MR magazine 4 2010 - leonie de bruin communicatie

Recommendations

Info

De LaNg(zam)e weg NaaR thuisoNDeRwijs Nederland kent sinds 1901 een wettelijke regeling van de leerplicht: ouders van een kind dat vijf jaar is geworden, zijn verplicht dat kind op een school in te schrijven en ervoor te zorgen dat het regelmatig die school bezoekt. De leerplicht eindigt bij zestien jaar. Als iemand op zijn zestiende nog geen startkwalificatie heeft behaald loopt de leerplicht door tot maximaal achttien jaar. Alleen heet het dan kwalificatieplicht. De leerplicht is een belangrijk principe in ons recht. In feite betekent het dat de staat een deel van de vorming en opvoeding van het kind aan de ouderlijke macht heeft onttrokken. De rechtvaardiging daarvoor is het belang van het kind. Elk kind is gebaat bij onderwijs voor zijn latere beroepskansen en levensgeluk. Daarnaast beschermt de leerplicht het kind tegen ouders die het willen bestemmen voor kinderarbeid. Leerplicht en schooldwang De leerplicht ontzegt het individu zijn recht te kiezen voor wel of geen onderwijs voor zijn kind. Leidt leerplicht ook tot schooldwang? Daarover zijn de meningen verdeeld. In de officiële stukken wordt vaak aangevoerd dat er voldoende keuzevrijheid is, dus geen schooldwang. Scholen zelf zijn vrij hun lesmateriaal en Kennen wij schooldwang in Nederland? Het belangrijkste argument vóór die stelling is wel dat het hier verboden is kinderen thuis te onderwijzen. En juist dat argument staat op de helling, doordat de rechter de weg daar naartoe aanzienlijk gemakkelijker lijkt te maken. Tenzij de wetgever alsnog in de toekomst ingrijpt natuurlijk. Laten we onze aandacht richten op een recente kantonzaak. Paul Zoontjens pedagogische signatuur te bepalen, zodat ouders iets te kiezen hebben. Als ouders problemen hebben met de aanwezige scholen in de buurt, kunnen zij altijd zelf nieuwe scholen oprichten. Voor een leerplichtig kind staat verder de mogelijkheid open onderwijs te volgen aan een particuliere dagschool, mits de school ‘wat de inrichting van het onderwijs en de bevoegdheden van de leraren betreft’ overeenkomt met een door de overheid bekostigde school. Ten slotte kunnen ouders voor hun kind ontheffing vragen van de leerplicht, indien zij bijvoorbeeld overwegende bezwaren hebben tegen de richting van alle binnen redelijke afstand van de woning gelegen scholen. We spreken hier van richtingsbezwaren. Daarop komen we nog terug. Degenen die vinden dat er wel sprake is van schooldwang in ons land, wijzen erop dat het stichten van nieuwe eigen scholen een lastige zaak is vandaag de dag. Als het gaat om een school die de overheid bekostigt, zijn de kansen klein door de scherpe criteria die daarvoor gelden. Het stichten van een particuliere – dus onbekostigde – school is alleen aantrekkelijk voor hen die voldoende geld hebben. Je moet er dan vanuit gaan dat je een paar duizend euro op jaarbasis aan het onderwijs van je kind kwijt bent. Ten slotte, zo maakt deze groep duidelijk, is het in Nederland verboden je kind thuis onderwijs te geven. Nederland is met Duitsland ongeveer het laatste land in Europa dat een wettelijk verbod op thuisonderwijs kent. Dat is niet altijd zo geweest. Het is in de loop der tijd in de wetgeving vastgelegd, zonder dat daar een uitgebreide, principiële maatschappelijke discussie aan vooraf is gegaan. Velen hechten inmiddels aan een dergelijk verbod. Thuisonderwijs strijdt in hun ogen met allerlei idealen die we aan goed onderwijs voor onze kinderen verbinden: het is kwalitatief riskant, het houdt kinderen apart van andere kinderen en het creëert ruimte voor praktijken die onvoldoende stuurbaar en controleerbaar zijn in het belang van het kind. Juist dat laatste aspect maakt dat de tegenstanders van thuisonderwijs nog in de meerderheid zijn, want stel je voor dat je daarmee verkapte Koranscholen of broeinesten van islamitisch terrorisme toestaat! Richtingsbezwaren Niettemin is er al jaren een groep van 100 tot 200 ouders actief die intensief voor thuisonderwijs ijvert. Ze doen dat via acties om onder de werking van de Leerplichtwet uit te komen door een ontheffing te verkrijgen. Het bewandelen van de weg van richtingsbezwaren lijkt 20 MR magazine, nummer 4, april 2010
