STRALENDE GROETEN UIT TSJERNOBYL ... - Jeugd en Vrede

STRALENDE STRALENDE GROETEN GROETEN UIT 

UIT 

TSJERNOBYL 


Infobrochure bij de dvd ‘Stralende groeten uit Tsjernobyl’

INFOBROCHURE BIJ DE DVD ‘STRALENDE GROETEN UIT TSJERNOBYL’ 

VOORWOORD 

VOORWOORD 

Op 26 April 1986 ontplofte in een kalme lentenacht reactor 4 van de kerncentrale in 

Tsjernobyl, met gevolgen voor de hele wereld. Verschrikkelijk nieuws over de catastrofe in 

Tsjernobyl, een klein Oekraïens dorpje niet ver gelegen van de samenvloeiing van de 

grauwe Dnipro rivier en de rustig kabbelende Pripjat rivier, vloog over de hele planeet. 

Het vredevol gebruik van het atoom, dat wetenschappers leken bedwongen te hebben en 

gehoorzaam gemaakt, werd plots oncontroleerbaar en besmette de atmosfeer met zijn 

onzichtbaar gif van bestraling. 

Het onderzoek door lokale en buitenlandse experts resulteerde in verschillende schattingen 

van de opgelopen schade. Sommigen minimaliseerden, anderen overdreven de schadelijke 

gevolgen voor de Tsjernobylzone. Hoe het ook zij, zelfs twintig jaar na de feiten houdt 

Tsjernobyl de wereld in zijn ban. 

Acht jongeren, een Jeugd & Vrede-begeleider, een tolk, een camerateam en meter Deborah 

Ostrega trokken naar Oekraïne en Wit-Rusland om meer over de catastrofe te weten te 

komen. Titel van dit project: No Fear! 

Hun reis kan je meebeleven op de dvd ‘Stralende groeten uit Tsjernobyl’, verkrijgbaar bij 

Jeugd & Vrede vzw. 

WWW.JEUGDENVREDE.BE 2


INHOUDSTAFEL 

INHOUDSTAFEL 

Voorwoord .......................................................... 2 

Inhoudstafel........................................................ 3 

Project No Fear! 

Inleiding ............................................................. 4 

In een notendop.................................................. 4 

Tsjernobyl 

Krantenartikel ....................................................... 5 

Tsjernobyl in vogelvlucht ........................................ 6 

Tsjernobyl chronologisch........................................ 8 

Methodieken 

Vliegende bom..................................................... 11 

Het bunkerspel .................................................... 11 

Onnatuurlijke ramp............................................... 13 

Sdrawkcab superhelden!....................................... 13 

Nieuw nieuws ...................................................... 14 

De lekkende band ................................................ 14 

Bijlagen 

Landeninformatie ................................................. 16 

Uitleg over Okin ................................................... 18 

Dagboek............................................................. 19 

Notities over Tsjernobyl......................................... 24 

Colofon ............................................................... 27 



PROJECT PROJECT NO NO FEAR! 

FEAR! 

Inleiding 

31 deelnemers waren aanwezig op de info-avond op 21 januari 2005. 

31 geïnteresseerde jongeren die klaar stonden om zich in het avontuur te storten. Het land 

van bestemming sprak duidelijk iets minder tot de verbeelding dan het Oeganda van een jaar 

voordien, maar toch nog voldoende om een paar potentiële deelnemers verplicht te moeten 

teleurstellen. Want er was slechts voor 20 van de aanwezigen een plaatsje gereserveerd op 

het selectieweekend van 10 tot 12 februari. Een lelijke naam voor een weekend dat vooral 

heel plezant en speels werd. Een weekend ook waarin tussen de deelnemers onderling op 

korte tijd innige vriendschapsbanden werden gesmeed. Nee, er is absoluut niets mis met de 

jeugd van tegenwoordig. Integendeel zelfs, de hedendaagse jeugd lijkt meer geëngageerd 

dan ooit. Petje af voor al die bezige bijen die in hun schaarse vrije tijd met 101 dingen druk 

zijn. Het was niet makkelijk om uit deze groep superenthousiaste mensen een selectie te 

maken van 8 gelukkigen die met ons mee op reis zouden mogen gaan. Desondanks 

slaagden we erin om een achtkoppig team samen te stellen. En, zonder afbreuk te doen aan 

de andere kandidaten, het bleek een waar superteam te zijn, ook al schitterde het mannelijk 

gehalte door afwezigheid. Maar de dames bleken stuk voor stuk hun mannetje te kunnen 

staan. 

Op de valreep werd onze groep vervoegd door twee mensen die een gevoelige meerwaarde 

vormden. Eerst was er Deborah Ostrega die het meterschap over No Fear! aanvaardde. 

Mede dankzij Deborah konden we na de reis op heel wat persbelangstelling rekenen. We 

waren op de radio, op tv, er waren vermeldingen in Story, in GVA en nog veel meer. 

En dan was er nog Wim, die zodanig door ons enthousiasme werd aangestoken dat hij 

besloot om op eigen beweging met ons mee te reizen. Aangezien Wim vloeiend Russisch 

spreekt en een ware encyclopedie is op vlak van alles wat naar Rusland ruikt, was zijn 

gezelschap meer dan welkom. 

Kortom, No Fear! werd een fijn project. 

In een notendop 

Het project No Fear! koppelde een inleefreis aan het goede doel. Acht jongeren tussen 16 en 

18 jaar oud trokken in de paasvakantie van 2005 samen met twee Jeugd & Vredebegeleiders 

op inleefreis naar Oekraïne en Wit-Rusland. 

In Oekraïne stonden jongerencultuur en multiculturalisme centraal. De deelnemers werkten 

samen met Oekraïense leeftijdgenoten rond andere culturen, verdraagzaamheid en 

vooroordelen. Tegelijkertijd ontdekten ze op interactieve, speelse wijze de Russische cultuur, 

wat hen voorbereidde op het tweede, hardere deel van de inleefreis. In Wit-Rusland werd 

hoofdzakelijk gefocust op Tsjernobyl: de ramp, de gevolgen, de slachtoffers. Daarbij kon 

onmogelijk voorbij worden gegaan aan de armoede die heerst in dit gebied. De deelnemers 

werden ondergedompeld in de Wit-Russische cultuur en ontdekten hem van binnenuit via 

een verblijf in gastgezinnen en contacten met Wit-Russen. Dit -in combinatie met de 

geplande bezoeken- werd een behoorlijk confronterende ervaring. 

Na de reis werd van de jongeren een verder engagement gevraagd. Samen met hen en de 

bekende meter –Deborah Ostrega- zetten we een sensibilisatiecampagne op poten om deze 

problematiek onder de aandacht te brengen van het grote publiek. Dit bereikten we door het 

aanspreken van de media, het organiseren van een presentatienamiddag, het uitgeven van 

nieuwsbrieven, het geven van voordrachten, … Daarnaast organiseerden we 

geldinzamelingsacties voor het ‘laboratoire de la médecine nucléaire’ -een regionaal 

ziekenhuis in Gomel dat heel wat kankerslachtoffers ten gevolge van Tsjernobyl onder zijn 

patiënten telt en die deze steun zal aanwenden voor de aankoop van medisch materiaal. 

Last but not least probeerden we zoveel mogelijk families aan te sporen om gastgezin te 

worden voor een Wit-Russisch kind uit de besmette regio. Voor dit aspect werkten we samen 

met Okin vzw, een organisatie die al enkele jaren dergelijke gezondheidsvakanties 

organiseert (www.okin.be). 





Krantenartikel 

De Standaard 

30/04/1986 

MOSKOU/BONN/BRUSSEL (AFP, Belga, DPA, Reuters, UPI) – Het Sovjetrussische officiële 

persbureau TASS maakte dinsdagavond bekend dat het ongeval in de kerncentrale in 

Tsjernobyl, bij het Oekraïense Kiev, aan twee mensen het leven had gekost. Maar een 

inwoner van Kiev vertelde Westerse journalisten dat bij de ramp misschien wel 2000 doden 

waren gevallen. Moskou maakte het nieuws van de ramp maandag bekend, nadat in 

Scandinavië een ongewoon hoge radioactiviteit was opgemeten. 

Het ongeval in Tsjernobyl, 130 km ten noorden van Kiev, is wellicht zaterdag al gebeurd. 

(Deskundigen van de KU Leuven meenden uit betrouwbare bron te weten dat het ongeval 

zich waarschijnlijk al vorige week donderdag had voorgedaan). 

Voor de meeste deskundigen staat het vast dat het één van de meest serieuze is in de 

dertigjarige geschiedenis van de kernenergie. De Westduitse professor Adolf Birkhofer, een 

autoriteit op het vlak van veiligheid van kerncentrales, had het over een 'super-ongeval', het 

zwaarste dat denkbaar is. 

In de verklaring van TASS die ook op het tv-avondnieuws werd voorgelezen, luidde het dat 

er bij het ongeval twee doden vielen. Ook werd er melding gemaakt van de evacuatie van 'de 

inwoners van de nederzetting vlakbij de kerncentrale en van drie nabijgelegen 

woonplaatsen.' 

Een inwoner van Kiev, die volgens het Amerikaanse persbureau UPI contacten zou hebben 

in de ziekenhuiswereld, vertelde een verslaggever dat er tachtig mensen op slag waren 

omgekomen en dat zowat 2000 anderen stierven tijdens hun overbrenging naar het 

ziekenhuis. 

Dezelfde bron stelde dat bussen uit Kiev, twee vliegtuigen en een helikopter waren ingezet 

om een 10 000 tot 15 000 mensen uit de omgeving van de kerncentrale te evacueren. 

Het TASS-verslag vermeldde dat alle vier de kernreactoren in Tsjernobyl uit voorzorg waren 

stilgelegd en dat een team van experten een onderzoek had geopend. De toestand op het 

vlak van straling zou stabiel blijven. Maar in West-Europa bleef men er dinsdagavond nog 

zwaar aan twijfelen of de Sovjet-experts de toestand in en rond Tsjernobyl inderdaad onder 

controle hadden. Dinsdag riep de Sovjetunie in elk geval nog de hulp in van Westerse 

deskundigen, uit Zweden en de Bondsrepubliek. Uit dit verzoek leidde men af dat de kern 

van de reactor gesmolten was en dat de Russen gisteren nog niet in staat waren de brand in 

de centrale te bluxxen. De VS en Frankrijk boden spontaan hulp aan. 

Het ongeval kwam voor het eerst aan het licht toen een werknemer in de Zweedse 

Forsmark-kerncentrale maandagmorgen het alarm inschakelde, nadat hij had gemerkt hoe 

zijn kleren een meer dan normale straling hadden opgenomen. De veiligheidsdiensten 

evacueerden de centrale maar konden achteraf geen lek constateren. Toen bleek dat een 

radioactieve wolk tijdens het weekend meer dan 1600 kilometer had afgelegd, van de streek 

rond Kiev tot Scandinavië. 

De Belgische minister van Binnenlandse Zaken Charles Nothomb verklaarde dat er voor de 

bevolking geen reden tot ongerustheid is. Er is bij ons nog geen abnormale verhoging van de 

radioactiviteit waargenomen, aldus de minister, die er ook op wees dat de Belgische 

centrales van een veiliger type zijn en dat er hulpplannen zijn uitgewerkt voor de 

bescherming van de bevolking. 



Tsjernobyl in vogelvlucht 

Kernramp 

Tsjernobyl is een stad aan de rivier Pripjat, gelegen in het noorden van Oekraïne, niet ver 

van de grens met Wit-Rusland. De stad is vooral bekend vanwege het ongeluk in een 

nabijgelegen kernreactor in 1986. Voor de ramp had de stad ongeveer 15.000 inwoners, nu 

woont er vrijwel niemand. 

