,,Roze is in de mode, dus extreem-rechts kan het ... - Academia Press

Opgang en verval van Extreem - Rechts
,,Roze is in de mode, dus extreem-rechts kan het vergeten''
Professor Gaus gebruikt modekleuren als leidraad voor tijdgeest
De modekleur die er vorig jaar uit sprong, was rood, dit jaar prijzen de vrouwenbladen roze
en felgroen aan. Dat is goed nieuws voor de economie,want de tijdsgeest gaat een vrolijker
richting uit. Maar het voorspelt slechte tijden voor extreem-rechts en voor milieudoemdenkers,
want we laten een periode van angst achter ons. Zo zit, in mensentaal, de
theorie van de Gentse professor Helmut Gaus in elkaar. Daarom is het Vlaams Blok
volgens hem naarstig op zoek naar een minder racistisch, minder extreem
imago.
De historicus en voorzitter van de Gentse vakgroep politieke wetenschappen
Helmut Gaus (61) onderzoekt de golfbewegingen in onze samenleving. De Russische
statisticus Nicolai Kondratieff beschreef al in 1925 de economie als een lange golf. Het
onderzoek van Gaus beschrijft een psycho-sociale tegenhanger daarvan.
,,Zo'n Kondratieff-golf duurt 50 tot 60 jaar: exact twee generaties. Er bestaan ook lange
golven van angst en vertrouwen, over dezelfde periode. Wat komt er het eerst de
economie of de psycho-sociale evolutie? Mijn stelling is dat de tijdsgeest de
economische cyclus bepaalt. Eerst is er die lange golf in de tijdsgeest die wordt
gekenmerkt door toenemende versombering. Onzekerheid. Doemdenken. Gebrek aan
vertrouwen in de toekomst, de medemens, de instellingen, de politie en in de
autoriteiten. Dat wordt alsmaar erger over een periode van 25 jaar. Als die geest
dominant wordt, verdwijnt ook het vertrouwen in de economie. De investeringen vallen
stil, en de consumenten beginnen te sparen. Dus wordt er minder geproduceerd, en zijn
er nog minder redenen om te investeren.''
,,Handelsprijzen en andere economische fenomenen laten zich makkelijker meten dan
een mentale golfbeweging. Als er één mentale factor in de tijdsgeest is die niet
onderhevig is aan misleidende interpretatie achteraf, dan is het wel de onbewuste
voorkeur voor een of andere bepalende modekleur. En die modekleuren staan goed
gedocumenteerd in de vrouwenbladen. Met mijn medewerkers heb ik ze over een
periode van 50 jaar uitgeplozen.''
,,Kijk naar mijn tabel van modekleuren die boven het gemiddelde uitkomen sinds 1956.
Kijk naar mei '68: dat is de top van het absolute zelfvertrouwen in de laatste Kondratieffcyclus.
En dat zie je ook in de heldere modekleuren van toen: geel, oranje en rood. En
daarna begint dat vertrouwen af te nemen, en het dal in de cyclus bereiken we in 1987-
'90. En weer zien we dat terug in de donkere, grijze en zwarte mode tinten van de
zomerjurken in '87-'90.'' Sindsdien stijgt de curve van het vertrouwen opnieuw. ,,Zie,
vorig jaar was rood weer de overheersende modekleur.'' Gaus voorspelt bijgevolg dat
we twee decennia van voorspoed tegemoet gaan. Hij voorziet nog iets anders: het einde
van extreem-rechts.
Recensie – Het Volk 18 maart 2004 – Door Frans De Smet

Nederlaag van Agalev voorspeld
,,Ik geloof niet in de automatische samenhang tussen de opkomst van extreem-rechts en
elke laagconjunctuur. De redenen waarom in 1848, in 1890, in 1930 of in 1990 de mensen
wel voldoende belangstelling kregen voor autoritaire opstellingen, heeft niet
rechtstreeks te maken met economie. Alleen angst kan die plotse anti-democratische
houding van de massa verklaren. Op angst gedijt zowel extreem-rechts als het groene
doemdenken. Eenmaal die onzekerheid verdwijnt, verdwijnt de basis voor
extreem-rechts en voor de groenen. Daarom heb ik al in maart van vorig jaar, als enige
politoloog, de nederlaag van Agalev voorspeld.''
Gaus begrijpt dat sommigen met ongeloof op zijn stelling zullen reageren: hoewel we in
een opgaande golf van vertrouwen zitten, wordt het Blok nog steeds slapend rijk. ,,Kan
het Blok nog groeien? Dat is dezelfde vraag als: is het nog een extreem-rechtse partij?
Daarom doet het Vlaams Blok tegenwoordig zo hard zijn best om niet langer als racistisch
over te komen. Als die strategie lukt in de ogen van de kiezers, dan kan het Blok blijven
groeien, en zal het moeilijker worden om het cordon sanitaire in stand te
houden.''
,,Opgang en verval van extreem-rechts'', Helmut Gaus, 85 pagina's, Academia
Press
Recensie – Het Volk 18 maart 2004 – Door Frans De Smet