is<br />
rekening gehou<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> aanbevelingen<br />
<strong>van</strong> het Comité naar aanleiding<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste rapportage (zie ka<strong>de</strong>r).<br />
Enkele aanbevelingen eerste<br />
rapportage op VWS-gebied met<br />
vervolgactie in twee<strong>de</strong> rapportage<br />
Aanbeveling 12: Ne<strong>de</strong>rland on<strong>de</strong>rzoekt<br />
<strong>de</strong> instelling <strong>van</strong> een kin<strong>de</strong>rombudspersoon;<br />
Aanbeveling 17: Sinds 1 januari 2000<br />
heeft Ne<strong>de</strong>rland een lan<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong>kkend<br />
netwerk <strong>van</strong> Advies- en Meldpunten<br />
Kin<strong>de</strong>rmishan<strong>de</strong>ling (AMK’s);<br />
Aanbeveling 18:<br />
Voorlichtingsactiviteiten over vrouwenbesnij<strong>de</strong>nis;<br />
Aanbeveling 28: In het najaar 2000 is<br />
het Nationaal Actieplan Seksueel<br />
Misbruik <strong>van</strong> Kin<strong>de</strong>ren aangebo<strong>de</strong>n<br />
aan <strong>de</strong> Twee<strong>de</strong> Kamer;<br />
Kin<strong>de</strong>rrechtenverdrag<br />
Vooral hoofdstuk VI <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong><br />
rapportage betreft on<strong>de</strong>rwerpen die<br />
primair op het VWS-beleidsterrein<br />
liggen. Dit <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> rapportage gaat<br />
over <strong>de</strong> basisgezondheidszorg en<br />
welzijn. Hier wordt <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
situatie beschreven op het gebied <strong>van</strong><br />
het gehandicapte kind (voorzieningen,<br />
wachtlijsten), gezondheidszorgvoorzieningen<br />
(toegankelijkheid voor allochtonen,<br />
vrouwenbesnij<strong>de</strong>nis, samenwerking<br />
ontwikkelingslan<strong>de</strong>n), sociale<br />
zekerheid en jeugdzorg, kin<strong>de</strong>rop<strong>van</strong>g,<br />
levensstandaard (inkomen, koopkracht,<br />
bijstand).<br />
VWS heeft ver<strong>de</strong>r bijgedragen aan <strong>de</strong><br />
rapportages over algemene beginselen<br />
(hoofdstuk III; discriminatie, meningsuiting,<br />
levensbeëindiging), gezin<br />
(hoofdstuk V; verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs, huiselijk geweld, seksueel<br />
misbruik, verwaarlozing), on<strong>de</strong>rwijs,<br />
vrije tijd en culturele activiteiten<br />
(hoofdstuk VII; schooltij<strong>de</strong>n, cultuur,<br />
sport).<br />
Enkele feiten<br />
– op 1 januari 2000 tel<strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rland<br />
3,5 miljoen jeugdigen (0-17 jaar);<br />
– er zijn in Ne<strong>de</strong>rland 109 dagverblijven<br />
voor kin<strong>de</strong>ren met een<br />
verstan<strong>de</strong>lijke of meervoudige<br />
handicap;<br />
– 15 tot 20 % <strong>van</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren geeft of<br />
heeft problemen in hun ontwikkeling<br />
of opvoeding;<br />
– in 1999 leef<strong>de</strong> 14% <strong>van</strong> <strong>de</strong> 12-17jarigen<br />
in een eenou<strong>de</strong>rgezin;<br />
bron: Twee<strong>de</strong> rapportage<br />
Ten slotte<br />
Het Verdrag is in het Ne<strong>de</strong>rlands<br />
vertaald en gepubliceerd in het<br />
Traktatenblad (Trb. 1990, nr. 170) en<br />
ver<strong>de</strong>r beschikbaar via internet en<br />
bibliotheken. Deze vertaling wordt ook<br />
in boekvorm uitgegeven.<br />
De Ne<strong>de</strong>rlandse NGO’s en jongeren<br />
hebben aangekondigd een schaduwrapport<br />
op te stellen over <strong>de</strong> implementatie<br />
<strong>van</strong> het Verdrag in Ne<strong>de</strong>rland.<br />
Tevens hebben VWS en Justitie in 2000<br />
het initiatief genomen tot instelling <strong>van</strong><br />
het ‘Inter<strong>de</strong>partementaal Overleg<br />
Kin<strong>de</strong>rrechtenverdrag’, waarin<br />
tweemaal per jaar vertegenwoordigers<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> betrokken <strong>de</strong>partementen en<br />
<strong>van</strong> NGO’s spreken over het verdrag.<br />
An<strong>de</strong>re Ne<strong>de</strong>rlandse initiatieven op het<br />
terrein <strong>van</strong> kin<strong>de</strong>rrechten zijn het<br />
Jeugd<strong>de</strong>bat, het Jeugdreferendum en<br />
het Kin<strong>de</strong>rrechtenfestival.<br />
Ten slotte kan wor<strong>de</strong>n gemeld dat <strong>van</strong><br />
8 tot en met 10 mei vertegenwoordigers<br />
<strong>van</strong> 180 lan<strong>de</strong>n tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> uitgestel<strong>de</strong><br />
VN-Kin<strong>de</strong>rtop in New York on<strong>de</strong>r<br />
meer hebben gesproken over kin<strong>de</strong>ren<br />
moe<strong>de</strong>rsterfte, on<strong>de</strong>rvoeding en<br />
geboorteregeling. Uitgebrei<strong>de</strong>re<br />
verslaglegging hierover volgt.<br />
auteur Hans Perrenet (VWS,<br />
Directie Internationale Zaken) en<br />
Frank <strong>van</strong> Lin<strong>de</strong>n<br />
informatie jw.perrenet@minvws.nl<br />
www.minbuza.nl
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 13<br />
Internationale<br />
expertmeeting:<br />
Participatie<br />
in <strong>de</strong> jeugdzorg<br />
Op 13 en 14 maart j.l.vond er in Den Haag een bijeenkomst<br />
plaats <strong>van</strong> experts op het gebied <strong>van</strong> participatie in <strong>de</strong><br />
jeugdzorg uit diverse <strong>Europese</strong> lan<strong>de</strong>n. Op initiatief <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
directie Jeugdbeleid <strong>van</strong> het ministerie <strong>van</strong> VWS en het<br />
NIZW International Centre wer<strong>de</strong>n uit verschillen<strong>de</strong><br />
<strong>Europese</strong> lan<strong>de</strong>n experts uitgenodigd om in besloten kring<br />
met elkaar te discussiëren over het belang en <strong>de</strong> noodzaak<br />
<strong>van</strong> participatie door <strong>de</strong> cliënten (het cliëntsysteem, met <strong>de</strong><br />
nadruk op <strong>de</strong> jongeren zelf) en <strong>de</strong> wijze waarop dat gestalte<br />
kan wor<strong>de</strong>n gegeven. Hoofddoel was met elkaar te<br />
bespreken op welke wijze overhe<strong>de</strong>n (nationaal, regionaal of<br />
lokaal) een rol kunnen/moeten hebben bij het organiseren<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteuning <strong>van</strong> participatie in <strong>de</strong> jeugdzorg.<br />
Hierbij kwamen zaken aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> als door <strong>de</strong> cliënt<br />
gestuur<strong>de</strong> zorg, <strong>de</strong> formele/wettelijke positie <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënt bij<br />
het verkrijgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> door hem gewenste of door an<strong>de</strong>ren<br />
noodzakelijk geachte zorg, <strong>de</strong> maatregelen die genomen<br />
kunnen wor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> afhankelijke cliënt mondig te (helpen)<br />
maken en <strong>de</strong> wijze waarop vraag en aanbod <strong>van</strong> zorg zo<br />
goed mogelijk op elkaar zou<strong>de</strong>n kunnen aansluiten. Directe<br />
aanleiding is <strong>de</strong> nieuwe wet op <strong>de</strong> jeugdzorg, waarin vooral<br />
ook <strong>de</strong> positie <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënt, althans ten opzichte <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
huidige situatie, aanmerkelijk verbeterd zal wor<strong>de</strong>n. De<br />
bedoeling was te leren <strong>van</strong> <strong>de</strong> ervaringen in an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n<br />
om <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet te vergemakkelijken.<br />
Een twee<strong>de</strong> doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> bijeenkomst was het starten <strong>van</strong><br />
een Europees netwerk <strong>van</strong> personen die, in hun land,<br />
betrokken zijn bij <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> beleid met betrekking<br />
tot wat wij in Ne<strong>de</strong>rland ‘Jeugdzorg’ noemen.<br />
Aanwezig waren experts op het gebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rechten <strong>van</strong><br />
het Kind en <strong>de</strong> participatie <strong>van</strong> jongeren in <strong>de</strong> jeugdzorg<br />
<strong>van</strong>uit <strong>de</strong> overheid of <strong>de</strong> praktijk uit Engeland, Schotland,<br />
Ierland, Wales, Noorwegen, Zwe<strong>de</strong>n, Denemarken,<br />
Duitsland, Oostenrijk en België (Vlaan<strong>de</strong>ren en Wallonië).<br />
Vanuit Ne<strong>de</strong>rland waren aanwezig VWS Directie<br />
Jeugdbeleid, Ministerie <strong>van</strong> Justitie, directie Preventie,<br />
Jeugd en Sanctiebeleid, <strong>de</strong> Raad voor <strong>de</strong><br />
Kin<strong>de</strong>rbescherming, <strong>de</strong> secretaris <strong>van</strong> <strong>de</strong> ROA-Commissie<br />
Jeugdhulpverlening (Regionaal Overleg Amsterdam) en een<br />
vertegenwoordiger <strong>van</strong> het NIZW International Centre. De<br />
stem <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren werd vertegenwoordigd door JP 2000.<br />
De bijeenkomst werd geopend door mw Lenie Kootstra,<br />
directeur Jeugdbeleid <strong>van</strong> VWS. Zij benadrukte het belang<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> internationale uitwisseling <strong>van</strong> kennis op dit terrein<br />
en sprak <strong>de</strong> hoop uit dat er daadwerkelijk een (informeel)<br />
Europees netwerk <strong>van</strong> beleidsmakers zou ontstaan naar<br />
aanleiding <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze eerste bijeenkomst. Tevens wees zij<br />
erop dat er ook in Ne<strong>de</strong>rland al uiterst positieve ervaringen<br />
zijn opgedaan in <strong>de</strong> samenwerking met jongeren en dat we<br />
hopen samen met an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
participatie <strong>van</strong> jongeren in <strong>de</strong> jeugdzorg ver<strong>de</strong>r te on<strong>de</strong>rzoeken<br />
en te ontwikkelen.<br />
Hierna startte <strong>de</strong> bijeenkomst on<strong>de</strong>r een gezamenlijke<br />
gespreksleiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> heren Baks en Maliepaard (resp.<br />
directie Jeugdbeleid en NIZW International Centre) die elkaar<br />
aanvul<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> discussies en <strong>de</strong> af en toe optre<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
spraakverwarring in goe<strong>de</strong> banen te lei<strong>de</strong>n.<br />
Het is onmogelijk om in dit artikel een uitgebreid verslag te<br />
doen <strong>van</strong> alles wat door <strong>de</strong> experts uit <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong><br />
lan<strong>de</strong>n werd gezegd. De verschillen tussen <strong>de</strong> systemen in<br />
<strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n zijn daarvoor te groot, terwijl ook<br />
het scala aan voorbeel<strong>de</strong>n en discussiepunten op zijn zachtst<br />
gezegd zeer breed was. Daarom hier slechts aandacht voor<br />
een paar vermel<strong>de</strong>nswaardige zaken.<br />
Alle aanwezigen meld<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> uitgangspunten voor participatie<br />
in hun land gebaseerd zijn op het VN Verdrag <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Rechten <strong>van</strong> het kind. Ook in Ne<strong>de</strong>rland wordt daar in <strong>de</strong><br />
nieuwe wet op <strong>de</strong> jeugdzorg expliciet rekening mee<br />
gehou<strong>de</strong>n Dui<strong>de</strong>lijk werd dat in alle lan<strong>de</strong>n <strong>de</strong> participatie<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren in <strong>de</strong> jeugdzorg, en jeugdparticipatie in het<br />
algemeen, een belangrijk punt <strong>van</strong> aandacht is. Tevens bleek<br />
dat men het erover eens is dat betrokkenheid <strong>van</strong> jongeren<br />
(en hun verzorgers) bij alle beslissingen die <strong>de</strong> jongere zelf<br />
aangaan steeds meer als voorwaar<strong>de</strong> wordt gezien voor<br />
goe<strong>de</strong> zorg en hulp aan die jongeren. Als voorbeel<strong>de</strong>n<br />
wer<strong>de</strong>n genoemd; een kin<strong>de</strong>rombudsman, ‘reference<br />
groups’ <strong>van</strong> jongeren die zowel op nationaal als op lokaal<br />
niveau geraadpleegd wor<strong>de</strong>n bij alle beslissingen die op een<br />
of an<strong>de</strong>re wijze <strong>van</strong> invloed zijn op het dagelijks leven <strong>van</strong><br />
jongeren. Op enkele af<strong>de</strong>lingen <strong>van</strong> ministeries (o.a. in het<br />
Verenigd Koninkrijk) en lokale overhe<strong>de</strong>n zijn al zulke<br />
‘reference groups’ aanwezig. Ook het inschakelen <strong>van</strong> jeugdinspectie<br />
teams, die een oor<strong>de</strong>el geven over jeugdzorgorganisaties,<br />
werkt kwaliteitsbevor<strong>de</strong>rend en vergroot <strong>de</strong> betrokkenheid<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren enorm. Men was het erover eens<br />
dat dit een grote veran<strong>de</strong>ring vereist in het <strong>de</strong>nken en het<br />
han<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> professioneel bij <strong>de</strong> jongere betrokkenen.<br />
Een vraag als “Hoe organiseer je bijvoorbeeld <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteuning,<br />
lan<strong>de</strong>lijk, regionaal of lokaal, voor <strong>de</strong> jongeren in<br />
<strong>de</strong> jeugdzorg” bleek lastiger te beantwoor<strong>de</strong>n. Kan dat hulp<br />
zijn aan individuele jongeren en kan dat gecombineerd<br />
wor<strong>de</strong>n met on<strong>de</strong>rsteuning voor <strong>de</strong> jongeren (en professionals)<br />
bij het teweeg brengen <strong>van</strong> veran<strong>de</strong>ringen in hun<br />