In de nacht van 25 op 26 april 1986 werd in kernreactor nr. 4 van het complex een test 

uitgevoerd. Het opererende team wilde testen of de turbines voldoende energie konden 

produceren om de koelpompen in werking te houden bij een verlies van vermogen tot de 

nood diesel generator geactiveerd werd. Om te voorkomen dat de test onderbroken zou 

worden, werden de veiligheidssystemen bewust uitgeschakeld. Voor de uitvoering van deze 

test moest de reactor teruggeschakeld worden tot 25 procent van zijn capaciteit. Deze 

procedure verliep echter niet volgens plan. Om onbekende redenen viel het vermogen van 

de reactor terug tot minder dan 1 procent. Daarom moest het vermogen geleidelijk verhoogd 

worden. Maar 30 seconden na het begin van de test deed zich een plotse en onverwachte 

vermogenstoename voor. Het nooduitschakelsysteem, dat de kettingreactie een halt had 

moeten toeroepen, faalde. 

In een fractie van een seconde, namen het vermogen en de temperatuur vele malen toe. De 

reactie werd oncontroleerbaar. Een geweldige explosie was het gevolg. Het 1000 ton 

wegende dak op het reactorgebouw werd weggeblazen. Aan een temperatuur van meer dan 

2000° C smolten de brandstofstaven. De grafieten be dekking van de reactor schoot in brand. 

In de daaropvolgende hel kwamen de radioactieve splijtingsproducten die bij het smelten van 

de kern waren vrijgekomen, terecht in de atmosfeer. 

Bij de brand en de explosie kwamen 31 mensen om. Evacuatie van de directe omgeving 

kwam pas op 27 april op gang; na tien dagen waren ca. 135.000 mensen geëvacueerd uit 

een gebied met een straal van 30 km rond de reactor. 

Er kwam een grote wolk met radio-actief materiaal in de atmosfeer, die door de wind naar 

het noorden (in eerste instantie naar Wit-Rusland) en het noordwesten werd gedreven. De 

eerste melding van het ongeluk kwam niet van de Sovjetautoriteiten, maar van onderzoekers 

die radio-actieve neerslag opmerkten in Zweden. De meeste straling kwam vrij gedurende de 

eerste tien dagen na het ongeluk. 

Reactor nr. 4 werd ingepakt in een betonnen sarcofaag, die in november 1986 klaar was. 

Later bleek deze echter te lekken. De overige drie reactoren kwamen na verloop van tijd 

weer in bedrijf. De bouw van nrs. 5 en 6 werd in 1989 gestaakt. In december 2000 werd het 

complex definitief buiten gebruik gesteld. 

Oorzaak 

Aangezien er geen precedenten waren om mee te vergelijken was het was niet eenvoudig 

om vast te stellen wat het ongeluk precies had veroorzaakt. Verklaringen van ooggetuigen, 

metingen die na het ongeluk werden uitgevoerd en experimentele reconstructies waren 

noodzakelijk. De oorzaken van het ongeluk worden nog steeds beschreven als een 

ongelukkige combinatie van een menselijke falen en ontoereikende technologie. 

De test werd uitgevoerd onder tijdsdruk. Kort na de start, op vrijdag 25 april 1986, werd de 

test gedurende negen uur onderbroken aangezien hoofdstad Kiev van elektriciteit voorzien 

moest worden. Vervolgens werd de test ’s nachts uitgevoerd. Vandaag wordt er vanuit 

gegaan dat verschillende zwaktes in het ontwerp van de reactor doorslaggevend waren voor 

het ongeluk. Het hanteren van de controlestaven wordt hieronder begrepen. In een reactor 

wordt het vermogenspeil gecontroleerd door het verhogen en verlagen van regelstaven. Hoe 

minder regelstaven zijn gepositioneerd tussen de brandstofelementen, hoe krachtiger het 

reactorvermogen. Dit type reactor vertoont echter juist hier een fataal zwak punt. Als de 

regelstaven verhoogd worden en nadien verlaagd tussen de brandstofelementen is het effect 

precies het omgekeerde: het reactorvermogen wordt verhoogd. 



Indien, zoals het geval was bij de test in Tsjernobyl, teveel regelstaven in één keer verhoogd 

worden en vervolgens tegelijk teruggeplaatst tijdens een noodstop, stijgt het energieniveau 

zo hoog dat de reactor wordt verwoest. Een gelijkaardige vergissing, maar met minder 

ernstige gevolgen, was al eens gebeurd in een reactor van hetzelfde type in Letland in 1983. 

Deze ervaring was echter niet meegedeeld aan het de opererende ploeg in Tsjernobyl. 

Directe dodelijke slachtoffers 

De volledige omvang van de effecten van de kernramp op de gezondheid vastleggen is geen 

senicure. Ook een vaststelling van het aantal dodelijke slachtoffers blijft een controversieel 

gegeven. Volgens cijfers vanwege gouvernementele agentschappen in de drie voormalige 

Sovjet Republieken zijn ongeveer 25 000 van de 800 000 liquidateurs (die ingezet werden bij 

het blussen van de brand, het bouwen van de sarcofaag en het opruimen van vervuild 

materiaal) gestorven aan de blootstelling van bestraling. Volgens het Comité van 

Liquidateurs bedraagt het totale aantal 100 000. Maar ook deze cijfers staan ter discussie. 

Bepaalde internationale organisaties erkennen enkel de 31 kernreactor-werkers en 

brandweermannen, die onmiddellijk na hun werkzaamheden in de brandende reactor 

stierven, als slachtoffers. 

Gezondheid 

Heel wat onderzoekswerk betreffende de effecten van de kernramp op de inwoners van de 

regio werd de afgelopen jaren door diverse kanalen verricht. Onderzoeken die elkaar in vele 

gevallen tegenspreken en elkaars (vaak) schrikbarende cijfers teniet doen. 

Eén voorbeeld: 

In de regio Gomel (die lijdt onder de hoogste graad van radioactiviteit) werd een verhoging 

van 50 percent vastgesteld van het aantal leukemiegevallen onder kinderen en jongeren en 

dit in vergelijking met de periode voor de kernramp. Onderzoekers die in juni 2001 in Kiev 

deelnamen aan de 3 de Internationale Conferentie 'Gezondheidseffecten ten gevolge van het 

Tsjernobylongeluk', rapporteerden echter dat er géén significante verhoging was van 

leukemie bij kinderen en jongeren. Wel concludeerde men dat in het bijzonder onder de 

Russische 'opruimers' die in de reactor werkzaam waren in 1986 en 1987, een statistische 

verhoging was vastgesteld van het aantal leukemiegevallen. 

Verder onderzoek dringt zich met andere woorden op. 

Over volgende zaken is men het echter op internationaal niveau wel eens: 

bij ten minste 1800 kinderen en adolescenten (de Wereldgezondheidsorganisatie spreekt in 

een rapport in 2002 over een aantal van 50 000) uit de meest besmette gebieden van Wit- 

Rusland ontwikkelde zich schildklierkanker tengevolge van de kernramp. Men vreest dat het 

aantal schildklierkankers onder inwoners die kind of jongere waren ten tijde van het ongeval 

in de komende decennia zal stijgen tot 8000. 

Ook erkent men als een direct gevolg van het ongeluk een toename van het aantal vrouwen 

die getroffen worden door borstkanker. In de regio Gomel is het aantal gevallen zelfs 

verdubbeld. 

Daarnaast wordt een verhoging van long- en maagkanker voorspeld, zowel onder de 

liquidateurs als onder de algemene mannelijke bevolking die woonachtig is in de meest 

besmette gebieden. 

Bij de mensen die door Tsjernobyl getroffen werden, is een algemene verzwakking van het 

immuniteitssysteem vastgesteld. Het meest recente rapport van UNDP en UNICEF over de 

gevolgen van de ramp laat er geen twijfel over bestaan dat de gezondheid van de inwoners 

uit de getroffen gebieden uitermate zwak is. 

De Oekraïnse gouvernementele organisatie Chernobyl Interinform komt tot de sombere 

conclusie dat van de ongeveer 3 miljoen mensen die verhoogde doses bestraling kregen, 84 

percent sindsdien ziek is. Onder de liquidateurs ligt dit cijfer op 92 percent. Het gaat 

hoofdzakelijke om hart- en vaatziektes, inwendige aandoeningen, ziektes van de luchtwegen 

en het darmstelsel. 



Wit-Rusland 

enkel demografische cijfers met betrekking tot Wit-Rusland 

Aangezien de radio-actieve wolk eerst over Wit-Rusland trok, werd dit land het ergst 

getroffen door de kernramp in Tsjernobyl. 23 percent van het Wit-Russische grondgebied is 

besmet met cesium-137. 

Ten tijde van het ongeval woonden 2,2 miljoen mensen in dit gebied. Begin 1996 (10 jaar na 

de ramp) woonden nog steeds 1,84 miljoen mensen, waaronder 500 000 kinderen, in het 

besmette gebied. Vandaag zijn er nog steeds een schrikbarende 1,5 miljoen inwoners. 

De populatie kent, net als de levensverwachting, een daling sinds 1996. De 

levensverwachting voor mannen in Wit-Rusland ligt 10 jaar lager dan in Sri Lanka, één van 

de armste landen ter wereld. Zowel nationale als internationale experten zijn het erover eens 

dat de gezondheidstoestand van de inwoners van de besmette gebieden uitzonderlijk slecht 

is. Volgens het meest recente rapport door UNDP en UNICEF is dit te wijten aan 

verschillende oorzaken: armoede, slechte eetgewoonten en leefomstandigheden. 

enkele demografische cijfers met betrekking tot Gomel 

In de Gomel regio bedroeg de levensverwachting in 1986 72,6 jaar, in 2000 was deze 

gedaald tot 67,6. Het geboortecijfer in deze regio is gezakt van 17,2 naar 9,7 percent, terwijl 

het sterftecijfer gestegen is van 9,2 naar 14,8 percent. De populatie daalde in 2000 met 5,1 

percent. 

economie Wit-Rusland 

Op economisch vlak beroofde de kernramp in Tsjernobyl het land van 22 percent van zijn 

landbouwgrond en 21 percent van zijn bossen. Het officiële Chernobyl Committee in Minsk, 

dat verantwoordelijk is voor het management inzake de gevolgen van de ramp, raamt de 

totale schade voor de Republiek op USD 235 miljard. Dit is het equivalent van 32 keer het 

totale nationaal budget in 1985. Op dit moment gaat 10 percent van het budget naar de 

gevolgen van Tsjernobyl. 

Volgens de World Bank leeft bijna een vierde van de populatie in Wit-Rusland onder de 

armoedegrens. De gevolgen van Tsjerobyl zijn met andere woorden disastreus. 

uitgebreide informatie over de gevolgen van Tsjernobyl is te vinden op: 

http://www.chernobyl.info/ 

Tsjernobyl chronologisch 

1978 De eerste reactor van de Tsjernobyl-kerncentrale treedt in werking. Tsjernobyl wordt 

beschouwd als een modelcentrale in de USSR. 

1983 Reactor 4 van de Tsjernobyl-kerncentrale treedt in werking. 

1986 Het jaar van het ongeluk. 

23:00 Een test van het koelsysteem begint in reactor 4 van de kerncentrale van 

Tsjernobyl 

23:40 Het nooduitschakelsysteem faalt. 

23:44 De reactor in nummer 4 wordt oncontroleerbaar en explodeert 

In het centrum van Pripjat, 3 km verder, wonen 45000 mensen, 16000 kinderen 

inbegrepen. Op 26 april 1986 geniet men van de eerste warme zondag van de 

lente. 

