De psychoanalyticus en ethiek, een ontmoeting - Gezelschap voor ...

veilige ruimte wordt gevonden om het verborgene van het verlangen te exploreren. Een
aanbod dat de 'therapeut' kan onderstutten, waaronder hij zelf niet doorbuigt, dat hij kan
verdragen en ver kan dragen.
Paradoxaal is het feit dat men het vaak heeft over het doorbreken van de taboesfeer
daarrond, terwijl de instanties die dit beweren te doen, juist een taboe installeren waar ze zelf
meewerken aan het onbespreekbaar stellen ervan. Hoe doen ze dat dan ? Wel, o. a. door
abortus te banaliseren en te doen alsof het een incident is dat verder niets te maken heeft met
de levensgeschiedenis van een subject, met zijn wijze van leven, met de verdere wending van
zijn bestaan. Ook door te doen alsof eventuele gevolgen - bv. in casu verstoord seksueel
leven, aan drugs raken, onbeheerst in tranen uitbarsten,... - puur behoren tot het medisch discours.
De dokter heeft dan grofweg twee wegen te volgen : ofwel geneest hij de eventuele
fysische nasleep of hij stelt vast dat er geen is, ofwel zit hij opgescheept met een probleem -
de psychische nasleep -dat in feite niet tot zijn terrein behoort, maar waarbij hij nu stilaan
vertrouwd is met het feit dat men zich in onze cultuur tot hem richt voor hulp. Hoe men het
draait of keert, met of zonder specifieke opleiding, het komt steeds neer op een
weg-medicaliseren van het probleem. De ethische lijn van zijn bestaan zoeken om deze lijn te
herstellen, binnen het medisch discours, is grofweg even onefficiënt als zijn verdriet
verdrinken op café. Al lijkt het minder schadelijk. De confusie tussen de verschillende
discours - hier het medische en het analytische - is nefast, in welke richting ook.
Het redelijk en door rationalisaties bereikte evenwichtsniveau blijkt zeer relatief te zijn en
broos. Wat doet men al niet opdat de opgeworpen dammen niet zouden begeven ? Zijn de
'oplossingsmiddelen' soms niet belastender dan de oorspronkelijke moeilijkheid ? Op zo'n
punt toont zich de waarde van het analytisch concept van het "durcharbeiten", het
doorwerken. Iets anders dan vergiffenis krijgen of geven.
Zij die alle hoop ter zake stellen op het rationele beslissingsproces, zouden hier kunnen
lezen hoe beslissingen van de andere afhankelijk zijn. En niet alleen van de imaginaire andere,
maar ook van de Andere, van de symbolische Andere. Een variante op Lacans "Le désir, c'est
le désir de l'Autre" luidt "De beslissing wordt door de andere," - in casu de spiegelfiguur van
de zus - "én ook door de Andere, afgestempeld, gemerktekend!". Vandaar de verwarring
tussen het rationele en het gerationaliseer : het onbewuste speelt nu eenmaal mee in het
beslissingsproces.
De tijdsspanne waarover men redelijkerwijze vóór de beslissing tot abortus beschikt, is
tegengesteld aan wat de psychische tijd toelaat te verwerken. We denken hier aan de
psychische tijden van Lacan : "l'instant de voir", "le temps pour comprendre" en "le moment
de conclure". 17
In de eerste tijd ziet men hoofdzakelijk de zwangerschap - in casu de zwangerschaps-euforie
- minder de abortus, nog minder de interventie. Het aandeel van het redelijke is daar vaak zeer
beperkt. Bovendien zijn het vaak nog de anderen die menen dit redelijke te moeten vertolken,
al worden ze daar zelf bespeeld door onbewuste motieven.
De tijd om te begrijpen voor welk probleem ze zich hebben gesteld, waarom dit zo verliep,
wat hun onbewuste verlangens erin waren,... is werkelijk tegengesteld aan de setting van zij die
op abortus gericht zijn, is niet in overeenstemming te brengen met de tijd waarover ze zelfs in
optimale situaties beschikken.
Inderdaad, het moment van de haast is overal terug te vinden, maar dan zonder aan de
vorige tijd de nodige ruimte te hebben gelaten. Vandaar dat de haast, de gezonde haast bij de
18