jeugdzorgorganisatie of het beleid met betrekking tot <strong>de</strong><br />
welzijn
welzijn<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 14<br />
regionale jeugdzorg? Dient die on<strong>de</strong>rsteuning zoveel<br />
mogelijk door <strong>de</strong> jongeren zelf georganiseerd te wor<strong>de</strong>n en<br />
wie gaat ze <strong>de</strong> daarvoor benodig<strong>de</strong> training geven? Unaniem<br />
willen <strong>de</strong> aanwezigen bijna alle verantwoor<strong>de</strong>lijkhe<strong>de</strong>n ten<br />
aanzien <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze punten bij <strong>de</strong> jongeren zelf leggen. Men is<br />
zich er echter ter<strong>de</strong>ge <strong>van</strong> bewust dat het moeilijk is om<br />
jongeren te vin<strong>de</strong>n die voldoen<strong>de</strong> geïnteresseerd zijn en <strong>de</strong><br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid willen en kunnen dragen. Hiermee<br />
samenhangend werd er ook op gewezen dat het vaak lastig<br />
is jongeren te ver<strong>van</strong>gen die wat an<strong>de</strong>rs gaan doen of<br />
gewoonweg volwassen wor<strong>de</strong>n. De continue begeleiding,<br />
werving en training <strong>van</strong> geïnteresseer<strong>de</strong> jeugd verdient<br />
daarom speciale aandacht.<br />
Het was uitdrukkelijk niet <strong>de</strong> bedoeling <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze expertmeeting<br />
om in <strong>de</strong>tail allerlei vormen <strong>van</strong> participatie <strong>van</strong><br />
jongeren in <strong>de</strong> jeugdzorg en <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteuning daar<strong>van</strong>, te<br />
beschrijven. Het ging om beleidsvorming, mogelijkhe<strong>de</strong>n en<br />
wenselijkhe<strong>de</strong>n, speciaal gericht op <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteuning <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
participatie in <strong>de</strong> jeugdzorg. Toch ontkwam men er natuurlijk<br />
niet aan om allerlei gedachten met praktijkvoorbeel<strong>de</strong>n te<br />
verdui<strong>de</strong>lijken. Dit lever<strong>de</strong> over het geheel genomen een<br />
beeld op waarin zeer veel <strong>van</strong> <strong>de</strong> in het buitenland<br />
bestaan<strong>de</strong> praktijk ook in Ne<strong>de</strong>rland al, vaak nog als<br />
experiment, bekend is. Enerzijds lijkt dat geruststellend,<br />
maar an<strong>de</strong>rzijds betekent dit dat er nog veel werk verzet<br />
moet wor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong>, in <strong>de</strong> nieuwe wet op <strong>de</strong> jeugdzorg<br />
sterk verbeter<strong>de</strong> positie <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere, ook structureel vorm<br />
te geven. De bijeenkomst heeft in ie<strong>de</strong>r geval voor<br />
voldoen<strong>de</strong> inspiratie en motivatie gezorgd om dit <strong>de</strong>el <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> uitvoering <strong>van</strong> <strong>de</strong> Wet op <strong>de</strong> Jeugdzorg met vertrouwen<br />
tegemoet te zien.<br />
Alle aanwezige <strong>de</strong>elnemers waren zeer tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong><br />
bijeenkomst en had<strong>de</strong>n het i<strong>de</strong>e nog lang niet klaar te zijn<br />
met het on<strong>de</strong>rwerp, dat, het moet gezegd, ook in <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re<br />
lan<strong>de</strong>n nog op <strong>de</strong> volledige uitvoering <strong>van</strong> alle initiatieven<br />
wacht.<br />
Het twee<strong>de</strong> doel <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze bijeenkomst, een Europees<br />
netwerk <strong>van</strong> beleidsmakers en beleidsadviseurs op het<br />
terrein <strong>van</strong> <strong>de</strong> jeugdzorg, was met <strong>de</strong>ze aanwezigen dan ook<br />
gemakkelijk bereikt. Allemaal verklaar<strong>de</strong>n ze zich bereid tot<br />
een volgen<strong>de</strong> bijeenkomst over ongeveer een jaar en twee<br />
<strong>de</strong>elnemers bo<strong>de</strong>n zelfs aan om <strong>de</strong> bijeenkomst dan te<br />
organiseren.<br />
auteur Ronald Maliepaard<br />
informatie r.maliepaard@nizw.nl<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse NGO’s goed in beeld<br />
op <strong>de</strong><br />
2e Wereldassemblee inzake<br />
Vergrijzing<br />
Internationaal Actieplan inzake<br />
Vergrijzing en politieke verklaring<br />
aanvaard<br />
Begin april 2002 vond in Madrid <strong>de</strong> 2e Wereldassemblee inzake Vergrijzing<br />
plaats. De daar gevoer<strong>de</strong> discussies<br />
mond<strong>de</strong>n uit in twee slotdocumenten<br />
met afspraken over een internationale<br />
aanpak <strong>van</strong> vergrijzing. Vergrijzing is<br />
namelijk een mondiale triomf en<br />
uitdaging gewor<strong>de</strong>n: nu al woont <strong>de</strong><br />
meer<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>ren in ontwikkelingslan<strong>de</strong>n.<br />
De steeds hogere<br />
levensverwachting is mooi, maar niet<br />
overal is <strong>de</strong> samenleving er voldoen<strong>de</strong><br />
op ingericht. Vandaar dus <strong>de</strong>ze Top<br />
over Vergrijzing waar <strong>de</strong> inrichting <strong>van</strong><br />
nationale samenlevingen in het licht<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> vergrijzing op <strong>de</strong> agenda stond.<br />
Regeringen hebben hierover richtinggeven<strong>de</strong><br />
afspraken gemaakt. De<br />
mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>ren vormen<br />
een krachtige basis voor toekomstige<br />
ontwikkeling, die <strong>de</strong> mondiale samen-<br />
leving in staat stelt om in toenemen<strong>de</strong><br />
mate te leunen op <strong>de</strong> vaardighe<strong>de</strong>n,<br />
ervaring en wijsheid <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>ren.<br />
Ou<strong>de</strong>ren die niet alleen <strong>de</strong> leiding<br />
nemen voor verbetering <strong>van</strong> hun eigen<br />
situatie maar ook actief participeren in<br />
<strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> samenleving<br />
als geheel, aldus <strong>de</strong> politieke slotverklaring.<br />
Het twee<strong>de</strong> slotdocument, het<br />
Internationaal Actieplan, bevat werkafspraken<br />
op allerlei terreinen.<br />
Bijvoorbeeld het scheppen <strong>van</strong><br />
mogelijkhe<strong>de</strong>n om langer te werken als<br />
ou<strong>de</strong>ren dat willen, het opzetten en/of<br />
handhaven <strong>van</strong> een duurzaam<br />
pensioenstelsel, het scheppen <strong>van</strong><br />
randvoorwaar<strong>de</strong>n voor een gezon<strong>de</strong><br />
combinatie <strong>van</strong> zorg en arbeid, ‘active<br />
ageing’, ‘sur place’ ou<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n,<br />
bestrijding <strong>van</strong> leeftijdsdisciminatie en<br />
beeldvorming, participatie <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>ren<br />
in besluitvorming, on<strong>de</strong>rsteuning voor<br />
informele zorgers, integrale<br />
ou<strong>de</strong>renzorg, en palliatieve zorg.<br />
Spaanse vrees voor ‘granny power’?<br />
Veel <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lingen waren<br />
slechts toegankelijk voor regerings<strong>de</strong>legaties.<br />
Contact tussen <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlandse regerings<strong>de</strong>legatie en <strong>de</strong><br />
30 aanwezige Ne<strong>de</strong>rlandse NGO<br />
vertegenwoordigers werd zo erg<br />
moeilijk. ‘NGO vertegenwoordigers<br />
niet welkom tenzij’ was het ethos <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> bewakers in het Palacio Municipal<br />
<strong>de</strong> Madrid. Dat strekte zich uit tot
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 15<br />
persconferenties, zalen waar informele<br />
on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lingen plaatsvon<strong>de</strong>n en<br />
zelfs liften. Ook <strong>de</strong> toegang tot on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lingsdocumenten<br />
was moeilijk,<br />
zelfs als dit volgens VN-normen wel<br />
mogelijk had moeten zijn. Absur<strong>de</strong><br />
taferelen waarin documenten uit <strong>de</strong><br />
han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> lieve ou<strong>de</strong> dametjes gerukt<br />
wer<strong>de</strong>n waren het gevolg. Niet bepaald<br />
<strong>de</strong> personificaties <strong>van</strong> <strong>de</strong> anti-globalisten<br />
en terroristen die <strong>de</strong> Spaanse<br />
gastheren wil<strong>de</strong>n weren. De<br />
toespraken <strong>van</strong> <strong>de</strong> regeringsvertegenwoordigers<br />
waren wel toegankelijk,<br />
alsme<strong>de</strong> diverse interessante si<strong>de</strong><br />
events: workshops, ron<strong>de</strong> tafels, en<br />
presentaties die lan<strong>de</strong>n, internationale<br />
organisaties en NGO´s organiseer<strong>de</strong>n.<br />
Maar <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lingen zelf: nee,<br />
dat niet.<br />
Süleyman Damra in het<br />
Main Committee<br />
De Ne<strong>de</strong>rlandse NGO´s, die met financiële<br />
steun <strong>van</strong> VWS <strong>de</strong> Assemblee<br />
bijwoon<strong>de</strong>n, waren zeer actief. Eigen<br />
workshops, een ‘Holland Promotie Kit’<br />
met info over <strong>de</strong> 17 Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
organisaties, interviews met radio en<br />
pers, voorstellen schrijvend voor<br />
bijstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> slotdocumenten; er is<br />
heel veel gedaan. Een <strong>van</strong> hen, <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlandse Islamitische Bond voor<br />
Ou<strong>de</strong>ren (NISBO) slaag<strong>de</strong> erin zich op<br />
<strong>de</strong> sprekerslijst te laten plaatsen voor<br />
het Main Committee, <strong>de</strong> plaats waar <strong>de</strong><br />
officiële on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lingen gevoerd<br />
wer<strong>de</strong>n. Suleyman Damra hield een<br />
goed betoog over ou<strong>de</strong>re migranten,<br />
voor wie het slotdocument onvoldoen<strong>de</strong><br />
concrete acties bevat. Zie<br />
www. seniorweb.nl voor <strong>de</strong> tekst <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze happening.<br />
What happened to<br />
the first Action Plan?<br />
Een ou<strong>de</strong> Afrikaanse vrouw stel<strong>de</strong><br />
bovenstaan<strong>de</strong> vraag tij<strong>de</strong>ns het NGO<br />
Forum dat aan <strong>de</strong> Assemblee<br />
voorafging. Een goe<strong>de</strong> vraag. Want<br />
ston<strong>de</strong>n er in het eerste Actieplan uit<br />
1982 ook geen mooie afspraken die<br />
lan<strong>de</strong>n zou<strong>de</strong>n uitvoeren? Daar is<br />
weinig <strong>van</strong> terechtgekomen.<br />
De zorg dat ook het twee<strong>de</strong> Actieplan<br />
een papieren tijger zou wor<strong>de</strong>n, heeft<br />
vervolgens een verbin<strong>de</strong>n<strong>de</strong> werking<br />
gekregen in <strong>de</strong> NGO gemeenschap. Dit<br />
leid<strong>de</strong> tot een slotverklaring <strong>van</strong> het<br />
NGO forum dat pleitte voor serieuze<br />
implementatie, concrete<br />
afspraken voor internationale<br />
samenwerking,<br />
en periodieke<br />
monitoring en toezicht.<br />
De NGO´s gaven aan<br />
zich bewust te zijn <strong>van</strong><br />
het feit dat sommige<br />
regeringen bepaal<strong>de</strong><br />
doelen uit het Actieplan<br />
vrij snel zullen bereiken.<br />
Maar ook dat an<strong>de</strong>re<br />
doelen en an<strong>de</strong>re<br />
regeringen veel langere tijd nodig<br />
zullen hebben, zelfs mét internationale<br />
solidariteit.<br />
Twee voorstellen waren in <strong>de</strong> NGO<br />
gemeenschap populair: een UNICEF<br />
voor <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>ren en <strong>de</strong> benoeming <strong>van</strong><br />
een speciale rapporteur, die <strong>de</strong><br />
voortgang <strong>van</strong> <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong><br />
het actieplan dient te bewaken en op<br />
uitnodiging overal ter wereld<br />
overhe<strong>de</strong>n en NGO´s kan bijstaan met<br />
het formuleren en evalueren <strong>van</strong><br />
nationale actieplannen inzake<br />
vergrijzing. Een soort ambassa<strong>de</strong>ursfunctie<br />
dus. Dit laatste voorstel is<br />
gelanceerd in <strong>de</strong> manifestatie ‘Old Age<br />
in a New Age’ <strong>van</strong> drie Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
NGO´s: Cordaid, Wemos en <strong>Unie</strong> KBO.<br />
CONGO, <strong>de</strong> koepel <strong>van</strong> <strong>de</strong> NGO´s, is<br />
achter het Ne<strong>de</strong>rlandse voorstel gaan<br />
staan. Helen Hamlin, <strong>de</strong> CONGO<br />
vertegenwoordiger, zei het als volgt in<br />
haar speech tot <strong>de</strong> Plenaire Assemblee:<br />
“To begin to implement this Plan,<br />
some NGOs have suggested that a<br />
special Rapporteur for Ageing be<br />
appointed. This proposal has met with<br />
broad acceptance by many at the NGO<br />
Forum. We urge your serious consi<strong>de</strong>ration<br />
of this item.”<br />
Ondanks <strong>de</strong> acties <strong>van</strong> <strong>de</strong> NGO´s kent<br />
het twee<strong>de</strong> Internationaal Actieplan<br />
inzake Vergrijzing helaas geen sterke<br />
implementatieparagraaf. Buiten enkele<br />
ontwikkelingslan<strong>de</strong>n (waaron<strong>de</strong>r<br />
Suriname) waren regeringen huiverig<br />
voor meer VN conferenties of meer<br />
geld naar <strong>de</strong> VN bureaucratie. Zoals <strong>de</strong><br />
voorzitter <strong>van</strong> <strong>de</strong> Main Committee,<br />
Felipe Paolillo (Uruguay) het<br />
verwoord<strong>de</strong>: “Het internationaal<br />