26 april tot 4 mei 1986 Het grootste deel van de straling komt vrij in de eerst tien 

dagen. In het begin overheerst noord en noordwesten wind. Eind april draait the wind naar 

het zuiden en het zuidoosten. Er zijn regelmatig plaatselijke regenbuien. Dit resulteert in een 

heel gevarieerde regionale en lokale verspreiding van de straling. 

27 april tot 5 mei 1986 Ongeveer 1800 helicoptervluchten storten rond de 5000 ton 

materiaal, zoals zand en lood, op de brandende reactor. 

27 april 1986 De inwoners van Pripjat worden geëvacueerd. 



28 april 1986 Het Sovjet nieuwsagentschap Tass kondigt aan dat er een ongeluk 

is gebeurd in de kerncentrale van Tsjernobyl en dat er slachtoffers zijn. Een onderzoekscommissie 

wordt samengesteld. 

28 april 1986 23:00 Een Deens nucleair onderzoekslaboratorium verkondigt dat een 

MCA (maximum credible accident) heeft plaatsgevonden in de kerncentrale van Tsjernobyl. 

29 april 1986 Het MCA in Tsjernobyl wordt bekend gemaakt in Duitse 

nieuwsuitzendingen. 

tot 5 mei 1986 In de tien dagen die volgen op het ongeluk worden 130 000 

mensen geëvacueerd uit een 30 km-zone rond de reactor. 

6 mei 1986 Er komt niet langer straling vrij. 

15 tot 16 mei 1986 Er breekt opnieuw brand uit en opnieuw is er straling. 

23 mei 1986 Een Sovjet overheidscomité beveelt de verspreiding van 

jodiumpreparaten. Op dat moment is een dergelijke voorzorgsmaatregel van geen enkele 

medische waarde meer. Radioactieve jodium is enkel gedurende tien dagen werkzaam en is 

met andere woorden reeds geaccumuleerd door de schildklieren van de inwoners van de 

besmette gebieden. 

15 november 1986 De betonnen sarcofaag rond de vernietigde reactor is klaar. 

22 december 1988 Sovjet wetenschappers kondigen aan dat de sarcofaag rond de 

reactor is ontworpen voor een levensduur van slechts 20 tot 30 jaar. 

1989 De start van de tweede herinstalleringsfase. Ongeveer 100 000 

mensen moeten hun dorpen in de ernstig besmette gebieden van Wit-Rusland, Oekraïne en 

Rusland verlaten. 

20 april 1989 De Sovjetregering voert constructiewerken uit aan de vijfde en 

zesde unit van de Tsjernobyl kerncentrale. 

vanaf 1990 Het begin van de samenwerking tussen Westerse wetenschappers 

en experts van Wit-Rusland, Oekraïne en Rusland. Een delegatie van wetenschappers uit 

Duitsland bezoekt de kerncentrale en de besmette gebieden. 

januari tot maart 1993 De vestiging van een schildkliercentrum in Gomel door het Otto 

Hug Strahleninstitut, Munchen. Gomel is een grote stad met een populatie van 500 000 

mensen in het meest besmette gebied van Wit-Rusland. 

november 1997 Een internationale conferentie behandelt de toestand van de 

sarcofaag. 350 miljoen dollar wordt beloofd voor stabilisatiemaatregelen. 

5 juli 2000 Een tweede internationale conferentie kent Oekraïne 715 miljoen 

dollar toe om een tweede sarcofaag te bouwen. 

12 december 2000 Het complex van de Tsjernobyl-centrale wordt gesloten. 

april 2001 Op een internationale conferentie, “Vijftien jaar na de Tsjernobylramp 

–Geleerde Lessen” in Kiev, bereiken experts, UN organisaties en de IAEA een 

mimimale consensus in de evaluatie van de gevolgen voor de gezondheid. Een directe link 

tussen het ongeluk en schildklierkanker wordt internationaal erkend. 

oktober 2001 Na een bezoek aan de besmette regio’s, roept een delegatie van 

nationale en internationale experts, gesponsord door het United Nations Development 

Programme (UNDP) en de United Nations Children’s Fund (UNICEF) op voor een nieuwe 

aanpak van hulpprogramma’s. Zij bevelen een ontwikkelingsaanpak waarbij de nadruk van 

‘hulp voor slachtoffers’ verschuift naar ‘mensen helpen om zichzelf te helpen’. 

maart 2002 De Duitse TV documentaire “Tschernobyl – Der Millionensarg” 

wakkert het debat aan over hoeveel brandstof er nog in de reactor overblijft onder de 

sarcofaag. 

juni 2002 Het ontstaan van de website www.chernobyl.info 

juni 2003 Het internationale Chernobyl Research and Information Network 

(ICRIN) zal gelanceerd worden door het UN Inter-Agency Task Force on Chernobyl in 

Genève op 27 juni 2003. Het doel van dit internationale netwerk is om onderzoeksresultaten 

rond Tsjernobyl systematisch toegankelijk te maken voor zowel de betrokken populatie als 

de autoriteiten en beslissingsnemers en ook om de hiaten in de bestaande 

onderzoeksbevindingen te identificeren. 



De Tsjernobyl-info-website fungeert als een informatieplatform voor ICRIN leden en het grote 

publiek. De activiteiten en adressen van wetenschappelijke instituten en organisaties zijn 

toegankelijk in een database op deze website. 

augustus 2003 De European Bank for Reconstruction and Development (EBRD) 

stemde toe om Oekraïne dit jaar 85 miljoen dollar te schenken om het gapende gat in reactor 

4 te dichten. De oprichting van een nieuwe sarcofaag zal in 2004 starten. 

27 april 2004 Op 27 april 2004 wonen in New York 600 geïnviteerde gasten 

afkomstig uit vele landen de eerste publieke vertoning van de film “Chernobyl Heart” bij sinds 

het twee maanden eerder de Academy Award voor de beste documentaire won. 

Tijdens diezelfde gelegenheid droeg Jan Egeland, de UN’s Onder-Secretaris-Generaal van 

Humanitaire Aangelegenheden, de verantwoordelijkheid voor de Tsjernobyl portfolio over 

aan Mark Malloch Brown, hoofd van de UN Development Programme. 

12 mei 2005 Tijdens een bijeenkomst op 12 mei in Londen kende de Europese 

Commissie 49 miljoen euro extra toe aan het internationaal Chernobyl Shelter Fund (CSF). 

Het project wordt geschat op een kostprijs van 870 miljoen euro en wordt afgewerkt in 2009. 

Volgende landen voorzagen ten minste in het minimumbedrag om lid te worden: België, 

Canada, Deen wordt afgewerkt in 2009. 

Volgende landen voorzagen ten minste in het 

minimumbedrag om lid te worden: België, Canada, 

Denemarken, Duitsland, Europese Commissie, 

Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Japan, 

Kuweit, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, 

Oekraïne, Oostenrijk, Polen, Spanje, United Kingdom, 

Verenigde Staten, Zweden, Zwitserland. Volgende 

landen hebben gedoneerd: IJsland, Israël, Korea, 

Portugal, Slovakije en Slovenië. 



METHODIEKEN 

METHODIEKEN 

Vliegende bom 

het spel: 

Ga in een kring staan, neem elkaars handen vast. Eén speler gaat midden in de kring zitten 

met gesloten ogen. Dan stapt iedereen naar achter, totdat jullie handen bijna lossen. Blijf zo 

staan en laat elkaars handen los. De speler in het midden begint in stilte te tellen tot 20. Als 

hij aan 10 komt, heft hij zijn linkerarm op tot boven zijn hoofd. Als hij aan 15 komt, doet hij 

ook zijn rechterarm omhoog. Bij 20 klapt hij in zijn handen. Ondertussen hebben de spelers 

in de kring een ‘bom’ doorgegeven. Dit kan een opgerolde sjaal zijn of een balpen, dat maakt 

niet uit. Diegene die de bom vastheeft op het moment dat de persoon in het midden in de 

handen klapt, heeft pecht want de bom ‘ontploft’. Dit slachtoffer moet op zijn buik gaan liggen 

en doet niet meer mee. Zo wordt het spel verder gespeeld. Maar opgelet: je moet telkens 

over de liggende personen springen voor je de bom kan doorgeven. Als er meer personen 

naast elkaar liggen moet je één voor één over hun lichamen springen. Wie het laatste 

overblijft, is de winnaar. 

Het bunkerspel 

begin: 

Verbouw een kleine ruimte tot bunker (stoelen weghalen, materiaal op de grond, vensters 

verduisteren). Een bunker kan maximum door 10 personen met een begeleider bemand 

worden. Laat iedereen vervolgens in een andere ruimte gemakkelijk liggen op de grond (met 

kussens of dekens). 

Met de ogen gesloten luistert iedereen naar het verhaal dat door de begeleider wordt verteld. 

verhaal: 

We zijn in het jaar 2010. Het terrorisme kent ongekende hoogten. In verschillende Westerse 

landen werden aanslagen gepleegd. De vliegtuigen die zich in 2001 in de WTC-torens in 

New York boorden waren slechts het begin van een keten van kleine en grote terroristische 

aanslagen. In Madrid ontploften bommen in een trein. In 2005 stond Londen op zijn kop na 

aanslagen in de metro. De aanslag in New York werd dunnetjes overgedaan in het voorjaar 

van 2006 toen een vliegtuig zich in de Eiffeltoren boorde. Alle 218 inzittenden kwamen om. 

In het najaar werd in Cyprus een vliegtuig gekaapt met toeristen op weg naar huis. De 

kaping kende na een week een bloederige ontknoping. De onderhandelaars weigerden op 

de eisen van de kapers in te gaan waarna die een bom tot ontploffing brachten. Niemand 

overleefde de aanslag. Een jaar lang bleef het rustig. Maar mensen in het Westen wachtten 

angstig af op de volgende aanslag. In 2008 brak de hel los. Op paasdag 2008 bliezen overal 

in Europa en Noord-Amerika moslimzelfmoordenaars zich op. Ook België werd niet 

gespaard. Naast zelfmoordaanslagen in Antwerpen en Gent, vernielde een bomauto het 

Europees parlement in Brussel. Duizenden mensen lieten het leven door deze wereldwijde, 

goed voorbereide acties. De V.S. besloot om keihard terug te slaan. De Europese Unie 

schaarde zich volledig achter de V.S. Nultolerantie werd in België een begrip. Reizen met 

het vliegtuig werd overal ter wereld peperduur. Grenscontroles verscherpten, immigratie 

werd nagenoeg onmogelijk. Telefoons werden afgeluisterd, politie voerde massaal controles 

uit op treinen en bussen. Het e-mailverkeer werd streng gecontroleerd. Niemand voelde zich 

nog veilig. 

Wanneer de V.S. samen met de Europese Unie in juni 2010 de oorlog verklaart aan Iran 

breekt de hel los. Slechts een maand later is de derde Wereldoorlog een feit. De wereld staat 

in brand. WOI en WOII zijn slechts kinderspelletjes in vergelijking met deze wereldoorlog. 

Massavernietigingswapens worden massaal ingezet. Eind 2010 is de wereld nagenoeg 

verwoest. De bomaanslagen in België waren alles vernietigend. Het land is verworden tot 



een grijze en grauwe vlakte. Alle huizen werden van de kaart geveegd. Planten en dieren 

stierven stuk voor stuk. Mensen stikten, verbrandden levend, kwamen om in 

bombardementen. Biologische oorlogvoering maakte een einde aan het leven van zij die 

overbleven. 

verloop: 

Iedereen vertrekt naar de bunker. Leg vervolgens uit dat slechts 10 personen de hel 

overleefden. 10 personen konden naar een geheime bunker vluchten. Helaas is er 

zuurstoftekort. Slechts 3 personen kunnen in deze bunker overleven. Deze 3 personen 

moeten zorgen voor de wederopbouw van een nieuwe beschaving en een nieuwe wereld. In 

de bunker voert de groep een gesprek over wie een plaats krijgt in de bunker. Deel de rollen 

uit. Bedoeling is dat de deelnemers zich inleven in hun rol en twee extra 

karaktereigenschappen aan hun personage toevoegen. Laat hen nadenken over de plus- en 

minpunten eigen aan hun personage. Deze zijn van belang in het gesprek. De groep heeft 

20 minuten de tijd om tot een consensus te komen. De begeleider observeert maar neemt 

geen deel aan het gesprek. De groep heeft 20 minuten de tijd om tot een consensus te 

komen. 

rollen: 

Anna 36-jarige dokter die geen kinderen kan krijgen 

Peter Is een homoseksuele architect 

Steven Een student van 26 jaar in de rechten, is getrouwd maar weigert te 

scheiden van zijn vrouw. 

