Hogeschool Gent Lenoweven: recente evolutie van de oude ...

Hogeschool Gent
Lenoweven: recente evolutie van de oude technologie
De Clercq, Geert; Haezebrouck, Gregory
Published in:
UNITEX. Tweemaandelijks Tijdschrift voor de Textielindustrie
Publication date:
2010
Link to publication
Citation for pulished version (APA):
De Clercq, G., & Haezebrouck, G. (2010). Lenoweven: recente evolutie van de oude technologie. UNITEX.
Tweemaandelijks Tijdschrift voor de Textielindustrie, 2010(1), 4-5
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners
and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.
• Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research.
• You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately
and investigate your claim.
Download date: 29. jul. 2013

LENOWEVEN: RECENTE EVOLUTIE VAN DE OUDE TECHNOLOGIE
ir Geert De Clercq & ing Gregory Haezebrouck 1
Lenoweven met speciale hevels is een gekende technologie. Het gebruik van de
traditionele hevelopstelling beperkt de snelheid evenwel tot ±200 inslagen/minuut
[ppm], deze technologie wordt dan ook enkel gebruikt indien strikt nodig, meestal in
gaasweefsels die een hogere schuifweerstand en verhoogde doekstabiliteit vereisen.
Recent hebben verscheidene fabrikanten van weefgetouwen de naaldlenotechnologie
geïntroduceerd welke gebruik maken van ogenbalken en naaldenbaken ter vervanging
van de hevels. Dit resulteerde in snelheden van 500 ppm en meer. Hierdoor werden
meer toepassingen (economisch) haalbaar ook in doeken met hogere dichtheden en als
vervanging voor kettingbreisels met open structuur.
Enkele beperkingen hebben de algemene doorbraak van de naaldlenotechnologie
afgeremd:
(a) technologische kinderziekten,
(b) onvoldoende wetenschappelijke kennis en praktijkervaring en
(c) de nood aan een betrouwbare meetmethode voor de schuifweerstand.
Om deze beperkingen weg te nemen en de opportuniteiten te verkennen werden de
laatste jaren verscheidene onderzoeksprojecten opgestart in een aantal textielinstituten.
Wat is lenoweven en waarin verschilt een lenoweefsel van een gewoon weefsel?
In standaardweefsels lopen alle kettingdraden evenwijdig aan elkaar (figuur 1a). In
lenoweefsels daarentegen zijn de kettingdraden verdeeld in groepen van twee draden,
de zgn. lenokoppels. De ene draad is de gronddraad of rechte draad, de andere de
slingerdraad. Tussen twee inslagen in worden de twee draden van een lenokoppel
onderling gekruist. De draden in een lenokoppel kunnen identiek zijn of verschillend
van elkaar. In het laatste geval wordt gewerkt met een dubbele kettingboom,
opstelling die toelaat om speciale weefseleigenschappen te bekomen.
a)
1 Hogeschool Gent, Departement Toegepaste Ingenieurswetenschappen, Vakgroep Textiel,
Voskenslaan 362, 9000 Gent, 09/24.24.297, geert.declercq@hogent.be
b)

c)
Figuur 1: Lijnwaad (a), leno (b), vergelijking schuifweerstand (c)
In gaasweefsels vertonen lenoweefsels een verhoogde schuifweerstand in vergelijking
tot b.v. lijnwaadweeefsels. Dit is zeer logisch aangezien de schuifweerstand in feite
een statische wrijving is. Deze is rechtstreeks afhankelijk is van de normale krachten
die de draden op elkaar uitoefenen en het contactoppervlak tussen deze draden. Door
het afkruisen van de kettingdraden tussen twee inslagen zijn zowel de normale kracht
als het contactoppervlak een stuk hoger bij lenoweefsel. De schuifweerstand is hoger
in de kettingrichting (rode pijl) dan in de inslagrichting (groen pijl) (Figuur 1c) omdat
bij het uittrekken van draden in kettingrichting de kruisingen het verschuiven
tegenwerken. Wil men de schuifweerstand van twee lenoweefsels onderling
vergelijken dan gebeurt dit daarom meestal in de zwakste richting, d.i. de
inslagrichting.
Lenotechnologie
Lenoweven met speciale hevels, zgn. lenohevels of “broekhevels” (figuur 2a) is een
gekende technologie.
Figuur 2a: Lenohevel
De werking is schematisch weergegeven in figuur 2b. De rechte draad (rood) wordt
door de broekhevel gehaald en door een gewone hevel (4); de slingerdraad (blauw)
wordt doorgehaald tussen de twee benen (1&2) en door een andere standaardhevel
(3). De broekhevel wordt geheven samen met één van de benen, terwijl het andere
been beneden blijft. De slingerdraad wordt door hevel (3) naar beneden getrokken.
Aldus ontstaat een sprong en er wordt een inslag ingebracht. In de volgende fase
worden de broekhevel, been 2 en hevel 4 naar beneden gehaald terwijl hevel 3 wordt
opgetrokken. Aldus komt de slingerdraad vrij boven broekhevel en tussen de 2 benen.
In deze positie wordt geen inslag ingebracht (schema midden rechts). In de derde fase
wordt hevel 3 met de slingerdraad terug naar beneden gehaald terwijl de broekhevel
en been 1 worden geheven. Daardoor wordt de slingerdraad verplicht naar de andere
kant van de broekhevel, en dus van de rechte draad, te verschuiven. Er ontstaat
opnieuw een sprong en er wordt een inslag ingebracht (schema onder links). De
volgende stappen zijn identiek maar dan in omgekeerde richting (paarse i.p.v. groene
pijlen). Het resultaat is dat de positie van de slingerdraad afwisselt tussen de linker-
en de rechterkant van de broekhevel en dus ook van de rechte kettingdraad.