actieplan en <strong>de</strong> slotverklaring vertegenwoordigen<br />
<strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> het<br />
on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lingsproces; meer was niet<br />
mogelijk. Nu komen we echter bij <strong>de</strong><br />
volgen<strong>de</strong> mijlpaal; die <strong>van</strong> <strong>de</strong> echte<br />
uitvoering <strong>van</strong> <strong>de</strong> afspraken om <strong>de</strong><br />
mondiale situatie <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>ren te<br />
verbeteren. Ik hoop dat <strong>de</strong> uitvoering<br />
vorm krijgt in een gecoördineer<strong>de</strong> actie<br />
<strong>van</strong> regeringen, internationale organisaties<br />
en civil society.“<br />
Vanuit <strong>de</strong> NGO-gemeenschap wordt nu<br />
nagedacht over <strong>de</strong> mogelijkheid om<br />
zelf <strong>de</strong> situatie <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>ren wereldwijd<br />
te gaan monitoren, een AGE-Watch.<br />
Ook het voorstel voor <strong>de</strong> speciale<br />
rapporteur zal opnieuw op tafel komen<br />
bij het VN-orgaan dat belast is met het<br />
toezicht op <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> het<br />
Internationaal Actieplan, <strong>de</strong> Commissie<br />
voor sociale ontwikkeling (CSD).<br />
Volgen<strong>de</strong> stappen<br />
Voor <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> regio is een followup<br />
bijeenkomst in Berlijn (11-13<br />
september) gepland waar <strong>de</strong> regionale<br />
implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> afspraken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Wereld Assemblee inzake Vergrijzing<br />
centraal staat.<br />
De Ne<strong>de</strong>rlandse NGO´s lopen zich hier<br />
ook voor warm. De verkiezingstijd in<br />
Ne<strong>de</strong>rland biedt ver<strong>de</strong>r mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
om politici achter het opstellen <strong>van</strong> een<br />
Nationaal Actieplan inclusief een<br />
goe<strong>de</strong> monitoringsfunctie en een internationale<br />
samenwerkingsparagraaf te<br />
krijgen. Een nieuw <strong>de</strong>ltaplan?<br />
auteur Annemiek Goris<br />
informatie a.goris@nizw.nl<br />
Eer<strong>de</strong>r verschenen artikelen over<br />
mondiale vergrijzing in <strong>Intermezzo</strong><br />
3/2001, 5/2001, 6/2001, 1/2002 en<br />
2/2002.<br />
welzijn
welzijn<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 16<br />
Een 10 met een griffel<br />
Het Ubumbano Eagle training programma<br />
voor jeugdwerkers in<br />
Zuid Afrika 1999-2002<br />
Samenwerking VWS met Zuidafrikaans zuster<strong>de</strong>partement<br />
<strong>van</strong> Welzijn heeft effect<br />
Inleiding<br />
Van 4 tot 8 maart 2002 vond in Zuid Afrika <strong>de</strong> evaluatie<br />
plaats <strong>van</strong> het project training <strong>van</strong> jeugdwerkers, een samenwerkingsproject<br />
tussen <strong>de</strong> Zuid-Afrikaanse organisaties<br />
Technicon SA en <strong>de</strong> South African Youth Workers<br />
Association (SAYWA) en <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse partners Stichting<br />
Kairos en <strong>de</strong> Hogeschool <strong>van</strong> Amsterdam/ ROC Landste<strong>de</strong><br />
uit Zwolle. De Ne<strong>de</strong>rlandse bijdrage aan het project werd<br />
uitgevoerd in opdracht <strong>van</strong> het ministerie <strong>van</strong> VWS en vindt<br />
zijn oorsprong in het Memorandum of Un<strong>de</strong>rstanding dat in<br />
1997 werd getekend door <strong>de</strong> Zuidafrikaanse minister <strong>van</strong><br />
Welzijn en <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse staatssecretaris <strong>van</strong> VWS. Dit<br />
akkoord verdween niet in <strong>de</strong> la<strong>de</strong> met goed bedoel<strong>de</strong><br />
beloften, maar leid<strong>de</strong> tot een gestage stroom activiteiten.<br />
Deze training is daar uitgelicht.<br />
Inhoud Ubumbano Eagle training programme<br />
Umumbano Eagle is <strong>de</strong> naam die <strong>de</strong> eerste groep stu<strong>de</strong>nten<br />
en hun leraren hebben gegeven aan <strong>de</strong> training. Het<br />
betekent: eagles flying high in unity. De training <strong>van</strong> jeugdwerkers<br />
is een 9 maan<strong>de</strong>n duren<strong>de</strong> opleiding waarbij <strong>de</strong><br />
stu<strong>de</strong>nten twee dagen per week theorie krijgen en drie<br />
dagen per week stage lopen bij een organisatie die zich<br />
bezig houdt met jeugdproblematiek. De training is gebaseerd<br />
op <strong>de</strong> opleiding randgroep jongerenwerk <strong>van</strong> het ROC De<br />
Factoor in Zwolle en is door Technicon SA in samenwerking<br />
met Jan Terwisscha <strong>van</strong> Scheltinga, docent aan De Factoor<br />
en aan <strong>de</strong> Faculteit Sociaal Agogische Dienstverlening <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Hogeschool <strong>van</strong> Amsterdam aangepast aan <strong>de</strong> Zuidafrikaanse<br />
situatie. De training heeft als doelstelling om<br />
jongeren tussen <strong>de</strong> 18 en 25 uit gemarginaliseer<strong>de</strong> gemeenschappen<br />
die geen werk hebben en niet op school zitten, op<br />
te lei<strong>de</strong>n tot jeugdwerker, waarna zij in staat moeten zijn om<br />
met probleemjongeren uit hun eigen gemeenschap te<br />
werken. Daarnaast is in <strong>de</strong> beginfase een twee<strong>de</strong> doelstelling<br />
geformuleerd: het mogelijk maken dat <strong>de</strong> jongeren die <strong>de</strong><br />
training met succes afron<strong>de</strong>n een vervolgopleiding kunnen<br />
volgen binnen het hoger on<strong>de</strong>rwijs (met name Technicon<br />
SA) waardoor het persoonlijk toekomstperspectief verbetert.<br />
Resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> training:<br />
37 stu<strong>de</strong>nten hebben <strong>de</strong> training met goed gevolg afgerond<br />
5 stu<strong>de</strong>nten hebben <strong>de</strong> training niet afgemaakt waar<strong>van</strong> een<br />
ivm werk<br />
32 stu<strong>de</strong>nten zijn begonnen aan een vervolg opleiding<br />
9 <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgestu<strong>de</strong>er<strong>de</strong>n hebben een betaal<strong>de</strong> baan<br />
gevon<strong>de</strong>n, waar<strong>van</strong> 8 in het jeugdwerk.<br />
Daarnaast is <strong>de</strong> training zowel door Technicon SA (afstandson<strong>de</strong>rwijs)<br />
als Technicon Natal (dagon<strong>de</strong>rwijs) erkend als<br />
opstapcursus voor <strong>de</strong> opleiding Child and Youth<br />
Development. Technicon SA gaat bovendien haar formele<br />
opleidingen tot jeugdwerker drastisch aanpassen naar<br />
aanleiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> ervaringen opgedaan met <strong>de</strong> training. Een<br />
an<strong>de</strong>r neveneffect is dat <strong>de</strong> training heeft geleid tot een<br />
intensieve samenwerking tussen Technicon SA en <strong>de</strong><br />
betrokken NGO´s. Deze samenwerking bestond voorheen<br />
niet, en krijgt ook op an<strong>de</strong>re terreinen vorm. Tenslotte zijn <strong>de</strong><br />
NGO´s meer of juist voor het eerst aandacht gaan beste<strong>de</strong>n<br />
aan werkbegeleiding en supervisie voor hun eigen mensen.<br />
Succesfactoren<br />
De keuze voor dit trainingsinstrument voor <strong>de</strong> interventie in<br />
<strong>de</strong> realiteit <strong>van</strong> veel werkloze onopgelei<strong>de</strong> jongeren in Zuid<br />
Afrika is goed geweest. De stap naar het regulier afstandson<strong>de</strong>rwijs<br />
was te groot; regulier on<strong>de</strong>rwijs werd als <strong>van</strong> een<br />
an<strong>de</strong>re wereld ervaren. De opstaptraining heeft <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong><br />
jongeren en hun gemeenschappen meer zelfvertrouwen<br />
en een nieuw toekomstperspectief gegeven. Van<br />
cruciaal belang hierbij is <strong>de</strong> aansluiting bij <strong>de</strong> reguliere opleidingsstructuur<br />
geweest. De erkenning <strong>van</strong> <strong>de</strong> training als<br />
opstap tot <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke opleiding jongerenwerk door <strong>de</strong><br />
reguliere opleidingen heeft immers niet alleen met <strong>de</strong><br />
klinken<strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> training te maken. Goe<strong>de</strong><br />
inbedding in <strong>de</strong> opleidingsstructuur is belangrijk, evenals <strong>de</strong><br />
aansluiting bij het centrale on<strong>de</strong>rwerp voor jeugd uit <strong>de</strong><br />
MOU Welfare, integraal jeugdbeleid. De samenwerking<br />
tussen VWS en <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse ambassa<strong>de</strong> te Pretoria ten<br />
aanzien <strong>van</strong> jeugd heeft tot synergie geleid, en in dat klimaat<br />
kon <strong>de</strong> training goed gedijen.
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 17<br />
Wachten op <strong>de</strong> nieuwe MoU<br />
VWS en het Zuidafrikaanse zuster<strong>de</strong>partement of Social<br />
Development werken aan een nieuw MoU; een proces dat<br />
enigszins traag verloopt. Aan <strong>de</strong>ze ‘estafette’ namen <strong>de</strong>el <strong>de</strong><br />
Staatssecretaris <strong>van</strong> VWS, DG W&S, IZ, DJB, Buza en ten<br />
slotte ook <strong>de</strong> secretaris jeugd op <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse ambassa<strong>de</strong><br />
te Pretoria. Het kost tijd om elkaar te leren kennen, te<br />
vertrouwen en elkaar te vin<strong>de</strong>n ten aanzien <strong>van</strong> <strong>de</strong> vraag wat<br />
in het nieuwe samenwerkingsakkoord op te nemen. Het is <strong>de</strong><br />
bedoeling dat er opnieuw een jeugdparagraaf zal komen.<br />
Hopelijk zal daar voor <strong>de</strong>ze laagdrempelige opstapopleiding<br />
een afspraak wor<strong>de</strong>n gemaakt die <strong>de</strong> uitgroei naar een<br />
lan<strong>de</strong>lijk project bewaakt en versoepelt met on<strong>de</strong>rsteunen<strong>de</strong><br />
maatregelen. Ook staat voortzetting <strong>van</strong> <strong>de</strong> samenwerking<br />
rond lokaal jeugdbeleid genoteerd.<br />
Ne<strong>de</strong>rland krijgt langzaam maar zeker<br />
te maken met een toenemen<strong>de</strong> internationalisering<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zorgsector. Daarin<br />
zijn te on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n:<br />
– Mobiliteit <strong>van</strong> zorgsystemen. Dit<br />
betreft ‘verschepen’: import en<br />
export <strong>van</strong> kennis, systemen en<br />
stelsels. Internationale kwaliteits- en<br />
benchmarktrajecten zijn hieron<strong>de</strong>r<br />
te begrijpen.<br />
– Mobiliteit <strong>van</strong> method(iek)en en<br />
instrumenten. Vergelijken<strong>de</strong> studies,<br />
innovaties <strong>van</strong> el<strong>de</strong>rs en implementatie<br />
daar<strong>van</strong> bij ons, of juist<br />
Kairos gaat dicht<br />
Helaas zullen volgen<strong>de</strong> stappen in <strong>de</strong> samenwerking met<br />
VWS gezet moeten wor<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r Kairos, dat <strong>de</strong>ze zomer<br />
om financiële re<strong>de</strong>nen <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur sluit. Daarmee gaat een brok<br />
kennis en kun<strong>de</strong> in Ne<strong>de</strong>rland over <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis en<br />
huidige situatie in Zuid Afrika teloor. Expertise die beslist<br />
heeft bijgedragen aan <strong>de</strong> duurzaamheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> samenwerkingscontacten.<br />
VWS en het NIZW verliezen daarmee een<br />
goe<strong>de</strong> partner. En het wordt nog belangrijker om aan<br />
duurzaamheid en reële betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> contacten te<br />
werken. Opschieten dus met het nieuwe samenwerkingsakkoord!<br />
auteur Annemiek Goris<br />
informatie c.vink@nizw.nl<br />
Verpleegkundigen:<br />
stopverf of kroonjuwelen?<br />
Een bijeenkomst <strong>van</strong> het LOIB<br />
an<strong>de</strong>rsom. Wat doen ze (voor wie),<br />
hoe doen ze het en wat kunnen wij<br />
daar<strong>van</strong> gebruiken?<br />
– Mobiliteit <strong>van</strong> zorg. Hier gaat het<br />
over fysieke mobiliteit, <strong>de</strong> grensoverschrij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
(en soms zelfs<br />
meer<strong>de</strong>re grenzen overschrij<strong>de</strong>n<strong>de</strong>)<br />
zorg. Er ontstaat in Ne<strong>de</strong>rland een<br />
trend dat patiënten <strong>de</strong> grens over<br />
gaan voor hun behan<strong>de</strong>ling. Deels<br />
geschiedt dit op initiatief <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verzekeraar, <strong>de</strong>els ook op eigen initiatief<br />
waarbij men tot aan <strong>de</strong><br />
<strong>Europese</strong> rechter zijn of haar recht<br />
zoekt. Omgekeerd horen we echter<br />
nog weinig over <strong>de</strong> import <strong>van</strong><br />
patiënten <strong>van</strong>uit an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n.<br />
– Mobiliteit <strong>van</strong> zorgarbeid: ook nu<br />
staat <strong>de</strong> fysieke mobiliteit centraal:<br />
verpleegkundigen die <strong>van</strong> el<strong>de</strong>rs<br />
hier komen werken, maar ook ´brain<br />
drain’ naar bijvoorbeeld <strong>de</strong> VS.<br />
Het afgelopen jaar is er veel mediageweld<br />
ontstaan over het laatste<br />
aspect, vooral over <strong>de</strong> import <strong>van</strong><br />
verpleegkundigen. Ook in het<br />
Parlement kwam het thema met grote<br />
welzijn zorg
zorg<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 18<br />
regelmaat aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong>, veelal op basis<br />