Karolien Is getrouwd met Steven, heeft 9 maanden in een psychiatrische 

instelling gezeten en is nog zwaar onder medicatie. Zij weigert te 

scheiden. 

Nancy Een 35-jarige ex-prostituee, is 4 jaar uit het vak. 

Phila Een 20-jarige Afrikaan. 

Bert Politieagent die zijn dienstpistool niet kan missen, is ontslagen 

wegens wreedheden tijdens de dienst. 

Carlo Een 46-jarige violist, is 6 maanden op vrije voeten na 7 jaar 

gevangenis wegens drugshandel. 

Suzanne Een 16-jarig meisje, zwanger, is van huis weggelopen en heeft een 

laag IQ. 

Kevin Is 20 jaar en vader van 2 kinderen waar hij geen contact meer mee 

heeft. Is al jaren druggebruiker. 

nabespreking: 

Na 20 minuten wordt de methodiek besproken. Trek met volgende voorbeeldvragen de 

discussie op gang: 

Kon je je inleven in je rol? In het spel? 

Kwam je makkelijk aan bod in het gesprek? 

Had je voldoende kans om je te verdedigen? Had je de behoefte om je te verdedigen 

en te overleven? 

Was het makkelijk om tot een consensus te komen? 

Waarom koos je voor deze 3 personen? Lag het aan de argumenten die de spelers 

gebruikten? Kwamen ook de ‘zwakke’ punten van de personages aan bod? 

Is er gekozen voor het algemeen belang of voor het belang van individuen? 

Sta je achter die beslissing? Vind je het een goede beslissing? 

Wat is de bedoeling van dit spel? 

Is een conflict altijd op te lossen? 



Onnatuurlijke ramp 

benodigdheden per groep: 

30 halve rietjes en een pakje kauwgum 

een schoendoos 

3 plastic bekers 

een helling die tegen de zijkant van de schoendoos kan rusten 

een bal, een ventilator, 50 pilletjes/tictacs/muntjes 

extra materiaal (naar keuze of zie lijstje onderaan) 

verloop: 

Vertel dat de teams (3 à 4 deelnemers per team) werden opgeroepen om ‘s werelds grootste 

winkelgalerij te bouwen in het land dat het meest geteisterd wordt door rampen in de wereld. 

Aangezien dit land alom bekend staat omwille van zijn aantrekkingskracht voor rampspoed 

kunnen enkel vindingrijk gebouwde constructies een natuurramp weerstaan. 

Elk team krijgt de opdracht om een constructie op te bouwen uit halve rietjes, plastic 

bekertjes en een pakje kauwgum, alle drie moeten vertegenwoordigd zijn in de structuur. 

Deze constructie moet gebouwd worden op een schoenendoos, maar moet ook op zichzelf 

kunnen staan en mag dus niet aan de doos bevestigd worden. Eenmaal gebouwd wordt de 

duurzaamheid van de constructie getest tegen vier rampen: 

- een aardbeving: je laat de bal drie maal van een helling rollen die tegen de zijkant van de 

schoendoos rust. 

- een tornado: een ventilator draait gedurende 15 seconden op één meter afstand van de 

structuur 

- een hagelstorm: een potje met 50 pilletjes, tictacs of muntjes wordt 60 centimeter boven de 

constructie leeggeschud 

De laatste rampspoed die het land treft, mag door de teams zelf bedacht worden. Elk team 

onderwerpt een ander team aan een laatste test. Voor deze laatste ramp mag volgend 

materiaal gebruikt worden: 

een plastic bekertje gevuld met water, een papieren bord, 3 ballonnen, 15 cm elastiek, 2 

pingpongballen, een diskette, een twijgje (het materiaal mag door ander materiaal vervangen 

worden) 

Uiteraard moet elk team wel vertellen welke rampspoed het bouwwerk van een ander team 

treft. 

Sdrawkcab superhelden! 

verhaal: 

De stad is weer veilig! Een nieuwe lading superhelden is aangekomen om de stad te 

beschermen, maar er is iets vreemds met hen aan de hand. De superhelden praten 

misschien wel normaal maar de dagelijkse gebeurtenissen in hun leven spelen zich in 

omgekeerde volgorde af, van de avond tot de morgen. Zij leiden hun leven met andere 

woorden achterstevoren. 

verloop: 

De groep wordt verdeeld in subgroepen. Elke subgroep krijgt dezelfde uitdaging. Zij moeten 

een opvoering brengen voor de hele groep die een dag in het leven van de superhelden 

weergeeft, achterstevoren welteverstaan. De voorstelling begint met de avond en eindigt met 

de ochtend van diezelfde dag. In deze voorstelling moeten drie goede daden inbegrepen zijn 

van deze speciale ‘achterstevoren’ superhelden, met name: 

- een misdaad of een crimineel een halt toeroepen 

- iemand of iets helpen met een gebrek 

- de stad redden van een buitenaardse kracht 



De deelnemers moeten proberen om deze drie gebeurtenissen in te passen in de 

achterstevoren presentatie. Praten zelf mag normaal gebeuren, het is dus niet nodig om ook 

achterstevoren te praten. Elk groepje heeft 15 minuten om een presentatie voor te bereiden 

van maximum 5 minuten. 

Nieuw nieuws 

benodigdheden per team: 

vijf foto’s van : 

een auto, geld, een golfspeler, een schreeuwende persoon, een koe. 

vijftig kaarten met volgende woorden: 

$1000, een, amusant, en, Australisch, bank, Betty, brand, geld, kampioenschap, koe, 

ongeluk, verdwijning, beneden, chauffeur, boerderij, eindelijk, gevonden, toekomst, gaat, 

golfspeler, gras, gelukkig, held, slagen, vlinder, verliezen, mirakel, ontbreekt, Dhr. Janssens, 

Mevr. Peeters, mysterie, nieuw, oud, sandwich, school, choquerend, opgelost, uitgeven, 

steelt, de, dan, naar, kalkoen, draait, op, voertuig, wint, wijs, jongeren. 

verloop: 

Deel de groep op in verschillende subgroepen van 3 à 4 deelnemers. Vertel hen vervolgens 

dat we ons in het jaar 2025 bevinden en dat nieuws een gevoelig deel van het leven is 

beginnen uitmaken. 

50% van de bevolking is journalist, dus het is een moeilijke opdracht om het allerbeste 

verhaal te brengen. De verschillende team van journalisten kampen allen met een gebrek 

aan ideeën voor nieuwe artikels. Dus zoeken zij oude kranten op van 50 jaar geleden. Zij 

beslissen elk afzonderlijk om oude krantenkoppen en foto’s van elkaar te scheiden en 

vervolgens woorden en beelden te combineren tot 3 nieuwe, spannende verhalen. 

Hiervoor krijgt elk team vijf foto’s en vijftig kaarten met woorden. Om de 3 krantenkoppen te 

vormen mag men alle of enkele woorden gebruiken. Deze headlines worden vervolgens 

gelinkt aan drie van de vijf foto’s. Er wordt ook een verhaal bij verzonnen. 

Eenmaal dat gebeurd is, moeten de teams de nieuwsitems in drie verschillende media 

brengen. Twee van de items worden gebracht via televisie, radio, krant, internet of roddels 

tussen vrienden. Tenslotte stelt elk team een derde medium voor dat uniek en origineel is en 

dat het derde verhaal brengt. De teams hebben twintig minuten de tijd om deze opdrachten 

uit te voeren. Vervolgens stellen zij hun verhalen voor aan de groep in de respectievelijke 

mediavormen. 

De lekkende band 

toneelstuk gespeeld door twee begeleiders: 

Twee vrienden zijn op weg. Eén van de twee, Alex, zit in de auto, de tweede, Daniël, is een 

band aan het oppompen. Alex stapt uit en vraagt hoelang het nog zal duren. Daniël kijkt hem 

niet aan, antwoordt niet maar blijft verder pompen. Alex vraagt waarom Daniël de 

reserveband niet opsteekt. Daniël wordt hierdoor erg nerveus en zegt dat dat niet gaat. Alex 

begrijpt het niet, want als Daniël de band zou vervangen zouden ze misschien nog op tijd 

komen. Daniël lacht schamper met die opmerking. ‘Moet jij nodig over spreken, over op tijd 

komen,’ zegt hij bits. De verwijten vliegen vervolgens over en weer. Daniël blijft terug komen 

op het feit dat Alex altijd te laat is, waardoor ze vorig jaar het vliegtuig gemist hebben op hun 

vorige reis. Dit jaar wil hij de boot niet missen en de gedachte dat ze hem wel zullen missen, 

maakt hem kwaad. Alex blijft herhalen dat Daniël te gierig is om een reserveband te kopen. 

En dat hij degene was die tegen de rand van de stoep is opgereden wat deze lekke band 

heeft veroorzaakt. Ook Alex wil de boot niet missen. 



verloop: 

Voor het toneeltje wordt opgevoerd wordt het publiek in twee helften opgesplitst. De ene 

groep krijgt een blad met daarop de voorgeschiedenis van Alex, de andere groep die van 

Daniël. 

voorgeschiedenis van Alex (flierefluiter) 

- Alex woont niet zo ver van Daniël, maar om daar te geraken moet hij wel 3 treinen 

nemen. Op een van die spoorlijnen is heel vaak vertraging waardoor hij de aansluiting 

mist. Dat was ook de reden waarom hij vorig jaar te laat was toen ze het vliegtuig 

moesten halen. 

- Alex wil heel graag met de boot mee, omdat zijn thesis over intercultureel leren gaat. Op 

de boot zitten 4 verschillende culturen samen. 

- Alhoewel Alex een trein vroeger heeft proberen nemen om zeker op tijd te zijn, kwam hij 

tien minuten te laat aan bij Daniël. Er was een onaangekondigde 1 uur treinstaking. Hij 

baalt natuurlijk als een stekker, want hij is extra vroeg opgestaan vanmorgen. Dat was 

heel lastig want vannacht was zijn uitje met zijn vriendin uitgelopen tot in de vroege 

uurtjes. 

- Daniël lijkt niet te willen luisteren naar Alex. Waarom komt Daniël hem niet gewoon thuis 

halen, dan zou hij niet te laat zijn? Hij heeft dat al gezegd aan Daniël maar die wil hem 

niet oppikken 

voorgeschiedenis van Daniël (serieus geëngageerde) 

- Daniël probeert door te breken als schrijver. Daardoor verdient hij nauwelijks geld en 

moet hij het heel zuinig aan doen. De auto heeft hij gekregen van zijn ouders en is dus 

gratis, maar het ding slorpt liters benzine, waardoor hij hem enkel in zeer belangrijke 

situaties gebruikt. Een reserveband kost echt teveel geld… hij wil dan ook niet meer 

investeren in deze auto, gaat liever met de fiets of de trein. 

- Daniël is reeds een jaar alleen en voelt zich erg eenzaam. Via sms en chat is heeft hij 

een meisje gevonden dat hij nu voor het eerst zal ontmoeten. Ze gaat mee op de boot 

omdat ze dat zo geregeld hebben. 

