Download PDF - Sardes

30 de aanpak van onderwijsachterstanden
High/Scope
Een programma dat steevast uit de evaluaties komt als een effectief programma is
High/Scope. High/Scope is een van de oudste voorschoolse programma’s. Het is in
het begin van de jaren zestig ontwikkeld door David Weikart in Ypsilanti in de staat
Michigan. Toen de federale overheid voorschoolse educatie via Head Start ging bevorderen
was High/Scope een van de weinige programma’s waarmee ervaring was opgedaan
en die waren geëvalueerd. High/Scope richt zich op een breed scala van ontwikkelingsdomeinen
zoals sociale ontwikkeling, zelfstandigheid, creativiteit, motorische
ontwikkeling, muzikale ontwikkeling, taalontwikkeling, (pre)geletterdheid en cognitieve
ontwikkeling. Binnen genoemde domeinen zijn voor elke leeftijdsfase kernervaringen
of ontwikkelingsdoelen geformuleerd. Kinderen ontwikkelen als het ware
zichzelf door een actieve interactie met de omgeving. De rol van de leidsters is initiërend,
voorwaardenscheppend en globaal sturend. Hoewel aan kinderen een grote
vrijheid wordt geboden bij het kiezen van activiteiten wordt met hen nadrukkelijk
afgesproken en gepland wat ze zullen gaan doen. Bovendien worden activiteiten later
op de dag in een kringgesprek geëvalueerd (reflectie). Dit is het plan-do-review principe,
dat elke dag opnieuw wordt gevolgd. Het brede doel dat hiermee door alle
domeinen heen wordt gediend is zelfsturing, systematisch spel- en probleemoplossingsgedrag,
zelfevaluatie en, doordat de ervaringen van positieve feedback worden
voorzien, subjectieve competentie en zelfvertrouwen. Er wordt permanent geobserveerd
en geregistreerd wat de kinderen doen en op welk niveau. High/Scope werd
vanaf 1994 bewerkt voor Nederland onder de naam Kaleidoscoop (zie kader).
Resultaten van voorschoolse programma’s
In de loop der jaren zijn in er honderden voorschoolse programma’s ontwikkeld en
uitgevoerd. De meeste zijn niet goed geëvalueerd, zodat over de effecten geen harde
uitspraken kunnen worden gedaan. De algemene lijn in de beschikbare evaluatiestudies
is dat het mogelijk is om met goed gestructureerde en intensieve programma’s
onder gunstige omstandigheden belangrijke resultaten te bereiken. Uit metaevaluaties
van programma’s blijkt dat de volgende kenmerken van belang zijn voor
de effectiviteit van programma’s:
• voldoende intensiteit; peuters moeten minimaal vier dagdelen per week aan het
programma deelnemen;
• een redelijke interventieduur, liefst twee jaar;
• een jonge aanvangsleeftijd, in ieder geval een jaar voorafgaand aan de basisschool;
• een gunstige leidster – kindratio van 1 op 8;
• betrokkenheid van de ouders;
• kwalitatief sterk op het gebied van setting, curriculum en didactische werkwijze
(Currie, 2001).
De kwaliteit van kleinschalige intensieve programma’s wordt in de meeste voorschoolse
programma’s in het land niet gehaald. Als er al sprake is van effecten op het
gebied van intelligentie, schoolrijpheid, zelfwaardering, motivatie en werkhouding,
dan zijn het vaak effecten op korte termijn, die snel weer uitdoven.
Langetermijneffecten
In de Verenigde Staten zijn enkele longitudinale onderzoeken gedaan om de effecten
van voorschoolse programma’s op de langere termijn te meten. Twee voorbeelden
zijn het Perry Preschool programma in Michigan en het Abecedarian programma in
North Carolina.