<strong>van</strong> vragen aan <strong>de</strong> regering. Het ging<br />
daarbij on<strong>de</strong>r meer om <strong>de</strong> komst <strong>van</strong><br />
circa 30 verpleegkundigen uit<br />
Zuid Afrika. Ook werd een vorig jaar<br />
door WEMOS en <strong>de</strong> Evert Vermeerstichting<br />
een seminar gewijd aan <strong>de</strong><br />
komst <strong>van</strong> Filippijnse verpleegkundigen.<br />
Samen met een SER-rapport in<br />
2001 over arbeidsmobiliteit leid<strong>de</strong> dit<br />
tot een workshop rond het thema<br />
zorgarbeid in <strong>de</strong> LOIB-conferentie <strong>van</strong><br />
2 oktober 2001 ‘Europa, <strong>van</strong> doolhof<br />
tot schatkamer?’. Al tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />
workshop verzocht men om een<br />
vervolg in LOIB-verband en ook na <strong>de</strong><br />
conferentie kreeg het LOIB <strong>de</strong>rgelijke<br />
signalen. Het vorm<strong>de</strong> <strong>de</strong> aanleiding om<br />
in overleg met VWS een inventariserend<br />
project in Ne<strong>de</strong>rland te starten.<br />
Wat gebeurt er aan import <strong>van</strong> verplegen<strong>de</strong>n,<br />
wat zijn <strong>de</strong> meningen, welke<br />
aspecten komen er bij kijken?<br />
Samen met bureau Secondant voer<strong>de</strong><br />
het secretariaat <strong>van</strong> het LOIB in <strong>de</strong><br />
perio<strong>de</strong> januari-maart 2002 een<br />
documentatie-analyse uit en werd<br />
zowel werkgevers, beleidsomgeving<br />
als verpleegkundigen zelf die naar<br />
Ne<strong>de</strong>rland toe waren gekomen, <strong>de</strong><br />
nodige informatie gevraagd.<br />
Sleutelwoor<strong>de</strong>n in dit proces: feiten,<br />
meningen en ervaringen.<br />
De vele politieke ophef en mediasignalen<br />
geven een indicatie voor <strong>de</strong><br />
gevoeligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> discussie. Dat is<br />
niet zo gek, want het thema raakt vele<br />
essentiële vraagstukken in ons binnenlands<br />
en buitenlands beleid, zoals<br />
nationale en internationale solidariteit<br />
en moraliteit, <strong>de</strong> financieel-economische<br />
houdbaarheid <strong>van</strong> ons sociale<br />
zekerheidsstelsel (met zijn vele<br />
inactieven en <strong>de</strong> moraliteit om hen aan<br />
het werk te helpen), <strong>de</strong> essentie <strong>van</strong><br />
het Ne<strong>de</strong>rlandse immigratiebeleid<br />
waarin voor economische migratie<br />
geen legitimering aanwezig is maar<br />
wel voor humanitaire instroom in het<br />
vluchtelingenbeleid, het min<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n<strong>de</strong>bat<br />
en globaliseringsvraagstukken.<br />
Ook raakt het thema vraagstukken rond<br />
wachttij<strong>de</strong>n, wachtlijsten en<br />
vermijdbare sterfte en dus ook vragen<br />
over <strong>de</strong> inrichting, organisatie en financiering<br />
<strong>van</strong> onze gezondheidszorg, en<br />
wijst het heel pregnant op<br />
tekort(koming)en <strong>van</strong> ons zorgsysteem.<br />
Daarnaast komt met het importeren<br />
<strong>van</strong> verpleegkundigen ook <strong>de</strong> houding<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> samenleving ten aanzien <strong>van</strong><br />
verpleegkundige nadrukkelijk naar<br />
voren. Volgens één <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanwezigen<br />
op <strong>de</strong> discussiemiddag (zie on<strong>de</strong>r) doet<br />
<strong>de</strong> verpleegkundige nog altijd dienst<br />
als stopverf.<br />
Het enthousiasme na <strong>de</strong> workshop in<br />
oktober 2001 vertaal<strong>de</strong> zich naar <strong>de</strong><br />
toeloop op een discussiemiddag op 28<br />
maart jongstle<strong>de</strong>n: het aantal inschrijvingen<br />
oversteeg <strong>de</strong> 50 beschikbare<br />
plaatsen. Ook nadien bleek <strong>de</strong><br />
interesse groot. Op moment <strong>van</strong><br />
schrijven krijgt het LOIB gemid<strong>de</strong>ld<br />
drie verzoeken per week om het<br />
rapport.<br />
Doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> discussiemiddag was<br />
zowel het zoeken naar aanvullingen op<br />
<strong>de</strong> voorlopige uitkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
inventarisatie als het gezamenlijk<br />
na<strong>de</strong>nken over een agenda voor <strong>de</strong><br />
toekomst. Don <strong>de</strong> Bruin <strong>van</strong> Medisch<br />
Centrum Haaglan<strong>de</strong>n hield het publiek<br />
voor dat zijn ziekenhuis al jarenlang te<br />
maken heeft met structurele tekorten<br />
aan arbeid en dus inmid<strong>de</strong>ls tegen <strong>de</strong><br />
tien jaar ervaring heeft met het naar<br />
Ne<strong>de</strong>rland halen <strong>van</strong> verpleegkundigen,<br />
zowel <strong>van</strong> binnen als <strong>van</strong> buiten<br />
Europa.<br />
Frits Tja<strong>de</strong>ns <strong>van</strong> het LOIB stel<strong>de</strong> dat<br />
<strong>de</strong> internationalisering <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zorgsector leidt tot meer culturen en<br />
nationaliteiten in en aan het bed, en tot<br />
een bed dat over <strong>de</strong> grenzen gaat. Toch<br />
stelt <strong>de</strong> werving in het buitenland<br />
kwantitatief nog weinig voor. Wer<strong>de</strong>n<br />
er in het Verenigd Koninkrijk in 2000<br />
circa 20.000 mensen geworven<br />
(waaron<strong>de</strong>r grote aantallen uit Zuid-<br />
Afrika en <strong>de</strong> Filippijnen), er kwamen in<br />
heel 2000 en tot en met oktober 2001<br />
welgeteld 166 verpleegkundigen naar<br />
Ne<strong>de</strong>rland. Toch is het on<strong>de</strong>rwerp ook<br />
voor Ne<strong>de</strong>rland <strong>van</strong> belang. Want juist<br />
<strong>de</strong> tekorten in <strong>de</strong> zorgsectoren in<br />
Europa vorm<strong>de</strong>n voor<br />
Eurocommissaris Trevino aanleiding<br />
om een actief immigratiebeleid door<br />
EU-lidstaten te bepleiten.<br />
In ie<strong>de</strong>r geval blijkt ons zorgsysteem<br />
niet ingericht op een vrije <strong>Europese</strong><br />
arbeidsmarkt voor verpleegkundigen.<br />
En, als het dat wél is, is het niet alleen<br />
<strong>de</strong> vraag wat dit betekent voor een<br />
mogelijke export <strong>van</strong> verpleegkundigen<br />
naar el<strong>de</strong>rs, maar is het ook <strong>de</strong> vraag<br />
of Ne<strong>de</strong>rland wel een aantrekkelijk<br />
werkland is en dus kan of wil concurreren<br />
met bijvoorbeeld het Verenigd<br />
Koninkrijk. Taal is een hoge drempel,<br />
<strong>de</strong> acculturalisatie ook, <strong>de</strong> maximale<br />
vestigingsduur is – <strong>van</strong> buiten <strong>de</strong> EU -<br />
relatief kort (inclusief verlenging<br />
maximaal 2 jaar) en <strong>de</strong> procedures<br />
bijten in elkaars staart, zijn stroperig en<br />
onoverzichtelijk. Voor buitenlan<strong>de</strong>rs is<br />
tenslotte het systeem <strong>van</strong> <strong>de</strong> Wet BIG,<br />
inclusief <strong>de</strong> diplomavergelijking, niet<br />
altijd een positieve ervaring.<br />
Algemene conclusie is dat niemand,<br />
noch in Ne<strong>de</strong>rland, noch op het niveau<br />
<strong>van</strong> <strong>Europese</strong> en an<strong>de</strong>re internationale<br />
gremia (on<strong>de</strong>r meer PCN en WHO)<br />
werving <strong>van</strong> el<strong>de</strong>rs als een na te<br />
streven lange-termijn strategie ziet.<br />
Verpleegkundigen, zo lijkt het, zijn niet<br />
zozeer stopverf als wel kroonjuwelen<br />
<strong>van</strong> een land en lan<strong>de</strong>n dienen zelfvorzienend<br />
te zijn. Toch zal – zeker bij een<br />
weer aantrekken<strong>de</strong> economie – met<br />
grotere regelmaat import te zien<br />
blijven, ook in Ne<strong>de</strong>rland. Daaruit<br />
ontstaan beleidsethische en praktijkethische<br />
vraagstukken en volgt ook een<br />
noodzaak tot beleidsvorming voor<br />
binnenlands gebruik en voor Europees<br />
gebruik en voor Ne<strong>de</strong>rlands beleid<br />
gericht op het ontwikkelen <strong>van</strong> winwinsituaties<br />
met het land <strong>van</strong> oorsprong.<br />
Want, zo is ie<strong>de</strong>reen <strong>van</strong> mening, het is<br />
te kort door <strong>de</strong> bocht om alleen maar<br />
een ´brain drain´ naar Ne<strong>de</strong>rland te<br />
organiseren zon<strong>de</strong>r iets terug te<br />
bie<strong>de</strong>n. Alleen: wat dat moet zijn, is<br />
zeer <strong>de</strong> vraag, evenals <strong>de</strong> vraag hoe<br />
dat te organiseren is.<br />
Hans Roerink <strong>van</strong> Bureau Secondant<br />
besprak praktijkervaringen <strong>van</strong><br />
werkgevers en buitenlandse verpleegkundigen.<br />
Het meest tot <strong>de</strong> verbeelding<br />
sprak <strong>de</strong> uitspraak <strong>van</strong> een Filippijnse<br />
verpleegkundige: Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
patiënten zijn groot en zwaar en<br />
mondig.<br />
Werkgevers meld<strong>de</strong>n dat er veel<br />
aandacht is voor inburgering en<br />
gefaseerd inwerken, dat <strong>de</strong> verpleegkundigen<br />
na 3 tot 6 maan<strong>de</strong>n goed<br />
inzetbaar zijn met een goed verpleegtechnisch<br />
han<strong>de</strong>len. De taalbeheersing,<br />
zorgcoördinatie en het zelfstandig<br />
werken vormen nogal eens een<br />
probleem. Desalniettemin overheerst<br />
tevre<strong>de</strong>nheid bij <strong>de</strong> werkgevers: men
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 19<br />
ervaart <strong>de</strong> buitenlandse instroom als<br />
vrien<strong>de</strong>lijk, leergierig, dienstbaar, en<br />
met hoge inzet. Tegelijk benoemt men<br />
soms een gebrek aan assertiviteit,<br />
<strong>de</strong>els samenhangend met <strong>de</strong> cultuur in<br />
het land <strong>van</strong> oorsprong en <strong>de</strong>els met<br />
<strong>de</strong> kwetsbare arbeidspositie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
instromen<strong>de</strong> buitenlan<strong>de</strong>rs.<br />
De uiteenzettingen wer<strong>de</strong>n gevolgd<br />
door zeer geanimeer<strong>de</strong> discussies rond<br />
vier thema´s (zie ka<strong>de</strong>r). De discussie<br />
zal zich ongetwijfeld voortzetten op<br />
basis <strong>van</strong> het komen<strong>de</strong> LOIB-rapport.<br />
De <strong>Europese</strong> dimensie hierin bleek<br />
voor velen een eye-opener.<br />
In Ne<strong>de</strong>rland is het vrij gewoon dat vrijwilligers naast <strong>de</strong><br />
professionele verzorger betrokken zijn bij <strong>de</strong> zorg voor<br />
gehandicapte me<strong>de</strong>burgers. Zij helpen bij het doen <strong>van</strong><br />
inkopen, tre<strong>de</strong>n op als chauffeur bij ver<strong>de</strong>r weggelegen<br />
bezoekjes, helpen mee bij het organiseren <strong>van</strong> dagbestedingsactiviteiten.<br />
Zon<strong>de</strong>r vrijwilligers zou<strong>de</strong>n veel zorgvoorzieningen<br />
nauwelijks te realiseren zijn.<br />
In <strong>de</strong> ‘nieuwe’ lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Europa, dat wil zeggen het<br />
voormalig Oostblok, is <strong>de</strong> hulp en inzet <strong>van</strong> vrijwilligers in<br />
<strong>de</strong> gehandicaptenzorg een nieuw verschijnsel. Dat men er<br />
daar nog erg aan moet wennen, blijkt in <strong>de</strong> praktijk.<br />
Beroepskrachten hebben soms moeite met <strong>de</strong> juiste rolver<strong>de</strong>ling<br />
en vrijwilligers vergeten soms dat ze geen beroepskracht<br />
zijn. Als er tenminste vrijwilligers gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
die mee willen werken. Want vrijwilligerswerk, dat <strong>de</strong>ed je<br />
vroeger in die lan<strong>de</strong>n alleen als je er door <strong>de</strong> overheid toe<br />
verplicht werd; vooral <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>re generatie staat daardoor<br />
niet te springen om ‘zomaar’ iets voor <strong>de</strong> gemeenschap te<br />
doen.<br />
Discussiethema´s tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> 28 maartbijeenkomst<br />
<strong>van</strong> het LOIB:<br />
1 EU-lidstaten met arbeidstekorten in<br />
<strong>de</strong> zorgsector: concurrenten of<br />
collega?<br />
2 Lange termijnstrategie: Winwinsituaties<br />
creëeren: wat is dat en<br />
hoe doe je dat?<br />
3 Vergrijzing en zorg: Export zorg,<br />
import zorgarbeid? Wat betekent dit<br />
voor ons stelsel?<br />
4 De mid<strong>de</strong>llange termijn: welke<br />
maatregelen zijn mogelijk en<br />
wenselijk, bijvoorbeeld in EUverband?<br />
Dui<strong>de</strong>lijk werd in ie<strong>de</strong>r geval dat, mét<br />
het toenemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> marktwerking in<br />
<strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse zorg, het steeds<br />
moeilijker wordt te bepalen wie <strong>de</strong><br />
regie heeft. Daardoor zal het moeilijker<br />
wor<strong>de</strong>n daadwerkelijk maatregelen op<br />
het terrein <strong>van</strong> <strong>de</strong> import <strong>van</strong> verpleegkundigen<br />
te bewaken en ook <strong>de</strong> export<br />
<strong>van</strong> zorg tegen te gaan. De aanwezigen,<br />
<strong>van</strong>uit <strong>de</strong>partementen als VWS<br />
Vrijwilligers in <strong>de</strong><br />
gehandicaptenzorg<br />
(IBE en MEVA) en SZW, <strong>de</strong> Inspectie,<br />
werkgevers en werknemers, bemid<strong>de</strong>ling,<br />
oplei<strong>de</strong>rs en on<strong>de</strong>rzoek, conclu<strong>de</strong>er<strong>de</strong>n<br />
dat het thema internationalisering,<br />
ook wat betreft <strong>de</strong> import <strong>van</strong><br />
verpleegkundigen, vervolgacties<br />
behoeft, zowel in Ne<strong>de</strong>rlands als in<br />
Europees verband. Om te beginnen<br />
lijkt het zaak nu leergeld te betalen en<br />
te zorgen dat we op een rij hebben wat<br />
we in Ne<strong>de</strong>rland goed en fout vin<strong>de</strong>n<br />