- Daniël krijgt het op zijn zenuwen van Alex die altijd te laat komt en nu weer te laat is. 

Vorig jaar misten ze daardoor hun vliegtuig en viel hun reis in het water. Alex blijkt maar 

niet te begrijpen hoe belangrijk het is om op tijd te zijn. Dat Alex vandaag weer tien 

minuten te laat was, maakt Daniël bijzonder zenuwachtig. Alex pakt altijd alles zo licht op. 

En iedereen moet maar naar zijn pijpen dansen (bijvoorbeeld hem thuis ophalen…) 

- Daniël heeft gezocht naar een manier om Alex op tijd te laten zijn. Hij heeft hem 

voorgesteld om de avond daarvoor bij hem te komen logeren. Maar Alex wilde niet omdat 

hij nog graag wilde uitgaan met zijn vriendin. 

Laat de groepen met elkaar de discussie aangaan die de communicatiestoornissen 

weergeeft. Trek de discussie op gang door gerichte vragen te stellen: 

Wat vind je van het gedrag van Alex? Wat vind je van het gedrag van Daniël? 

Vind je Alex/Daniël onredelijk? Wat zou er aan de grondslag liggen van die redelijkheid? 

Klopt dat met wat de andere groep weet over dit personage? Hoe zou het conflict opgelost 

kunnen worden? 



BIJLAGEN 

BIJLAGEN 

Landeninformatie 

Hoofdstad: Kiev 

Staatsvorm: republiek 

President: Viktor Yushchenko 

Onafhankelijk: 24 augustus 1991 

Oppervlakte: 603 700km2 

Bevolking: 47,73 miljoen 

Bevolkingsdichtheid: 80/km2 

Talen: Oekraïens, Russisch 

Munt: hryvnia 

Klimaat: gematigd continentaal klimaat, aan de zuidelijke kust van de Krim een mediterraan 

klimaat, veel meer neerslag in het noorden en het westen, in de winter fris aan de Zwarte 

Zeekust en koud in het binnenland, warme zomers 

Geboortecijfer: 10,21 per 1000 inwoners 

Sterftecijfer: 16,41 per 1000 inwoners 

Gemiddelde leeftijdsverwachting: mannen: 61 jaar, vrouwen: 72 jaar 

Bevolkingssamenstelling: 80% Oekraïners, 17% Russen, Wit-Russen, Moldaviërs, 

Bulgaren, ... 

Religie: voornamelijk orthodox, daarnaast katholiek, protestants en jodendom 

Landschapsstructuur: grotendeels vruchtbare vlaktes en plateaus, in het westen de Karpaten 

en ook het schiereiland Krim in het uiterste zuiden is bergachtig 

Grenzen: Hongarije, Moldavië, Polen, Slowakije, Wit-Rusland, Rusland en Roemenië 



Hoofdstad: Minsk 


Hoofdstad: Minsk 


President: Aleksandr Lukashenko 

Onafhankelijk: 25 augustus 1991 

Oppervlakte: 207 600 km2 

Bevolking: 10,32 miljoen 

Bevolkingsdichtheid: 50/km2 

Talen: Wit-Russisch, Russisch 

Munt: rouble 

Klimaat: (semi-)continentaal klimaat: koude winters (-7°C), vochtige, koele zomers (19°C), 4 

maanden sneeuw per jaar (december-april) 

Geboortecijfer: 10,18 per 1000 inwoners 

Sterftecijfer: 13,87 per 1000 inwoners 

Gemiddelde leeftijdsverwachting: mannen: 62 jaar, vrouwen: 74 jaar 

Bevolkingssamenstelling: 81,2% Wit-Russen, 11,4% Russen, Polen, Oekraïners, ... 

Religie: overwegend orthodox 

Landschapsstructuur: Wit-Rusland is over het algemeen een vlak land (laagste punt: 90 

meter, hoogste punt: 346 meter), geen kustlijn, veel moerasland, 1/3 van het beschikbare 

land wordt besteed aan landbouw 

Grenzen: Polen, Letland, Litouwen, Oekraïne, Rusland 



Uitleg over Okin 

In 1993 is Okin vzw opgericht om kinderen uit Wit-Rusland een gezondheidsvakantie in 

België aan te bieden. 

Een groot deel van Wit-Rusland is radioactief besmet door de kernramp in Chernobyl. 

Daarom nodigen we alleen die kinderen uit die in het besmet gebied wonen. 

Okin vzw zoekt in de eerste plaats gastgezinnen want deze vormen de basis van onze 

vereniging. Ze vangen de kinderen op voor een of twee maanden, ze zorgen voor kost en 

inwoon en een zorgeloze gezondheidsvakantie. 

Om problemen (zoals heimwee en geldingsdrang) te vermijden worden enkel kinderen 

tussen 8 en 21 jaar uitgenodigd. Er komen telkens verantwoordelijke volwassenen mee, 

waaronder een geneesheer en leerkrachten. 

Onze gastgezinnen hebben een kleine keuzemogelijkheid. Zo kan er gevraagd worden naar 

een jongen of een meisje, een bepaalde leeftijd, sportief, muzikaal… 

Ook kunnen ze het tweede en volgende jaren hetzelfde kind uitnodigen, en, als de 

mogelijkheid zich voordoet, later nog een broertje of zusje. 

Hulpgoederentransport: jaarlijks organiseren we een transport met hulpgoederen naar het 

getroffen gebied waar de kinderen vandaan komen. 

Okin vzw heeft een jaarlijks budget van 

€ 25.000. Dit wordt bij mekaar gebracht door onbezoldigd vrijwilligerswerk tijdens allerlei 

activiteiten en door subsidie van de Vlaamse Gemeenschap. 

Gastgezin worden bij Okin vzw is gratis: geen lidgeld, geen steunkaarten, niets. Alle 

onkosten: vervoer, visa, verzekering, enz. worden door de vzw betaald. Wat wij vragen aan 

de gastgezinnen is: zorg dat de kinderen het hier fijn hebben. 

Wij hopen met het project No Fear! heel wat families aan te sporen om gastgezin te worden 

voor een Wit-Russisch kind. Want hoe meer gastgezinnen, hoe meer Wit-Russische 

kinderen kunnen genieten van een vakantie en hoe gezonder ze worden! 

Voor inlichtingen over Okin kan je terecht bij: 

tel. 016/69 80 83, info@okin.be of www.okin.be 



Dagboek deelneemster Marieke Roels 

Zaterdag 26 maart 2005 

De wekker die, bij het openen van kleine 

oogjes, 2u45 aanduidt, een laatste keer kijken 

of de reispas wel op de juiste plaats zit, nog 

enkele fotorolletjes meeritsen, de trekrugzak 

zien staan die klaarstaat om nog nooit zo ver 

weg geweest te zijn: ik vertrek. Met 8 meisjes, 2 

begeleiders, een tolk en een BV. Wat zal dat 

geven? Welke mensen zal ik ontmoeten? Wat 

voor land is Oekraïne? Hoe ziet Wit-Rusland 

eruit? Zal er sneeuw liggen? 

Ik ben redelijk nerveus. Het is de reis waar ik al 

een tijd naar uitkijk, waar ik verwachtingen voor 

had, maar ook niet te veel. We nemen het 

vliegtuig en na een korte tussenstop in 

Frankfurt, komen we aan in Kiev. 

Een man aan de douane schenkt me meteen 

de koosnaam die ik de komende dagen, vooral 

uit de mond van 

Wendelien, nog vaak zal horen: Marioeshka. 

Buiten staat een oud, bruin busje ons op te 

wachten, samen met twee mannen: Nikolaj en 

Valérie. De bus gidst ons door Kiev, maar 

doordat mijn ogen blijven toevallen, doe ik niet 

echt mee aan sightseeing. Als we de stad 

uitzijn, valt mijn oog direct op de huisjes en 

dorpjes. Een dorp lijkt daar een opeenhoping 

van huizen, zonder duidelijke straten, 

winkels,… 

En er ligt wel degelijk overal sneeuw. In de 

paasvakantie. 

Een vreemdsoortige spanning maakt zich van 

mij meester wanneer we onze “kampplaats” 

binnengaan en ik de 8 meisjes en Irina zie 

staan. Dit zijn dus de mensen waar we de 

komende dagen bij zullen moeten leven. Als 

‘welkoms-geschenk’ krijgen we brood dat we in 

zout moeten doppen. Echt smakelijk vind ik het 

niet. 

Dankzij Jo zijn grapjes verloopt de 

kennismaking niet al te gênant. We komen 

kleine weetjes over elkaar te weten en leren 

namen. Ik heb de meeste moeite met de naam 

‘Svjèta’. 

De namen op zich zijn wel grappig: “Sacha, 

Anja, Irina, Marina, Sacha, Svjèta, Natasja, 

Alina en Tobi (“My name is Nastia, but you can 

call me Tobi”)”. 

De eerste gesprekjes maken meteen duidelijk 

dat dit land in ontwikkeling is. Iedereen is erg 

blij dat Jusjenko verkozen werd. Tobi vertelt dat 

het haar droom is om journaliste te worden en 

om ooit autostop te doen naar één of ander 

gothicfestival in Duitsland. Hun land is slechts 

15 jaar onafhankelijk, daar schrik ik van. 

WWW.JEUGDENVREDE.BE 19 

Zondag 27 maart 2005 

Het is Pasen vandaag, maar behalve de enkele 

eitjes bij het eten, merk ik er niet zo veel van. 

Wel merk ik steeds meer verschillen. Zo lag 

deze morgen bijvoorbeeld een liedje op waarbij 

de groep zingt: “Tak Jusjenko!”: “Leve 

Jusjenko!” Als ik Irina zeg dat ik het wel raar 

vind dat er muziek wordt gemaakt ter ere van 

een president, antwoordt ze: 

”For you it might be strange, but you don’t know 

how we feel at this moment”. Politiek leeft hier. 

Ze zeggen allemaal dat er geen sporen meer te 

vinden zijn van het communisme en dat enkel 

de ouderen en meest oostelijke Oekraïners 

menen dat het vroeger beter was. Hier kan men 

niet kiezen welke richting men doet op school. 

Er bestaat niet zoiets als ASO of TSO. Dommer 

of slimmer, iedereen zit bijeen. Veel meisjes 

willen later naar de universiteit gaan. Alina heeft 

zelfs al haar hobby’s opgegeven om na school 

nog extra cursussen te volgen. Ze wil een beurs 

krijgen. Ik kan mij niet voorstellen dat iemand in 

België enkel bezig zou zijn met leren. De 

toekomst hier is heel belangrijk. Ze willen het 

later goed hebben en veel verdienen. Op 

school worden ze geleerd patriottistisch te zijn. 

Vroeger werd Oekraïne onderdrukt door de 

Russen, maar nu komt steeds meer de fierheid 

over hun land naar boven. Steeds meer 

mensen spreken Oekraïens of lezen boeken 

van Oekraïense schrijvers (Sjevtsjenko),… 

Ik praat lang met Tobi. Ik vind haar intelligent. 

Ze denkt veel na over dingen en heeft een 

duidelijke visie. Ze vertelt dat tijdens de “Oranje 

Revolutie” mensen van overal uit Oekraïne naar 

de Main Square kwamen om te betogen. Die 

mensen sliepen dan in tenten en werden 

gevoed en gekleed door inwoners uit Kiev. In 

plaats van geweld te gebruiken, gaven ze 

bloemen aan de controlerende politie. Ze is 

echt trots op hun revolutie. Ik krijg het gevoel 

dat die echt belangrijk is geweest. Er is hoop op 

verandering, op verbetering. En al die hoop 

bundelt zich in één persoon: de president. 

