maart/veertigdagentijd - Katholieke geloofsgemeenschap Bennekom

Nederlandse arbeidsrecht, anderzijds is er het
kerkelijk recht dat de inhoudelijke kant van het
werk bepaalt, maar ook voorwaardenscheppend
is: de geldigheid van de arbeidsovereenkomst is
afhankelijk van de goedkeuring door de
bisschop. i )
Opmerkelijk is het, en het voelt ook aan als een
onrechtvaardigheid, dat de pastoor die de
eindverantwoordelijkheid draagt voor de liturgie
en die, gezien de omstandigheden waaronder de
geïncrimineerde handelingen werden gepleegd,
eigenlijk mededader is, ‘slechts’ een berisping
krijgt, terwijl degene die onder zijn verantwoordelijkheid
handelt wordt gestraft met ontslag.
Dit is nu typisch het gevolg van het kerkelijke
hiërarchieke systeem, waarin de clerus alles en
de leek niets is.
Opmerkelijk is ook het feit dat een paar
aanwezigen aan de bisschop meldden dat er
regels werden overtreden. Als dat parochianen
waren is hun gedrag des te laakbaarder:
verraders van de tolerantie en schenders van de
solidariteit die parochianen aan elkaar bindt.
Sedert Vaticanum II kunnen ook daartoe
geschikte leken aangesteld worden voor het
vervullen van kerkelijke ambten en taken, de
zogenaamde pastoraal werkers en werksters. Ze
mogen van alles: parochiecatechese, pastoraal
opbouwwerk, voorbereidend en uitvoerend
liturgisch werk, pastorale begeleiding. Maar op
het gebied van de liturgie en het bedienen van
de sacramenten worden ze kort gehouden. ii ) Zij
mogen in een eucharistieviering niet het
evangelie voorlezen, niet preken en niet het
eucharistisch gebed uitspreken. Preken heet
daarom in een andere viering dan een
eucharistieviering ‘het houden van een
overweging’, al lijkt het dat de ‘overweging’ in
het algemeen de ‘preek’ al vervangen heeft.
Pastoraal werk(st)ers hebben een volledige
theologische opleiding en pastorale training
ontvangen, vergelijkbaar met die van een
priester. Dat zij geen priester zijn heeft
doorgaans geen andere reden dan dat zij gehuwd
zijn of vrouw.
De pastoraal werker in kwestie heeft de kerkelijke
voorschriften overtreden. Strikt juridisch
geredeneerd voert bisschop Eijk de regels uit.
Maar of dat moet leiden tot ontslag is nog maar
de vraag. De bisschop neemt het wel heel nauw
op, alsof het een misdrijf is, waardoor hij uit het
forum
ambt moet worden gezet. Dat valt niet te
begrijpen. En het parochiebestuur in kwestie
begrijpt het ook niet, maar is verslagen en
uitermate teleurgesteld. Het wil nochtans
formeel in gesprek blijven met het bisdom en
kiest niet voor escalatie. iii ) Wat valt er voor het
parochiebestuur nog te hopen? Kan de bisschop
nog terug; zich milder tonen? Een eventueel
vervolgberoep op de Congregatie voor de
Clerus, van welke congregatie ‘de instructie
over enige vragen betreffende de medewerking
van lekengelovigen aan het dienstwerk van de
priesters’ afkomstig is, zou dan de oplossing
moeten brengen?
De arbeidsverhouding van de pastoraal werker
wordt, zoals gezegd, geregeerd door het
Nederlandse arbeidsrecht. Dit opent in principe
de mogelijkheid het geschil over zijn ontslag
ook bij de Nederlandse rechter aanhangig te
maken. Het is hier niet de plaats en de tijd, noch
mijn competentie daar verder op in te gaan.
Al jaren lang wordt ervaren dat het schemergebied
waarin onze pastoraal werk (st)ers
moeten functioneren, naar beide kanten
spanningen oproept. Naar de kant van de
bisschop - hier tevens als metafoor voor de
kerkelijke leiding in het algemeen - en naar de
kant van de gelovigen. De bisschop wil geen
vervaging van de in kerkelijke instructies iv )
vastgelegde grens tussen het priesterschap en de
functie van pastoraal werker. De gelovigen, die
zich goed kunnen voorstellen dat pastoraal
werk(st)ers zich als priesters zouden willen
gedragen, vragen meer van ze dan ze kunnen
geven zonder bedoelde grens te overschrijden.
Verder willen de gelovigen met name niet het
onderscheid maken tussen gehuwd en ongehuwd
en tussen man en vrouw. v ) Ik vrees dat
wij als gewone gelovigen te weinig meevoelen
hoe verschrikkelijk frustrerend het is als je
beperkt wordt in de uitoefening van een taak
waartoe je je geroepen voelt en intussen de kerk
aan een hevige bloedarmoede ziet ten onder
gaan.
Er is geen andere oplossing dan dat de kerk zich
bevrijdt uit de spagaat waarin zij zich zelf
gemanoeuvreerd heeft: de spagaat tussen de
visie op de priester en het priesterschap en de
visie op de eucharistie. De priester als een
boven de mensen verheven persoon en de
eucharistie als offer. In het bijzonder de vorige
paus Johannes Paulus II heeft de verhevenheid
13