gaan in het hele proces, grondig te<br />
evalueren en om met partijen om tafel<br />
te gaan en te komen tot een – ook<br />
daadwerkelijk te handhaven –<br />
gedragsco<strong>de</strong> voor bemid<strong>de</strong>laars.<br />
De globale conclusies <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
discussies en <strong>de</strong> presentaties <strong>van</strong><br />
Tja<strong>de</strong>ns en Roerink zijn terug te vin<strong>de</strong>n<br />
op <strong>de</strong> website <strong>van</strong> het LOIB<br />
(www.nizw.nl/loib).<br />
auteur Frits Tja<strong>de</strong>ns<br />
informatie f.tja<strong>de</strong>ns@nizw.nl<br />
Op opleidingen in Mid<strong>de</strong>n- en Oost-Europa ontbreekt veelal<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>skundigheid om beroepskrachten voor te berei<strong>de</strong>n op<br />
het samenwerken met vrijwilligers. Juist nu men in veel<br />
lan<strong>de</strong>n bezig is met het introduceren <strong>van</strong> een reïntegratiebeleid<br />
en nieuwe concepten als community care wordt dat<br />
als een groot gemis ervaren. Men probeert daar, on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re via samenwerkingsprojecten met het buitenland, iets<br />
aan te doen. Een <strong>van</strong> die projecten betreft <strong>de</strong> uitwisseling<br />
<strong>van</strong> i<strong>de</strong>eën en knowhow tussen Roemenië, Litouwen en<br />
Ne<strong>de</strong>rland. Participanten in het project zijn het Primavera<br />
Pilot Center for Special Education and Recuperation for<br />
Children in Resita, Roemenië en <strong>de</strong> Utena Medical School in<br />
Utena, Litouwen. In het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> het Socrates Grundtvig<br />
programma <strong>van</strong> <strong>de</strong> EU werken zij gezamenlijk aan het<br />
opstellen <strong>van</strong> een praktische leidraad voor leraren om<br />
stu<strong>de</strong>nten te trainen in het omgaan met vrijwilligers. Tegelijk<br />
wordt er ook een soort gids gemaakt die vrijwilligers uitlegt<br />
hoe zij op <strong>de</strong> beste manier een bijdrage kunnen leveren.<br />
Leidraad en gids wor<strong>de</strong>n uitein<strong>de</strong>lijk zowel in het Litouws als<br />
zorg
zorg<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 20<br />
in het Roemeens gepubliceerd. Het NIZW is bij het project<br />
betrokken als expertorganisatie. In het komen<strong>de</strong> jaar zal ook<br />
het Wiener Hilfswerk uit Wenen, Oostenrijk, in het project<br />
mee gaan doen.<br />
Twee Roemeense en twee Litouwse projectbetrokkenen<br />
hebben onlangs een studiebezoek gebracht aan Ne<strong>de</strong>rland.<br />
Tij<strong>de</strong>ns dat bezoek zijn zij on<strong>de</strong>r meer te gast geweest bij ‘s<br />
Heeren Loo in Ermelo en <strong>de</strong> Phila<strong>de</strong>lphia-stichting in Huizen.<br />
Ook bezochten zij <strong>de</strong> Barthimeus boer<strong>de</strong>rij bij Langbroek<br />
(Utrecht) en <strong>de</strong> Hogeschool <strong>van</strong> Amsterdam. Zaken die <strong>de</strong><br />
bezoekers het meest interesseer<strong>de</strong>n waren <strong>de</strong> werving en<br />
selectie <strong>van</strong> vrijwilligers en <strong>de</strong> manier om ze te motiveren en<br />
bij het werk te betrekken en betrokken te hou<strong>de</strong>n. Wat dat<br />
betreft was er dus niet zo’n groot verschil met wat<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse beroepskrachten en vrijwilligerscoördinatoren<br />
in het bijzon<strong>de</strong>r bezig houdt. Daarnaast toon<strong>de</strong> men <strong>van</strong>zelfsprekend<br />
veel belangstelling voor <strong>de</strong> training <strong>van</strong> vrijwilligers<br />
en daarvoor ontwikkel<strong>de</strong> curricula.<br />
Het project loopt door tot halverwege het volgend jaar en<br />
wordt dan afgesloten met een slotconferentie in Litouwen.<br />
auteur Henri Braakenburg<br />
informatie h.braakenburg@nizw.nl<br />
Een impressie <strong>van</strong> een bezoek<br />
aan voorzieningen<br />
voor ou<strong>de</strong>renzorg in Denemarken<br />
Een intensieve tour langs lokale zorg-servicecentra in<br />
Denemarken heeft <strong>de</strong> i<strong>de</strong>eën die leven omtrent het schei<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> wonen en zorg en het integreren <strong>van</strong> welzijn en zorg een<br />
flinke impuls gegeven bij <strong>de</strong> zorgaanbie<strong>de</strong>rs, <strong>de</strong> woningbouwcorporaties<br />
en <strong>de</strong> gemeenten in <strong>de</strong> regio’s<br />
Haaksbergen, Eibergen en Nee<strong>de</strong>.<br />
Neijenborch is een <strong>de</strong>centrale zorgorganisatie, bestaan<strong>de</strong> uit<br />
een regionaal zorgcentrum en drie lokale woonzorgcentra. In<br />
het regionaal zorgcentrum (het verpleeghuis) wordt wonen,<br />
welzijn en zorg gebo<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> drie clusters Somatiek,<br />
Psychogeriatrie en Jongeren. De lokale woon-zorgcentra<br />
verlenen een compleet aanbod op het gebied <strong>van</strong> wonen,<br />
welzijn en zorg.<br />
Doel <strong>van</strong> het bezoek<br />
De afgelopen jaren heeft Neijenborch <strong>de</strong> visie op zorgverlening<br />
ver<strong>de</strong>r ontwikkeld tot een visie op welzijn, huisvesting<br />
en zorg, waarin wordt uitgegaan <strong>van</strong> het basisprincipe dat<br />
alle vormen <strong>van</strong> zorg wor<strong>de</strong>n geleverd, ongeacht <strong>de</strong><br />
huisvestingssituatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënt.<br />
Het realiseren <strong>van</strong> een <strong>de</strong>rgelijke visie kan een organisatie<br />
niet alleen en zou een organisatie ook niet moeten willen. Dit<br />
besef heeft ertoe geleid dat Neijenborch intensief contact<br />
heeft gehad, en nog heeft, met gemeenten, woningbouwcorporaties<br />
en thuiszorgorganisaties in het werkgebied<br />
Haaksbergen, Eibergen en Nee<strong>de</strong>. Om alle partijen <strong>de</strong> kans<br />
te geven om te beoor<strong>de</strong>len of <strong>de</strong> toekomstvisie <strong>van</strong><br />
Neijenborch perspectieven biedt en om percepties op elkaar<br />
af te stemmen, is een bezoek aan Denemarken georganiseerd,<br />
waar <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>renzorg het meest overeenkomt met <strong>de</strong><br />
planvorming <strong>van</strong> Neijenborch.<br />
De volgen<strong>de</strong> organisaties waren hierbij vertegenwoordigd:<br />
Neijenborch, stichting “Bree<strong>de</strong>rveld” (bei<strong>de</strong> organisaties<br />
bie<strong>de</strong>n o.a. huisvesting, verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg),<br />
Thuiszorg Ensche<strong>de</strong>-Haaksbergen, Sensire<br />
Thuiszorg Oost Gel<strong>de</strong>rland, <strong>de</strong> woningcorporaties Lucht en<br />
Licht (Haaksbergen), Woonklavier (Eibergen, Nee<strong>de</strong>, Borculo,<br />
Ruurlo) en <strong>de</strong> Stiepel (Vor<strong>de</strong>n, Hengelo Gld., Lichtenvoor<strong>de</strong>,<br />
Zelhem) en <strong>de</strong> gemeenten Haaksbergen, Eibergen en Nee<strong>de</strong>.<br />
Het gebied dat is bezocht<br />
De volgen<strong>de</strong> drie gemeenten zijn bezocht: Århus, Silkeborg<br />
en Rosenholm. Deze plaatsen liggen in Jutland en<br />
verschillen in grootte <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> stad <strong>van</strong> Denemarken<br />
(Århus) tot een plattelandsgemeente ver<strong>de</strong>eld over verschillen<strong>de</strong><br />
kernen (Rosenholm). Århus heeft ca. 285.000 inwoners<br />
en is ver<strong>de</strong>eld in 36 zelfstandige zorgdistricten. De plattelandsgemeente<br />
Rosenholm heeft ongeveer 10.000 inwoners<br />
en <strong>de</strong> twee grootste dorpen (Hornslet en Mørke) hebben<br />
respectievelijk een woonzorgcomplex en een activiteitencentrum.<br />
Silkeborg tenslotte, is een gemeente met ca.<br />
55.000 inwoners en is ver<strong>de</strong>eld over vijf zorgcentra.<br />
De structuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>renzorg in Denemarken<br />
Op lan<strong>de</strong>lijk niveau wordt indirect en op afstand gestuurd en<br />
wordt een aantal richtlijnen voor welzijn, zorg en huisvesting<br />
geformuleerd. Op het gebied <strong>van</strong> zorg geldt <strong>de</strong> norm dat <strong>de</strong><br />
zorgvrager zelf bepaalt waar hij of zij <strong>de</strong> zorg wil ont<strong>van</strong>gen:<br />
in <strong>de</strong> eigen woonomgeving of in één <strong>van</strong> <strong>de</strong> woningen bij<br />
een lokaal zorgcentrum. Kleinschaligheid <strong>van</strong> wooncomplexen,<br />
wijk- of buurtgebon<strong>de</strong>n is het uitgangspunt en<br />
voorzieningen wor<strong>de</strong>n belastinggefinancierd.
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 21<br />
De gemeente in Denemarken is verantwoor<strong>de</strong>lijk voor<br />
strategie en beleid, financiering, organisatie en uitvoering<br />
<strong>van</strong> welzijn, zorg en huisvesting en ont<strong>van</strong>gt dan ook een<br />
groot percentage <strong>van</strong> <strong>de</strong> belastinggel<strong>de</strong>n. De regie voor<br />
ver<strong>de</strong>ling is dus lokaal geregeld. In <strong>de</strong> praktijk blijkt echter<br />
dat gemeenten niet veel variaties aanbrengen in <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke<br />
richtlijnen.<br />
Daar waar <strong>de</strong> gemeenten te kleinschalig zijn, wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
voorzieningen op het gebied <strong>van</strong> psychiatrie en gehandicaptenzorg<br />
nog provinciaal geregeld; zo ook een kenniscentrum<br />
voor psychogeriatrie (Århus). Ver<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n op provinciaal<br />
niveau <strong>de</strong> algemeen ziekenhuizen en overige medische<br />
voorzieningen gereguleerd.<br />
Wat is bijzon<strong>de</strong>r aan het Deense mo<strong>de</strong>l?<br />
De lokale voorzieningen voor ou<strong>de</strong>renzorg in Denemarken<br />
wor<strong>de</strong>n gekenmerkt door kleinschaligheid, een uitgebrei<strong>de</strong><br />
welzijnssector, <strong>de</strong> keuzevrijheid voor zorgvrager en <strong>de</strong> lage<br />
bureaucratie doordat <strong>de</strong> gemeente alles initieert, reguleert<br />
en financiert. Er zijn multifunctionele lokale zorg-servicecentra,<br />
waarbij <strong>de</strong> welzijnsactiviteiten sterk <strong>de</strong> nadruk<br />
krijgen. Veelal is aan <strong>de</strong> servicecentra een aantal woningen<br />
gekoppeld voor mensen die 24 uur zorg behoeven en die er<br />
zelf voor hebben gekozen om in die setting te gaan wonen<br />
<strong>van</strong>wege hun zorgvragen, of <strong>van</strong>wege het ontbreken <strong>van</strong><br />
voldoen<strong>de</strong> mantelzorg.<br />
In ie<strong>de</strong>r geval heeft elke bewoner zijn of haar eigen zitslaapkamer.<br />
Door <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke richtlijnen is in <strong>de</strong> woonvormen<br />
echter weinig variatie te herkennen.<br />
Het grootste percentage zorgvragers blijft wonen in hun<br />
eigen woonomgeving. De zorg daar wordt geleverd door<br />
verpleegkundigen, verzorgen<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> eigen huisarts, die<br />
allen in dienst zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemeente. Om ou<strong>de</strong>ren <strong>de</strong><br />
mogelijkheid te bie<strong>de</strong>n om sociale contacten in stand te<br />
hou<strong>de</strong>n of op te doen en om eenzaamheid te voorkomen,<br />
wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> servicecentra diverse welzijnsactiviteiten met<br />
een hoog ‘buurthuis’-gehalte georganiseerd. Verenigingen<br />
organiseren veelal hun activiteiten in <strong>de</strong> servicecentra, er<br />
wor<strong>de</strong>n lezingen gehou<strong>de</strong>n en ook voorlichting op allerlei<br />
gebied en verstrekking <strong>van</strong> hulpmid<strong>de</strong>len kan daar plaatsvin<strong>de</strong>n.<br />
Vervoer naar en <strong>van</strong> het servicecentrum wordt<br />
bekostigd door <strong>de</strong> gemeente.<br />
De keuzevrijheid die zorgvragers hebben vormt een belangrijke<br />
basis in het Deense mo<strong>de</strong>l. Daar waar <strong>de</strong> mantelzorg<br />
nog voldoen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteuning kan bie<strong>de</strong>n, kunnen<br />
zorgvragers alle vormen en hoeveelheid <strong>van</strong> zorg ont<strong>van</strong>gen<br />
in hun eigen woning. Een wijkverpleegkundige kan in<br />
contacten met cliënten thuis <strong>de</strong> zorg initiëren, toewijzen en<br />
realiseren. Waar in Ne<strong>de</strong>rland met <strong>de</strong> indicering door <strong>de</strong><br />
RIO’s meer aan objectiviteit wordt gehecht, is <strong>de</strong> ervaring in<br />
Denemarken dat er goed kan wor<strong>de</strong>n geïndiceerd door dicht<br />
bij <strong>de</strong> zorgvrager te blijven.<br />
Waar we in Ne<strong>de</strong>rland discussiëren over het bie<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
ongeplan<strong>de</strong> zorg en <strong>de</strong> grenzen in het bie<strong>de</strong>n <strong>van</strong> thuiszorg,<br />
is in Denemarken <strong>de</strong> zorg- en dienstverlening al veel meer<br />
vraaggericht en niet-tijdgebon<strong>de</strong>n vormgegeven. Grenzen in<br />
financiering of an<strong>de</strong>re beperkingen mogen geen re<strong>de</strong>n zijn<br />
om een zorgvrager naar een woonzorgcomplex te laten<br />
verhuizen. Dit kan alleen als <strong>de</strong> zorgvrager daar expliciet<br />
voor kiest.<br />
Reacties <strong>van</strong> <strong>de</strong> vertegenwoordig<strong>de</strong> partijen voor realisatie<br />
in Ne<strong>de</strong>rland<br />
De bezoeken aan <strong>de</strong> organisaties in Denemarken hebben<br />
ertoe geleid dat <strong>de</strong> visie op welzijn, zorg en huisvesting bij<br />