We spelen vandaag wat spelen die mij doen 

denken aan de spelen van het selectieweekend 

(vooral het inleefspel in de bunker). ’s Avonds 

zit ik in de reflectiegroep met enkel Vlaamse 

meisjes. Er wordt gezegd dat dit niet precies is 

wat we van Oekraïne hadden verwacht, dat dit 

“kamp” meer een aanloop is naar meer. 

Deborah en Wim zijn gearriveerd. Ze hadden 

hun vlucht vanuit Warschau gemist. Als 

Deborah zich voorstelt aan de hand van een 

filmpje van een optreden, zijn de Oekraïense 

meisjes redelijk geschokt. Toen we eerder op 

de dag voor een spel een ballon moesten


zoeken, die een condoom bleek te zijn, vonden 

ze dat “dirty”. Ze krijgen hier geen seksuele 

voorlichting op school. 

De interculturele avond vind ik geslaagd. Elk 

land had zijn eigen hoekje gemaakt met wat 

versiering en lekkernijen uit zijn land. 

De Oekraïners hadden een quiz gemaakt. Als 

je een goed antwoord gaf, kreeg je een augurk. 

Ons eten viel wel in de smaak. Zelfs de –al dan 

niet gestoofde- witloof. Ik drink voor het eerst 

wodka en krijg er tranen van in de ogen. 

Maandag 28 maart 2005 

We deden een stellingenspel, o.a. over 

racisme. Vooral de Belgen waren aan het 

woord. 

Om eens iets anders te doen dan de hele tijd 

binnen te zitten, maken we in de namiddag een 

wandeling naar een meer. Het doet echt goed 

om buiten te zijn en vrij met iedereen te kunnen 

praten. Ik voel me steeds beter bij de mensen. 

Omdat we in de ochtend Oekraïense spelletjes 

speelden (die precies allemaal iets te maken 

hebben met trouwfeesten), spelen we nu 

Vlaamse spelletjes. 

We zagen ook een verlaten vakantiedorp waar 

mensen naar toegaan tijdens de zomer. Marina 

vertelt dat ze ook zo een huisje heeft. Haar 

grootvader had dat nog gekregen van de staat 

ten tijde van de Sovjetunie, net als veel andere 

oud-strijders. 

’s Avonds moet beslist worden wie bij wie zal 

slapen, dus maakt elk van ons een advertentie. 

De Oekraïense meisjes moeten uitleggen hoe 

ze leven, of ze broers, zussen, honden, katten 

hebben en wij moeten onze verwachtingen van 

een familie opschrijven. Ik was niet echt van 

plan om iemand echt te “vragen” of ik bij haar 

mocht blijven slapen, maar toen Renate zei dat 

het hen om het even was en zij liever hadden 

dat wij het hen vroegen, heb ik Sacha gevraagd 

of ze het goed vond dat ik bij haar ging logeren. 

Ik zie het helemaal zitten, volgens mij zal het 

echt leuk worden! 

O.l.v. Deborah deden we ’s avonds nog wat 

ontspanningsoefeningen en zongen we liedjes. 

Dinsdag 29 maart 2005 

Deze ochtend ruilden we de kampplaats, 

verborgen in de bossen, voor de hoofdstad 

Kiev. We bezochten er een centrum voor 

personen met een lichtmentale handicap, waar 

de mama van Tobi werkt. Ik heb de indruk dat 

een dergelijk centrum een uitzondering is. We 

krijgen een rondleiding doorheen heel het 

gebouw. Ik vind het er echt verzorgd en goed 

uitgerust –er is zelfs een ballenbad! 

Bij het vertrek krijgen we –zoals gewoonlijk- 


thee met citroen en koekjes. Ook geven ze ons 

elk een uit brooddeeg gemaakt figuurtje, 

gemaakt door de gehandicapten. 

In Kiev staan geen huizen, wel veel 

appartementsblokken. Het heeft wel veel 

prachtige gebouwen, zoals de opera of de 

Sofiakathedraal of hun ‘main square’. 

In de namiddag gaan we shoppen. De cd’s zijn 

er goedkoop. In de cd-winkel raak ik aan de 

praat met een jongen, Alex. Eerst praten we 

wat over muziek (hij heeft een supergoede 

muzieksmaak, hij kent ook Werchter en zit zelf 

in een groepje), later over het feit dat hij jurist 

wil worden. Hij is niet van plan weg te trekken, 

maar wil, door advocaat te worden, de corruptie 

weghelpen. Ook hij begint over de revolutie. Hij 

is echt tevreden over de situatie en ziet de 

toekomst heel rooskleurig. Hij denkt dat het 

vanaf nu enkel beter zal gaan. 

Terwijl het grootste deel van de groep aan het 

shoppen was, waren Renate, Irina, Marina, 

Deborah, Wim en Joke naar Chernobyl en het 

dichtbijgelegen dorpje Prypjat gaan kijken. Als 

we hen ’s avonds terugzien in een Oekraïens 

restaurant, blijken ze hard onder de indruk. 

Na het eten ga ik mee met Sacha naar haar 

huis. Onderweg praten we over superveel 

dingen. Over hoe haar vader is, hoe de situatie 

van de vrouwen is in Oekraïne, over abortus, 

over haar school,… 

Ze heeft een klein maar leuk appartementje en 

ik mag in haar bed slapen, terwijl zij in de zetel 

zal liggen. Ik word –nog maar eens- volgepropt 

met eten, maar dit keer lekker. We kijken wat 

foto’s en ik voel me echt op mijn gemak. 

Woensdag 30 maart 2005 

Ik voel me gelukkig. Vooral met mijn gastgezin. 

Soms kan ik het echt niet geloven dat ik 

werkelijk hier ben, in Oekraïne. Het klonk me zo 

ver en koud en afstandelijk. Maar het is een 

land dat leeft. 

Deze ochtend trokken we naar het 

Chernobylmuseum. 

In de hal zag je overal bordjes hangen met 

langs de ene kant de naam van het dorp en 

langs de andere kant dezelfde naam, maar 

doorstreept met een rode lijn. 

Dat bleken de dorpen te zijn die na de 

kernramp ontruimd en geëvacueerd moesten 

worden. 

Een gids leidde ons van schilderij tot foto tot 

videofragment. 

Ze vertelde dat de kernramp nog 500 keer 

erger was dan die in Hiroshima. 

Er zijn zeer veel mensen die ongezond zijn 

geworden door de ramp; dat geeft ze grif toe. 

In de namiddag speelden we een stadsspel om 

Kiev te ontdekken. Tobi, Aline, Liselotte en ik


zaten in een groep. Alina en Tobi lieten zich 

van een andere kant zien. De dagen ervoor 

waren zij eerder gesloten, maar deze keer 

hadden ze duidelijk hun eigen wil. Toen we de 

–prachtige- Sofiakathedraal bezochten en 

tickets moesten kopen, sprak Tobi Engels. Als 

we vroegen waarom ze dat deed, antwoordde 

ze dat ze wil aanzien worden als toerist. “Want,” 

zei ze “die worden beter behandeld”. Ze sprak 

ook Engels als we iets aan de inwoners van 

Kiev moesten vragen. Ze zei dat de Oekraïners 

het bizar/belachelijk zouden vinden als een 

Oekraïense zoiets zou vragen, maar van een 

toerist wordt het getolereerd. 

Na het stadsspel horen we ook van een ander 

groepje dat de Oekraïense meisjes (Sache en 

Anja) zo gemotiveerd waren om te winnen, dat 

ze veel dominanter werden. 

Bij het samenkomen in de metro, begon Tobi te 

huilen. Ze zat met haar gedachten al bij het 

afscheid. Ze was echt dankbaar voor de 

ontmoeting met ons. 

Het is de laatste avond bij ons gastgezin. Dit 

vind ik jammer. Ik heb het gevoel dat ik hier, en 

vooral bij Sacha thuis, heel lang zou kunnen 

blijven. België en zijn mensen zijn ver weg uit 

mijn gedachten. Ik ben echt honderd procent 

híer nu. Ik ben echt blij dat ik hier gekomen ben 

en kan zien wat hier allemaal gebeurt. De 

mensen, de geschiedenis, de ontmoetingen zijn 

allemaal zo interessant. En het gastgezin waar 

ik bij verblijf is super. Sacha’s mama is ook echt 

lief: de hele tijd vraagt ze of ik iets nodig heb, 

als ik wil douchen, zwarte of groene (zeljony) 

thee wil… 

Ik vind het te vroeg om al naar Wit-Rusland te 

vertrekken. 

Donderdag 31 maart 2005 

Deze ochtend nemen we de taxi naar 

Alternative V. 

Als ik zeg dat we evengoed het openbaar 

vervoer kunnen nemen om de kosten te 

drukken, zegt Sacha dat een taxi ongeveer 

even veel geld is. Maar als ik haar zie betalen, 

merk ik dat het bijna twintig keer zo duur is. En 

ze is ook te trots om mij te laten betalen. 

Aan Alternative V nemen we een voorlopig 

afscheid. Ik vind het raar om al die mensen bij 

elkaar te zien en te beseffen dat ik in korte tijd 

echt iemand redelijk goed heb leren kennen. 

Maar het busje en de Lada van Valérie rijden 

ons onherroepelijk langs verlaten banen richting 

Wit-Rusland. 

Onderweg bezoeken we een weeshuis. Voor 

het eerst is er de camera. Ik vind het een beetje 

irritant. Ik vergelijk hem met een constante 

gluurder. Liselotte is wel een schattige stoere 

geluidsvrouw. 


Het weeshuis ligt er netter bij dan verwacht. Het 

stinkt er wel. 

We maken een praatje met jongens van onze 

leeftijd om dan naar de –vaak scheel kijkende- 

kleuters te gaan. We proberen een workshop te 

houden door hen dieren te laten nadoen. 

Als we ballonnen geven, worden ze 

enthousiast. 

Ik vind het schrijnend om hen zo te zien. Wie 

weet wat zij al meegemaakt hebben en wat 

voor toekomst ze zullen hebben. Ik vraag me af 

of zij goed worden voorbereid op het moment 

dat ze op eigen benen zullen staan. 

Als we aan de grens van Wit-Rusland staan, 

krijg ik vrijwel onmiddellijk een bevreemdend 

gevoel. Als ik aan de douanepost mijn reispas 

moet afgeven zie ik een poster hangen van 

Lukachenko, de dictator van Wit-Rusland. 

Als ik een opmerking geef over hem, komt 

Valérie zeggen dat ik dat niet mag doen. We 

dopen hem dan maar “Meneer L.” of “Melleke”. 

Ook als we te luid lachen, zie ik Valérie met 

schrikogen rondkijken. 

We blijven 2 uur stilstaan vooraleer we de 

grens mogen verlaten. Ik vind dit behoorlijk 

lang, maar later hoor ik van Dima dat hij al eens 

11 uur (!!) heeft moeten staan wachten. 

Elf uur om een land te verlaten. Ik kan er echt 

niet bij. 

De straten van Gomel, de stad waar we zullen 

verblijven, zijn niet met reclameborden versierd. 

Ik kan niet direct beschrijven wat precies 

verschillend is van Oekraïne, maar ik vind het 

er angstiger. De gezellige drukte van in Kiev 

vind je hier niet. 

Ons hotel lijkt, aan de balie en het restaurant te 

zien, op het eerste zicht chique. Tot we in de 

kamer komen en merken dat het bad geel is, de 

tegels en het toilet vuil, de lakens besmeurd 

met oranje (bloed?)vlekken,… 

Ik ben erg moe en val bij het eten al bijna in 

slaap. 

We zijn in Wit-Rusland. Oekraïne lijkt nu al zo 

ver. 