daartoe het meest geëigend. Als ouders dat verklaren is de onthef ng in principe gegeven, want noch de overheid, noch de rechter mag zich met de inhoud van die bezwaren bemoeien. Als een hier verblijvende Amerikaanse moeder zegt dat zij de religie van een bepaalde indianenstam aanhangt en daarom bezwaren heeft tegen de richting van alle in de buurt gelegen scholen, krijgt zij op basis van die verklaring onthef ng. Dat is anders als de rechter vindt dat het betreffende bezwaar niet op de religieuze of levensbeschouwelijke identiteit van de school betrekking heeft, maar zich richt tegen haar pedagogisch-didactische opvattingen. Een ouder die bezwaren heeft omdat hij Montessorionderwijs voorstaat, heeft geen richtingsbezwaar in de zin van de wet. Via richtingsbezwaren ligt een grote ruimte open voor voorstanders van thuisonderwijs. Als je maar verklaart dat je bezwaren hebt, word je op je woord geloofd en geldt de Leerplichtwet niet meer voor jouw kind. In de wet zijn daarom nadere beperkingen vastgelegd. In artikel 8 staat dat ouders geen geldig beroep doen kunnen op richtingsbezwaren als hun kind recent geplaatst is geweest op een school van de richting waartegen ze hun bedenkingen uiten. Dus als ze hun kind eerst op een katholieke school in hun buurt zat, kunnen ze niet later bezwaar maken tegen de richting van alle (dus ook de katholieke) scholen. Mensenrechtenverdrag Sinds enige tijd zien we vonnissen van vooral kantonrechters in strafzaken, waarin ze openlijk aan de geldigheid van artikel 8 tornen. Onlangs was er nog zo’n vonnis in Haarlem1 . Iemand werd strafrechtelijk vervolgd omdat hij zijn leerplichtig kind thuis hield. De verdachte voerde aan dat hij een beroep deed op richtingsbezwaren, omdat hij en zijn echtgenote de holistische levensovertuiging aanhangen en zij het van belang vinden dat hun kind overeenkomstig die overtuiging onderwijs ontvangt. Het jaar daarvoor was het kind ingeschreven op een algemeen bijzondere school. De dagvaarding luidde dan ook dat de Leerplichtwet is overtreden en dat deze ouders geen geldig beroep kunnen doen op richtingsbezwaren. Toch stelde de kantonrechter de verdachte in het gelijk, omdat artikel 8 niet deugt. Als je je kind op een bepaalde school hebt geplaatst en op grond van een verandering van overtuiging wilt omkijken naar ander onderwijs, moet dat kunnen. Immers, het niet krijgen van een onthef ng betekent dat je je kind moet houden op een school, waartegen je principiële bedenkingen hebt gekregen. Zo opgevat is artikel 8 in strijd met de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging van art. 9 van het Europese Mensenrechtenverdrag (EVRM). Art. 9 EVRM, dat hoger recht bevat dan de Nederlandse wet, beschermt niet alleen de vrijheid om een overtuiging te hebben, maar ook om die te veranderen. Volgens deze redenering kan de rechter art. 8 Leerplichtwet dus niet toepassen. Andere kantonrechters hebben al een paar jaar geleden eenzelfde standpunt ingenomen, maar steeds bleek dat het vonnis in hoger beroep bij het gerechtshof niet in stand werd gelaten. De kwestie wordt nu opnieuw voorgelegd en dat is opmerkelijk. Een hogere rechter moet zich hierover buigen. Het wordt tijd dat onze hoogste rechter een einduitspraak doet. Rechtbank Haarlem, sector Kanton, 22 januari 2010, LJN: BL5479 (te vinden op www.rechtspraak.nl). Paul Zoontjens is bijzonder hoog leraar onderwijsrecht aan de Universiteit van Tilburg. O P MR magazine, nummer 4, april 2010 21 I N I E
Page 1 and 2: 4 JAARGANG 26 | APRIL 2010 NIEUWE K
Page 3 and 4: Passend onderwijs voor elk kind De
Page 5 and 6: 11Fotocredit_wit Het onderwijs moet
Page 7 and 8: Het onderwijsbeleid is de afgelopen
Page 9 and 10: Participatie van ouders op school i
Page 11 and 12: ding van de middelen van de school.
Page 13 and 14: PO/VO Actie tegen smerige gymzalen
Page 15 and 16: VO Mr beslist mee over laptops op s
Page 17 and 18: Wat is het Linde College voor schoo
Page 19: Column Wilco Brussee Echte gymleraa
Page 23 and 24: Colofon MR magazine is een uitgave

MR magazine 4 2010 - leonie de bruin communicatie

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?