<strong>de</strong> aanwezige partijen meer op één lijn is komen te liggen.<br />
Geconclu<strong>de</strong>erd is dat <strong>de</strong> toekomstvisie <strong>van</strong> Neijenborch<br />
haalbaar is, maar alleen als alle partijen daarbij betrokken<br />
zijn. Het Deense mo<strong>de</strong>l kan echter niet als blauwdruk dienen.<br />
De Ne<strong>de</strong>rlandse regelgeving is veel complexer. We hebben<br />
te maken met meer partijen (zoals het RIO, Zorgkantoor,<br />
CTG, etc.). En met name op verpleeghuiszorgniveau zijn er in<br />
Ne<strong>de</strong>rland meer specialismen te on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n (zoals<br />
verpleeghuisgeneeskun<strong>de</strong>, gespecialiseer<strong>de</strong> ergotherapie,<br />
psychologie). Tenslotte is het Deense mo<strong>de</strong>l belastinggefinancierd<br />
en ligt <strong>de</strong> regie volledig bij <strong>de</strong> gemeenten,<br />
terwijl in Ne<strong>de</strong>rland <strong>de</strong> zorg op basis <strong>van</strong> verzekeringsaanspraken<br />
(AWBZ) wordt ont<strong>van</strong>gen.<br />
Met name <strong>de</strong> kleinschaligheid, het lokale karakter en <strong>de</strong><br />
nadruk die op welzijn wordt gelegd, spraken <strong>de</strong> betrokkenen<br />
erg aan. Bij het realiseren <strong>van</strong> <strong>de</strong> plannen zullen <strong>de</strong>ze<br />
aspecten zeker wor<strong>de</strong>n meegenomen. In <strong>de</strong> huisvesting zal<br />
echter wor<strong>de</strong>n gestreefd naar meer variatie in woonvormen.<br />
De reis naar Denemarken is georganiseerd door Simone<br />
Aarendonk (NIZW International Centre) en begeleid door Piet<br />
Driest (NIZW, Innovatieprogramma Wonen en Zorg).<br />
auteur Bertyl Lankhaar, beleidsme<strong>de</strong>werker Neijenborch<br />
informatie blankhaar@neijenborch.nl<br />
zorg
sport<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 22<br />
WADA,<br />
‘think positive,<br />
test negative<br />
Eind 1999 werd het World Anti-Doping<br />
Agency (WADA) opgericht om <strong>de</strong> strijd<br />
tegen doping te promoten en te coördineren.<br />
De dopingperikelen in <strong>de</strong> Tour<br />
<strong>de</strong> France <strong>van</strong> 1998 waren in februari<br />
1999 aanleiding voor een conferentie<br />
over dit on<strong>de</strong>rwerp. De conferentie<br />
mond<strong>de</strong> uit in <strong>de</strong> Lausanne<br />
Declaration. In <strong>de</strong>ze verklaring zijn <strong>de</strong><br />
grondbeginselen vastgelegd voor een<br />
onafhankelijk internationaal antidoping<br />
agentschap. Het WADA is geïnitieerd<br />
door het Internationaal<br />
Olympisch Comité en wordt on<strong>de</strong>rsteund<br />
door intergouvernementele<br />
organisaties, nationale overhe<strong>de</strong>n en<br />
publieke en private organisaties actief<br />
op het gebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> strijd tegen<br />
doping. Het WADA ont<strong>van</strong>gt financiële<br />
bijdragen <strong>van</strong> EU-lidstaten en <strong>de</strong><br />
<strong>Europese</strong> <strong>Unie</strong>.<br />
Op 20 maart j.l. spraken in Brussel<br />
vertegenwoordigers <strong>van</strong> het IOC, <strong>de</strong><br />
<strong>Europese</strong> Commissie en <strong>de</strong> EUlidstaten<br />
over het functioneren, <strong>de</strong><br />
toekomstige activiteiten en <strong>de</strong> financiering<br />
<strong>van</strong> het WADA.<br />
De rol <strong>van</strong> het WADA als katalysator,<br />
monitor en coördinator <strong>van</strong> <strong>de</strong> diverse<br />
activiteiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> overhe<strong>de</strong>n en <strong>de</strong><br />
sportorganisaties en <strong>de</strong> mogelijke<br />
samenwerking hiertussen, is <strong>van</strong> groot<br />
belang voor een effectieve strijd tegen<br />
doping. Zowel <strong>de</strong> overhe<strong>de</strong>n als <strong>de</strong><br />
sportorganisaties on<strong>de</strong>rschrijven het<br />
belang <strong>van</strong> een goe<strong>de</strong> samenwerking<br />
in <strong>de</strong> strijd tegen doping. Ie<strong>de</strong>re<br />
betrokkene voert <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> eigen<br />
doelstelling en binnen <strong>de</strong> eigen verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
verschillen<strong>de</strong><br />
activiteiten uit.<br />
Één <strong>van</strong> <strong>de</strong> belangrijkste toekomstige<br />
activiteiten <strong>van</strong> het WADA is het<br />
harmoniseren <strong>van</strong> dopingsancties. Er<br />
kunnen grote verschillen bestaan<br />
tussen <strong>de</strong> dopingsancties die per<br />
lidstaat of sportorganisatie opgelegd<br />
wor<strong>de</strong>n. In sommige lidstaten is het<br />
gebruik <strong>van</strong> doping zelfs strafbaar.<br />
An<strong>de</strong>re lidstaten laten het straffen <strong>van</strong><br />
dopinggebruik over aan <strong>de</strong> sportorganisaties<br />
zelf. Sommige sportbon<strong>de</strong>n<br />
hebben een heel streng anti-dopingbeleid<br />
en an<strong>de</strong>re sportbon<strong>de</strong>n hebben<br />
niet eens een dopingreglement. Hier<br />
moet meer lijn in komen. Een<br />
verplichte harmonisatie <strong>van</strong> wetgeving<br />
is echter niet aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong>. De lidstaten<br />
en het WADA zullen <strong>de</strong> sportbon<strong>de</strong>n<br />
wel zoveel mogelijk stimuleren <strong>de</strong><br />
dopingsancties op een lijn te brengen.<br />
De lidstaten kunnen dit doen door <strong>de</strong><br />
subsidie te korten. Het WADA kan<br />
sportbon<strong>de</strong>n uitsluiten <strong>van</strong> <strong>de</strong>elname<br />
aan belangrijke wedstrij<strong>de</strong>n bij het<br />
ontbreken <strong>van</strong> een effectief dopingreglement.<br />
Ver<strong>de</strong>re aandachtspunten voor <strong>de</strong><br />
toekomst zijn <strong>de</strong> harmonisering <strong>van</strong><br />
dopingcontroles, het ontwikkelen <strong>van</strong><br />
een internationale anti-doping co<strong>de</strong>,<br />
het on<strong>de</strong>rzoeken <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminanten<br />
<strong>van</strong> dopinggebruik en het ontwikkelen<br />
<strong>van</strong> een internationaal informatiesysteem<br />
over <strong>de</strong> samenstelling <strong>van</strong><br />
voedingssupplementen.<br />
Ten slotte is in Brussel gesproken over<br />
<strong>de</strong> financiële bijdragen <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong><br />
partijen. De meeste lidstaten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> EU zullen op korte termijn het<br />
door hen verschuldig<strong>de</strong> bedrag hetzij<br />
via <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> Europa, hetzij direct<br />
aan het WADA overmaken. Duitsland<br />
stelt zich echter op het standpunt dat<br />
zij haar bijdrage voor dit jaar slechts<br />
betaalt als er voor <strong>de</strong> opvolgen<strong>de</strong> jaren<br />
een concreet voorstel voor<br />
Gemeenschapsfinanciering ligt. De<br />
<strong>Europese</strong> Commissie kan echter niet <strong>de</strong><br />
EU-bijdrage aan het WADA voldoen.<br />
Deze onvermogendheid tot betaling zal<br />
implicaties hebben voor <strong>de</strong> bestuursfunctie<br />
<strong>van</strong> Eurocommissaris Reding.<br />
Op <strong>de</strong> informele EU<br />
Sportministersbijeenkomst op 17 mei<br />
j.l. in Alméria wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> financiering<br />
door <strong>de</strong> lidstaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> EU en <strong>de</strong><br />
vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> bestuursfuncties <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> EU in het WADA ver<strong>de</strong>r besproken.<br />
auteur Dorien Höppener<br />
(VWS/Directie Sport), Frank <strong>van</strong> Lin<strong>de</strong>n<br />
informatie d.hoppener@minvws.nl
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 23<br />
Samenwerken over <strong>de</strong> grenzen?<br />
Ja, maar hoe dan?<br />
Aanbod: een<br />
praktijkgerichte cursus<br />
Het NIZW International Centre (NIZW IC) is <strong>van</strong> plan een<br />
praktijkgerichte cursus te organiseren voor regionale en<br />
plaatselijke zorg- en welzijnsorganisaties die willen samenwerken<br />
met collega’s in West-, Mid<strong>de</strong>n en Oost Europa. Uw<br />
inhou<strong>de</strong>lijke voorkeuren, verwachtingen en programmawensen<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> leidraad. Op grond <strong>van</strong> een schriftelijke<br />
behoefte-inventarisatie doet het NIZW IC eind juni een<br />
<strong>de</strong>finitief aanbod. Organisaties die in <strong>de</strong> startblokken staan<br />
en zoeken naar manieren om <strong>de</strong> internationale samenwerking<br />
succesvol aan te pakken, kunnen hun interesse voor<br />
<strong>de</strong>elname aan ons mel<strong>de</strong>n. Bij voldoen<strong>de</strong> belangstelling (15<br />
personen) kan <strong>de</strong> cursus nog in november 2002 starten.<br />
Waarom een cursus?<br />
Non-profitorganisaties en zorg- en welzijnsinstellingen<br />
zoeken samenwerking om <strong>van</strong> elkaar te leren hoe ze bijvoorbeeld<br />
sociale uitsluiting kunnen tegengaan of hoe ze nieuwe<br />
werkwijzen in <strong>de</strong> zorg kunnen introduceren. Men zoekt<br />
uitwisseling <strong>van</strong> kennis om <strong>de</strong> mantelzorg te professionaliseren<br />
of om nieuwe metho<strong>de</strong>n uit te wisselen rond het<br />
werken binnen <strong>de</strong> gezondheidszorg en het welzijnswerk met<br />
ou<strong>de</strong>ren, gehandicapten of chronisch zieken. Niet alleen<br />
binnen <strong>de</strong> lidstaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> <strong>Unie</strong>. Sinds <strong>de</strong> val <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Berlijnse muur hebben ook heel wat organisaties<br />
contacten gelegd in Mid<strong>de</strong>n- en Oost-Europa. Vaak heeft dat<br />
tot goe<strong>de</strong> relaties met zusterinstellingen geleid en zijn er<br />
hulpacties gestart of projecten opgezet. En met <strong>de</strong><br />
uitbreiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> <strong>Unie</strong> in het vooruitzicht zal dat<br />
alleen maar toenemen.<br />
Het doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> cursus is <strong>de</strong>elnemers in staat te stellen<br />
kwalitatief goe<strong>de</strong> projectvoorstellen te ontwikkelen voor<br />
internationale samenwerking met organisaties in West-,<br />
Mid<strong>de</strong>n- en Oost-Europa. Bestaan<strong>de</strong> projectplannen kunnen<br />
als oefenmateriaal wor<strong>de</strong>n gebruikt.<br />
Praktische kennis en ervaring uitwisselen<br />
Hoe gaan we om met cultuurverschillen, welke cultuurverschillen<br />
zijn er dan, hoe vin<strong>de</strong>n we betrouwbare partners,<br />
waar vin<strong>de</strong>n we <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len, wat maakt een projecti<strong>de</strong>e<br />
haalbaar en kwalitatief goed? Hoe werkt het achter <strong>de</strong><br />
Brusselse schermen? Welke prioriteiten wor<strong>de</strong>n gesteld in <strong>de</strong><br />
politieke <strong>Europese</strong> arena rond public health, care and<br />
welfare? Wat kunnen we daar als organisatie precies mee?<br />
Welke juridische aspecten moeten we in acht nemen?<br />
Slechts een greep uit alle vragen die bij het NIZW IC binnenkomen.<br />
Maar er is ook een grote hoeveelheid kennis en<br />
ervaring beschikbaar bij Ne<strong>de</strong>rlandse collega-organisaties<br />
die al langer internationaal samenwerken. Al die verzamel<strong>de</strong><br />
kennis en ervaring kan een krachtige informatiebron zijn<br />
voor organisaties die nog geen contacten in het buitenland<br />
hebben, maar dat wel willen. Het kan hen helpen <strong>de</strong> beste<br />
aanpak te kiezen, <strong>de</strong> juiste fondsen te bena<strong>de</strong>ren of <strong>de</strong><br />
aansluiten<strong>de</strong> partnerorganisatie te vin<strong>de</strong>n. Het NIZW IC wil<br />
met <strong>de</strong> cursus <strong>de</strong> opgedane kennis en ervaring <strong>van</strong> collega’s<br />
overdragen aan <strong>de</strong> nieuwe spelers op het internationale<br />
speelveld.<br />
De cursusopzet<br />
Gedacht wordt aan vijf bijeenkomsten <strong>van</strong> een dag<strong>de</strong>el (of 2<br />
bijeenkomsten <strong>van</strong> een hele dag) om <strong>de</strong> twee weken met in<br />
<strong>de</strong> laatste fase meer ruimte om eigen projectvoorstellen te<br />
schrijven. Elke bijeenkomst behan<strong>de</strong>lt een specifiek aspect<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> projectvoorbereiding, -ontwikkeling en -uitvoering.<br />
Het NIZW IC zorgt voor permanente cursusbegeleiding en<br />
wil zo veel mogelijk gebruik maken <strong>van</strong> contactpersonen en<br />
organisaties die ruime ervaring hebben in samenwerken met<br />
partners uit an<strong>de</strong>re <strong>Europese</strong> lan<strong>de</strong>n. Er zijn dus steeds<br />
wisselen<strong>de</strong> gastdocenten/ informanten. Qua methodiek ligt<br />
<strong>de</strong> nadruk op ‘learning by doing’. Informatieoverdracht en<br />
informatieverwerking ontstaan door gebruik <strong>van</strong> interactieve<br />
werkvormen met veel plaats voor eigen inbreng en zelfwerkzaamheid.<br />
Heeft u in principe belangstelling?<br />
Wilt u meewerken aan <strong>de</strong> behoeftepeiling en op <strong>de</strong> mailinglijst<br />
voor het <strong>de</strong>finitieve aanbod geplaatst wor<strong>de</strong>n? Mail of<br />
bel dan naar Pink Hilverdink of Henri Braakenburg, mail:<br />
p.hilverdink@nizw.nl of h.braakenburg@nizw.nl telefoon<br />
030 - 2306 552. U ont<strong>van</strong>gt dan <strong>de</strong> vragenlijst en meer<br />
achtergrondinformatie.