Vrijdag 1 april 2005 

Als we in de inkomsthal verzamelen en ik 

eventjes alleen naar buiten ga om mijn zak te 

legen, komt een jongen –Sacha- naar mij 

toegesneld. Eerst vraagt hij mijn naam, later 

geld. 

Ik vind het echt bizar dat het zo hard opvalt dat 

ik uit het buitenland kom, en dat dat zo snel 

gelinkt wordt aan geld. Het geeft mij een 

vervelend gevoel. 

Wanneer onze rugzakken in een kluis van het 

station zijn opgeborgen rijden we met onze 

nieuwe aanwinsten Alexej (die vloeiend Engels


spreekt) en Gjenka (de nieuwe geluidsman) in 

een geel busje naar een schooltje. 

Psychologe, masseur, turnpakjes, 3 maaltijden 

per dag,… de kinderen hebben echt een goede 

school denk ik. Ze zien er ook superordelijk en 

lief uit. Bij onze workshop werkten ze heel goed 

mee. 

Ondanks het feit dat we voor het schooltje geen 

geld inzamelen, hadden ze toch een maaltijd 

voorbereid. Een overvolle tafel stond klaar voor 

ons, als verrassing. Het is het lekkerste eten 

dat ik tot nu toe al at. 

Met een volle maag rijden we vervolgens naar 

een dokter van een ‘Emergency Station”. 

Hij vertelt dat na de ramp van Chernobyl, er niet 

specifiek méér opnames waren. Hij zag er, 

vooral in het begin, redelijk gestresst uit. Toen 

we begonnen over een dokter die was 

gevangen gezet omdat hij negatieve rapporten 

over de gevolgen van Chernobyl had 

gepubliceerd, schrok hij. Ik weet niet of hij 

verboden was om te veel informatie te geven of 

niet. Ik vermoed wel dat er veel meer achter zit 

dan dat hij liet merken. ’s Avonds bezochten we 

nog een opvangtehuis voor geplaatste 

kinderen. Daarna gingen we naar ons 

gastgezin. 

Femke en ik gingen mee met Dima (“ik gan die 

maskes ier meepakke”), een Wit-Rus die via 

OKIN vzw 10 jaar lang elke zomer een maand 

in België had vertoefd. Hij ging daar om de 

radioactiviteit ten gevolge van Chernobyl te 

doen verminderen. Maar nu is hij 20; hij zal dus 

niet meer teruggaan. Hij vertelde dat hij heel 

graag in België aan de hogeschool had willen 

studeren. Hij had alle papieren in orde, maar de 

staat liet hem niet gaan. Ze –Lukachenko dus- 

willen de jeugd in eigen land laten. In zijn kamer 

hing nog een medaille die zijn vader had 

gekregen ten tijde van de Sovjetunie. De 

medaille werd uitgereikt aan de hardste 

mijnwerker. Het communisme is daar lang nog 

niet weg. Alles is staatsgecontroleerd, dokters 

verdienen niet meer dan arbeiders,… 

Dima vertelde wel veel tegen Femke en mij 

over de situatie in zijn land, maar vanaf de 

camera er was, klapte hij toe en wilde hij niets 

zeggen. 

Hij geloofde dat de staat iedereen afluisterde en 

dat, wanneer je slecht praat over de 

presidentsdictator, je opgepakt zou worden. Ik 

kan mij onmogelijk voorstellen dat ik niet zou 

mogen zeggen wat ik wil, dat ik niet zou kunnen 

gaan wonen waar ik wil of dat ik via de media 

enkel indoctrinatiepraat van de president zou 

horen. Gjenka had een beetje gedronken en 

was echt grappig. Hij schreeuwde in de micro 

“nooooo alcohol! Noooo cigarettes!”. En de 

mama, die de hele avond op de achtergrond 


was gebleven, begon voor de camera een kip 

na te doen! Dat was echt lachwekkend. 

Zaterdag 2 april 2005 

Wit-Rusland, Belarus. Een compleet ander 

land. Toen ik er aankwam vond ik het op het 

eerste zicht killer en rotter. Het is niet Westers, 

je vindt hier geen reclameborden of 

winkelketens maar toch integreert dit land mij 

meer dan Oekraïne. In Oekraïne is alles precies 

opener, hier is alles nog stiekem, verborgen. 

Alcoholisme is hier heel reëel. Wodka is hier 

erg goedkoop: als mensen onder invloed zijn, 

zijn ze ook makkelijker onder de knoet te 

houden… 

De staat investeert ook enkel in Minsk, de 

hoofdstad. 

Want, redeneren ze, als daar geen opstand 

komt, zal het platteland nooit volgen. De 

mensen worden dom gehouden. Op de televisie 

wordt enkel gezegd dat Wit-Rusland goed bezig 

is en dat, áls er dan iets fout gaat, het de schuld 

van Europa, Amerika of de oppositie is. 

Vandaag bezochten we de universiteit. We 

maakten er eerst een –volgens mij redelijk 

geforceerd- praatje met de zwijgzame 

studenten. Ze praten precies niet graag over 

Chernobyl of over politiek. Daarna gaan we 

wandelen. Gomel heeft een mooi park. De 

namiddag vind ik heel interessant. We hadden 

er afgesproken met jongens en een meisje van 

“Liberal Generation”, een organisatie die staat 

voor vrijheid van persoon, meningsuiting, 

economie,… 

Ze vertellen dat, terwijl ze op ons stonden te 

wachten, ze gefotografeerd waren geweest. 

Daar schrik ik echt van. Als je er wat alternatief 

uitziet kan de staat direct je foto bijhouden ter 

controle? Maar ze zijn niet bang. Ik vind het 

respectvol dat zij hoop hebben en zich 

engageren. Ik vind het dapper dat ze voor de 

camera openlijk al onze vragen beantwoorden. 

Ik hoorde ook van Alexej dat Lukachenko maar 

een gewone plattelandsjongen die zijn 

diploma’s had gekocht. Het is iemand die niets 

afweet van economie of cultuur. Hij is echt 

kwaad dat zo’n ‘asshole’ het land moet leiden. 

Toch, wanneer ik naar het station stap en met 

twee jongens praat, hoor ik dat ze graag in 

Gomel wonen. Dima met de legerbroek en 

baard, zou nergens anders willen wonen. 

Aan het station staat Christina An en mij op te 

wachten om mee te gaan naar haar huis. Haar 

vader was ons met zijn mooie auto komen 

halen. Ze hadden taart gekocht voor ons. Als 

we toekomen, blijkt dat ze heel mooi wonen. Ze 

wonen in een redelijk groot appartement. Ze 

hadden superlekker gekookt voor ons. We 

krijgen Oekraïense wijn bij het eten en achteraf


een whisky-cola. Dan maken we ons klaar om 

naar de disco ‘The Black Fox’ te gaan. An en 

Anja (de zus van Christina) maken mij op. 

De disco is uiterst grappig. Er is een danszaal 

waar op een bepaald moment 2 mannen in 

marsipulamipakjes elkaar op de muziek van J- 

Lo de kleren van het lijf rukken. 

Zondag 3 april 2005 

Ook de volgende dag bewijst het gastgezin 

nogmaals zijn gastvrijheid. Eén avond zijn we 

daar geweest en we krijgen een fles drank en 

pralines mee. Het gezin waar we zijn bij 

terechtgekomen lijkt mij echt een modelgezin: 

allemaal mooie, geleerde mensen die lief zijn 

voor elkaar. 

In de taxi naar het station zegt Christina dat ze 

ons echt “exceptionnelle” vindt. Ze had nog 

nooit zulke mensen ontmoet. Ze vond ons zo 

energiek. 

De liefheid van die mensen maakt me helemaal 

blij. 

We gaan naar het ziekenhuis van Gomel. De 

dokter maakt een eerlijke indruk. De overheid 

geeft wel geld voor eten en medicijnen, maar 

niet voor apparatuur. 

De mensen worden ook te weinig geïnformeerd 

over hun gezondheid of over welke 

maatregelen ze kunnen nemen om gezonder te 

leven. 

Bij onze rondgang in het ziekenhuis geven we 

de kinderen armbandjes, snoepjes en kleine 

cadeautjes. 

We zien ook een prematuur in een couveuse. Ik 

schrik. Ik heb nog nooit zo een broze en kleine 

baby gezien. Een nieuwe couveuse kost € 

8000, zegt de dokter. 

’s Middags mogen we 1 minuut naar huis 

bellen. Dat doet raar, want de hele tijd heb ik 

thuis uit mijn gedachten verbannen. Het is 22 

graden ik België, hier ligt nog sneeuw. 

We rijden met het busje tot aan een grens waar 

we niet verder mogen wegens radioactiviteit. 

Een beetje verder ligt nog een oude kolchoze. 

Ik ben onder de indruk van de verlatenheid. 

Door de verroeste spijlen van een opslagplaats 

zie ik een tractor. Ooit waren hier mensen aan 

het werk. Hun jassen hangen nog op een raam. 

De vogels kwetteren te hard. Uitgestrekte 

landerijen, reusachtige maalmachines. Hoe 

moet het geweest zijn om alles te delen, te 

werken voor een groep? 

Het is onze laatste avond in Wit-Rusland, nu al. 

De tijd is hier gevlogen, dit land heeft zoveel 

verborgen kantjes. Ik houd ervan om mensen te 

horen vertellen. Deze nacht logeren we weer in 

het hotel naast het station. Het valt me op dat ik 

de vuilere kamers niet meer opmerk en dat ik 

het bad al veel minder vies vind dan de eerste 


keer. 

Ik ben doodop aan het einde van de dag, en als 

Deborah en Wim hun relaas doen over 

Chernobyl vallen mijn ogen toe. 

De paus is dood. 

Maandag 4 april 2005 

We mogen uitslapen, wat een heerlijkheid. Ik 

ontbijt niet en blijf nog wat langer soezen in de 

glinsterbehangpapierkamer. Het einde nadert 

en dat merk ik goed aan mezelf. Ik begin 

langzamerhand mijn gewoonlijke 

afscheidsgedachten te hebben. Dit is de laatste 

keer dat ik de lift neem, laatste keer dat ik hier 

kan uitslapen, laatste keer koffers pakken,… 

Ik verbaas me erover hoe snel een land je kan 

inpalmen. Slechts 4 dagen en ik ben al half 

vergeten hoe het in Oekraïne was. Ik kijk er wel 

naar uit om Sacha terug te zien. 

Als we nog “vlug” even om cd’s gaan, is de 

situatie wel even stresserend. We blijven te 

lang ronddraaien bij de –spotgoedkope- cd’s 

waardoor we zelfs moeten lopen om op tijd in 

het hotel te zijn en onze trein te kunnen halen. 

De slaaptrein met aparte vertrekken is mooi en 

authentiek. Maar ook heel warm. Er is slechts 

één raampje dat opengaat. 

Iedereen is een beetje moe en loopt wat simpel. 

Ik vind het grappig om te zien. Vooral Jo is niet 

meer helemaal normaal en begint verhaaltjes te 

vertellen over pornofotosessies bij mensen van 

13. 

We horen dat er voor deze avond geen feestje 

is gepland en dat is wel erg jammer. 

Op het station staan alle meisjes ons op te 

wachten. Dat maakt mij echt superblij. Sacha 

heeft haar twee vriendinnen, Ayla en Christina 

meegebracht en we nemen samen een taxi. 

Vanaf het eerste moment zijn ze zeer open 

tegen mij. In de taxi moeten we heel de tijd 

giechelen. De Belgische chocolade valt in de 

smaak. Christina fluistert me stiekem toe, terwijl 

Sacha met de taxichauffeur aan het 

onderhandelen is over de prijs, dat Sacha haar 

had gezegd dat ze zal moeten huilen wanneer 

ik wegga. Ik word er stil van. Al die lieve 

mensen die mij met open armen ontvangen 

hebben. 