Figuur 2b: Hevelleno (Dank aan Steedle Heddle – GTP)
In de traditionele hevelsystemen wordt de beweging mee aangestuurd met veren
welke de snelheid van het geheel beperken tot ±200 ppm, wat een stuk onder de
mogelijkheden ligt van moderne getouwen. Het gebruik was daarom beperkt tot
gaasweefsels voor toepassingen die een hogere schuifweerstand en doekstabiliteit
vereisten zoals voor bandenweefsels en secondary backing.
Alhoewel de patenten voor naaldleno ouder blijken dan voor hevelleno werd deze
technologie pas in het laatste decennium echt aangeboden en gepromoot door enkele
belangrijke fabrikanten van getouwen. Elke fabrikant heeft zijn eigen systeem, maar
algemeen kan men stellen dat naaldleno gebruik maakt van naaldenbalken en
ogenbalken ter vervanging van de hevels. De rechte kettingdraden worden door
naalden gehaald die op een zgn. naaldenbalk zijn bevestigd terwijl de slingerdraden
ofwel door een ogenbalk of door een tweede naaldenbalk worden gehaald. Uiteraard
hoort bij elke naald een oogje in de ogenbalk (of een naald op de tweede
naaldenbalk). In figuur 3 wordt de werking schematisch weergegeven gebruik
makend van een naaldenbalk en een ogenbalk
Figure 3: Naaldleno (Dank aan Picanol)

In positie 1 vormen de rechte kettingdraden en de slingerdraden een sprong en wordt
een inslag ingebracht. Terwijl deze inslag wordt aangeslagen zakt de ogenbalk terwijl
hij naar rechts verschuift over een afstand gelijk aan de onderlinge afstand tussen
twee naalden (positie 2 en 3). In positie 3 liggen de slingerdraden vrij onder de
naalden en positioneren zich aan de andere kant van de bijhorende naald. De ogenbalk
wordt terug geheven en brengt de slingerdraden opnieuw tussen de naalden om een
sprong te vormen (positie 4). De volgende inslag wordt ingebracht. Hierop herhaalt de
cyclus zich in de omgekeerde richting.
De technologieën zoals gebruikt door Vüts, Dornier, Picanol and ITEMA zijn allen
zeer vergelijkbaar en gebruiken hetzelfde principe. Het werkingsprincipe van deze
vier technologieën wordt in meer detail beschreven in het artikel “Naaldleno: de
actuele stand van technologie”, verder in dit Unitex-nummer. Deze
naaldlenotechnologie heeft het mogelijk gemaakt om lenoweefsels te produceren aan
snelheden die deze van moderne getouwen benaderen.
Grob (Groz-Beckert), fabrikant van hevels en schachten, heeft de uitdaging van de
snelle naaldleno beantwoord met Posileno, een systeem dat het mogelijk maakt om
lenoweefsels te produceren met hevels aan hogere snelheden. Daardoor hebben de
wevers de mogelijkheid om te kiezen tussen beide opties in functie van hun
productenpallet.
Opportuniteiten en beperkingen.
Door de verhoogde weefsnelheid worden meer toepassingsmogelijkheden voor
lenoweefsels economisch haalbaar. Weefsels met hogere dichtheden, vooral dan
hogere inslagdichtheden werden haalbaar evenals vervangingsweefsels voor open
kettingbreisels. Hierdoor zijn opportuniteiten ontstaan en de fabrikanten van
getouwen hebben niet nagelaten hierop in te spelen door hun weefgetouwen uitgerust
met naaldleno verder te verbeteren en met steeds meer snufjes uit te rusten. Zoals in
de inleiding reeds aangehaald blijven er desalniettemin een nog aantal beperkingen
die de penetratie van deze technologie in de moderne textielindustrie nog afremmen:
(a) technologische kinderziekten,
(b) een tekort aan wetenschappelijke kennis en praktijkervaring en
(c) de nood aan een betrouwbare meetmethode voor de schuifweerstand.
Om deze beperkingen weg te nemen en de opportuniteiten te verkennen werden de
laatste jaren verschillende onderzoeksprojecten opgestart in een aantal textielinstituten.
Daarnaast hebben de fabrikanten inspanningen geleverd om de technologie te
verbeteren.
Zo is ook de Vakgroep Textiel van de Hogeschool Gent, in nauwe samenwerking met
de collega’s van de Universiteit Gent jaren terug gestart met het verkennen en
onderzoeken van de (naald)lenotechnologie, daarbij werd nauw samengewerkt met
lokale wevers en Picanol. In de afgelopen jaren was dit onderzoek zeer intens in het
kader van enerzijds een IWT-Tetraproject met als doel de mogelijkheden van de
naaldlenotechnologie dieper te verkennen en anderzijds een IOF-project om na te
gaan in hoeverre met deze technologie ook textielvloerbekleding (“Lenotapijt”) kan
geproduceerd worden.
Op 25 februari ll. werd het Tetra-project afgerond met een Lenoseminarie waarbij alle
technologieaanbieders van snelle systemen en de belangrijkste Europese
textielinstituten die onderzoeksprojecten hebben rond lenoweven hun resultaten en

evindingen naar voor brachten voor de textielindustrie. Tal van Vlaamse
textielbedrijven waren aanwezig en hebben hun nieuwsgierigheid kunnen bevredigen.
Thans worden in het Unitex-magazine deze resultaten gepubliceerd. In dit nummer
vind u bijdragen van de vijf technologie-aanbieders en een beschrijving van de
bestaande naaldlenosystemen, later volgen de bijdragen van de onderzoekers.
De Gentse onderzoekers plannen verder onderzoek rond deze technologie. Wie
geïnteresseerd is kan steeds contact opnemen met de auteurs van dit artikel.