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 24<br />
Bijeenkomst<br />
Welzijn goes Europe!<br />
Het Kennisnetwerk Sociaal beleid (KSB),<br />
Odyssee en het NIZW International Centre<br />
beleggen op 25 september een middag-bijeenkomst<br />
over Europa. Vragen die aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong><br />
komen zijn ‘Wat heeft het Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
welzijnswerk met Brussel en <strong>de</strong> EU te<br />
maken?’, ‘Wat kun je aan Brussel hebben?’,<br />
‘Wat heb je nodig om <strong>Europese</strong> projecten uit<br />
te voeren?’. Ook zal een drietal korte<br />
workshops wor<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n rond <strong>de</strong> thema’s<br />
Sociale uitsluiting, Leefbaarheid en Civil<br />
society. Als informanten zullen optre<strong>de</strong>n<br />
vertegenwoordigers <strong>van</strong> het Ministerie <strong>van</strong><br />
VWS, het NIZW IC en instellingen met<br />
ervaring in Europa.<br />
FINANCIERINGSNIEUWS<br />
Het Euro<strong>de</strong>sk Financieringsnieuws is een<br />
elektronische atten<strong>de</strong>ringsservice <strong>van</strong> het<br />
NIZW International Centre. In het subsidienieuws<br />
vindt u informatie over<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse en <strong>Europese</strong> subsidieprogramma’s<br />
die op korte termijn een<br />
<strong>de</strong>adline hebben, of waarin inhou<strong>de</strong>lijke<br />
wijzigingen hebben plaatsgevon<strong>de</strong>n. Het<br />
subsidienieuws begeeft zich op <strong>de</strong><br />
terreinen zorg, welzijn en volksgezondheid.<br />
U kunt het hele subsidienieuws<br />
inzien op internet<br />
(http://www.nizw.nl/nizwic). Eenmaal per<br />
maand wor<strong>de</strong>n nieuwe berichten -<br />
uitsluitend per e-mail - verstuurd aan<br />
belangstellen<strong>de</strong>n. Indien u <strong>de</strong>ze<br />
berichten wilt ont<strong>van</strong>gen, kunt u een email<br />
sturen naar Tessa Kel<strong>de</strong>r:<br />
t.kel<strong>de</strong>r@nizw.nl.<br />
Bestrijding <strong>van</strong> Sociale Uitsluiting<br />
De <strong>Europese</strong> Commissie heeft een<br />
oproep gedaan in het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> het<br />
actieprogramma B3-4105, bestrijding <strong>van</strong><br />
sociale uitsluiting. Het programma is<br />
gericht op het on<strong>de</strong>rsteunen <strong>van</strong><br />
netwerken <strong>van</strong> sleutelorganisaties die<br />
actief zijn in <strong>de</strong> bestrijding <strong>van</strong> armoe<strong>de</strong><br />
en sociale uitsluiting op Europees<br />
niveau. De budgetlijn is vastgesteld voor<br />
<strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 2002 – 2006.<br />
De belangrijkste doelen <strong>van</strong> het<br />
programma zijn:<br />
– het bevor<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> toegang tot<br />
stabiel en kwalitatief goed werk voor<br />
allen die kunnen werken, het<br />
voorkomen <strong>van</strong> uitsluiting tot werk,<br />
en het faciliteren <strong>van</strong> toegang tot alle<br />
mid<strong>de</strong>len, rechten, goe<strong>de</strong>ren en<br />
diensten;<br />
– het voorkomen <strong>van</strong> het risico op<br />
uitsluiting;<br />
– hulp bie<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> meest kwetsbare<br />
groepen mensen;<br />
– het mobiliseren <strong>van</strong> alle rele<strong>van</strong>te<br />
actoren en ervoor zorgen dat <strong>de</strong><br />
bestrijding <strong>van</strong> uitsluiting <strong>de</strong>el wordt<br />
<strong>van</strong> het gewone beleid.<br />
De gedane oproep geldt voor twee<br />
on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len <strong>van</strong> het actieprogramma:<br />
1 steun aan <strong>Europese</strong> netwerken<br />
betrokken bij <strong>de</strong> bestrijding <strong>van</strong><br />
armoe<strong>de</strong> en sociale uitsluiting;<br />
2 transnationale samenwerking en<br />
uitwisselingsprojecten ter bestrijding<br />
<strong>van</strong> sociale uitsluiting.<br />
De <strong>de</strong>adline voor het indienen <strong>van</strong><br />
De middag is bestemd voor welzijnsinstellingen,<br />
maatschappelijke organisaties,<br />
woningcorporaties, instellingen op het terrein<br />
<strong>van</strong> sociale veiligheid, waaron<strong>de</strong>r <strong>de</strong> politie,<br />
zorginstellingen.<br />
De bijeenkomst wordt gehou<strong>de</strong>n in gebouw<br />
De Driehoek, vlakbij het centraal station in<br />
Utrecht. Als follow-up activiteit volgt begin<br />
november een driedaags studiebezoek aan<br />
Brussel. Aan <strong>de</strong> middag en het studiebezoek<br />
zijn kosten verbon<strong>de</strong>n. Na<strong>de</strong>re informatie<br />
volgt in het volgen<strong>de</strong> <strong>nummer</strong> <strong>van</strong> <strong>Intermezzo</strong>.<br />
Belangstellen<strong>de</strong>n kunnen zich mel<strong>de</strong>n bij het<br />
International Centre via e-mail:<br />
h.braakenburg@nizw.nl, tel 030-2306373<br />
projectvoorstellen is 17 juli 2002 voor<br />
steun aan <strong>Europese</strong> netwerken, en 5 juli<br />
2002 voor transnationale samenwerking.<br />
Meer informatie:<br />
http://europa.eu.int/comm/employment_s<br />
ocial/soc-prot/soc-incl/calls_en.htm<br />
Europees Initiatief voor Democratie en<br />
Mensenrechten<br />
Het Europees Initiatief voor Democratie<br />
en Mensenrechten (EIDHR) bun<strong>de</strong>lt<br />
budgetlijnen ter bevor<strong>de</strong>ring <strong>van</strong><br />
mensenrechten, <strong>de</strong>mocratie en conflictpreventie<br />
in lan<strong>de</strong>n buiten <strong>de</strong> <strong>Europese</strong><br />
<strong>Unie</strong>. Er zijn onlangs 4 nieuwe oproepen<br />
verschenen voor het indienen <strong>van</strong><br />
projectvoorstellen voor dit initiatief. De 4<br />
oproepen richten zich op prioriteit 2, 3 en<br />
4, zoals die staan beschreven in het<br />
EIDHR programma document voor <strong>de</strong><br />
perio<strong>de</strong> 2002 – 2004:<br />
1 steun voor <strong>de</strong> afschaffing <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
doodstraf;<br />
2 het bestrij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> straffeloosheid en<br />
het bevor<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> internationaal<br />
recht;<br />
3 het bestrij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> i) racisme en<br />
xenophobie, ii) discriminatie tegen<br />
etnische min<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n;<br />
4 het voorkomen <strong>van</strong> marteling en het<br />
bie<strong>de</strong>n <strong>van</strong> steun aan <strong>de</strong> rehabilitatie<br />
<strong>van</strong> slachtoffers <strong>van</strong> marteling.
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 25<br />
De <strong>de</strong>adline voor het indienen <strong>van</strong><br />
voorstellen is 29 juli 2002.<br />
Voor meer informatie:<br />
http://europa.eu.int/comm/europeaid/proj<br />
ects/ddh/ddh_en.htm<br />
CONFERENTIES<br />
De IC Conferentie-agenda is <strong>de</strong> elektronische<br />
signaleringsservice <strong>van</strong> het NIZW<br />
International Centre. Het<br />
betreft een overzicht <strong>van</strong> zowel binnenals<br />
buitenlandse conferenties, seminars<br />
en cursussen met een internationale<br />
dimensie, op <strong>de</strong> terreinen zorg, welzijn<br />
en gezondheidszorg. Het integrale<br />
overzicht kunt u vin<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> website<br />
<strong>van</strong> het NIZW IC<br />
(http://www.nizw.nl/nizwic/in<strong>de</strong>x.html).<br />
Een overzicht met actuele aanvullingen<br />
wordt eens per maand - uitsluitend per email<br />
- verstuurd aan belangstellen<strong>de</strong>n.<br />
Indien u dit overzicht wenst te<br />
ont<strong>van</strong>gen, kunt u een e-mail sturen naar<br />
Loek Coenraad, L.Coenraad@nizw.nl.<br />
Hierbij volgt een selectie uit <strong>de</strong><br />
Conferentie-agenda voor <strong>de</strong> komen<strong>de</strong><br />
maan<strong>de</strong>n.<br />
JEUGD<br />
Charting Our Progress toward Protection<br />
of Children Worldwi<strong>de</strong><br />
July 7-10, 2002, ISPCAN/Kempe<br />
Children’s Foundation – Denver, USA<br />
Organization: International Society for<br />
Prevention of Child Abuse and Neglect<br />
Contact: Kempe Children’s Found., c/o<br />
MorSports & Events, Inc., 6000 E. E<strong>van</strong>s,<br />
Suite 1-021, Denver, CO 80222, Fax: +1<br />
303 782 5005, E-mail: 2002@kempecenter.org<br />
,<br />
Website: http://www.kempecenter.org<br />
14th International Congress on Child<br />
Abuse & Neglect.<br />
Young People 2002: Research,<br />
Practice and Policy<br />
July 22-24, 2002, Keele University –<br />
Keele, UK<br />
Organization: National Youth<br />
Agency/Keele University/a.o.<br />
Contact: Wraith Conferences, 12<br />
Mushroom Field, Kingston, Lewes BN 7<br />
3LE (UK),<br />
Fax: +44 1273 483 532 E-mail:<br />
kfwraith@wraithconf.f9.co.uk<br />
A three day conference for everyone<br />
involved in youth research and policy,<br />
and work with young people. Building on<br />
Euro<strong>de</strong>sk Deadlinesoverzicht tot<br />
oktober 2002<br />
Azië Informatie- en Communicatieprogramma - 14 juni, 30 september<br />
Bestrijding <strong>van</strong> Sociale Uitsluiting – 5 juli 2002, 17 juli 2002<br />
INCO-programma - 16 juli 2002<br />
<strong>Europese</strong> werkgelegenheidsstrategie - 20 juli 2002<br />
Europees Initiatief voor Democratie en Mensenrechten – 29 juli 2002<br />
JEUGD - Actie I (Uitwisselingen) - 1 september 2002<br />
JEUGD - Actie II (European Voluntary Service) - 1 september 2002<br />
JEUGD - Actie III (Jongereninitiatieven) - 1 september 2002<br />
JEUGD - Actie V (Samenwerkings-, training- en informatieprojecten) - 1 september<br />
2002<br />
Azië Informatie- en Communicatieprogramma - 14 juni, 30 september<br />
INCO-programma - 16 juli 2002<br />
<strong>Europese</strong> werkgelegenheidsstrategie - 20 juli 2002<br />
Azië URBS programma - 2 september 2002<br />
ZON oproep Gezond Leven - 17 september 2002<br />
Europees Jeugd Fonds - 1 oktober 2002<br />
an earlier, highly successful event, Youth<br />
Research 2000, Young People 2002 will<br />
focus on new and ongoing research on<br />
young people, but with a strong<br />
emphasis on the links between research,<br />
practice and policy.<br />
Living in a Home - Feeling at Home?<br />
August 8-11, 2002, Tampere, Finland<br />
Organization: IFCO/Finnish Fe<strong>de</strong>ration of<br />
Foster Care Associations<br />
Contact: IFCO 2002, Tampere Conference<br />
Service Ltd., P.O. Box 630, FIN-33101<br />
Tampere<br />
Tel: +358 3 366 4400, Fax: +358 3 222<br />
6440, E-mail: ifco@tampereconference.fi<br />
Website:<br />
http://www.perhehoitoliitto.fi/ifco2002/<br />
In the IFCO 2002 conference, we will<br />
return to the basic elements of family<br />
care, which have hardly changed over<br />
the years: responding to the needs of the<br />
child, the importance of the bond<br />
between the child and the adult, and the<br />
role of the foster family as a harmonizing<br />
force.<br />
OUDEREN<br />
Ageing and Diversity<br />
August 30 - September 1, 2002, Bergen,<br />
Norway<br />
Organization: International Association of<br />
Gerontology/EBSSRS/Nova<br />
Contact: Norwegian Social Research,<br />
P.O. Box 3223 Elisenberg, N-0208 Oslo,<br />
Tel: +47 22 541 200,<br />
Fax: +47 22 541 201, E-mail:<br />
svein.o.daatland@nova.no<br />
Website:<br />
http://www.nova.no/nyheter/kalen<strong>de</strong>r/ebs<br />
srssymp.htm<br />
34th symposium of the European<br />
Behavioural and Social Science Research<br />
Section.<br />
The focus of the 2002 symposium will be<br />
on ageing and diversity - on variation,<br />
differences and inequalities associated<br />
with ageing, ol<strong>de</strong>r years, and ageing<br />
policies. You are invited to address<br />
diversity that is related to for example<br />
gen<strong>de</strong>r, class, ethnicity, and health.<br />
GEHANDICAPTEN<br />
Reframing Disability<br />
July 8 - 12, 2002, Washington DC, USA<br />
Organization: Association on Higher<br />
Education and Disability<br />
Contact: AHEAD, University of<br />
Massachusets, 100 Morrissey Blvd.,<br />
Boston, MA 02125-3393 (USA)<br />
Tel: +1 617 287 3882, Fax: +1 617 287<br />
3881, Website: http://www.ahead.org/<br />
AHEAD Conference 2002. The conference<br />
will be a time to reflect on our past<br />
travels and plan the road ahead. The<br />
theme, Reframing Disability, signifies an<br />
opportunity to re-invigorate our conference<br />
and our work by examining how<br />
multiple perspectives on disability<br />
(medical, stu<strong>de</strong>nt <strong>de</strong>velopment, civil<br />
rights, service <strong>de</strong>livery, social mo<strong>de</strong>l...)<br />
can illuminate our individual work and<br />
gui<strong>de</strong> our collective efforts.