Ook ’s avonds is het komende afscheid 

merkbaar. Morgen keer ik terug naar een land 

dat ik de hele reis uit mijn hoofd heb 

verbannen. Al die indrukken die elkaar 

razendsnel opvolgden zijn nog ongeplaatst. 

Dinsdag 5 april 2005 

De volgende ochtend is er wel een feestje. 

Tobi heeft voor iedereen een armbandje 

gemaakt. Ze is echt attent. Mijn bandje had ze


speciaal groen gemaakt omdat ik de eerste dag 

had gezegd dat dat mijn lievelingskleur is. Ik 

beloof haar dat ik haar zal schrijven en zij zegt 

dat ze er op zal wachten. Het afscheid met 

Sacha is vervelend. Maar ik heb het gevoel dat 

het niet de laatste keer zal zijn dat ik haar zal 

zien. Ze zou heel graag naar België komen. En 


ik zou haar heel graag mijn land tonen zodat ze 

kan vergelijken. 

Het is gedaan. 

Ik neem de bus, het vliegtuig en aan de 

luchthaven staan mijn mama en broer er. 

Is dit thuiskomen? 

De tien dagen zijn gevlogen. 

Notities van het bezoek aan Tsjernobyl door deelneemster Joke 

Kempeneers 

Dinsdag: IK zat voor de 3 e dag in Oekraïne. Het was een speciale dag voor me. Net 18 

geworden en de unieke kans gekregen om de Tsjernobyl – regio in de verboden zone te 

gaan bezoeken. 

Deze dag zouden ik en de 5 anderen getransformeerd worden tot KERNRAMPtoeristen. 

Op de weg naar het eerste checkpoint was ik volop bezig met het lezen van artikels over 

Tsjernobyl die begeleidster Renate bij had. Het ging over iemand die reeds een bezoek had 

gebracht aan de sarcofaag en het mysterieuze land er rond. 

1 e checkpoint: paspoortcontrole, naar toilet gemoeten, vieze franse wc’s die vol modder 

(hoop ik) lagen, rijden vervolgens naar een centrum waar we onze gids oppikken in een 

centrum. 

Gids: Rima 

- Werkt 2 weken als gids en dan lost Joeri haar af voor de komende 2 weken en dan 

komt zij weer terug 

- Ze doet geen ander werk, ze verdient wel niet veel zegt ze, maar aan haar kledij te 

zien denk ik dat ze toch genoeg verdient (ze draagt nl. merkkledij) 

- We worden naar een vergaderzaal gebracht en krijgen van Rima uitleg over wat de 

dag juist inhoudt. En we worden erop gewezen dat we voor een arrangement hebben 

gekozen zonder eten, eigelijk om te benadrukken van, als jullie willen kan dat nog 

veranderen = meer inkomsten voor ons. 

- Direct viel me op dat Rima van deze dag een leuke herinnering wou maken, van deze 

gruwelplek. Ze probeerde ons haast onmiddellijk dat boek te verkopen met foto’s in. 

Maar dat zouden we na het bezoek regelen. 

Na 2 e checkpoint: Ik voelde het, ik was er klaar voor, het ging nu echt worden. Het begin van 

een tegenstrijdige dag waarin de zon scheen op een gebied dat eigenlijk maar een donkere 

zwarte vlek is in de geschiedenis die zou moeten kunnen worden gewist. De ramp zelf, en 

alle gevolgen ervan. Was het maar zo simpel. 

- Als je foto’s van het ‘landschap’ ziet, zo lag het er daar ook bij, met het verschil dat 

naarmate je dichter bij Tsjernobyl kwam dat je meer en meer naaldbomen zag. 

- En dan plots kapotte bomen, door het vrij spel van de dieren. Bevers hebben de 

bomen kapot gebeten. 

- We stoppen hier bij die bomen en bekijken ook een struik waarbij 7 à 8 mutaties 

konden worden vastgesteld. Hier hebben we het eerste uitzicht op de centrale (beetje 

beangstigend naarmate we dichter komen. Ben wel gedeeltelijk trots ook, want ik heb 

de centrale als eerste opgemerkt. Maar wat is trots als je op zo’n site vertoeft). 

- We rijden verder en stoppen aan het teken van de Tsjernobyl Nuclear Powerplant. 

Het logo is een brandende toorts. Rima vertelt dat sommigen zelfs beweren dat de 

ramp aangekondigd was. Er is een of ander verhaal in de bijbel dat voorspelt dat er 

een grote ramp zou gebeuren en er komt een toorts in voor, maar ik kan het exacte 

verhaal me niet meer herinneren.


The Tsjernobyl Nuclear Powerplant 

We staan nu aan de centrale zelf. Het grote monster ligt net voor me. Ik zie mensen werken 

aan de centrale en vraag Rima waarom: ‘Versteviging, want het dak en de muren hebben te 

kampen met speling, en kunnen het eigenlijk elke moment wel eens begeven.’ Ook vertelt ze 

dat er nog steeds mensen IN die sarcofaag gaan, op onderzoek enz. Die moeten hun 

levensvonnis toch tekenen op het moment dat ze 1 voet binnenzetten in die reactor?? 

Die mensen worden nu helden voor me. Echte helden want wie haalt het nu in godsnaam in 

z’n hoofd om aan zo’n reactor te gaan werken met een uitermate grote kans op 

kanker/ziekte/… 

We gaan in een gebouw binnen en krijgen een video te zien van wat er juist gebeurd is en 

wat er de weken/maanden/jaren erna gebeurde. 

1 e dagen na de ramp: geen officiële toegeving van een kernramp. 

Tot in Scandinavië de werknemers met een te hoge straling naar hun werk kwamen. 

Door de radioactiviteit kon niet alle puin worden weggehaald van die smeulende ruïne dus 

heeft men de sarcofaag daar gewoon rond gebouwd. Met als gevolg nu dat, dat puin 

verzakt/instort voor een deel/…en dat dus de muren en het plafond extra versteviging nodig 

hebben of een nieuwe koepel. De sarcofaag is raprap gebouwd waardoor die onstabiel is. 

Er is een kerkhof gemaakt voor trucks/auto’s/politiewagens/…..Omdat ze als radioactief 

materiaal niet meer mogen worden gebruikt. Machines rond de reactor staan er nog steeds, 

vaak hoogtewerkers met nog cabines aan. 

- Je kan nog in 25% van de kamers binnen in Reactor 4 zelf. 

- Vandaag: t° 29°C maar bij de ramp t° + 2000°C 

- Het dak: Lagen op elkaar niet meer veilig vandaag moet gestabiliseerd worden 

WANT 

-staven beginnen door te buigen. 

-muren beginnen te verschuiven en barsten en gaten komen erin. 

-stabilisering is nodig om de veiligheid te garanderen en een 2 e Tsjernobyl te 

voorkomen. 

- De nieuwe sarcofaag zal op sporen over de oude worden geschoven 

Waarom? Om de minimale radioactiviteit bij het personeel te garanderen. 

- De bestaande shelter heeft dus openingen (in het dak) maw er komen producten 

binnen zoals water en dat heeft invloed op de structuur van de shelter enz. 

- De nieuwe shelter zou helemaal afgesloten zijn. 

- Er is een fonds opgericht waar verschillende landen geld aan geven om het 

toekomstige milieu te verzekeren en om de nieuwe structuren op til te zetten. 

- De plannen zijn klaar voor deze nieuwe shelter, alleen is er niet genoeg geld. 

- Wanneer die nieuwe shelter er dan wordt gezet, is nog een groot raadsel voor 

iedereen. 

Waarom weet ik weer niet, maar na de film mogen we foto’s nemen, en hiervoor moeten we 

naar buiten en mogen we maar vanaf 1 plaats foto’s nemen, security meassures……(snap 

dit niet, wat kan je nu voor bezwarende dingen fotograferen van op 150m afstand) 

We maken natuurlijk wel uitvoerig gebruik van dit moment om alles te fotograferen. 

Volgende stop: Pripiat 

- leeg(en ook leeggeroofd) 

- vol appartementsblokken 

- alles voorzien: zwembad, cultuurhuis, winkels, restaurant,…. 

- ‘niemandsland’ LETTERLIJK dood, akelig, ik voel me vreemd en heb al de hele dag 

het gevoel dat ik op een filmset rondloop. Want, hoe is het mogelijk dat hier 20 jaar 

geleden mensen een leven opbouwden en zicht niet verwachtten aan zo’n tragedie. 

- Bezochte zaken: centrum, cultuurhuis, kleuterschool, appartement, pretparkje 

Alles was zo raar, en liet zo’n grote indruk na omdat het zo’n dramatisch verhaal is. De stad 

was helemaal versierd en de 50000 inwoners waren zich klaar aan het maken voor 1 mei, de 



dag van het communisme, en van de arbeid en toen ook het orthodoxe paasfeest. 

Dit zijn beelden die ik mij lang zal blijven herinneren. 

Volledig overzicht op de Powerplant 

Niet verwacht dat het hele gebied zo groot is. 

Reactoren 1-6 

Het is ongelooflijk raar dat wij hier de toerist komen uithangen. Alles is hetzelfde gebleven 

als 20 jaar geleden. Je reist terug in de tijd, of anders gezegd, de tijd is blijven stilstaan hier. 

Ik voel me al volledig ingewijd als kernramptoerist en probeer om niet te emotioneel te zijn 

maar het is moeilijk. 

Checkpoint 

De man aan de checkpoint controleerde de banden om te kijken of er een teveel aan 

radioactiviteit was, maar dat was niet zo. Of je het toestel dat gebruikt werd daarop mag 

vertrouwen weet ik niet. Het zag er in ieder geval OEROUD uit. 

Monument + school 

In de speeltuin van de vroegere school staat een bord dat zegt: radioactief 

And THAT’S IT!!! Een bordje dat een wereld van verschil maakt. Een doodgewoon bordje, 

als een verkeersbord, maar het verschil is wel dat daar alles voor dood werd verklaard. 

Ongelooflijk want radioactiviteit zie je niet, voel je niet, hoor je niet…… 

Vele huizen die vroeger hier rond stonden waren van hout en zijn met de grond gelijk 

gemaakt door ze plat te branden. Want ze zouden radioactief zijn, en alle radioactiviteit 

moest uit de lucht en de omgeving (en daarom was met zo slim om die huizen plat te 

branden, want die rook van de brand, vloog dan vooral niet in de lucht hoor LOGICA??) 

Nog een monument 

Er staat hier een tekst bij geschreven: ‘Voor zij die de wereld gered hebben.’ Inderdaad, het 

waren helden. Maar wie weet kenden ze de gevolgen niet van de radioactiviteit, anders was 

er misschien niet zo’n grootschalige reddingsoperatie geweest. Deze helden worden ook wel 

de liquidators genoemd. 

Nu we al ietsje verder terug op weg zijn naar Kiev lijkt alles weer wat zonniger. Ook al blijft 

de gedachte aan vandaag onvergetelijk. Het is raar, je ziet de centrale niet meer, je bent 

buiten zone 1 en het lijkt wel of je hebt gewoon een nachtmerrie gehad die over is. 



STRALENDE STRALENDE STRALENDE GROETEN GROETEN UIT UIT 

UIT 



is een product van: 

Jeugd & Vrede vzw 

Kon. Astridlaan 160 

2800 Mechelen 

tel. 015/43 56 96 – fax 015/43 56 97 

www.jeugdenvrede.be - info@jeugdenvrede.be 

werd mogelijk gemaakt dankzij de steun van: 

Het Fonds Celina Ramos beheerd door de 

Koning Boudewijnstichting

STRALENDE GROETEN UIT TSJERNOBYL ... - Jeugd en Vrede

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?