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 26<br />
8th International Conference on<br />
Computers Helping People with Special<br />
Needs<br />
July 15-20, 2002, Linz, Austria<br />
Organization: Austrian Computer Society<br />
(OCG)/Johannes Kepler University Linz<br />
Contact: Johannes Kepler Universität<br />
Linz, Altenbergerstr. 69, A-4040 Linz, Tel:<br />
+43 732 2468 9853<br />
Fax: +43 732 2468 9322, E-mail:<br />
k.miesenberger@aib.uni-linz.ac.at ,<br />
Website: http://www.icchp.at/<br />
ICCHP by its nature has a wi<strong>de</strong> area of<br />
topics involved and any list would be<br />
incomplete. Therefore the topics are<br />
outlined by the ICCHP cube. It <strong>de</strong>monstrates<br />
the problems associated with<br />
information technology for people with<br />
special needs in the areas of communication,<br />
medicine, environment, and<br />
assistive-technology and their<br />
relationship to educational, psychological,<br />
sociological and legal fields.<br />
New Visions: Moving Toward an<br />
Inclusive Community<br />
July 27 - August 2, 2002, Leeuwenhorst<br />
Congress Centre, Noordwijkerhout,<br />
The Netherlands<br />
Organization: International Council for<br />
Education of People with Visual<br />
Impairment<br />
Contact: Van Namen & Westerlaken<br />
Congress Organization Services, P.O. Box<br />
1558, NL-6501 BN Nijmegen, Tel: +31<br />
(0)24 323 4471, Fax: +31 (0)24 360 1159,<br />
E-mail: icevi2002@congres.net<br />
Website: http://www.icevi.org/announcements/icevi2002/<br />
The Programme Committee has<br />
i<strong>de</strong>ntified three main areas of focus:<br />
Early Intervention; School Years;<br />
Transition from school to work or continuing<br />
education.<br />
GEZONDHEIDSZORG<br />
Action for Health in a New Millennium<br />
June 23-28, 2002, Stockholm, Swe<strong>de</strong>n<br />
Organization: Swedish Association for<br />
Occupational Therapists<br />
Contact: SAOT, Box 760, S-13124 Nacka,<br />
Tel: +46 8 466 2440, Fax: +46 8 466 2424,<br />
E-mail: wfot2002@aka<strong>de</strong>mikerhuset.se ,<br />
Website: http://www.wfot2002.com/<br />
The purpose of the Congress Programme<br />
is to provi<strong>de</strong> an updated overview of<br />
occupational therapy practice and<br />
research from all over the world,<br />
presenting Actions for Health in a New<br />
Millennium. This purpose will be fulfilled<br />
by the joint efforts on the part of colleagues<br />
from more than sixty countries.<br />
Managing the Pressures: Health,<br />
Quality and Money<br />
June 26-28, 2002, Gdansk, Poland<br />
Organization: European Health<br />
Management Association<br />
Contact: EHMA, Vergemount Hall,<br />
Clonskeagh, Dublin 6 (IRE),<br />
Tel: +353 1 283 9299,<br />
Fax: +353 1 283 8653, E-mail:<br />
rdooley@ehma.org, Website:<br />
http://www.ehma.org/conf2002/<br />
in<strong>de</strong>x.html<br />
Annual European Health Management<br />
Association Conference 2002.<br />
Global Engagement in Creating<br />
Financially Viable Health Care Systems<br />
July 15-17, 2002, Baskent University –<br />
Ankara, Turkey<br />
Organization: Baskent University, School<br />
of Health Sciences/a.o.<br />
Website:<br />
http://www.congress.baskent.edu.tr/<br />
The objective of the conference is to<br />
bring practitioners aca<strong>de</strong>mics, and<br />
stu<strong>de</strong>nts to discuss, present papers,<br />
posters, and panels relating to healthcare<br />
systems around the world<br />
Health and Society in Europe<br />
August 29-31, 2002, University Medical<br />
Centre Groningen – Groningen,<br />
The Netherlands<br />
Organization: European Society of Health<br />
and Medical Sociology (ESHMS)<br />
Contact: Conference Office, Otto<br />
Eerelmanweg 8, NL-9761 HZ Eel<strong>de</strong>,<br />
Tel: +31 50 309 5035,<br />
Fax: +31 50 309 5035,<br />
E-mail: j.jaarsma@hetnet.nl,<br />
Website: http://www.eshms.org/<br />
9th biennial ESHMS conference. Calls for<br />
Papers may <strong>de</strong>al with the following<br />
themes:<br />
Health care system, Health and its <strong>de</strong>terminants,<br />
Chronic illness, Health<br />
Promotion, Changing position of the<br />
patient, Research Methodology, Medical<br />
Sociology and its future<br />
International Public Health Nursing:<br />
Diversities and Commonalities<br />
August 28-31, 2002, Queen’s University –<br />
Belfast, UK<br />
Organization: Queen’s University, School<br />
of Nursing and Midwifery<br />
Contact: Conference secretariat, QUB,<br />
Medical Biology Centre, 97 Lisburn Road,<br />
Belfast BT9 7BL (UK), Tel: +44 28 9033<br />
5705, Fax: +44 28 9033 5878, E-mail:<br />
l.matthews@qub.ac.uk<br />
Website:<br />
http://www.qub.ac.uk/nur/conf/in<strong>de</strong>x.htm<br />
The conference will provi<strong>de</strong> a forum to<br />
examine innovative and contemporary<br />
public health nursing innovations<br />
through keynote speakers, concurrent<br />
sessions, symposia and poster presentations.<br />
International and local researchers<br />
and clinical and public health practitioners<br />
will share a breadth of intercultural<br />
and global experiences.<br />
SOCIAAL BELEID<br />
Bridging the Gaps: Economic, Social, and<br />
Cultural Opportunities at Global and<br />
Local Levels<br />
30th International Council on Social<br />
Welfare conference<br />
Keywords: social <strong>de</strong>velopment<br />
Date: June 24-28, 2002<br />
Place: De Doelen - Rotterdam<br />
Organisation: Netherlands Institute for<br />
Care and Welfare (NIZW)<br />
Contact: NIZW Conference Office, P.O.<br />
Box 19152, NL-3501 DD Utrecht<br />
Phone: +31 (0)30 230 6510 - Fax: +31<br />
(0)30 230 6490- E-mail: icsw2002@nizw.nl<br />
Website: http://www.nizw.nl/icsw2002<br />
Contents: We live in a world with<br />
enormous differences, between poor and<br />
rich, between men and women, between<br />
inclu<strong>de</strong>d and exclu<strong>de</strong>d, between the<br />
powerful and those without power. At<br />
the start of the 21st century we are more<br />
aware than ever of diversity in the social<br />
and cultural domain, between ethnic<br />
groups, between ways of living, between<br />
east and west, between north and south,<br />
between religions, and between values.<br />
Differences caused by economic and<br />
social injustice can lead to tensions,<br />
opposition, exclusion, violence and even<br />
terrorism. The growing gap between the<br />
haves and have-nots continues to cause<br />
large sections of the world’s population<br />
to live in poverty and social exclusion.<br />
The 30th ICSW International Conference<br />
will focus both on the reconciliation of<br />
these differences as well as on the<br />
continued fight against poverty and<br />
exclusion. We need to strengthen social<br />
policies that have a unifying effect, in<br />
or<strong>de</strong>r to counteract the risks inherent in a<br />
globalising world with an uneven
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 27<br />
division of power. An open dialogue<br />
about these issues and their root causes<br />
is required across all levels; at a global<br />
political level, a policy <strong>de</strong>velopment level<br />
and a local programme and practice<br />
level.<br />
The conference will inclu<strong>de</strong> four plenary<br />
sessions, in which the global themes<br />
mentioned above will be addressed by<br />
key note speakers. Nine symposium<br />
sessions will give the floor to experts<br />
who will be able to take the issues<br />
further and <strong>de</strong>bate in more <strong>de</strong>tail their<br />
impact on the work at local level.<br />
4th International Conference on<br />
Evaluation for Practice<br />
July 4-6, 2002, Tampere, Finland<br />
Organization: University of<br />
Tampere/STAKES<br />
Contact: University of Jyväskylä,<br />
Department of Social Sciences &<br />
Philosophy, P.O Box 35, FIN-40351<br />
Jyväskylä, Tel: +358 14 260 2917 -<br />
Fax: +358 40 522 9301-<br />
E-mail: rostila@dodo.jyu.fi<br />
Website:<br />
http://www.uta.fi/laitokset/sospol/<br />
eval2002/<br />
The focus of the conference is on evaluation<br />
research which has implications for<br />
practice, <strong>de</strong>fined broadly to inclu<strong>de</strong><br />
social work, as well as education and<br />
health and other human services. The<br />
conference brings together researchers<br />
and practitioners from a variety of<br />
countries, to share their experiences for<br />
studying effectiveness and processes in<br />
practice at micro or macro levels,<br />
providing evi<strong>de</strong>nce of the efficacy and<br />
value of practice, and striving to help<br />
practitioners improve their practice in<br />
response to changing needs and<br />
contexts. The theme of our conference is<br />
’A Meetingplace for Various and<br />
Complementary Approaches’.<br />
Social Values, Social Policies - Normative<br />
Foundations of Changing Social Policies<br />
August 29-31, 2002, Tilburg University –<br />
Tilburg<br />
Organization: European Social Policy<br />
Research Network/European Sociological<br />
Association<br />
Contact: TISSER - Tilburg Institute for<br />
Social and Socio-economic Research,<br />
Tilburg University, P.O. Box 90153, NL-<br />
5000 LE Tilburg, Tel: +31 (0)13 466 2794,<br />
Fax: +31 (0)13 466 8068,<br />
E-mail: w.v.oorschot@kub.nl, Website:<br />
http://cwis.kub.nl/~fsw_2/home/worschot/<br />
esprn02/<br />
Annual Conference 2002. The conference<br />
aims at directing attention to the interrelations<br />
between changes in social values<br />
and social policies, thus contributing to a<br />
wi<strong>de</strong>r un<strong>de</strong>rstanding of the cultural<br />
factor in welfare change.<br />
DIVERSEN<br />
Transforming Civil Society, Citizenship<br />
and Governance: The Third Sector in an<br />
Era of Global (Dis)or<strong>de</strong>r<br />
July 7-10, 2002, University of Cape Town,<br />
Groote Schuur Campus - Cape Town,<br />
South Africa<br />
Organization: International Society for<br />
Third-Sector Research (ISTR)<br />
Contact: Global Conferences, P.O. Box<br />
44503, 7735 Claremont (S-AF), Tel: +27 21<br />
762 8600,<br />
Fax: +27 21 762 8606, E-mail:<br />
5istr2002@globalconf.co.za,<br />
Website: http://www.jhu.edu/~istr/conferences/capetown/<br />
The theme of the conference is<br />
‘Transforming Civil Society, Citizenship<br />
and Governance: The Third Sector in an<br />
Era of Global (Dis)Or<strong>de</strong>r.’ This theme was<br />
selected to explore two distinct sets of<br />
issues. First, how is the increasing<br />
political, economic, and social<br />
integration of the world impacting on the<br />
Third Sector and its work? Second, how<br />
is the internationalization of Civil Society<br />
impacting on the nature of governance<br />
and citizenship?
U kunt bij het NIZW International Centre terecht voor:<br />
– electronische atten<strong>de</strong>ring op internationale conferenties, workshops etc., via <strong>de</strong><br />
website en op verzoek per e-mail aan belangstellen<strong>de</strong>n;<br />
– electronische atten<strong>de</strong>ring op subsidiemogelijkhe<strong>de</strong>n en <strong>de</strong>adlines voor internationale<br />
activiteiten via <strong>de</strong> website en op verzoek per e-mail via Euro<strong>de</strong>sk;<br />
– <strong>de</strong> nieuwsbrief <strong>Intermezzo</strong>, forum voor internationale ontwikkelingen en<br />
activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport, een<br />
gezamenlijke uitgave <strong>van</strong> het IC en het ministerie <strong>van</strong> VWS;<br />
– informatie over en uit het Lan<strong>de</strong>lijk Overlegforum Internationaal Beleid (LOIB);<br />
– coördinatie <strong>van</strong> projecten in het buitenland (met name Mid<strong>de</strong>n- en Oost-Europa)<br />
om <strong>de</strong> kennis en expertise op het terrein <strong>van</strong> zorg en welzijn te vergroten;<br />
Colofon<br />
Redactie Floor Barnhoorn, Annemiek Goris, Liesbeth Julius, Tessa Kel<strong>de</strong>r, Frank <strong>van</strong><br />
Lin<strong>de</strong>n<br />
Vormgeving en opmaak<br />
Ontwerpbureau WRIK<br />
<strong>Intermezzo</strong> is een gezamenlijke nieuwsbrief <strong>van</strong> het NIZW International Centre en het<br />
ministerie <strong>van</strong> VWS / Directie Internationale Zaken en verschijnt 6 keer per jaar. Het<br />
blad wordt gratis verspreid on<strong>de</strong>r zijn abonnees. De oplage is 1750 exemplaren.<br />
Uw bijdragen en informatie over internationale activiteiten op het terrein <strong>van</strong> zorg,<br />
welzijn, gezondheidszorg en sport zijn welkom en kunt u toesturen aan het redactieadres.<br />
– financiering <strong>van</strong> jongerenuitwisselingsprojecten en vrijwilligerswerk voor<br />
jongeren in lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Europese</strong> <strong>Unie</strong> en daarbuiten via het Agentschap<br />
Jeugd;<br />
– het European Social Welfare Information Network (ESWIN). Dit netwerk biedt<br />
Engelstalige informatie over zorg en welzijn in een aantal <strong>Europese</strong> lan<strong>de</strong>n,<br />
waaron<strong>de</strong>r Ne<strong>de</strong>rland.<br />
– En nog veel meer…<br />
Meer informatie over het NIZW International Centre en bovenstaan<strong>de</strong> diensten<br />
vindt u op <strong>de</strong> IC website: http://www.nizw.nl/nizwic<br />
Deadlines kopij<br />
<strong>Intermezzo</strong> 4/02 21 juni 2002<br />
<strong>Intermezzo</strong> 5/02 6 september 2002<br />
<strong>Intermezzo</strong> 6/02 25 oktober 2002<br />
Redactieadres<br />
NIZW IC, tav Liesbeth Julius,<br />
Postbus 19152<br />
3501 DD Utrecht<br />
fax 030 - 2306540<br />
e-mail: IntCentre@nizw.nl<br />
Website: http://www.nizw.nl/nizwic<br />
ISSN 1569-0415<br />
c ex <strong>Intermezzo</strong> (extra exemplaren) gratis<br />
c ex P01 Tien jaar Ne<strong>de</strong>rlands jeugdbeleid gratis<br />
c ex P02 Youth & Policy in the Netherlands – Ten years of <strong>de</strong>velopments gratis<br />
c ex Fs03 Youth Policy in the Netherlands gratis<br />
c ex Fs05 Early Childhood Education (VVE) gratis<br />
c ex Fs06 Youth Participation in the Netherlands gratis<br />
c ex Fs07 Child Abuse gratis<br />
c ex 1E Health Insurance in the Netherlands (ook verkrijgbaar in Duits nr 1D en Frans 1F) gratis<br />
c ex 2 The Medical Research Involving Human Subjects Act (WMO) gratis<br />
c ex 3 The Organ Donation Act gratis<br />
c ex 4 Psychiatric Hospitals (Compulsory Admissions) Act gratis<br />
c ex 5 Sport for all incentive in the Netherlands Policy letter Sport for All gratis<br />
c ex 6 Policy spearheads for 2001 and beyond gratis<br />
c ex 7 Health Care, Health Policies and Health Care Reforms In The Netherlands gratis<br />
c ex 8 The Application of Genetics in the Health Care Sector gratis<br />
c ex 9 Mo<strong>de</strong>rnization of Curative Care, Deliberatly and Cautiously Towards Demand-Oriented Care gratis<br />
c ex 10 The individual health care professions Act gratis<br />
c ex 11 Infectious diseases Act gratis<br />
c ex 12 The status of general and university hospitals/Choosing With Care gratis<br />
c ex 13 The equipping of patients and consumers in a <strong>de</strong>mand driven care sector gratis<br />
c ex Vrijwilligerswerk Wereldwijd, bestel<strong>nummer</strong> E32834 M 16.50<br />
c ex Volunteering Worldwi<strong>de</strong>, bestel<strong>nummer</strong> E328341 M 16.50<br />
c ex De sector vertaald, bestel<strong>nummer</strong> E 71700 M 11.75<br />
c ex Financieringswijzer Mid<strong>de</strong>n- en Oost-Europa E 72740 M 21.50<br />
Organisatie Ter attentie <strong>van</strong><br />
Adres<br />
intermezzo 3.2002<br />
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied <strong>van</strong> volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 28<br />
bestelbon<br />
Postco<strong>de</strong> / Woonplaats Telefoon<br />
Hierbij machtig ik het NIZW om éénmalig het totaal bedrag M , af te schrijven <strong>van</strong> bank / giro<strong>nummer</strong><br />
Handtekening<br />
Deze bestelbon opsturen naar NIZW IC, Postbus 19152, 3501 DD Utrecht, fax: 030 230 6540, e-mail: IntCentre@nizw.nl<br />
Een afschrift <strong>van</strong> <strong>de</strong> leveringsvoorwaar<strong>de</strong>n zal <strong>de</strong> koper op diens verzoek kosteloos wor<strong>de</strong>n verzon<strong>de</strong>n.